Krantenrubrieken weekenden 9 en 16 juli 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Vanwege het drukke zomerprogramma zijn de. afgelopen twee weekenden samengevoegd.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
9 juli: Nepo’s martelgang
Het kandidatentoernooi in Madrid had veel mooie partijen die in het collectieve schakersgeheugen lang zullen beklijven en het verdient een prachtig toernooiboek, dat er ook wel zal komen. Jan Nepomniasjtsji was geweldig met zijn score van 9,5 uit 14, bijna ongeloofwaardig hoog in een tijd waarin iedereen alles weet.
Ding Liren werd tweede. Als Magnus Carlsen persisteert in zijn voornemen om de WK-match niet te spelen, betekent het dat die door Nepo en Ding gespeeld zal worden.
Op de laatste dag had Ding een beetje geluk tegen Hikaru Nakamura, die een half punt op hem voor stond en aan remise genoeg had om zelf tweede te worden. Die remise zat er ook ruim in, maar Nakamura leek voor het eerst in het toernooi bevangen door onzekerheid. Hij verloor en voor zijn anderhalf miljoen volgers schreef hij: „Dear YouTube, I Cared Too Much.” Lief dagboek, het was te belangrijk. Ik was toch blij dat Ding won, want hij is een diepzinniger schaker dan Nakamura.
Carlsen was ook in Madrid, hij praatte daar met de Russische FIDE-president Arkadi Dvorkovitsj over zijn wensen en tegen een Spaanse en een Noorse journalist liet hij misschien iets los: minder klassieke partijen, meer rapidpartijen.
Nepo vond de onzekerheid niet prettig, maar doordat hij zelf twee kandidatentoernooien en een WK-match achter de rug heeft, had hij begrip voor de aarzelingen van Carlsen.
„De druk is enorm. Hoe je ook scoort, het is een voortdurend lijden. Je wint hier, je wint daar, heel leuk, maar tot het eind denk ik alleen: laat het stoppen. Je telt de dagen en ergens diep in je ben je tevreden met ieder resultaat, als het maar voorbij is. En bedenk dat Magnus al vijf van die matches heeft gespeeld.”
Ik wist niet dat het zo verschrikkelijk is, maar ik denk dat Magnus Carlsen er ondanks zijn tegenzin toch koeler tegenover staat.
Richard Rapport – Ding Liren, kandidatentoernooi Madrid 2022, tiende ronde
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. d3 b5 6. Lb3 Lc5 7. Lg5 h6 8. Lh4 d6 9. c3 La7 10. 0-0 Pa5 11. Lc2 c5 12. Pbd2 g5 13. Lg3 Ph5 14. a3 Tb8
Diepzinnig. Zwart brengt in drie zetten zijn toren naar c7.
15. Kh1 Tb7 16. b4 Pc6 17. Lb3 Tc7 18. Ld5 g4 19. Lh4 Pe7 20. Pg1 cxb4 21. axb4 Txc3 22. Pe2 Tc7 23. f4 f6 24. fxe5 dxe5 25. Pg3 Pxg3+ 26. hxg3 Tf8 27. Txf6 Txf6 28. Lxf6 Dd6 29. Df1 Ld4 30. Lf7+ Kd7 31. Td1 Tc2 32. Lb3 Tc7 33. Pc4
Een verbluffend stukoffer, totaal onverwacht voor Ding.
33…bxc4 34. dxc4 Tc6
Ding houdt het hoofd koel. Hij moet iets terugofferen.
35. La4 Kc7 36. Lxc6 Pxc6 37. b5 Pb4 38. c5 De6 39. Lh4 Lxc5 40. Tc1 Dd6 41. Dc4 Pd3
Zwarts stukken hangen aan een dun draadje, maar het houdt.
42. Tc3
Dit ligt voor de hand, maar het verliest. Met 42. Le7 kon wit waarschijnlijk remise houden.
42…axb5 43. Dxd3 Dxd3 44. Txd3 Ld4
Wits koning is opgesloten, pion e4 is zwak en zwarts b-pion gaat lopen.
45. Lf6 Kb6 46. Txd4
Dit redt het net niet.
46…exd4 47. Lxd4+ Ka5 48. Kg1 b4 49. Kf2 Ka4 50. Ke3 Kb3 51. Kf4
Na 51. Kd2 Ka2 52. Kc1 gaat zwart pion g2 winnen, waarna hij nog een tweede vrijpion kan maken.
51…Kc2 52. Ke5 b3 53. Kd6 Kd3 54. La1 Kxe4 55. Kc5 Kd3 Wit gaf op.
Partij in viewer:
16 juli: Liefdescollege
Na het kandidatentoernooi in Madrid was er een persconferentie met de eerste drie: de winnaar Jan Nepomniasjtsji en de nummers twee en drie, Ding Liren en Teimour Radjabov. De andere vijf deelnemers likten nog hun wonden. Veel mensen hadden medelijden gehad met Ding omdat hij helemaal alleen, zonder secondanten of begeleiders, in Madrid was. Hijzelf vond het niet erg. Hij had secondanten en vrienden op afstand en hij hoefde niet altijd gezelschap te hebben. „Het kan een hoop tijd kosten. Sommige dingen wil ik alleen doen.”
Hadden ze een favoriete opening als ze voor de lol speelden? Nepo had een aardig antwoord: „In een van de eerste schaakboeken schreef Lucena, een van de beste Spaanse schakers van de vijftiende eeuw, dat 1. c4 als eerste zet waarschijnlijk de allerslechtste zet is, omdat de loper dan niet meer naar c4 of b5 kan, zodat je geen Spaans of Italiaans kunt spelen. 1. c4 kun je volgens Lucena alleen spelen uit wanhoop.” Een interessante gedachte, maar gesteund door het standaardwerk The Classical Era of Modern Chess van Peter Monté denk ik dat Nepo zich vergiste.
Luis Ramirez de Lucena publiceerde in 1497 in Salamanca een boek met de titel Repetición de amores e arte de axedres (College over liefde en schaakkunst). Het is het oudste boek over het schaakspel met de moderne regels dat bewaard is gebleven. In het deel over de liefde verzucht de jonge student dat hij niet langer slechte vrouwen najaagt en dat de geliefde die hem afwees nog geen 16 jaar was.
In het deel over schaken worden openingen behandeld (maar niet de opening 1. c4) en worden 150 puzzels gegeven, deels met de oude regels en deels met de moderne regels waarin de dame en de loper ruim baan kregen. Honderdvijftig als een volledige rozenkrans, schreef Lucena, en volgens Ricardo Calvo (1943-2002) was dat een verholen sarcasme van een onder druk tot het christendom bekeerde jood.
Calvo, die arts, schaakmeester, historicus en schaakpolitiek activist was, schreef een mooi, maar speculatief artikel over de historische achtergrond van Lucena. Het gaat over de nachtelijke onderwereld van Salamanca met hoeren, gokkers en dieven, maar ook over het Spaanse hof, waar de vader van onze Lucena een hoge positie had.
Naast dat boek van Lucena is er een manuscript dat aan hem wordt toegeschreven, het Göttingen Manuscript, genoemd naar de bibliotheek waar het werd gevonden. Er staat een partijfragment in met de opening 1. c4, zonder waardeoordeel. Let op de zetten 7…Ke8-c7 en 9. Ke1-g1. Dat mocht toen nog. De dubbelsprong van koning en toren die wij kennen als de rokade werd pas later ingevoerd.
Luis Ramirez de Lucena, Göttingen Manuscript, circa 1500
1. c4 c5 2. Pc3 e6 3. e4 Pc6 4. f4 d6 5. Pf3 Ld7 6. d3 Tc8 7. Le2 Kc7 8. Tf1 Kb8 9. Kg1 g6 10. Ld2 Lg7 11. a3 Pd4 12. b4 Ka8 13. b5 h6 14. a4 Pxf3+ 15. Lxf3
Wit staat erg goed en als hij zijn loperdiagonaal met e4-e5 kan openen, krijgt hij aanval tegen zwarts koning.
15…Ld4+ 16. Kh1 e5 17. Ta2 Pe7 18. a5 Lxc3 19. Lxc3 f6 20. fxe5 fxe5
Hierna dringt wit op de koningsvleugel binnen. 20…dxe5 was beter.
21. Lg4 Lxg4 22. Dxg4 Tf8 23. Taf2 Txf2 24. Txf2 Dg8 25. Dd7 Dd8
In een later manuscript heeft iemand 26. Dg4 toegevoegd. Hoe dan ook, wit staat gewonnen.
9 juli: Ian Nepomniasjtsji snapt alles van de twijfels van wereldkampioen schaken Magnus Carlsen
Komt het tot een rechtstreeks gevecht om de wereldtitel? Ook de winnaar van het kandidatentoernooi in Madrid, Ian Nepomniasjtsji, durft het niet te zeggen. Hij kan wel meevoelen met de weifelende wereldkampioen Magnus Carlsen.
Nadat hij het kandidatentoernooi in Madrid had gewonnen, sprak Ian Nepomniasjtsji over de aarzeling van Magnus Carlsen om opnieuw zijn wereldtitel schaken te verdedigen. ‘Sinds onze tweekamp in Dubai weet ik hoe groot de druk is. Je telt de dagen en hoewel je natuurlijk wilt winnen, ben je diep van binnen bereid met elk eindresultaat akkoord te gaan, als het maar voorbij is. Daarom begrijp ik hem wel. Vergeet niet dat hij al vijf WK-matches heeft gespeeld.’
Toch is de kans op een tweede treffen tussen Carlsen en Nepomniasjtsji niet helemaal verkeken. De Spaanse krant El Pais meldde dat Carlsen in Madrid lang sprak met Fide-president Arkady Dvorkovitsj over aanpassingen van het reglement. De Noor is van mening dat de winnaar van een WK-tweekamp niet alleen moet excelleren in partijen met langere bedenktijd, maar ook in het veel snellere rapidspel.
Volgens een Russische website zou Carlsen bereid zijn tot een tweede match tegen Nepomniasjtsji als die bestaat uit drie sets van vier klassieke partijen, die bij een 2-2 eindstand worden beslist met rapidschaak. Een vertegenwoordiger van de Fide noemde dit bericht ‘volstrekt onnauwkeurig’ en Carlsen omschreef het op Twitter als ‘fake news’. Wordt vervolgd.
Of hij nu Carlsen zal treffen of de Chinees Liren Ding, de beste van de rest in Madrid, Nepo’s kwalificatie voor een tweede WK-match is volkomen verdiend. Hij bleef ongeslagen en met zijn eindtotaal van 9,5 uit 14 overtrof hij de laatste vijf kandidatenwinnaars. Uit de eerste toernooihelft, waarin hij 5,5 uit 7 scoorde, komt de volgende boeiende, niet foutenvrije partij tegen de Pool Duda.
Nepomniasjtsji – Duda, Madrid 2022
1.Pf3 d5 2. g3 Lg4 3. Lg2 e6 4. 0-0 Pd7 5. h3 Lh5 6. d4 Pgf6 7. c4 c6 8. cxd5 exd5 9. Pe5 Pxe5
Geen ideale oplossing van de openingsproblemen. De verdwaalde loper op h5 zal een doelwit worden.
10. dxe5 Pe4 11. Pd2 Pxd2 12. Lxd2 Lc5 13. Tc1 De7 14. Kh2 0-0 15. g4 Lg6 16. f4 h6
Beter dan 16 … Le4 17. Lxe4 dxe4 18. Da4 e3 19. Lc3.
16 … h6 17. De1 Tfe8 18. Dg3 Lh7 19. h4 Tad8
Zwarts beste kans is 19 … Ld4 20. Lc3 Lxc3 21. Txc3.
20. g5 hxg5 21. hxg5 Lb4 22. Lxb4 Dxb4 23. f5 Dxb2
24. e6
Sterker dan 24. g6 fxg6 25. fxg6 Lxg6 26. Dxg6 Dxe5+, maar nog beter zou 24. Tc3! d4 25. Tcf3 zijn geweest.
24 … fxe6 25. g6 exf5 26. gxh7+ Kh8?
Vaak is het verstandig de koning te verstoppen achter zo’n vijandelijke pion, maar niet in deze stand. Beter is 26 … Kxh7 27. Tb1 De5 28. Txb7 Dxg3+ 29. Kxg3 Txe2 30. Txf5 Txa2.
27. Tb1
27 … Df6
Nu is 27 … De5 onvoldoende na 28. Txb7 Dxg3+ 29. Kxg3 Txe2 30. Txf5 Txa2 31. Tg5 Kxh7 32. Tbxg7+ Kh8 33. T7g6.
28. Txb7 Txe2 29. Txf5 Dh6+ 30. Kg1 Txa2 31. Tbf7 Ta1+ 32. Lf1 d4 33. Tg5 Dd6 34. Df2 Da3 35. Tg3
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
16 juli: De voetballer Simen Agdestein kan nog altijd meer dan behoorlijk schaken
Simen Agdestein, ooit door Kasparov bestempeld als de beste amateur onder de topgrootmeesters, geeft kleur aan het nationaal kampioenschap van Noorwegen.
Met stijgende belangstelling volg ik deze week het kampioenschap van Noorwegen. Magnus Carlsen doet er sinds 2006 niet meer aan mee, maar ook een niet bijster sterk bezet toernooi is spannend als je een van de deelnemers alles gunt. Mijn favoriet is Simen Agdestein (55), die in 1982 voor het eerst nationaal kampioen werd en veertig jaar later op koers ligt voor een achtste titel.
Met recht kan Agdestein de voorloper van Carlsen worden genoemd, omdat hij de eerste Noorse schaker was die wereldwijd de aandacht trok. Niet zozeer omdat hij rond 1990 volgens Garri Kasparov ‘de sterkste amateur onder de topgrootmeesters’ was, maar vooral omdat hij ook een andere sport op hoog niveau beoefende. Hij was een goede voetballer die in het seizoen 1988-’89 achtmaal in het Noorse nationale elftal speelde.
Agdestein koesterde de combinatie van voetbal en schaken, al kreeg hij daardoor te maken met dilemma’s. Zo weigerde hij in 1989 een contractvoorstel van de Turkse club Besiktas, omdat hij dan een uitnodiging zou moeten afslaan voor het Interpolistoernooi in Tilburg, waarin hij twee partijen tegen Kasparov zou spelen.
Toen een kruisbandblessure in 1992 zijn voetbalcarrière abrupt beëindigde, verloor Agdestein tijdelijk ook de liefde voor het schaakspel. Na een aantal magere jaren liet hij pas weer van zich horen in 1999, toen hij het sterk bezette open toernooi in Cappelle la Grande won. Na de eeuwwisseling werd hij de coach van de jonge Carlsen. In 2004 beschreef hij in het boek Wonderboy de eerste successen van zijn pupil.
In het nationaal kampioenschap liet Agdestein deze week zien dat hij ook zelf de kunst nog steeds beheerst. Twee ronden voor het einde staat hij met een score van zes punten uit zeven partijen een punt voor op de concurrentie.
Agdestein – Hammer, Kongsvinger 2022
1.c4 e5 2. Pc3 Pf6 3. Pf3 Pc6 4. g3 Lb4 5. Lg2 Lxc3 6. bxc3 0-0 7. 0-0 e4 8. Pg5 Te8 9. f3 exf3 10. Pxf3 De7 11. e3 Pe5
Een stelling die bekend is uit de WK-match Kasparov – Karpov, Sevilla 1987. In de vierde partij speelde Kasparov nu 12. Pd4.
12. Pxe5 Dxe5 13. Tb1 c6 14. Tf4 d6 15. Df1 De7 16. a4
16 … Pg4
Op weg naar een slechter veld. Meer in aanmerking komt 16 … Le6 om eventueel … d6-d5 te kunnen spelen.
17. a5 a6 18. h3 Ph6 19. e4 Dg5 20. Tf3 Dxa5
Met pionwinst, maar na de volgende zet is goede raad duur.
21. d4 f5?
Nu wint wit gemakkelijk. Hoe onaangenaam ook, zwart had niet beter dan 21 … Dc7 22. Lxh6 gxh6 23. Tf6 Te6 24. d5 cxd5 25. exd5 Txf6 26. Dxf6 Ld7.
22. Lxh6 fxe4 23. Tf7 gxh6 24. Lxe4 Dg5 25. Kh2 h5 26. h4 Dh6 27. Lxh7+ Kh8 28. Ld3 Kg8 29. Lh7+ Kh8 30. Ld3 Kg8
31. Tf6
Na een zetherhaling om bedenktijd te winnen vindt wit de onmiddellijk beslissende zet.
31 … Dd2+ 32. Kh1
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Nepo wint weer kandidatentoernooi
Net zoals het vorige kandidatentoernooi 2020 heeft de Russische grootmeester Jan Nepomnjasjtsji ook deze laatste horde in 2022 overtuigend gewonnen. Hij speelt dus om het WK 2023 alleen is nog niet zeker tegen wie maar daarover straks. Door twee keer deze zwaarste krachtmeting te winnen geeft Nepo aan net een slag beter te zijn dan de rest van de absolute wereldtop. Hij bleef dit keer ook ongeslagen en was zelden in gevaar. De slotstand geeft duidelijkheid
1.Nepo 9,5
2.Ding 8
3.Nakamura, Radjabov 7,5
5.Caruana 6,5
6.Firouzja 6
7.Duda, Rapport 5,5
Wat bleek nu de belangrijkste partij van het hele toernooi? Dat was niet een partij van de winnaar want die had zelfs hier en daar nog wel een halfje kunnen laten vallen, zo groot is zijn voorsprong. Het was de partij in de allerlaatste ronde tussen de nummers twee en drie want die bepaalde de eindstand en dat kan wel eens belangrijker zijn dan we nu kunnen bevroeden. Bij remise zou Nakamura ongedeeld tweede worden.
L. Ding – H. Nakamura
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 c5 5.e3 Pc6 6.a3 dxc4 7.Lxc4 a6 8.Ld3 b5 9.dxc5 Lxc5 10.b4 Le7 11.0-0 Lb7 12.Lb2 0-0 13.Pe4 Pxe4 14.Lxe4 f5 15.Lb1 Dxd1 16.Tfxd1 Tfd8 17.La2 Kf7 18.h4 h6 19.Tdc1 Ld6 20.Tc2 Pe7 21.Pd4 Ld5 22.Lxd5 Pxd5 23.Tac1 Td7 24.Pb3 Le7 25.h5 Lf6 26.Ld4 e5 27.Lc5 Ld8 28.Td2 Pf6 29.Txd7+ Pxd7 30.Td1 Pf6 31.Ld6 Pg4 32.Lc5 Lh4
De eerste opmerkelijke zet in deze gelijke stelling vanuit een symmetrische opening. Waarom niet 32….Pf6 terug, zwart hoeft niets te bewijzen. Het is denkbaar dat Ding bewust dit type stelling heeft opgezocht om de grillige Amerikaan te bevechten. Die voelt zich meer thuis in chaos en diep rekenwerk. Die heeft liever actie en dat verklaart zijn keuze voor de actieve tekstzet.
33.Td7+ Kg8 34.g3 Lg5 35.Kf1 Ld8?
Maar deze creatieve zet is fout. Met het normale 35…Td8 36.Td6 Txd6 37.Lxd6 Kf7 38.Pc5 Le7 39.Lxe7 Kxe7 40.Pxa6 Kd6 zal h5 spoedig verdwijnen en is het resterende eindspel makkelijk remise. Vanaf hier heeft wit echt voordeel.
36.Tb7 f4 37.gxf4 exf4 38.e4 Lf6 39.Pd4 Te8 40.Kg2 Pe5 41.Pf5 f3+ 42.Kg3 Pc4 43.Le7 Lb2 44.Kxf3 Lxa3 45.Kg3 Pe5 46.Lc5 Pf7 47.f3 Lc1 48.Ta7 Ld2 49.Txa6 Le1+ 50.Kg2 Lc3 51.Ta7 Pg5 52.Pe7+ Kh8 53.Pg6+ Kg8 54.Pe7+ Kh8 55.Pd5 Lb2 56.Ta2 Lc1 57.Tc2 La3 58.Le3
En zwart gaf op want het verband is uit zijn stelling gespeeld.
Aldus werd Ding tweede en dat zou wel eens heel belangrijk kunnen zijn indien Carlsen zijn titel niet wil verdedigen. Je zou verwachten dat hij zo’n opmerkelijk besluit voor het toernooi definitief had gemaakt of dat de FIDE dat besluit had afgedwongen. Maar onze wereldbond zit zelf in bestuurlijke problemen met de Rus Dvorkovich als president. Er is een gesprek geweest en de afspraak is dat Carlsen voor 30 juli een beslissing neemt. In dat gesprek is een alternatief voorgesteld: in plaats van een tweekamp met serieuze partijen een formule met vier rapidpartijen per speeldag waarbij iedere ronde een winnaar wordt verkregen want bij gelijke stand zou dan via snelschaak toch een dagwinnaar bekend worden. Het zou een breuk zijn met de officiële WK geschiedenis die teruggaat naar 1886. Er is zeker iets te zeggen voor een aanpassing in de bedenktijd. Dankzij de computer is de voorbereiding en kennis beter en uitgebreider dan in alle tijdperken voor de computer. Soms staan openingen tot zet 15 in een oogwenk op het bord en gaat men dan pas een beetje denken want de stellingsbeelden in het middenspel en de overgangen naar de diverse eindspelen zijn in de studeerkamer ook de revue gepasseerd. Maar om nou gelijk over te gaan naar rapid is te grof en biedt te weinig respect voor het predicaat wereldkampioen. Waarom niet de totale bedenktijd terugbrengen naar ongeveer twee uur per speler? Dat kan met 40 zetten in 90 minuten en vervolgens een minuut bonus per zet. De meeste partijen zijn voor de zestigste zet afgelopen. Wat ook zou helpen is om het WK weer om de drie jaar te spelen (zoals in vroeger tijden) en niet om de twee jaar. Het bezwaar van Carlsen heeft ook te maken met de enorme inbreuk die de voorbereiding op een WK vergt. Hoe dan ook, binnenkort weet Nepomnjasjtsji of hij tegen Carlsen of tegen Ding speelt om het WK 2023.
Partij in viewer:
9 juli: Rus Nepomniachtchi wint kandidatentoernooi
Jan Nepomniachtchi is in Madrid de zeer overtuigend winnaar geworden van het kandidatentoernooi. Een ronde voor het einde was de Rus (spelend onder FIDE-vlag) al zeker van de overwinning en daarmee van het spelen van de WK-match volgend jaar. Maar wordt dat tegen Magnus Carlsen? Die was vorige week in Madrid om te spreken met de voorzitter van de FIDE. Volgens anonieme bronnen zou de wereldkampioen zijn titel willen verdedigen als de FIDE zijn voorstellen voor het veranderen van het formaat van de match aanneemt. Zeer waarschijnlijk wil hij een grotere rol van rapidpartijen: de Noor heeft eerder gezegd dat hij een voorkeur heeft voor minimatches van vier rapidpartijen per dag. Hopelijk komt er snel duidelijkheid over. Dan weten reserve Liren Ding (nummer twee van het kandidatentoernooi) en potentiële organisatoren waar ze aan toe zijn.
Nepo was vooraf geen favoriet, al had hij het vorige kandidatentoernooi gewonnen. Hoe verklaarde hij dat hij opnieuw won, relatief makkelijk nog wel? Zijn overwinning in de eerste ronde op Ding was naar eigen zeggen heel belangrijk. Daarna was het aan anderen om te proberen hem in te halen en had hij niet de noodzaak om op winst te spelen. Als de gelegenheid zich voordeed pakte hij wel een vol punt mee, bijvoorbeeld tegen twee spelers (Rapport en Firouzja, de laatste had de hele nacht halveminuutpartijtjes gespeeld op internet) die een volkomen misplaatste winstpoging tegen hem deden. Verder speelde Nepo geen lange partijen (waardoor hij energie kon sparen) en kwam hij niet in tijdnood. Maar hij speelde ook gewoon erg sterk, bijvoorbeeld in de volgende partij.
Nepomniachtchi – Duda
1.Pf3 d5 2.g3 Lg4 3.Lg2 e6 4.0–0 Pd7 5.h3 Lh5 6.d4 Pgf6 7.c4 c6 8.cxd5 exd5 9.Pe5 Pxe5 10.dxe5 Pe4 11.Pd2 Pxd2 12.Lxd2
Duda werd verrast door de Reti en koos een matige bestrijding. Zijn loper op h5 gaat door g4 en f4 in de problemen komen.
12…Lc5 13.Tc1 De7 14.Kh2 0–0 15.g4 Lg6 16.f4 h6 17.De1 Tfe8
Zwart houdt f5 voorlopig tegen door e5 aan te vallen, maar wit heeft ook andere pionnen die naar voren kunnen.
18.Dg3 Lh7 19.h4 Tad8 20.g5 hxg5 21.hxg5 Lb4
Hierna kan wit (ten koste van een pion) alsnog f5 doorzetten, maar zwart moest ook rekening houden met Dh4 en Th1.
22.Lxb4 Dxb4 23.f5 Dxb2 24.e6
De computer geeft hier 24.Tc3! d4 25.e6! dxc3 26.exf7+ Kxf7 27.Dc7+! Kf8 28.f6! met winst, een moeilijke variant om te vinden. In de partij heeft zwart nog remisekansen.
24…fxe6 25.g6 exf5 26.gxh7+ Kh8 27.Tb1 Df6 28.Txb7 Txe2?
Met 28…Te5! om de volgende truc te voorkomen had zwart nog kunnen vechten.
29.Txf5! Dh6+ 30.Kg1 Txa2 31.Tbf7 Ta1+ 32.Lf1
Materieel staat zwart ok, maar hij heeft geen verdediging meer tegen de witte aanval.
32…d4 33.Tg5 Dd6 34.Df2 Da3 35.Tg3 Zwart gaf op
Partij in viewer:
16 juli: Blunders en het voorkomen ervan
Wat is het verschil tussen een blunder en een fout? Wikipedia noemt een blunder een uiterst slechte zet, chess.com een zet die je positie significant verslechtert. Zo is na 1.d4 Pf6 2.Lg5 c6 de zet 3.e3 een blunder, het geeft een vol stuk weg. Toch is puur kijken naar de gevolgen van een zet te simpel. Als een logische zet verliest terwijl een heel moeilijk te vinden computervariant tot winst blijkt te leiden, is die zet dan een blunder? Gewoon een fout lijkt me. De mens heeft beperkte capaciteiten en fouten zijn daar een logisch gevolg van. Het gaat m.i. pas om een blunder als een ernstige fout binnen je capaciteiten makkelijk vermeden had kunnen worden. Bijvoorbeeld als iemand zegt “Meteen nadat ik mijn zet deed zag ik dat het verloor” want dan had hij of zij dat ook ervoor al kunnen zien.
Waarom zie je een zet niet (of te laat) die je normaal makkelijk wel zou zien? Dat kan mentale oorzaken hebben. Kijk naar de laatste WK-match: Nepo hield goed stand, totdat hij een marathonpartij verloor van Carlsen. Daarna was hij aangeslagen en verloor hij drie keer een partij door een blunder. Los daarvan zijn er wel wat manieren om de kans op blunders te beperken. Een concreet voorbeeld is mijn partij tegen Merijn van Delft uit 2014.
Na 1.c4 c6 2.Pf3 d5 3.d4 Pf6 4.Pc3 e6 5.g3 dxc4 6.Lg2 b5 7.Pe5 a6 8.a4 Lb7 9.axb5 axb5 10.Txa8 Lxa8
had ik gepland op b5 te slaan. Maar ik keek nog eens goed. Mijn koning staat nog op e1 en na 11.Pxb5 cxb5 12.Lxa8 staat mijn loper ongedekt. Gevaarlijk! Kan zwart profiteren? Jawel, 12…Da5+ wint een stuk. Ik sloeg dus niet maar rokeerde en won later de partij. Ik had geleerd van een licht traumatische ervaring 22 jaar eerder. Toen controleerde ik niet of mijn berekening klopte, toen lette ik niet op de mogelijkheden van mijn tegenstander. Het gevolg was fataal.
Reinderman – Volzhin
1.e4 e5 2.f4 Lc5 3.Dh5?!
“Breng de dame niet te vroeg in het spel!” Deze aanbeveling van Stefan Bücker negeert dat verstandige advies.
3…Pf6 4.Dxe5+ Le7 5.Dc3 Pxe4 6.Dxg7 Lf6 7.Dh6 De7?!
Meteen 7…d5 geeft zwart ruime compensatie. We zullen zien dat de dame op e7 onhandig staat.
8.Le2 d5 9.Pc3 Pxc3 10.bxc3 Lf5 11.Pf3 Pc6 12.La3!
Wint een tempo voor de ontwikkeling, want 12…Dxa3? 13.Dxf6 gaat niet.
12…De6 13.0–0–0 0–0–0 14.The1?
Maar hier maakte ik een grote rekenfout. 14.Pg5! Dxe2 15.Dxf6 geeft zwart nauwelijks compensatie voor de pion.
14…d4 15.Ld3 Dxa2 16.Lxf5+ Kb8 17.Dxf6??
Ik ging er in mijn berekening ervan uit dat zwart de loper met schaak zou slaan. Het is niet moeilijk te zien dat zwart beter heeft.
17…Da1
Na het noteren van deze zet kreeg ik iets door: het is mat.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Voor beginners
Voor gevorderden
8 juli:
De Russische grootmeester Ian Nepomniachtchi is opnieuw de uitdager geworden voor de match om het wereldkampioenschap tegen Magnus Carlsen. Hij won deze week het Kandidatentoernooi in Madrid. Van de winnaar een mooie winstpartij.
Alireza Firouzja – Ian Nepomniachtchi
1.e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. Pxe5 d6 4. Pf3 Pxe4 5. c4
(Meestal wordt hier 5. De2 gespeeld. De opening die wordt gespeeld heet Russisch en in Rusland zegt men vaak “de Petrov”.)
5. … Pxc6 6. d3 Pf6 7. d4 Le7 8. d5 Pe5 9. Pd4
(Dit blijkt alle een nieuwe zet te zijn. Gebruikelijk voortzetting is 9. Le2 Pf3+ 10. Lxf3 h5 11. h3 Lf5 12. Pc3 Dd7 13. Le3 a6 14. a4 c5 15. dxc6 bxc6, waarbij wit won in de partij A. Kosteniuk-Z.Tan, 2021.)
9. … 0-0 10. Pc3 Lg4 11. f3 Ld7 12. Le2 c6 13. 0-0 cxd5 14. cxd5 Db6 15. Kh1 Tac8 16. g4
(Het is bekend dat de jonge Iraanse grootmeester, die sinds kort in Frankrijk woont, en ook onder deze vlag zijn partijen speelt, aanvallend speelt. Toch is deze stellingsaanpak waarschijnlijk niet correct. De zet 16. f4 Pg6 gevolgd door 17.a4 lijkt een betere voortzetting.)
16. … h6
(Nepomniachtchi laat zich niet afleiden en speelt rustig zijn spel.)
17. h4
(Wie A zegt moet ook met B komen, maar of het goed is …., beter is in ieder geval 17. a4.)
17. … Tfe8 18. g5 hxg5 20. hxg5 Ph5 21. Kg2
(Wit moet iets doen tegen familieschaak 21. … Pg3. Maar met 21. Pe4, dat ook g3 dekt, geeft wit beter spel.)
20. … Pg6 21. f4 Phxf4+
(Het lijkt dat zwart een stuk verliest waar hij een pion voor terug hebt. Zwart heeft voldoende positionele compensatie op de damevleugel voor een goed weerwoord.)
22. Lxf4 Dxb2 23. Pe4 Tc4
(Misschien is hier nog beter 23. … Ld8! Zo kan 24. Pxd6 moeilijk wegens 24. … Txe2+ 25. Dxe2 Dxd4 en zwart goed, of 25. Pxe2 Lg4 en zwart wint.)
24. Le3 Lxg5 25. Tb1 Dxa2 26. Ta1
(26. Pxg5? is een vreselijke fout, de stelling valt dan totaal uiteen voor wit.)
26. … Txd4
(De vlam er in. )
27. Txa2 Txd1 28. Lxd1 Lxe3 29. Pxd6 Te7 30. Lb3?
(Op dit niveau is dat een behoorlijke misser, natuurlijk moet wit 30. Te2 spelen.)
31. … Lc5 31. Pxb7 Lb6 32. Lc4 Te3 33. Kh1 Lh3 34. Tc1 Lf5 35. Lf1 Le4+
(en wit is uitgepraat. 36. Lg2 Th3 mat en 36. Kh2 Lxd5 en een dubbelaanval op de toren op a2 en het paard van b7.) 0-1.
Partij in viewer:
15 juli:
Tweezet 992 van de Oekraïense grootmeester Mikhail Marandyuk kon worden opgelost. Vandaag de bespreking en de verdieping van dit werkstuk. De tweezet heeft twee thematische verleidingen. Een verleiding begint met een sleutelzet, de eerste zet van wit, die bijna goed is en die faalt op één zwarte zet. De eerste verleiding is 1. Dc6? Wit maakt met zijn zojuist gevormde batterij c6-e4 twee matdreigingen met dubbelschaak, te weten 2. Pf6 en 2. Pxc3. Zwart gaat iets tegen beide dreigingen doen. Op 1. … Dxe3 wordt de dekking verstoord van veld f4 en kan wit de dreigingen niet uitvoeren. Zwarts damezet heeft echter veld g3 losgelaten en wit kan dus nu met 2. Pxg3 mat zetten. De tweede manier dat zwart wit kan dwarszitten is 1. … Pxe3. Weer is veld f4 van zijn extra dekking ontroofd. Na 1. … Pxe3 heeft het zwarte paard veld d6 opgegeven en wit kan dus met 2. Pd6 met geven. Een derde variant is 1. … Lxd5 waarop eenvoudig 2, Dxd5 mat volgt. Zwart weerlegt met 1. … Txg4! De tweede verleiding is 1. Dh7? Weer maakt wit met zijn dame een batterij (h7-e4) en er dreigt weer mat door twee keer dubbelschaak. Hier zijn dat de zetten 2. Pxg3 en 2. Pd6 mat. Deze zetten zijn al bekend want deze zetten kwamen als witte matzetten in de eerste verleiding naar voren. Zwart gaat wat tegen deze dreigingen doen. Op 1. … Ld2 komt veld d5 vrij voor de zwarte koning als wit de dreigingen wil gaan uitvoeren. Na deze zet heeft wit een matzet, namelijk 2. Pf6, de zwarte loper dekt dit veld niet meer. Ook een succesvolle zwarte zet tegen de dreiging is 1. … Pbd2, dan is 2. Pxc3 mat. Het moet opgevallen zijn dat de dreigzetten uit de eerste verleiding nu als matzetten na zwarte parades komen. Dis is het hoofdthema van het probleem en heet Odessa, genoemd naar de Oekraïense stad die de laatste tijd onder vuur van de Russen verkeert. Noemen we de dreigingen en matzetten met letters dan zien we het volgende schema:
|
Odessa-thema |
|||||
|
verleiding |
dreigingen |
1. … Dxe3 |
1. … Pxe3 |
1. … Ld2 |
1. … Pd2 |
|
1. Dc6? |
AB |
C |
D |
– |
– |
|
1. Dh7? |
CD |
– |
– |
A |
B |
In de laatste verleiding is er nog een parade tegen de dreiging, namelijk 1. … Lxf5 2. Dxf5 mat. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Pcd2! Een standaard Odessa probleem is nu af, maar Marandyuk maakte meer. De oplossing is 1. Pd4! Een mooie klassieke sleutelzet die het vluchtveld d5 geeft aan de zwarte vorst, Wit dreigt met 2. Pf6 mat, is zet A uit het schema. Zwart kan de dreiging pareren met 1. … Kxd5, waarop 2. Dc6 mat is, en dat is juist de sleutelzet van de eerste verleiding. Ook kan zwart pareren met 1. … Lxd5 en dan is 2. Dh7 mat, de sleutelzet van de tweede verleiding! Verder komt er op 1. … Lxd4 2. Txd4 mat. De combinatie van het Odessa-thema met de terugkeer van de verleidings-sleutelzetten is een knappe prestatie.
Eerst met 8.Th1-f1 de toren aanraken en loslaten en pas daarna met de koning er overheen, een gewoonte van sommigen na invoering van de rokade in één zet, zo doen we het tegenwoordig niet meer.