Dit is een fragment uit een partij tussen David Bronstein en Viktor Kortschnoj (Match Leningrad-Moskou, 1962). Wit heeft zojuist 37. Te8! gespeeld en zwart reageerde hier 37. … Dxf3? Waarom is dit een fout? Advies: probeer dit zonder bord op te lossen. Lees het hele artikel met antwoorden en praktische tips…
Deze opgave houdt me bezig.Bronstein’s combinatie is natuurlijk prachtig, maar wordt nog indrukwekkender als je de voorafgaande zetten meeneemt:34. g3-g4Kg8-h835. De3-b6 Td8-d236. Db6-b8+ Kh8-h737. Te1-e8.Voor de combinatie is dit niet relevant, maar wel voor de vraag wie wat vooruit heeft gezien.Immers, op het moment dat wit 37. Te8 speelt, vanuit een prettige stelling met een pion meer, dan móet 37. Te8 werken, want er is geen weg terug. Daaruit concludeer ik dat Bronstein de combinatie al eerder gezien moet hebben, en wel op het moment dat hij 35. Db6 speelde, de logische verdediging Td2 in ogenschouw nemend.Mogelijk heeft hij hem al één zet eerder gezien, want waarom speelde hij dan geen 34. Db6?Dat is duidelijk, want de pion op g4 speelt een cruciale rol in de combinatie, en haalt daarnaast (altijd handig) een eeuwig-schaak mechanisme middels Dh5-c5 eruit.De zet 34. g4 is dus zeer functioneel, en wekt de indruk met de combinatie samen te hangen.Merk op dat Db6 gevolgd door Te3 een logische gedachte is om pion b3 te veroveren.
Dan Корчной (ik vermijd even de transcriptie…). Misschien dat hij door 35. Db6 verrast was, en ontdekte waarom zijn geplande tegenactie met Td2 zou gaan falen. Maar op dat moment is er geen weg meer terug, want zonder actieve verdediging gaat pion b3 eraan. Stel dat hij de combinatie voorzien heeft, kan hij die op de 34e zet nog verhinderen? Misschien met 34. – Tb8. Ik geloof dat wit in die stelling op dameruil kan spelen, omdat het resulterende toreneindspel verloren is, gezien de zwakte van pion b3 (wit bindt Tb8 aan de b-lijn door pion b3 op de 3e rij aan te vallen). En als zwart dameruil uit de weg dient te gaan, dan is er geen houden meer aan.(Mogelijk dat een engine een lek in deze menselijke logica vindt.) Dus ja, wellicht was zwart zich met 34. – Kh8 bewust van het naderende onheil en zag hij geen uitweg.Toch lijkt me dat stug.Hoe hoog je zijn kwaliteiten ook aanslaat, de winnende zet kun je zomaar over het hoofd zien.De overzichtelijkheid van de stelling resulteert ook bij de sterkste spelers wel eens in afname van de alertheid.
Op eigen kracht begrijp ik niet waarom nog verder terug in het voorafgaande gedeelte van chessgames.com/perl/chessgame?gid=1034174&comp=1 die pion minder nodig was. Wel aanvaard ik het computeroordeel dat in plaats van 35… Td2 zwart beter heeft in 35… Df4+ 36.Kh3 Td3 wat ook nog steeds een pion achterstand blijft.
“The opening was played at lightning speed; in particular Korchnoi played his 12th move, which was the direct result of home preparation, quickly. Though even today I cannot say why this move so fascinated the Leningrader. 13… B-B4 was also played without hesitation.”
35. – Df4 en Td3 had ik nog niet gezien, dan is het na 35. Db6 dus nog niet direct voorbij. Reden temeer om aan te nemen dat zwart de winnende sleutelzet pas heel laat of mogelijk zelfs helemaal niet heeft zien aankomen. 35. – Df4 is overigens een decorwisseling: in het voorgaande lijkt zwart doelbewust zijn pion naar b3 te hebben opgespeeld, gedekt door de dame op f7 die daarmee pion f3 in het vizier heeft. Dit alles wijst op een verdedigingssstrategie die op Td2 berust. Verder is mij niet bekend of deze zetten mogelijk in hoger tempo vanwege tijdnood zijn uitgevoerd.
Daar twijfel ik geen seconde aan. Maar achter het bord, zonder engine, wil je niet die ene variant volgen die net níet wint. In zo’n mooie stelling zou ik eerst naar een concrete, bekenbare 100% winst middels mat, dame- of torenwinst zoeken (die is er, dat is de visualisatie), zonder te hoeven vertrouwen op ‘zal wel winnend zijn’ (daar rust nog wel eens een klein risico op).
37… Txb2 38.Te4????(je komt vraagtekens te kort) Dxf3 en Wit verliest, 38.Te3 is remise (Zwart kan kiezen hoe), in plaats daarvan heeft Wit ruime keuze aan winstmogelijkheden.
Plotseling herinnerde ik me dat ‘The Sorcerer’s apprentice’ misschien wat meer helderheid zou kunnen verschaffen. Maar wat Bronstein daar over deze partij te zeggen heeft valt behoorlijk tegen. Heel weinig commentaar. Over de 37e zet van zwart schrift hij “37. … Dxf3 was te riskant”. Hij geeft 37. … Dd7! Maar ook dat verliest. Over de stelling na 38. … Kg6 (voorafgegaan door Th8+) zegt hij het volgende:
“We kunnen aannemen dat wanneer wit aan zet is in deze stelling zijn dame naar e8 speelt om schaak te geven en aldus switched van de dame- naar de koningsvleugel. Als de zwarte koning dan gedwongen is om naar g5 te gaan verloopt alles heel gladjes. Wit kan dat routinematig spelen: 39. De8+ Df7 40. De4+ Kg5 41. Kh3 Df4 42. De7+ Kg6 43. De8+ Df7 44. De4+ Kg5 45. Ta8 maar waar is de schoonheid?”
Deze variant bevat een belangrijke fout en is dus verre van routineus (of misschien wel te). 41. … Df4 verdient twee vraagtekens. Het is gewoon een blunder. Na 41. … Dd5 is de stelling in evenwicht. In plaats van 45. Ta8 (op zich wint het ook) is 45. De3+ Df4 46. Dc5+ Kg6 47. Dh5+ Kf6 48. Tf8+ wel zo eenvoudig.
Maar ik heb natuurlijk makkelijk praten met de hulp van Stockfish 15. Zover waren de computers nog niet toen het boek in 1995 werd uitgegeven.
Deze opgave houdt me bezig. Bronstein’s combinatie is natuurlijk prachtig, maar wordt nog indrukwekkender als je de voorafgaande zetten meeneemt: 34. g3-g4 Kg8-h8 35. De3-b6 Td8-d2 36. Db6-b8+ Kh8-h7 37. Te1-e8. Voor de combinatie is dit niet relevant, maar wel voor de vraag wie wat vooruit heeft gezien. Immers, op het moment dat wit 37. Te8 speelt, vanuit een prettige stelling met een pion meer, dan móet 37. Te8 werken, want er is geen weg terug. Daaruit concludeer ik dat Bronstein de combinatie al eerder gezien moet hebben, en wel op het moment dat hij 35. Db6 speelde, de logische verdediging Td2 in ogenschouw nemend. Mogelijk heeft hij hem al één zet eerder gezien, want waarom speelde hij dan geen 34. Db6? Dat is duidelijk, want de pion op g4 speelt een cruciale rol in de combinatie, en haalt daarnaast (altijd handig) een eeuwig-schaak mechanisme middels Dh5-c5 eruit. De zet 34. g4 is dus zeer functioneel, en wekt de indruk met de combinatie samen te hangen. Merk op dat Db6 gevolgd door Te3 een logische gedachte is om pion b3 te veroveren.
Dan Корчной (ik vermijd even de transcriptie…). Misschien dat hij door 35. Db6 verrast was, en ontdekte waarom zijn geplande tegenactie met Td2 zou gaan falen. Maar op dat moment is er geen weg meer terug, want zonder actieve verdediging gaat pion b3 eraan. Stel dat hij de combinatie voorzien heeft, kan hij die op de 34e zet nog verhinderen? Misschien met 34. – Tb8. Ik geloof dat wit in die stelling op dameruil kan spelen, omdat het resulterende toreneindspel verloren is, gezien de zwakte van pion b3 (wit bindt Tb8 aan de b-lijn door pion b3 op de 3e rij aan te vallen). En als zwart dameruil uit de weg dient te gaan, dan is er geen houden meer aan. (Mogelijk dat een engine een lek in deze menselijke logica vindt.) Dus ja, wellicht was zwart zich met 34. – Kh8 bewust van het naderende onheil en zag hij geen uitweg. Toch lijkt me dat stug. Hoe hoog je zijn kwaliteiten ook aanslaat, de winnende zet kun je zomaar over het hoofd zien. De overzichtelijkheid van de stelling resulteert ook bij de sterkste spelers wel eens in afname van de alertheid.
Op eigen kracht begrijp ik niet waarom nog verder terug in het voorafgaande gedeelte van chessgames.com/perl/chessgame?gid=1034174&comp=1 die pion minder nodig was. Wel aanvaard ik het computeroordeel dat in plaats van 35… Td2 zwart beter heeft in 35… Df4+ 36.Kh3 Td3 wat ook nog steeds een pion achterstand blijft.
Bronstein in “200 Open Games” (1973):
“The opening was played at lightning speed; in particular Korchnoi played his 12th move, which was the direct result of home preparation, quickly. Though even today I cannot say why this move so fascinated the Leningrader. 13… B-B4 was also played without hesitation.”
35. – Df4 en Td3 had ik nog niet gezien, dan is het na 35. Db6 dus nog niet direct voorbij. Reden temeer om aan te nemen dat zwart de winnende sleutelzet pas heel laat of mogelijk zelfs helemaal niet heeft zien aankomen. 35. – Df4 is overigens een decorwisseling: in het voorgaande lijkt zwart doelbewust zijn pion naar b3 te hebben opgespeeld, gedekt door de dame op f7 die daarmee pion f3 in het vizier heeft. Dit alles wijst op een verdedigingssstrategie die op Td2 berust. Verder is mij niet bekend of deze zetten mogelijk in hoger tempo vanwege tijdnood zijn uitgevoerd.
Overigens is het afmaken na 37. – Txb2, vanaf het diagram, ook een goede visualisatie training.
Als ik de engine van database.chessbase mag geloven zwelgt Wit in de alternatieven.
Daar twijfel ik geen seconde aan. Maar achter het bord, zonder engine, wil je niet die ene variant volgen die net níet wint. In zo’n mooie stelling zou ik eerst naar een concrete, bekenbare 100% winst middels mat, dame- of torenwinst zoeken (die is er, dat is de visualisatie), zonder te hoeven vertrouwen op ‘zal wel winnend zijn’ (daar rust nog wel eens een klein risico op).
37… Txb2 38.Te4????(je komt vraagtekens te kort) Dxf3 en Wit verliest, 38.Te3 is remise (Zwart kan kiezen hoe), in plaats daarvan heeft Wit ruime keuze aan winstmogelijkheden.
Interessante discussie.
Plotseling herinnerde ik me dat ‘The Sorcerer’s apprentice’ misschien wat meer helderheid zou kunnen verschaffen. Maar wat Bronstein daar over deze partij te zeggen heeft valt behoorlijk tegen. Heel weinig commentaar. Over de 37e zet van zwart schrift hij “37. … Dxf3 was te riskant”. Hij geeft 37. … Dd7! Maar ook dat verliest. Over de stelling na 38. … Kg6 (voorafgegaan door Th8+) zegt hij het volgende:
“We kunnen aannemen dat wanneer wit aan zet is in deze stelling zijn dame naar e8 speelt om schaak te geven en aldus switched van de dame- naar de koningsvleugel. Als de zwarte koning dan gedwongen is om naar g5 te gaan verloopt alles heel gladjes. Wit kan dat routinematig spelen: 39. De8+ Df7 40. De4+ Kg5 41. Kh3 Df4 42. De7+ Kg6 43. De8+ Df7 44. De4+ Kg5 45. Ta8 maar waar is de schoonheid?”
Deze variant bevat een belangrijke fout en is dus verre van routineus (of misschien wel te). 41. … Df4 verdient twee vraagtekens. Het is gewoon een blunder. Na 41. … Dd5 is de stelling in evenwicht. In plaats van 45. Ta8 (op zich wint het ook) is 45. De3+ Df4 46. Dc5+ Kg6 47. Dh5+ Kf6 48. Tf8+ wel zo eenvoudig.
Maar ik heb natuurlijk makkelijk praten met de hulp van Stockfish 15. Zover waren de computers nog niet toen het boek in 1995 werd uitgegeven.