Krantenrubrieken weekend 28 mei 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Hans Ree
Nachtschakers
De partijen van de finale van Chessable Masters 2022, een van de online toernooien van de firma Play Magnus, begonnen afgelopen woensdag en donderdag om zes uur ’s avonds, een comfortabele tijd voor kijkers in Europa en Amerika, maar niet voor de twee finalisten.
Voor de Indiër Praggnanandhee (16), die in Chennai speelde, begon het om half tien ’s avonds, voor de Chinees Ding Liren (29) in WenZhou om middernacht. De vier rapidpartijen per avond, plus eventueel een tiebreak, namen tussen de vier en vijf uur in beslag.
Ik voelde me bijna een Europese koloniaal toen ik tijdens het eten met een telefoontje op tafel de mannen uit het Oosten in hun nachtelijke finale voor me zag zwoegen. Wat waren ze goed! We hoeven geen medelijden te hebben, want het is waarschijnlijk het liefste wat ze doen.
Pragg moest ook nog naar school en op de eerste finaledag had hij ’s ochtends een examen. Kort geleden tekende hij een contract met een grote Indiase oliemaatschappij. Hij heeft een gezond gevoel voor verhoudingen bewaard, want toen hem werd gevraagd wat belangrijker voor hem was, dat examen halen of het toernooi winnen, zei hij: „Het toernooi winnen is leuker.”
In de halve finales was Magnus Carlsen uitgeschakeld door Ding en Anish Giri door Pragg. Over Pragg werd gezegd wat altijd wordt gezegd over jonge spelers die de schaakwereld stormenderhand nemen, dat hij met de dag sterker leek te worden.
Woensdag won Ding de eerste serie rapidpartijen met 2,5 – 1,5. Hij is niet voor niets de nummer twee van de wereld. Maar op donderdag, de laatste dag van het toernooi, won Pragg de tweede serie. De commentaren gaven de indruk dat heel India met hem meeleefde.
Zoals Pragg zijn school had als afleidend element, zo had Ding de muggen en de vliegen in zijn werkkamer. Tussen zijn zetten door zag je hem wilde armbewegingen maken om ze af te weren.
Er kwamen twee beslissende vluggertjes. De eerste werd remise en Ding won de tweede. Voor hem was het bijna vijf uur toen hij kon gaan slapen, doodmoe maar voldaan.
Praggnanandhaa – Anish Giri, Chessable Masters halve finale 2022
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 Lg7 7. Lc4 c5 8. Pe2 0-0 9. 0-0 Pc6 10. Le3 b6 11. h4 e6 12. h5 Dh4 13. Dc1
Een belangrijk nieuwtje. Omdat er twee witte pionnen instaan, werd tot nu toe steeds 13. hxg6 gedaan.
13…cxd4
Meteen 13…Dxh5 zou na 14. Pg3 de dame kosten.
14. cxd4 Dxe4
Ook nu was 14…Dxh5 15. Tb1 gevaarlijk voor zwart.
15. Td1 Pa5 16. Pc3 Db7 17. Le2 Ld7 18. h6
De rechtvaardiging van wits besluit om niet het gemakzuchtige 13. hxg6 te doen.
18…Lh8 19. Lf3 Lc6 20. d5 exd5 21. Ld4
Wit heeft mooi spel voor de twee geofferde pionnen. Er worden matmotieven zichtbaar.
21…Tad8 22. Lxh8 Kxh8 23. Pxd5 Lxd5 24. Dd2 De7 25. Dc3+ f6 26. Txd5 Tc8 27. Te1 Dc7 28. Da3
Het eindspel na 28. Dxc7 zou gunstig voor wit zijn, maar hij wil meer.
28…Pc4 29. De7 Pe5
Een vreselijke fout. Na 29…Dxe7 30. Txe7 Pe5 lijkt het eindspel verdedigbaar voor zwart.
Hier zou ‘wit begint en wint’ geen moeilijke opgave zijn.
30. Texe5 fxe5 31. Td7 Dc1+ 32. Ld1 Dxh6 33. Dxe5+ Zwart gaf op. Na 33…Kg8 komt 34. Lb3+.
Partij in viewer:
Praggnanandhaa schrikt niet terug voor een uurtje nachtwerk
Deze week bleek weer eens welke bijzondere problemen sommige deelnemers aan het online-topschaak moeten oplossen. Zoals bijna altijd was het tijdschema van het Chessable rapidtoernooi ideaal voor de Europeanen, maar tamelijk rampzalig voor de Aziaten, die tot diep in de nacht wakker moesten blijven.
Niet te benijden was de Indiër Rameshbabu Praggnanandhaa (16), die in het toernooi om kwart voor negen ’s ochtends een economie-examen moest afleggen nadat hij in de voorafgaande nacht tot half drie in de weer was geweest tegen ’s werelds sterkste grootmeesters. Het weerhield hem er niet van de finale te bereiken. Daarin verloor hij na tien hoogstaande partijen nipt van de Chinees Liren Ding (30), die pas om vijf uur ’s ochtends zijn bed kon opzoeken.
De prestatie van Pragg kreeg de hoogste lof. In de voorronde was hij al op dreef met onder meer een fortuinlijke zege op Magnus Carlsen, maar hij kwam pas echt op stoom in de knock-outfase, waarin hij in spannende matches de Chinees Yi Wei en Anish Giri, de winnaar van de voorronde, versloeg.
In de uiteindelijk in een blitz-tiebreak besliste halve finale tegen Giri won Pragg zijn mooiste partij van het toernooi. Het lukte hem zowaar een van ’s werelds grootste openingsexperts te verrassen.
Praggnanandhaa – Giri, Online-rapid 2022
1.d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 d5 4. cxd5 Pxd5 5. e4 Pxc3 6. bxc3 Lg7 7. Lc4 c5 8. Pe2 0-0 9. 0-0 Pc6 10. Le3 b6 11. h4 e6 12. h5 Dh4 13. Dc1
Na deze door Pragg voorbereide zet verzonk Giri in diep gepeins. Hij moet de aangevallen witte pionnen in leven laten, want zowel na 13 … Dxh5 als na 13 … Dxe4 wint wit met 14. Pg3 Dh4 15. Lg5 Dg4 16. Le2 de dame.
13 … cxd4 14. cxd4 Dxe4
Nu wint wit geen materiaal, maar hij krijgt wel een gevaarlijk initiatief. Veiliger is 14 … Lb7 15. h6 Lf6.
15. Td1 Pa5 16. Pc3 Db7 17. Le2 Ld7 18. h6 Lh8 19. Lf3 Lc6 20. d5! exd5 21. Ld4 Tad8 22. Lxh8 Kxh8
23. Pxd5
Een mooie combinatie. De eerste pointe is dat 23 … Txd5 wordt weerlegd door 24. Lxd5 Lxd5 25. Df4! f6 26. Dd6.
23 … Lxd5 24. Dd2!
En nu wint wit het stuk terug dankzij de zwakte van zwarts onderste rij.
24 … De7
Meer kans op succesvolle verdediging biedt 24 … Dc7! 25. Db2+ (25. Lxd5 De5) f6 26. Lxd5 Dc5.
25. Dc3+ f6 26. Txd5 Tc8
Of 26 … Txd5 27. Lxd5 De5 28. Dxe5 fxe5 29. Tc1, gevolgd door 30. Tc7.
27. Te1 Dc7 28. Da3
Het enige smetje op wits schitterende spel. Zwart is machteloos na 28. Dxc7 Txc7 29. Td6 (dreigt 30. Txf6) f5 30. Ld5.
28 … Pc4 29. De7
29 … Pe5?
Verliest op slag. Met 29 … Tf7! 30. Db4 Pe5 kan zwart zich verdedigen.
30. Texe5 fxe5 31. Td7 Dc1+ 32. Ld1 Dxh6 33. Dxe5+
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Wat de computer (nog) niet kan
Ook al zijn we diep onder de indruk van wat een computer vermag toch zijn er nog genoeg stellingen waar de machine geen raad mee weet. Dat zijn bijna altijd stellingen met een ongelijke materiaalverhouding, waar de oplossing achter de horizon ligt en alleen via een smal pad bereikt kan worden. De mens zou op gevoel en ervaring stapje voor stapje dat smalle pad kunnen aflopen met af en toe het geluk van de juiste keuze. Maar zo werkt het niet bij het denken van de computer, als die geen oplossing ziet in het verschiet zal er niet op goed geluk gehandeld worden. Neem nou deze stelling:
Wit is aan zet en wat moet hij doen? Waarop moet hij spelen? Zwart heeft een loper meer maar daar staan twee pionnen tegenover die overigens weinig direct gevaar vormen. Als je iets normaals doet als 1.Df3 Le5 komt Kh3 vanzelf in groot gevaar zonder dat wit daar iets tegenover kan stellen met een aanval op Kc8. Bij gebrek aan zinvolle zetten kijk je naar
1.b7+
omdat slaan plotseling kansen biedt door grotere activiteit: 1…Kxb7 2.d6+ Kc8 3.Dd5 en Lb8 is geblokkeerd en Kc8 wordt nu wel aangevallen en Dd5 kijkt ook nog met een schuin oog naar g8. Kortom, dat moet zwart niet doen, dus
1…Kd7 2.Df3 Lf5+ 3.Kh2
Dat moet wel want 3.Kh4 De7+ 4.Kh5 Dxg7 loopt niet goed af. Nu is het de beurt aan zwart om met iets bijzonders te komen want 3…Dg6 4.Ld4 en zwart heeft geen goed vervolg bijvoorbeeld 4…Ld6 5.b8D Lxb8 6.d6! Lxd6 7.Db7+ en wit houdt dankzij maximale activiteit van de overgebleven stukken makkelijk remise. Dus komt zwart met een scherpe wending
3…De2+! 4.Dxe2 f3+
en het gevaar wordt duidelijk na de meest voor de hand liggende reactie 5.De5 Lxe5+ 6.Kh1 Le4 en wit kan niet promoveren 7.g8D f2+ 8.Dg2 f1D en zwart wint, zo ook na 7.Lf2 Lxd5 en alle witte pionnen gaan verloren en zwart wint op den duur met zijn materiële overwicht. Maar wit heeft toch nog een redding, een cruciaal tussenzetje
5.d6! Lxd6 6.De5!
Nu wel, de f-pion mag niet op e2 komen.
6… Lxe5+ 7.Kh1 Le4
Het is moeilijk te voorzien wat nu precies het verschil is met de variant bij zet 4, speelt wit echter nu 8.g8D f2+ 9.Dg2 f1D dan verliest hij op dezelfde wijze. En op 8.Lf2 Ld5 wint zwart ook. Het hele idee achter dat weggeven van materiaal (5.d6!) heeft te maken met een patconstructie! Daarom
8.b8P+! Lxb8
Dat moet want als het paard op het bord blijft (8…Ke7 9.Lf2) houdt wit makkelijk stand. Maar waar zit nou de clou: want 9.g8D f2+ verliest zoals we weten.
9.g8T!
Aha, we hebben een pat na 9…f2+ 10.Tg2 f1D en belangrijk is om te weten dat na 10…f1L dat eindspel van drie lopers tegen een loper theoretisch remise is (dat zijn van die dingen die de computer zo makkelijk voor ons kan oplossen). Zwart kan het pat voorkomen met een tegenoffer
9…Lg3!
Omdat na 10.Txg3 f2+ 11.Tg2 f1D veld h2 beschikbaar is voor de koning. Wit moet enorm oppassen
10.Tg4! f2+
Zwart kan de loper niet in veiligheid brengen: na 10…La8 maakt zowel 11.Tg7+ als Td4+ op dezelfde manier remise als in de hoofdvariant:
11.Txe4 f1D 12.Te7+
De dolle toren! Hij krijgt in het vervolg iedere keer een keuze tussen twee zetten, slechts één is goed.
12…Kc6 13.Tc7+ Kb5 14.Tb7+
Niet 14.Tc5+ Kb4 en zwart wint.
14…Kc4 15.Tc7+ Kd5 16.Tc5+ Ke6 17.Te5+
Niet 17.Tc6+ Ld6 en zwart wint.
17…Kf6 18.Te6+ Kf7 19.Te7+ Kf8 20.Te8+ en remise want de koning kan niet aan de schaakjes ontsnappen.
Dit is een studie van Jan Timman gecomponeerd in 2022. Dankzij de computer (checken op correctheid) is zijn studieproductie de laatste jaren in een stroomversnelling gekomen.
Er zijn al programma’s die zelf studies maken maar tot nu toe missen die originaliteit. Het zou een volgende doorbraak zijn als een computer een studietoernooi zou winnen.
Studie in viewer:
En Passant mist kampioenschap door inschattingsfout
De ontknoping in de Premier League was spannend, maar niet zo spannend als die van de meesterklasse. In elke wedstrijd stond iets op het spel. Drie teams konden nog kampioen worden, vier teams streden om de tweede degradatieplek te vermijden. Koploper Apeldoorn verloor onverwacht in en tegen Sas van Gent. Nummer twee Charlois Europoort verloor (niet heel onverwacht) van LSG Leiden. Onderin speelde Zuid-Limburg zich veilig door een ruime overwinning tegen het puntloze Caissa. Groninger Combinatie won het degradatieduel van HMC Den Bosch en was zo ook veilig. En dan was er de wedstrijd En Passant Bunschoten tegen Kennemer Combinatie. De Haarlemmers zouden bij verlies degraderen. EP zou met een ruime overwinning kampioen zijn. Althans, dat bleek dus achteraf. Hadden ze het maar van tevoren geweten…
En Passant had eerder in het seizoen het kampioenschap verspeeld (dacht men) en mede daarom wilde teamleider Guido de Romph ermee stoppen. Grootmeesters uit diverse buitenlanden regelen, contacten onderhouden, budget behren, hotels boeken en nog veel meer, hij had het vele jaren met plezier gedaan, maar eigenlijk wilde hij zelf op zaterdag kunnen spelen. Ook de broers Vedder wilden ermee stoppen, althans, met het spelen op het hoogste niveau. Meesterklassemoe. Dan zou echter de eigen inbreng in het team verdwijnen. Op een speciale ledenvergadering werd een radicale oplossing hiervoor gevonden. De Vedders blijven in het eerste team, maar het team gaat op een lager niveau spelen. Vrijwillige degradatie. En dus was het duel van afgelopen zaterdag de laatste meesterklassewedstrijd voor de Bunschotenaren. De theoretische kans op het kampioenschap werd genegeerd, er werd zonder gastgrootmeesters gespeeld. Het resultaat: 5-5. KC veilig, Apeldoorn kampioen. Tot grote frustratie van De Romph. “Ongelofelijk, we waren gewoon landskampioen geworden als we op volle sterkte waren opgekomen…”
Nederlands kampioen Max Warmerdam was de grote ster bij Apeldoorn en had zijn eerste acht partijen gewonnen. Net hij verloor in de laatste ronde, met wit nogal, waardoor het team 5.5-4.5 verloor. En dan toch kampioen worden. Phew! Wel een sterke partij van de Zeeuw Koen Leenhouts.
Warmerdam – Leenhouts
1.c4 g6 2.e4 e5 3.g3 Lg7 4.Lg2 Pc6 5.Pe2 d6 6.Pbc3 Le6 7.d3 Dd7 8.0–0 Pge7 9.Pd5 0–0 10.Le3 f5 11.Dd2 Tf7 12.Tac1 Taf8 13.b4
Als wit nu ongestoord kan spelen op de damevleugel staat hij goed. Met een sterk pionoffer voorkomt zwart dat.
13…f4! 14.gxf4 Pd4! 15.fxe5
Speelt met vuur, wit zal zijn fianchettoloper gaan missen.
15…Pf3+! 16.Lxf3 Txf3 17.exd6 cxd6 18.Pdf4 Lh3
Als wit op h3 slaat (of zijn toren speelt) krijgt zwart een winnende aanval. Het beste was 19.Kh1 om eventueel Pg1 te kunnen doen.
19.Pg3? Pc6 20.Pxh3 Dxh3 21.d4 h5
Onder grote druk blundert wit, maar ook na b.v. 22.Pe2 Pe5!? 23.dxe5 Lxe5 24.Pg3 h4 had hij waarschijnlijk verloren.
22.Kh1? Txg3! 23.Tg1 Txg1+ 24.Txg1 Df3+ 25.Tg2 Dxe4 Wit gaf op
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Liefhebbers konden deze weken tweezet 990 van Jaap Haring oplossen. Deze tweezet heeft een mooie verleiding: 1. Txa2?, met het idee dat die verborgen toren graag mee wil doen. Zwart is in tempodwang. Op 1. …Pxa3 komt dan 2. Txc3 mat en op 1. …Pxd2 2. Txd2 mat. Na 1. …Lf2 schaak is het mat met 2. Pxf2 en speelt de loper naar e3 dan is 2. Dxe3 mat en slaat de loper op d4 dan speelt wit 2. Dxf5 mat. De weerlegging is 1. …Le2!
De oplossing is 1. Lxc3! Ook nu is zwart in tempodwang. Op 1. …Lf2 schaak is het mat weer 2. Pxf2. Na 1. …Le3 zien we een mat- en paradeverandering, het mat is nu 2. Dxf5. Na 1. …Lxd4 is een nieuw mat 2. Dxd4. Een matverandering is ook te zien na 1. ….Pd2: 2. Lxd2 mat. Mooi is het penmat na 1. …Pxc3 2. Td1 mat. Het allermooist is het mat na 1. …Pxa3.
Veel oplossers zullen het mat niet ontdekt hebben en het probleem als onoplosbaar hebben bestempeld of in de verleiding 1. Txa2 zijn getrapt. Na 1. …Pxa3 is het mat met 2. 0-0-0!, de lange rokade. Daarom moest de toren niet de sleutel doen, die was nodig om o.a. de rokade te kunnen uitvoeren. De rokade is in dit probleem het verrassingsmotief.
Zoals we vorige week al zagen komt de rokade in partijen ook soms als een verrassing. In een rapid partij tussen Gelfand en Adams kwam de diagramstelling voor. Zwarts laatste zet was 25. …Pd7. Adams overzag 26. 0-0-0! en verloor de kwaliteit. Er staan door de rokade twee stukken in, de toren van b2 en het paard van d7. Adams speelde 26. ….Pxe5 waarop Gelfand met 27. Kxb2 de partij won op zet 57.
Ook in de tweede tweezet van Jaap Haring komt de rokade voor. Oplossing 1. De5! Op 1. …Kc2 komt 2. Pb4 mat, dit mat komt ook na 1. …Lxf3. Na 1. …Ke3 is 2. Txc3 mat. Op 1. …Ld5 speelt wit 2. De2 mat. De mooiste variant is natuurlijk 1. …Lxc6 waarop 2. 0-0-0! mat is.
Tempora mutantur! In IBM 1976 deed Donner tegen Szabó op de 9de zet eerst h4 en later op de 19de in arren moede o-o.
Ik was benieuwd of hij het zou doen en ja hoor, nu op het bord, hij doet het: Ding Liren tegen Rapport speelt de eerste computerkeuze 17.h2-h4.
Wat de computer wel kan: zie het gisteren voorgekomen eindspel K+2 paarden tegen K+pi. en.chessbase.com/post/prague-festival-2022-r4