Krantenrubrieken weekend 12 maart 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Hans Ree
Stappenplan voor Giri
Toen Anish Giri zich begin deze week plaatste voor de halve finales van het FIDE Grand Prix-toernooi in Belgrado, schreef Dimitri Reinderman op zijn website schaaksite.nl misschien met een glimlach: „Stap 1 op weg naar een eventuele WK-titel is dus met goed gevolg afgelegd, maar er zijn nog veel stappen te gaan.”
Ja, dat kun je wel zeggen. Die volgende stappen zijn het winnen van het toernooi in Belgrado (Giri verloor vrijdag in de halve finale van de Rus Andreikin), dan moet er goed gespeeld worden in het derde Grand Prix-toernooi, dat op 21 maart in Berlijn begint, en als er daardoor een plaats in het kandidatentoernooi in juli in Madrid is veroverd, moet dat worden gewonnen.
Gaat dat toernooi wel door? Eerst komt er een politieke strijd of de Russen mee mogen doen. Dan, als Giri het kandidatentoernooi zou winnen, komt de vraag of Magnus Carlsen tegen hem om het wereldkampioenschap wil spelen. Carlsen heeft gezegd dat hij dat alleen tegen iemand van de jonge generatie wil doen en daar hoort Giri (27) niet echt bij. Hij zit over het randje van de jeugd.
De laatste stap in Reindermans stappenplan is dan het winnen van het wereldkampioenschap, of het nu tegen Carlsen is of op een andere manier. De firma Play Magnus heeft virtuele representaties ontwikkeld van de schaker Magnus Carlsen op verschillende leeftijden. Mag de winnaar van het kandidatentoernooi een van de Magnussen uit het assortiment kiezen als tegenstander? Om met Reve te spreken: „Moedig voorwaarts, maar waarheen?”
Tijdens de eerste ronde in Belgrado twitterde Nigel Short, die zijn verantwoordelijke bestuursfunctie als vice-president van de FIDE nog steeds combineert met de vrijpostigheid van de adolescent: „Anish Giri heeft een pion geofferd. Is hij gehackt?”
Giri’s twitteraccount was kort daarvoor inderdaad gehackt door een roddeltante, maar Shorts suggestie dat Giri uit zichzelf nooit risico neemt, sloeg nergens op.
Kijk hoe hij in de eerste partij van de halve finale tegen Dmitri Andreikin een paar keer kiest voor de wildste zet, ook toen de kalme brood-en-boter-oplossingen objectief sterker waren.
Anish Giri – Dmitri Andreikin, FIDE Grand Prix 2 halve finale, Belgrado 2022
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. b3 b6 4. Lb2 Lb7 5. Pc3 Pf6 6. e5 Pe4 7. Pxe4 Lxe4 8. De2 Lb7 9. h4
Een nieuwe zet.
9…Pc6 10. h5 Pb4 11. d3 b5 12. a3 Pc6 13. Dd2 Tc8 14. Th3 Dc7 15. 0-0-0 Pa5 16. Pg5 Le7 17. Tg3 c4 18. dxc4 bxc4 19. b4 h6 20. Pxf7
Dit is aanlokkelijk, maar niet het beste. Na 20. Ph3 zou wit groot voordeel hebben, want na 20…Pc6 21. Lxc4 zou 21…Pxb4 wegens 22. axb4 Dxc4 23. Dxd7+ Kf8 24. Tc3 niet gaan voor zwart.
20…Kxf7 21. bxa5 Ld5 22. Df4+ Kg8
Zwarts beste kans was 22…Ke8, al staat wit beter.
23. Txd5
Weer kiest Giri voor de spectaculaire methode, hij offert twee kwaliteiten. Kalm 23. Dg4 zou heel goed voor hem zijn geweest.
23…Lg5
Niet 23…exd5, want na 24. Txg7+ Kxg7 25. e6+ zou zwart mat gaan.
24. Txg5 hxg5 25. Dd4
Met 25. Dxc4 kon nog een pionnetje gepakt worden, maar het maakt niet veel uit.
25…exd5 26. Dxd5+ Kf8 27. Ld4 Dc6 28. Dxc6 Txc6 29. Le2 a6 30. Kd2 Ke7 31. Kc3 Tb8 32. a4 Tb1 33. Lf3 Remise.
Misschien staat zwart nu iets beter, maar veel is het niet en beide spelers hadden heel weinig tijd over.
Partij in viewer:
Niks geen solide verdediging, maar scherp op de aanval voor een half punt
Volstaat een half punt om uw doel te bereiken? Speel dan scherp op winst.’ Dit aan Boris Spassky toegeschreven advies werd vroeger vaak geciteerd, maar de laatste tijd hoor je het zelden meer. De moderne topspelers geven de voorkeur aan het bouwen van een solide verdedigingsmuur als ze een remise nodig hebben.
Alle topspelers? Nee, donderdag besloot Richard Rapport in de halve finale van het Grand Prix-toernooi in Belgrado de raad van Spassky op te volgen.
De Hongaar moest na een overwinning op de Fransman Maxime Vachier-Lagrave de tweede partij met zwart remise zien te houden om de finale te bereiken. Geen gemakkelijke opgave, want Vachier-Lagrave is op zijn best als hij met wit voor zijn laatste kans speelt.
In de opening experimenteerde Rapport met een stukoffer dat, zo meende ik ten onrechte, lang geleden definitief was weerlegd. Hoe het ook zij, Vachier koos niet de meest kritieke voortzetting en bereikte minder dan niets. Als Rapport toen even dacht dat hij er al was, vergiste hij zich. Na een paar zorgeloze zetten verzeilde hij in een verloren eindspel dat zijn tegenstander voortreffelijk behandelde tot hij in het zicht van de haven de winst liet glippen.
Vachier-Lagrave – Rapport, Belgrado 2022
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 d6 5. 0-0 Lg4 6. h3 h5 7. d4 b5 8. Lb3 Pxd4 9. hxg4 hxg4 10. Pg5 Ph6 11. g3
Sterker is onmiddellijk 11. f4.
11 … Le7 12. f4 Dd7 13. f5 c6 14. Pc3 Dd8 15. Pxf7 Pxf7 16. Dxg4 Pxb3 17. axb3 Lg5 18. Kg2 Df6
Tijdverlies. Na 18 … Lxc1 20. Tfxc1 Dg5 heeft zwart geen enkel probleem.
19. Pd1! Lxc1 20. Txc1 Dg5 21. Pf2 Dxg4 22. Pxg4 Pg5 23. Pf2 0-0-0
Waarom? Zwarts koning komt het best tot zijn recht in het midden van het bord.
24. c4 Kc7 25. Th1 bxc4 26. bxc4 a5 27. Ta1 Kb6
Mist de laatste kans om een stel torens te ruilen, waarna zwarts verdediging gemakkelijker is.
28. Thd1! Th7 29. Td3 Tdh8 30. Tb3+ Ka6 31. Tba3 Th2+ 32. Kf1 Kb6 33. Txa5 Pf3 34. c5+! dxc5 35. Ta6+ Kb5 36. T1a5+ Kb4 37. Ta4+ Kb5 38. T6a5+ Kb6 39. Ta6+ Kb5 40. T4a5+ Kb4 41. Ta3 Pd2+
42. Kg1!
Rapport hoopte op 42. Ke1 c4 43. Txc6? Pxe4! 44. Pxe4 Txb2.
42 … Pc4 43. Td3! T2h6 44. Ta7
De eerste hapering na een reeks schitterende zetten. Veel sterker is 44. b3! Pb2 45. Td7.
44 … Tb8 45. b3 Pa5 46. Pg4 Pxb3
47. Txg7?
De laatste (kleine) kans was 47. Pxh6 c4 48. Td6 gxh6 49. Txc6.
47 … c4 48. Td1 Thh8 49. Pxe5 Thc8 50. Tg6 c5 51. Pc6+ Txc6 52. Txc6 c3 53. f6 c2 54. Tf1 c1D 55. Txc1 Pxc1 56. e5 Pe2+ 57. Kf2 Pd4 58. Td6 Pb5 59. Td7 c4 60. e6 c3 61. e7 c2 62. f7 c1D 63. e8D Dc5+ 64. Kg2 Dc6+ 65. Kh3 Dh6+ 66. Kg2
Remise.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Waarom David Bronstein geen wereldkampioen werd
In 1951 speelde David Bronstein een match om de wereldtitel tegen Mikhail Botwinnik. Het werd 12-12 en daarmee behield de laatste zijn wereldtitel. De vraag waar nooit een definitief antwoord op is gekomen is of Bronstein wel mocht winnen. Hij was Joods, Oekraïens en zijn vader had in een strafkamp gezeten. De titelverdediger daarentegen was Rus, partijlid en modelburger. Het was iedereen duidelijk waar de voorkeur van de Sovjetautoriteiten lag. Hoewel dat niet expliciet werd uitgesproken zal toch dat invloed hebben gehad op uitdager. Dat hij niet won had waarschijnlijk echter een andere oorzaak.
Eerst een kleine voorgeschiedenis. Bronstein was bekend met het concept expres verliezen. Zijn goede vriend Boleslavsky was op weg het kandidatentoernooi van 1950 te winnen, maar die had een heel slechte score tegen Botwinnik. Hij zorgde ervoor dat Bronstein nog gelijk met hem kwam, liet hem de beslissingsmatch winnen en ging hem helpen bij de voorbereiding. Daar lijkt het echter te zijn misgegaan. Bronstein was relatief slecht in eindspelen en het was logisch geweest om daar extra aandacht aan te besteden. Dat deed hij niet, naar het schijnt omdat hij dacht dat de meeste partijen toch wel in het middenspel beslist zouden worden. Het gevolg was dat Botwinnik twee gelijke eindspelen wist te winnen. Maar ook de wereldkampioen was niet optimaal voorbereid. Hij had maar liefst drie jaar geen serieuze partij gespeeld en uit zijn later gepubliceerde aantekeningen bleek dat hij maar een lage dunk van zijn tegenstander had. In het middenspel bleek Bronstein echter de betere en zo kwam de uitdager met 11.5-10.5 voor met twee partijen te spelen. Bijna wereldkampioen! Maar wilde hij dat wel worden? Bronstein zei later soms wel eens van niet, maar mogelijk verzon hij dat achteraf. Er was ook na het afbreken van de 23e partij (de laatste witpartij voor Botwinnik) slechte communicatie tussen Bronstein en zijn helpers en een time-out voor extra analysetijd werd ook niet nodig gevonden. Met een betere analyse had hij de afgebroken stelling (zie diagram 1) mogelijk wel remise gehouden.
42.Ld6
Een matige maar daarom ook onverwachte afgebroken zet. 42.Lb1! was heel sterk geweest, b.v. 42…Pc6 43.exd5 exd5 44.La2 Pe7 45.Lh4 met pionwinst.
42…Pc6 43.Lb1 Kf6
Vaak memoreerde Bronstein dat hij hier met 43…Pa7 wereldkampioen had kunnen worden. Zo simpel is het niet: na 44.Ld3 (om b5 te voorkomen) blijft wit iets beter staan.
44.Lg3 fxe4 45.fxe4 h6 46.Lf4 h5 47.exd5 exd5 48.h4 Pab8 49.Lg5+ Kf7 50.Lf5 Pa7 51.Lf4 Pbc6 52.Ld3
52…Pc8?
Dit is echt de beslissende fout. Na 52…Pe7 werkt 53.Le2 Kg6 54.Lf3 niet wegens 54…b5
53.Le2 Kg6 54.Ld3+ Kf6 55.Le2 Kg6 56.Lf3 P6e7 57.Lg5 en zwart gaf op. Hij is in zetdwang: elke zet die hij doet verliest materiaal. Partij 24 werd in 22 zetten remise, waardoor Botwinnik zijn titel met succes verdedigd had.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Driezet 5 uit het puzzelnummer van december is van Milan Vukcevich een Amerikaanse internationaal grootmeester in schaakcompositie (1937-2003) en internationaal meester in wedstrijdschaak. Hij leefde zijn eerste jaren in Joegoslavië en werd in dat land in 1955 jeugdkampioen schaken. Het schaakprobleem heeft een verleiding. Probeert wit op zijn eerste zet 1. Lc4?, dan dreigt wit met een dameoffer te winnen, 2. Dd5+ cxd5 en 3. Txd5 mat. Zwart kan tegen deze dreiging 1. … Lxh5 spelen, veld f6 raakt dan ongedekt en de zwarte koning kan daar na toe. Na 1. … Lxh5 speelt wit een nieuw dameoffer 2. Dd4+ cxd4 3. Pd7 mat. Speelt zwart 1. … Lxd7 dan komt het subtiele 2. c3 en tegen de dan ontstane twee dreigingen kan zwart niets meer doen en is dus 3. Pxd7 en 3. Te2 mat. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Td6! De oplossing van de driezet is 1. c3! Wit moet dus het net andersom over de boeg gooien. Na deze sleutelzet dreigt wit met 2. Dd4+ cxd4 en 3. cxd4 mat. Ook weer een prachtig dameoffer, en in de volgende variant nog één. Na 1. … Lxh5 komt nu 2. Dd5+ cxd5 3. Pd7 mat, en na 2. … Kf6 3. Dxe6 mat. Ook 1. … Lxd7 weerlegt de dreiging. Hierop speelt wit 2. Lc4, de verleidingssleutel keert terug, en tegen het dreigende 3. Pxd7 en 3. Te2 mat heeft zwart niets meer. Een bijvariant is nog 1. … Te7 2. Dxe7+ Te6 3. Dxe6 en 3. Dxg5 mat. Naast het prachtige spel dat wordt vertoond in dit probleem is hier ook nog sprake van cyclische thematiek. Vukcevich laat ons genieten van een cyclisch patroon in sleutelzet, dreiging en witte tweede zetten na twee varianten. In formuletaal: 1.A? dreigt 2.B, 1. … a 2. C, 1. …b 2. D; Oplossing 1. D! dreigt 2. C, 1… a 2. B, 1… b 2. A. (ABCD en DCBA).
Van deze probleemcomponist een fabelachtige driezet nummer 989. Deze driezet kan opgelost worden en de bespreking volgt later.
Enkele aanvullingen bij de rubriek van Reinderman over Botwinnik-Bronstein 23e partij, wellicht interessant:
Botwinnik had in 1933 hetzelfde eindspel tegen Flohr, maar daar was Botwinnik met de Paarden opgezadeld. Een modelpartij van Flohr, waar Botwinnik ongetwijfeld veel van heeft geleerd toen hij zelf de Lopers tegen de Paarden had. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1031831
In de daarna gespeelde 24e partij gaf Botwinnik remise in een voor hem duidelijk betere stelling (een pion meer). Als hij even had doorgezet had niemand het in de 70 jaar daarna meer gehad over de 12-12 van 1951, maar had hij gewoon met 12,5-11,5 zijn titel behouden. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1032224
Overigens hebben Botvinnik en Bronstein na de match later in 1951 in een toernooi nóg een partij gespeeld, die door Botvinnik werd gewonnen, uiteraard een wilde partij met de Botwinnikvariant. www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1032200
Op 11.f4 in plaats van 11.g3 in MVL – Rapport is het beste antwoord 11… c6 uit Short – Timman, Pamplona 2000 – het blijft wel beter voor Wit – en niet 11… d5 waarover een vijftig jaar geleden, ook in NL, zo veel deining was.
Botwinnik heeft zichzelf gerussificeerde Jood genoemd.
Kunnen de partijen en commentaar gecombineerd worden, zoals Dimitri Reinderman altijd doet in zijn rubriek?
Dat maakt het naspelen zoveel prettiger namelijik.
Dimitri levert zijn rubriek zo aan. Van de andere auteurs hebben we enkel de tekst en plaatsen we zelf de diagrammen en naspeelbare partij. Om het commentaar naspeelbaar te maken kost helaas veel tijd…