Krantenrubrieken weekend 30 april 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Slaaf van de FIDE
Vorig jaar, kort nadat hij tegen Jan Nepomniasjtsji zijn vijfde WK-match had gewonnen, zei Magnus Carlsen dat het waarschijnlijk zijn laatste was geweest. Hij wilde niet meer, misschien alleen nog als iemand van de jonge generatie zijn volgende uitdager zou zijn.
Twee weken geleden herhaalde Carlsen het nog eens, met het verschil dat de jonge generatie niet meer werd genoemd. Tegen jong of oud, hij heeft geen zin meer. Zijn abdicatie als wereldkampioen is nog niet officieel, maar hij waarschuwde zijn fans dat de kans klein is dat hij zich nog bedenkt.
Carlsen werd wereldkampioen in 2013. Sindsdien is de voorbereiding op een WK-match steeds verschrikkelijker geworden. Secondanten in verschillende werelddelen pluizen maandenlang alle openingsvarianten tot in de finesses uit. Dat kan niet echt, want het schaakspel is er te rijk voor, maar je doet wat je kunt. Vervolgens moet ‘de Baas’ alles controleren en onthouden. Geen wonder dat Carlsen er genoeg van krijgt. Is hij soms een slaaf van de FIDE en is het niet genoeg om gewoon de beste te zijn?
Afgelopen donderdag was de laatste ronde van de Oslo Esports Cup 2022, met acht spelers die in zeven dagen iedere dag vier rapidpartijen tegen elkaar speelden. Het was een van de online toernooien van het Play Magnus imperium, maar een beetje anders. De spelers zaten niet thuis, maar in Oslo in dezelfde ruimte. Ze hadden tegenover elkaar kunnen zitten aan een houten schaakbord, maar dan was het geen ‘esport’ meer geweest, dus speelden ze als kinderen esport door hun zetten naar de cloud sturen om die op het scherm van hun buurman te laten verschijnen.
Het leek te gaan tussen Carlsen en de zestienjarige Indiase ster Praggnanandhaa. Halverwege het toernooi had Carlsen Pragg met 3-0 verpletterd, maar voor de laatste ronde stonden ze samen bovenaan. Leuke inleiding tot een WK-match in 2025, kon je vroeger denken.
Maar er gebeurde een wonder. Carlsen verloor van Mamedjarov, Pragg van Giri, en de gelukkige derde die er met de toernooiwinst vandoor ging was de Pool Jan-Krzystof Duda.
Praggnanandhaa – Sjachriar Mamedjarov, Oslo Esports Cup 2022
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. e3 Lg4 5. h3 Lh5 6. Pc3 e6 7. Db3 Dc7 8. g4 Lg6 9. Pe5 Pbd7 10. Pxg6 hxg6 11. Lg2 g5 12. Ld2 Le7 13. 0-0-0 Pb6 14. cxd5 cxd5 15. Kb1 Pc4 16. Lc1 b5
Een nieuwtje, vooral bedoeld om 17. e4 met 17…b4 op te vangen. Na 17. Dxb5+ of 17. Pxb5 krijgt zwart aanvalskansen voor de geofferde pion.
17. f4 b4 18. Pe2 gxf4 19. Pxf4 g5 20. Pd3 a5 21. Da4+ Kf8 22. h4 Pxg4
Na 22…Txh4 23. Txh4 gxh4 zou zwart prima spel hebben. Wat hij doet is minder, maar het gaat nog wel.
23. hxg5 Kg7 24. g6
24…Pcxe3
Hij moest met het andere paard nemen. Na 24…Pgxe3 25. gxf7 (niet verplicht, maar andere zetten zijn ook in orde voor zwart) Pa3+ 26. bxa3 bxa3 zou zwart een sterke aanval hebben voor zijn stuk.
25. gxf7 Pxg2
En dit verliest. Zwarts beste kans was de moeilijk te vinden zet 25…b3, waarna wit met 26. Pc5 Lxc5 27. dxc5 voordeel houdt.
26. Thg1 Th2 27. Lf4 Pxf4 28. Txg4+ Pg6 29. Pe5 b3 30. Dxb3 Tb8 31. Txg6+ Kh7 32. Tg2
Een mooie slotzet. Volgens mijn computer is het nu mat in 16. Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Zege Sevian geeft toernooi St. Louis grotere boost dan zoveelste innovatie
Bijna alle traditionele toernooien hebben ooit besloten ‘iets nieuws te gaan doen’. In Wijk aan Zee en Dortmund werden door het publiek niet gewaardeerde knock-outwedstrijden geïntroduceerd en het zomerfestival in het Zwitserse Biel hoopte in 2012 het aantal remises te beperken met de voetbalpuntentelling, waardoor Magnus Carlsen een verdiende toernooizege misliep.
Ondanks het geringe succes in het verleden blijven organisatoren zoeken naar noviteiten. In St. Louis, Missouri, werd deze week getest of een goede oplossing bestaat voor een oud probleem: wat te doen met de verliezers in een knock-outwedstrijd? In het verleden is immers gebleken dat het publiek afhaakt als de topspelers in de eerste eliminatieronden worden uitgeschakeld.
In de twee knock-outs in Wijk aan Zee in 1993 en 1995 verdwenen de verliezers in een open toernooi dat nauwelijks aandacht trok. De organisatoren in St. Louis ontwierpen voor de American Cup een ander vangnet dat door de achterdeur vertrokken verliezers een tweede kans op de eindzege bood. Zo verloor de naar Amerika verhuisde Armeniër Levon Aronian in de halve finale van de Cubaan Leinier Dominguez. Na een herkansing belandde hij alsnog in de ‘superfinale’ die hij verloor van Fabiano Caruana.
Het is twijfelachtig of andere organisatoren de gecompliceerde toernooiformule zullen overnemen. Maar de deelnemers in St. Louis waren zeer tevreden, al zal dat ook iets te maken met de hoogte van het prijzenfonds: 200 duizend dollar, waarvan een kwart voor de winnaar.
Uit de eerste ronde komt een spectaculaire overwinning van Samuel Sevian op Wesley So.
So – Sevian, St. Louis 2022
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 0-0 5. Ld3 d5 6. cxd5 exd5 7. a3 Ld6 8. Dc2 c6 9. Pge2 Te8 10. Ld2 Pbd7 11. f3 c5 12. h4 h5
Een opmerkelijke zet die de dreigende koningsaanval niet tegenhoudt.
13. 0-0-0 a6 14. g4! hxg4 15. fxg4 Pxg4 16. h5
De computer geeft de halsbrekende variant 16. Pxd5 Pf2 17. Lh7+ Kh8 18. Df5 Pxh1 19. Dxf7 Kxh7 20. Tg1 Pg3 21. Pxg3 Tf8 22. Dh5+ Kg8 met als oordeel dat het ongeveer gelijk staat.
16 … Pf8 17. Tdg1 Pf2
18. dxc5
Sterk is 18. h6!, waarna 18 … Pxh1? 19. Lh7+! Pxh7 20. Txg7+ Kf8 21. Dxh7 wit een winnende aanval geeft. Met 18 … g6 19. Th5! cxd4 20. Pxd4 Te5 blijft zwart op de been.
18 … Le5! 19. h6 g6 20. h7+ Kh8 21. Th6 Lg7 22. Th2 Pg4 23. Th3 Pe5 24. Thg3 Pe6 25. Pf4 Pxf4 26. exf4 Pxd3+ 27. Dxd3 d4 28. Pe4 Dd5 29. Pg5 Dxc5+ 30. Kd1 Dd5 31. Df3 Da2?
Geeft wit een kans die hij na 31 … Le6 niet zou hebben gehad.
32. Pxf7+! Dxf7 33. Txg6 d3
34. Le3?
Wit kan zich op schitterende wijze redden met een dameoffer: 34. Dxd3 Lf5 35. Txg7! Dh5+ 36. Kc1 Lxd3 37. Tc7! Te7 38. Lc3+ Kxh7 39. Txe7+ Kh6 40. Lg7+ Kh7 41. Lc3+ Kh6 42. Lg7+ met eeuwig schaak.
34 … Db3+ 35. Ke1 d2+ 36. Kf2 d1D
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Hilversum DENKT en Carlsen
Onder de prikkelende titel Hilversum DENKT wordt sinds het begin van deze eeuw jaarlijks in april een denksportdag gehouden in de Mediastad. Schaken, dammen, go, bridge, mahjong en dit keer was de kubus van Rubik er ook bij. Overal in het centrum wordt in de open lucht of in tenten (het wil nog wel eens waaien in dit jaargetijde en dat is verwarrend voor kaartspelers) gespeeld en nagedacht. Kindertjes maken voor het eerst kennis met een denksport maar soms ook zijn ze al verrassend goed. De ouders of opa’s en oma’s staan verdekt aanwijzingen te geven of spelen zelf mee of zitten even verderop in alle rust op het terras. De plaatselijke verenigingen verrichten hand en spandiensten (voor het schaken is dat de roemruchte club Hilversums Schaak Genootschap HSG) maar de algehele organisatie is in handen van de Gemeente. En daar zit een mooie gedachte achter want de oplossing bij al die zware maatschappelijke problemen die verbonden zijn aan integratie en samenleving, kan ook geholpen zijn door samen spelen. De bijkomende voordelen van denksporten is dat er vele drempels verdwijnen: jong of oud, meisje of jongen, mobiel of immobiel, blind of doof, hoofddoekje of kaal, Nederlander of buitenlander, iedereen kan meedoen. Je vraagt je af waarom dit mooie initiatief niet landelijk wordt uitgerold. Iedere stad/dorp heeft denksportverenigingen en voor informatie kun je terecht bij Floris Voorink, wethouder sport Hilversum. Wacht niet te lang want Floris wil wat anders gaan doen.
Wereldkampioen Magnus Carlsen verliest zelden maar in het lopende Meltwater Champions Chess Tour te Oslo verloor hij zelfs twee keer van Quang Liem Le, een Vietnamese grootmeester, de huidige kampioen van Azië en tevens wereldkampioen snelschaak in 2013. Carlsen is al diverse keren wereldkampioen geweest in alle disciplines: klassiek tempo, rapid en snelschaak. De formule van dit toernooi is 4 rapidpartijen van ongeveer 20 minuten per speler en bij gelijke stand wordt er om de winst gevluggerd.
Carlsen – Q. Le
1.Pf3 d5 2.e3 Pf6 3.c4 e6 4.Pc3 Le7 5.b3 0-0 6.Lb2 c5 7.d4 cxd4 8.Pxd4 dxc4 9.Lxc4 Ld7 10.0-0 Pc6 11.Pf3 a6 12.Db1 b5 13.Le2 h6
Een tamme opzet van Carlsen maar wel altijd met een enorme winstwil gespeeld. Hoe gaat hij spanning creëren?
14.Td1 Db6 15.a4 b4 16.Pe4 Pd5 17.Lc4 Tfd8 18.Lxd5 exd5 19.Txd5 Le6 20.Txd8+ Txd8
Wit heeft een pion gewonnen maar de zwarte stukken zijn actiever, de stelling is in evenwicht.
21.Ped2 Dc5 22.Dd1 Dd5 23.Tc1 Lg4 24.Dc2 Lxf3 25.Pxf3 Pa5 26.Pd4 Lf6 27.Tb1 Lxd4 28.Lxd4 Pc6 29.Td1 Pa5 30.Td3 Df5 31.h3 Tc8 32.Dd1 Tc1
Niet echt nodig, zwart wil remise forceren. Met 32…Td8 houdt hij de spanning vast, b3 blijft zwak en wit kan moeilijk vorderingen maken.
33.Dxc1 Dxd3 34.Dc8+ Kh7 35.Df8 f6 36.Dxb4 Pxb3 37.Lc3 Pc1
Een van de zeldzame blunders van Carlsen. In plaats van 38.Le1 en wit staat ietsje beter met nog een hele lange weg te gaan speelde hij
38.Kh2? Pa2
en wit gaf op.
Partij in viewer:
De tweede partij werd remise, de derde won Carlsen en dus kon de vierde partij doorslaggevend zijn.
Le – M. Carlsen
1.d4 e6 2.c4 c5 3.d5 exd5 4.cxd5 d6 5.e4 g6 6.Pc3 Lg7 7.Ld3 a6 8.a4 Pf6 9.h3 Pbd7 10.Pf3 Ph5
Carlsen wijkt af van de normale manier van ontwikkelen: 10…0-0 11.0-0 Te8. Wit pakt nu nog meer ruimte.
11.g4 Phf6 12.Lf4 De7 13.0-0 h5 14.g5 Ph7 15.Kh2 0-0 16.Tg1 f6 17.Ph4 Pe5 18.Lxe5 fxe5 19.Pxg6 Txf2+ 20.Kg3 Df7 21.Dxh5
Hier had zwart door moeten pakken met 21..Pxg5! 22.Pe7+ Dxe7 23.Kxf2 Pxh3+ 24.Ke3 Pxg1 en zwart kan soepel verder ontwikkelen en de witte lichte stukken werken niet.
21…Tf4 22.Le2 Pf8 23.Pxf4 exf4+ 24.Kh2 Pg6 25.Taf1 b5?! 26.Lg4?
De bluf werkt! Er was weinig tegen 26.axb5 axb5 27.Pxb5 en zwart heeft slechts vage kansen.
26…Lxg4 27.Dxg4 b4 28.Pd1 Te8 29.Df5 Ld4 30.Tg4 c4 31.h4 Dh7 32.Kh3 Le5 33.Tf2 Tf8 34.De6+ Kg7 35.Tc2 c3 36.bxc3 b3 37.Tb2
En hier zou zwart kunnen ontsnappen met 37…Tf7! 38.Txb3 Dh8! 38.Tb6 Te7 39.Df5 Tf7 met remise door zetherhaling! Echter
37…Kh8? 38.Txb3 f3 39.Pf2 Lf4 40.c4 Lxg5 41.Dxd6 Tg8 42.Tb8
en zwart gaf op. Ook al verliest hij, Carlsen heeft onderweg altijd kansen gehad op meer. Hij verliest nooit zoals hij wint.
Partij in viewer:
Meesterklasse op weg naar spannend slot
Is er ooit ergens een team op een negatief aantal matchpunten geëindigd in een competitie? Ik kan er geen voorbeeld van vinden, maar in de meesterklasse gaat het waarschijnlijk gebeuren. Mijn team Caissa Amsterdam kreeg twee matchpunten mindering nadat we (met afzegging) niet op kwamen dagen voor een wedstrijd en we staan nu op min twee. Daarmee is één degradant bekend, maar voor de tweede degradatieplaats is het met nog één ronde (op 21 mei) te gaan erg spannend. Groninger Combinatie boekte afgelopen zaterdag een belangrijke overwinning en staat nu op 4 matchpunten, 35 bordpunten. Een overwinning in de laatste ronde tegen HMC Den Bosch (5, 39) is genoeg voor handhaving. Zuid-Limburg (5, 35) moet in staat zijn tegen Caissa zich veilig te spelen. En daarmee is de situatie nijpend voor de club die een paar voltooide seizoenen geleden nog kampioen van Nederland was: Kennemer Combinatie (5, 36). Zij verloren voor dit seizoen wat sterke spelers en bij degradatie zullen ze waarschijnlijk nog meer spelers verliezen. Het is te hopen voor de Haarlemmers dat ze in de laatste ronde gaan stunten tegen het sterke En Passant.
Bovenin is het ook nog niet beslist: Apeldoorn staat nog steeds een punt voor op Charlois Europoort. Het kan hun eerste landskampioenschap worden en om dat te vieren boden ze aan om de organisatie van een gezamenlijke laatste ronde op zich te nemen. Da’s leuk, spannend en gezellig en negen van de tien meesterklasseteams waren voor. Helaas was er een veto van Apeldoorns tegenstander, middenmoter HWP Sas van Gent. Wel begrijpelijk, want zij zouden dan namelijk opeens uit spelen in plaats van thuis in Zeeland…
Bij Apeldoorn debuteerde voormalig FIDE-wereldkampioen Rustam Kasimdzhanov met een overtuigende overwinning op een collega-grootmeester.
Burg – Kasimdzhanov
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Pc3 Pf6 4.d4 exd4 5.Pxd4
Het Schots Vierpaardenspel is een geschikte opening voor wie een makkelijk speelbare gelijke stelling wil bereiken.
5…Lb4 6.Pxc6 bxc6 7.Ld3 d5 8.exd5 0–0 9.0–0 cxd5 10.h3 c6 11.Df3 Ld6 12.Lf4 Le6 13.Pe2 c5 14.Tad1 a5 15.Tfe1 Tb8
Zwart wil winnen en moet iets proberen, maar na 16.b3 staat wit zelfs iets beter.
16.Lc1 d4 17.Pf4?
Ook nu was 17.b3 een normale zet, maar is het nodig? Jawel, want de a-pion blijkt niet giftig.
17…Lxa2! 18.b3 a4! 19.bxa4
Misschien was 19.Lc4 de bedoeling, maar na 19…Pd7! kan wit de loper op a2 niet goed opgesloten houden.
19…c4! 20.Lf5 d3! 21.Le3?
21.cxd3 c3 22.Le3 Lb3 23.Ta1 c2 is goed voor zwart, maar dan heeft wit tenminste nog een pion meer.
21…Da5! 22.Ph5 Pxh5 23.Dxh5 g6
24.Lxg6
Een leuke (en gedwongen) truc, maar het leidt tot een verloren eindspel.
24…Dxh5 25.Lxh5 Lb4! 26.cxd3
26.Tf1 dxc2 27.Tc1 Lb3 is ook hopeloos.
26…Lxe1 27.Txe1 cxd3 28.a5 Tb5 29.Lf3 Txa5 30.Ta1 Tb8 31.Kf1? Ld5! Wit gaf op
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Omdat ik op twee terreinen van het schaken actief ben en daardoor gefascineerd raak als een bepaald thema uit de schaakproblematiek in een schaakpartij naar boven komt. Een schaakprobleem wordt gecomponeerd met als doel bepaalde thema’s te combineren. Ook in de schaakpartij zijn er veel combinaties die elementen of karaktertrekken hebben die uitgebreid besproken worden in schaakleerboeken. Het verschil van een schaakpartij met een schaakprobleem is dat je tegenstander je wel een handje moet helpen om de stelling te krijgen waarin de combinatie kan worden uitgevoerd.
Een bekend thema in zowel schaakproblematiek als eindspelstudie is het thema Novotny. In de schaakprobleemwereld is dit zowel een klassiek als een modern thema, en wordt vaak vertoond. Een voorbeeld van een tweezet met dit thema is de compositie van mij, zie diagram. De zwarte loper op d8 en de zwarte toren op e8 hebben op e7 een zogenaamd snijpunt, als de loper naar e7 speelt, zet wit mat door 2. Le6, de zwarte toren kan niet meer slaan omdat de loper in de weg staat. Speelt de toren naar e7 dan interfereert de toren de loper en is 2. Tg5 mat. Het snijpunt e7 wordt Grimshaw genoemd. Een Novotny is een zet van de aanvallende partij op dit snijpunt. Als wit een stuk naar e7 speelt dan dreigt er zowel 2. Le6 als 2. Tg5 mat. Er kunnen vier witte stukken naar e7 en de vraag welke is alleen juist. Probeert wit 1. De7? dan speelt zwart 1. … Pd5! als weerlegging. Zwart pareert dus met een zet op het snijpunt van de witte loper van a2 en de witte toren van a5. Dus zwart weerlegt met een Novotny, De tweede verleiding is 1. Te7?, zwart weerlegt met de Novotny zet 1. … Td5! Fout is ook de Novotny 1. Pe7?, de weerlegging is de Novotny 1. … d5! Oplossing is 1. Le7! Wit dreigt 2. Le6 en 2. Tg5 mat. Na 1. … Pd5 komt 2. Dxd4 mat, na 1. … Td5 komt 2. Tf4 mat en na 1. … d5 komt 2. Pe5 mat. In dit probleem dus vier witte en drie zwarte Novotny’s.
De partij Hallbbauer tegen Mandel in 1952 werd beslist door een Novotny. Zie diagram. Zwart speelde in deze stelling 1. … Lf2!! Een zet op het Grimshaw snijpunt. Zwart dreigt 2. …. De4+ en mat op de volgende zet en 2… Dg1+ en 3. … Txg1 mat. Speelt wit 2. Lxf2 dan is het mat via 2. … De4+, speelt wit 2. Txf2 dan gaat hij mat via 2. …. Dg1+ en 3. … Txg1. Prachtig dat het mooie Novotny- thema in een schaakpartij vertoond werd.
De vraag hoe het WK interessanter gemaakt kan worden ligt al decennia op tafel. In zeker opzicht was de match Karpov-Kasparov (1984/85) het dieptepunt. Vele verbeteringen zijn al voorgesteld, maar de oplossing van Carlsen (nl. niet meer spelen) is eigenlijk wel creatief. Indien de FIDE vasthoudt aan het huidige model, en de WK-titel zonder spelen naar een ander gaat, dan wordt nóg duidelijker dat er wat aan de hand is. Het WK-systeem moet ook voor de sterkste speler aantrekkelijk blijven, zowel speltechnisch (Carlsen) als organisatorisch (denk aan 1993, toen Kasparov uit de FIDE stapte). Wat mij betreft is de hamvraag of dit raakt aan de aloude discussie over de remisedood, dan wel aan risicomijdend gedrag. Het laatste is door ‘de computer’ duidelijk bevorderd, en lijkt veel moeilijker te doorbreken dan voorheen.
Ik ben het met je eens dat de WK interessanter gemaakt kan worden. Maar de vraag is ook hoe de wereld kampioen het voor zichzelf interessanter kan maken, het ligt niet alleen aan de FIDE en de computers. Niet spelen is een optie, maar hij zou ook onvoorbereid de strijd aan kunnen gaan (uitdaging) of/en met wat minder ego/persoonlijkheid (ik ben veruit de beste) kunnen spelen, meer voor het plezier.
Ik vind dat je de verantwoordelijkheid niet alleen bij Carlsen kunt neerleggen, it takes two to tango. Als zwart in een WK-match met remise dik tevreden is, dan zijn de Berlijnse verdediging en het Russisch erg lastig te omzeilen. Dus ook de uitdager zit in vervelende afwegingen gevangen.
Eens! Dus ook belangrijk wie de uitdager wordt.
Ik vond Karpov-Kasparov een erg interessante clash tussen spelers met een verschillende speelstijl, smaken verschillen!
Ik vond ’85 om meerdere redenen bijzonder interessant. Belangrijkste reden was m.i. de clash tussen ‘ oud en nieuw Rusland’. Niet dat we daarna met Kasparov als nieuwe wereldkampioen iets mee zijn opgeschoten. Ja, schaaktechnisch wel, maar verder een gevalletje ‘ oude wijn in nieuwe zakken’.
Petrosian daarentegen vond ik een gruwel vanuit schaaktechnisch oogpunt. Leko idem.
Carlsen heeft natuurlijk een punt; hij is gewoon zoveel beter dan de rest. Maar vanuit de olympische gedachte is het hem aan te raden deze matches te blijven spelen. En als hij besluit af te haken heeft niemand het er een dag later meer over, want zo gaat dat nou eenmaal in deze tijden. Ik hoop daarom dat onze Viking nog tot in lengte van dagen die matches blijft spelen.