Krantenrubrieken weekend 7 mei 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Trotse buitenbeentjes
Op schaaksite.nl stond een artikel van Gerard Welling over een boekje dat de Engelsman Michael Basman onlangs publiceerde, Everybody’s talking about the Bird. Dat is een regel uit een Amerikaans liedje, maar het boekje gaat over de Engelse schaker Henry Edward Bird (1829-1908).
Zo werden drie geestverwanten verenigd. Welling en Basman publiceerden vorig jaar het boek U Cannot Be Serious! – Avant-Garde Strategy in Chess, over de openingsexperimenten van Basman. Basman was Goethe, en Welling was zijn Eckermann.
Net als die twee keerde Henry Bird zich tegen boekenwijsheid die het denken verving. Ook hij speelde openingen die raar werden gevonden en het vaak ook waren, maar niet altijd.
De in zijn tijd beroemde Engelse schrijver H.G. Wells (1866-1946) publiceerde in 1895 een artikel over zijn moeizame verhouding met het schaakspel, dat naar zijn smaak veel te zwaarwichtig was geworden. Wells schreef: „Een onbedwingbare neiging om snel te zetten geeft lichtheid, en daarom, al bewonderen we Steinitz en Lasker, is het Bird van wie we houden. Zijn overwinningen stralen, zijn fouten zijn magnifiek.”
Welling noemde, waarschijnlijk in navolging van Basman, Henry Bird een bijna vergeten schaker, over wie weinig bekend is. Waarom? In 2016 publiceerde de Belgische schaakhistoricus Hans Renette een monumentale en veelgeprezen biografie van Bird van 595 pagina’s en Welling is iemand die zulke boeken kent.
Hoe sterk was Bird? Wat over Basman is geschreven – begaafd, maar grillig – gold ook voor hem. Hij was in 1880 kampioen van Nederland (al heette het nog niet zo) nadat schaakbestuurders hem weg hadden geplukt uit de Amsterdamse Nes, met zijn kroegen, bordelen en theatertjes, om hem naar de bondswedstrijden in Gouda te sturen. Dat NK zegt niet veel, maar de statisticus Jeff Sonas heeft uitgerekend dat Bird in 1876 twee maanden lang nummer twee van de wereld was.
In 1866 speelde Bird een match tegen de latere wereldkampioen Steinitz, die bij de stand 7-5 voor Steinitz (remises telden niet) werd onderbroken en nooit voortgezet. Daar moest iets moois bij zijn, dacht ik, maar het viel tegen.
Renette wijt het lage peil van de match aan het feit dat Steinitz vermoeid was door zijn match tegen Adolf Anderssen en dat Bird in beslag werd genomen door zijn werk als accountant van de Britse spoorwegen.
Wilhelm Steinitz – Henry Bird, match Londen 1866
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4 f5
Een lelijke zet.
5. Pg5 Le7 6. P1h3 Pc6 7. Lb5 Pf6 8. 0-0 0-0 9. Lxc6 bxc6 10. Pf4 Dd6 11. c4
Ook de pionwinst met 11. Te1 was niet mis.
11…c5 12. dxc5 Dc6 13. b4 Pg4 14. Pf3 Lf6 15. Tb1 g5 16. Pd3 e5 17. Pxg5 f4 18. b5 De8 19. Pe4 Lf5 20. f3 Pxh2
Zwart stond verloren en gooit er een stuk tegenaan.
21. Kxh2 Dh5+ 22. Kg1 Tad8
23. De2
De simpelste winst was 23. Pxf6+ Txf6 24. Pxf4 en zwart kan opgeven.
23…Lh4
Nu heeft zwart een dreiging, die wit met 24. Pdf2 Lg3 25. Ph3 onschadelijk kon maken.
24. g4 fxg3 25. Lb2
Er was veel nodig om wits gewonnen stelling om te toveren tot verlies, maar Steinitz is er in geslaagd. Na 25. Pxe5 zou wit nog steeds in het voordeel zijn.
25…Lxe4 26. Dxe4 Lg5
Als wit nu 27. Tb2 kon spelen, was alles in orde, maar door zijn 25ste zet kan dat niet.
27. De2 Le3+ 28. Pf2 Dh2 mat.
Partij in viewer:
Harde les voor Indiër Erigaisi: passief spel heeft vaak fatale gevolgen
Toen de 16-jarige Rameshbabu Praggnanandhaa in februari Magnus Carlsen in een onlinepartij versloeg, presenteerde de internationale pers hem als de kroonprins van Vishy Anand. Nu is Pragg een zeer getalenteerde schaker, maar hij is niet de enige van wie India veel verwacht. De een jaar jongere Dommaraju Gukesh staat op de internationale ranglijst een paar plaatsen hoger dan de bedwinger van de wereldkampioen.
Nog hoger staat Arjun Erigaisi (18), die misschien wel de meeste kans heeft Anand op te volgen. In januari schreef hij de tweede groep van het Tata Steeltoernooi op zijn naam met de imposante score van 10,5 uit 13. Nooit eerder had de winnaar van de ‘Challengers’ een voorsprong van twee punten op zijn achtervolgers.
Na dit veelbelovende begin van het jaar ging Erigaisi door met het verzamelen van ratingpunten. Hij werd nationaal kampioen, won een open toernooi in New Delhi en kwalificeerde zich voor de onlinetour, waaraan alle topspelers meedoen. Zijn progressie dankt hij mede aan de Oezbeekse succestrainer Roestam Kasimdzjanov, die eerder werkte met onder anderen Anand en Caruana.
In het Sigeman-toernooi in Malmö hoopt Erigaisi op een nieuwe triomf. Hij begon goed met twee winstpartijen, maar in de derde ronde merkte hij dat hij zich niet alles kan permitteren. Veel te passief spel tegen de Amerikaan Hans Niemann had fatale gevolgen. Hij zal de fout niet opnieuw maken.
Erigaisi – Shirov, Malmö 2022
1.d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. Lg5 dxc4 6. e4 b5 7. e5 h6 8. Lh4 g5 9. Pxg5 hxg5 10. Lxg5 Pbd7 11. exf6 Lb7 12. Le2
Tegen een groot kenner van de scherpe Botwinnik-variant had Erigaisi deze ongebruikelijke zet, in plaats van 12. g3, voorbereid. Bij de 24ste zet dacht hij voor het eerst lang na.
12 … Pxf6 13. Lf3 Le7 14. g3 Db6 15. 0-0 0-0-0 16. De2 Dxd4 17. Tfd1 Dc5
Het enige veld voor de dame. Na 17 … Db6? wint 18. De5 Pd7 19. Txd7 (19 … Txd7 20. Dxh8+ of 19 … Kxd7 20. Td1+.)
18. h4 Thg8 19. Txd8+ Lxd8 20. Lxf6 Lxf6 21. Pe4 De5 22. Pxf6 Dxf6 23. h5
Wit heeft aangenaam spel voor de geofferde pion, maar uiteraard is nog niets beslist.
23 … Td8 24. a4 c3! 25. axb5
25 … cxb2?
Sterker is eerst 25 … Td2! 26. De3 en pas nu 26 … cxb2. Na 27. Tb1 Tc2 28. Le4 Tc4 29. bxc6 Lxc6 30. Lxc6 Txc6 staat het ongeveer gelijk.
26. Tb1 c5 27. Lc6! a5
Ook na 27 … c4 28. Txb2 c3 29. Ta2 heeft wit groot voordeel.
28. Txb2 a4 29. Td2 a3 30. Ta2 Dc3 31. h6 Th8
Hierna is geen verweer meer mogelijk. Met 31 … Lxc6 24. bxc6 c4 kan zwart vechten.
32. Dd1! Lxc6 33. bxc6 Dd4 34. Db3 Db4 35. Dd3 Td8 36. Da6+ Kc7 37. Txa3 Db1+ 38. Kg2 Td1 39. Da7+ Kxc6 40. Da8+ Kd6 41. h7
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Carlsen bijna succesvol met dubieuze beginzet
Wat is de slechtste beginzet? Daar kun je over discussiëren, maar je kan het ook aan Stockfish 14 vragen. Die heeft een duidelijke mening: 1.g4 is zo slecht, je kan nog beter zonder e-pion beginnen! Toch wordt deze zet wel gespeeld, ook door wereldtoppers, al is dat meestal in minder serieuze partijen. Maar er is ook de Engelse meester Basman die tientallen serieuze toernooipartijen met 1.g4 gespeeld heeft en zelfs met zwart 1.e4 g5 aandurft! Met dat laatste versloeg hij o.a. de grootmeesters Speelman (2x!) en Har Zvi. Ook in de invitatietienkamp Haarlemse Meesters in 2018 bleef hij trouw aan deze beginzetten, maar de tijden bleken veranderd: tegen een met de computer voorbereide tegenstander bleek het onspeelbaar en hij leed een paar verschrikkelijke nederlagen.
Zijn zulke dubieuze openingen dan onspeelbaar geworden in de praktijk? Dat niet, maar je moet het wel als verrassingswapen gebruiken. Zorgen dat de tegenstander zelf moet nadenken, misschien ontstemd is door je rare zet en mogelijk daardoor fouten gaat maken. Carlsen begrijpt dat. Recent speelde hij in een rapidtoernooi in Oslo tegen Duda de één na slechtste beginzet, 1.f3, want “Ik wilde iets nieuws proberen”. De Pool reageerde niet op de beste manier en wit kreeg zelfs voordeel. De wereldkampioen won de partij echter niet, wel de match, al werd Duda uiteindelijk wel verrassend toernooiwinnaar.
Carlsen – Duda
1.f3?! e5 2.Pc3 Pf6 3.e4 Lc5 4.Pa4 Le7 5.d4 exd4 6.e5 Pd5 7.Dxd4
Er is meteen al een heel originele stelling ontstaan, maar hier kan zwart met 7…Pb6! 8.Pxb6 axb6 groot voordeel krijgen.
7…Pb4? 8.Df2 d6 9.a3 P4c6 10.exd6 Dxd6 11.Pe2 0–0 12.Lf4 Dg6 13.0–0–0!?
Beetje provocerend omdat zwart snel met b5 en b4 komt, maar wit krijgt wel activiteit.
13…b5 14.Pac3 b4 15.Pd5 bxa3 16.Pxe7+ Pxe7 17.bxa3 Pbc6 18.Dc5 La6 19.Pc3
Slaan op c7 lijkt gevaarlijk, maar na 19.Lxc7! Tfc8 20.Td6 f6 21.Td7 heeft wit alles onder controle.
19…Lxf1 20.Thxf1 Dxg2 21.Lxc7 Tfc8 22.Ld6 Pg6 23.Tf2 Dh3 24.Pd5 Pd8 25.De3 Pe6 26.f4 Dxe3+ 27.Pxe3 Pc5 28.f5! Pe4 29.fxg6! Pxf2 30.Tf1 hxg6 31.Txf2
Uiteindelijk is een eindspel ontstaan waarin loper en paard iets sterker zijn dan toren en extra pion.
31…Tc6 32.Lb4 Td8 33.Td2
Principieel verkeerd: in een eindspel met een kleine kwaliteit meer is het beter geen torens te ruilen. Doordat zwart de c-pion echter ver laat lopen krijgt wit toch kansen.
33…Txd2 34.Kxd2 g5?! 35.c4 Th6 36.Kd3 f6 37.c5 Kf7 38.Pf5 Txh2 39.c6 Ke6 40.Pxg7+ Kd5 41.c7 Th3+ 42.Kd2 Th2+ 43.Kd3 Th3+ 44.Kc2 Th8
45.Le7
Mijn Stockfish 14 denkt dat 45.Pf5 Ke6 46.Pe7 Kd7 47.c8D+ wint voor wit. U weet vast beter. Ook na de partijzet houdt zwart stand.
45…Tc8 46.Ld8 g4 47.Kd3 Kc6 48.Pe8 f5 49.Ke3 g3 50.Kf3 f4 51.a4 Kd7 52.Pf6+ Kc6 53.Ph5 Txc7 54.Lxc7 Kxc7 55.Pxf4 Kb6 56.Pd3 Ka5 57.Pe5 Kxa4 58.Pc6 a6 59.Pb8 g2 60.Kxg2 a5 61.Pc6 Kb5 62.Pxa5 remise
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Een verrassend paardoffer al in een vroeg stadium van een partij. Dit gebeurde in een partij tussen de grootmeesters Topalov en Kramnik. De partij werd in 2008 gespeeld in het Tata Steel toernooi in Wijk aan Zee. Beide nu ex-wereldkampioenen streden in 2006 voor de wereldtitel in Elista. Het openingsnieuwtje dat Topalov vertoonde was een lang bewaard geheim, en was vele jaren ontdekt en uitgebreid onderzocht . Topalov gaf op de twaalfde zet een vol paard cadeau voor geen enkele materiële compensatie. De partij is zeer de moeite waard om na te spelen.
Wit: Topalov
Zwart: Kramnik
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. Lg5 h6 6. Lh4 dxc4 7. e4 g5 8. Lg3 b5 9. Le2 Lb7 10. 0-0 Pbd7 11. Pe5 Lg7 12. Pxf7!?
(Het nieuwtje! Het leuke is dat de zet niet winnend is, maar dat Topalov op het verrassingseffect heeft gespeculeerd, en met succes!)
12. … Kxf7 13. e5 Pd5 14. Pe4 Ke7 15. Pd6 Db6 16. Lg4! Taf8 17. Dc2
(Dit is de opzet van Topalov. Er dreigt Dg6 met aanval op e6 en de loper van g7. Het beste is voor zwart om 17. … Thg8 te spelen. Interessant is dat een ronde later in de Honorary Group van Corus, dit werd uitgeprobeerd in de partij Timman-Ljubojevic, Timmam verloor deze wedstrijd.)
17. … Dxd4?!
(Kramnik kiest voor het teruggeven van het stuk en vertrouwt op de verdedigende kracht van zijn paarden. Het is in ieder geval beter dan afwachten en de kat uit de boom kijken.)
18. Dg6 Dxg4 19. Dxg7+ Kd8 20. Pxb7+ Kc8 21. a4!?
(Na eerst 21. Pd6 Kc7 en pas dan 22. a4 b4 23. Tac1 kan zwart met 23. … Dh5 op dameruil aansturen, en dat wil wit niet.)
21. … b4 22. Tac1 c3 23. bxc3
(Nu gaat het niet goed met het spel van Kramnik. Hij verwaarloost de verdediging enigszins, aldus Topalov.)
23. … b3?! 24. c4 Tfg8?
(24. … Thg8 is veel beter.)
25. Pd6+ Kc7 26. Df7 Tf8
(Topalov offert zijn dame en dat blijkt zeer sterk te zijn. Wit krijgt voor zijn dame een toren, een paard en een vrije dubbelpion terug.)
27. cxd5!! Txf7 28. Txc6+ Kb8 29. Pxf7 Te8 30. Pd6 Th8 31. Tc4 De2 32. dxe6 Pb6 33. Tb4 Ka8 34. e7?!
(Te overmoedig gespeeld. Eenvoudig op b3 slaan is gewoon directe winst.)
34. … Pd5 35. Txb3 Pxe7 36. Tfb1 Pd5 37. h3 h5 38. Pf7 Tc8 39. e6 a6 40. Pxg5 h4 41. Ld6 Tg8 42. T3b2 Dd3 43. e7 Pf6 44. Pe6 en opgegeven door Kramnik: 1-0.
Een juweel van een partij!
