Krantenrubrieken weekend 23 juli 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
De troonsafstand van Magnus Carlsen
Magnus Carlsen zei wat hij dacht en hij deed wat hij zei. Hij had gezegd dat het zeer onwaarschijnlijk was dat hij nog een WK-match zou spelen en er was een informele afspraak met de FIDE dat hij op 20 juli uitsluitsel zou geven. En dus liet Carlsen op die dag weten dat hij de WK-match niet zou spelen.
Van 17 juni tot 4 juli werd in Madrid het kandidatentoernooi gespeeld en toen geloofden de beste spelers daar niet dat Carlsen zich aan zijn woord zou houden. Je geeft toch niet zomaar je titel van wereldkampioen op? Het is vaker voorgekomen, bij Fischer, Kasparov en Karpov, maar Fischer had spinnenwebben in zijn hoofd en bij Kasparov en Karpov waren de omstandigheden anders dan nu.
Een wereldkampioen is geen slaaf van zijn publiek en als Carlsen na vijf WK-matches geen zesde meer wil, dan is hem dat gegund, hoe spijtig het ook is. Als hem iets kan worden verweten, is het dat hij de spelers in het kandidatentoernooi in onzekerheid bracht.
Normaal is daar alleen de eerste plaats van belang, maar als Carlsen niet zou spelen, zou de volgende WK-match gaan tussen de nummers een en twee. Wie Carlsen geloofde, besefte dat het dan niet uitmaakte of je eerste of tweede werd.
Fabiano Caruana geloofde hem niet. Halverwege het kandidatentoernooi stond hij tweede met een half punt minder dan Nepomniasjtsji en anderhalf punt voorsprong op nummer drie.
Als hij had geweten dat de tweede plaats zo belangrijk zou worden, zou hij die geconsolideerd hebben met voorzichtig spel. Maar hij geloofde Carlsen niet, hij dacht dat hij Nepo in moest halen. Hij ging door roeien en ruiten en scoorde uit de volgende vier partijen een half punt.
Ding Liren, die na een zwak begin niets meer verwachtte, maar toch tweede werd en nu tegen Nepo om het wereldkampioenschap mag spelen, was blij en zei: „Ik zal mijn Engels moeten verbeteren.”
Carlsen zal zeker niet stilzitten. Woensdag speelde hij in de eerste ronde van een rapidtoernooi in Zagreb een (zielloze) remise tegen Nepomniasjtsji. Jorden van Foreest deed het daar mooier.
Sjachriar Mamedjarov – Jorden van Foreest, Zagreb rapid 2022
1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 a6 5. cxd5 exd5 6. Lg5 Le6 7. Db3 Pbd7 8. e3 Tb8 9. Dc2 Ld6 10. Ld3 c6 11. Tb1 Dc7 12. b4 0-0 13. Lh4 Lg4 14. Pg5 h6 15. Ph7 Pxh7 16. Lxh7+ Kh8 17. Ld3 Tfe8
Wit speelde wat nonchalant, maar na 18. Lg3 zou hij niet slechter staan.
18. h3 Le6 19. Pe2 Pb6 20. 0-0 Pc4 21. Lxc4 dxc4 22. e4 a5
Eerst 22…b5 was veiliger.
23. b5 cxb5 24. Txb5 Ld7 25. Th5 b5
Zwart nam risico door wits toren naar de koningsvleugel te dirigeren, maar hij heeft zelf ook zware troeven.
26. Pc3
Na 26. e5 Lf8 27. Pf4 zou het onduidelijk zijn.
26…Dc6 27. Pd5 Lf8
Nu is wits aanval niet sterk genoeg, terwijl zwarts pionnen gaan marcheren.
28. Lg3 Tbc8 29. Te1 b4 30. Te3 a4 31. Le5 b3 32. Dd2 a3 33. Tg3
Wits aanval oogt imposant. Hij dreigt 34. Dxh6+ en snel mat.
33…Txe5
Nu is het uit met de aanval.
34. dxe5 c3
Een mooie zet. Na 35. Txc3 of 35. Pxc3 komt 35…b2 en zwart wint.
35. Pf6
Een laatste trucje. Na 35…cxd2 36. Txh6+ gaat zwart mat.
35…Dxf6 36. Dxd7 De6
Wit gaf op.
Partij in viewer:
Geen WK match met Carlsen: stap voorwaarts of bittere teleurstelling
Woensdag kondigde de Noorse schaker Magnus Carlsen aan dat hij als regerend wereldkampioen zijn titel niet zal verdedigen. Dat bleef niet onopgemerkt.
Het lag voor de hand dat Magnus Carlsens aanstaande abdicatie als wereldkampioen door het publiek met weinig enthousiasme werd ontvangen. Er vielen grote woorden als ‘een ramp voor het schaken’ en ‘een onverantwoorde beslissing’. Slechts een enkeling verwelkomde het nieuws als een belangrijke stap op weg naar modernisering van het wereldkampioenschap.
Carlsens collega’s toonden meer begrip. Nigel Short schreef op Twitter dat Carlsen ‘op verfrissend eerlijke wijze’ zijn aftreden had toegelicht door zich niet achter een vertrouwd excuus als ‘koppige onderhandelaars’ te verstoppen: ‘Hij wil gewoon geen WK-matches meer spelen.’
Voor de site chess.com sprak Peter Doggers met Ian Nepomniasjtsji en Liren Ding, de nummers een en twee van het recente kandidatentoernooi die volgend jaar om de wereldtitel zullen spelen. Ding, die Carlsens vertrek niet had verwacht, is vooral blij met de unieke kans die hij daardoor krijgt. Nepo is teleurgesteld: ‘Ik keek uit naar een tweede match tegen Carlsen. Zijn besluit is slecht voor het schaken, al is het moeilijk te voorzien hoe ernstig de gevolgen zullen zijn.’
Carlsen beloofde zijn aanhangers dat hij zijn best zal doen nog lang ’s werelds sterkste schaker te blijven. Dat is mogelijk, mits hij niet vergeet hoe belangrijk de WK-trainingskampen zijn geweest voor zijn succes. Het beste jaar uit zijn carrière was 2019, waarin hij dankbaar profiteerde van de intensieve voorbereiding op het met grote moeite gewonnen gevecht tegen Fabiano Caruana in Londen. Carlsen beschouwt die WK-match als de interessantste van de vijf die hij in de periode 2013-2021 speelde.
Een dag na de aankondiging van Carlsens afscheid begon in Zagreb een rapid- en blitztoernooi als tweede onderdeel van de Grand Chess Tour. Jorden van Foreest begon uitstekend aan `het begin van een nieuw tijdperk’, zoals de site Chess24 het evenement noemde.
Nepomniasjtsji – Van Foreest, Zagreb rapid 2022
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. d3 Lc5 5. 0-0 0-0 6. c3 d5 7. exd5 Pxd5 8. Te1 Le6 9. a4 Lb6 10. Pa3 h6 11. Lb3 Te8 12. Pc4 Pf6! 13. Le3
Pion e5 is tactisch beschermd. Na 13. Pcxe5 volgt 13 … Lxf2+ 14. Kxf2 Pxe5 15. Pxe5 Lxb3 16. Dxb3 Txe5 17. Txe5 Pg4+.
13 … Lxe3 14. Txe3 Pd5 15. Te1 Pf4 16. Te3
Meer in aanmerking komt de rigoureuze afwikkeling 16. Pcxe5 Pxe5 17. Pxe5 Dg5 18. g3 Lxb3 19. Dxb3 Txe5 20. Txe5 Dxe5 21. gxf4.
16 … Df6 17. Pfd2 Tad8 18. Lc2 Ld5 19. Tg3
Een betere kans op verdediging is 19. f3.
19 … Pe7!
Op weg naar de witte koning.
20. Pe3 Pf5 21. Pxf5 Dxf5 22. c4
22 … Lxg2! 23. Txg2
Ook 23. d4 baat wit niet. Na 23 … Df6 24. d5 Lh3 heeft zwart beslissend voordeel.
23 … Pxg2 24. Kxg2 e4!
De ene krachtzet na de andere. Na 25. Pxe4 wint 25 … Txe4 26. dxe4 Txd1 27. Txd1 Dg4+.
25. Lb1 exd3 26. h3 Dg5+ 27. Kf1 Te2 28. Pf3 Dc5
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Fischer – Spasski 1972
Die legendarische WK-tweekamp 1972 spreekt 50 jaar later nog steeds tot de verbeelding. Omdat het precies die tijdspanne is (in de maanden juli en augustus), duikt die machtsstrijd her en der op in quizzen en algemene artikelen. Het komt niet zo vaak voor dat een sport wordt gebruikt voor andere doeleinden. Cassius Clay gebruikte de bokssport met succes om meer aandacht te krijgen voor slavernij en burgerrechten. Echter, zonder zijn charisma was dat doel met dezelfde middelen niet bereikt. Ook Bobby Fischer sprak niet alleen door zijn prestaties tot de verbeelding. Natuurlijk was de setting bij het WK 1972 inspirerend. Reykjavik lag in het midden van de Koude Oorlog die toentertijd werd gevoerd tussen Amerika en Rusland. De leiders van beide systemen, kapitalisme en communisme, maakten die schaakstrijd tot symbool. Fischer kreeg persoonlijke aanmoedigingen van Henry Kissinger, Minister van Buitenlandse Zaken en Spasski kreeg openlijk alle steun van het Kremlin.
Maar het was Fischer die het wiel van bewondering aan het draaien bracht. Hij was een selfmade schaker, hij vertrouwde de analyses niet van secondanten. Dat hij het dus in zijn eentje moest opnemen tegen de gebundelde Russische krachten maakte zijn strijd heroïsch. Op zijn weg naar de top behaalde hij ongekende overwinningen met maximale scores op mede wereldtoppers. Hij weigerde lucratieve reclames voor producten die hij niet gebruikte. Maar hij liep ook weg als iets hem niet beviel. Zoals na de eerste WK partij omdat er storende camera’s draaiden. Uit protest verloor hij. En omdat in eerste instantie zijn bezwaren niet werden ingewilligd, vertrok hij helemaal van het IJslandse toneel en stond toen na een reglementair verlies met 2-0 achter. In verschillende toonaarden was de gemiddelde reactie ‘hij is bang of gek geworden’.
Dankzij diplomatiek optreden van onze Max Euwe, FIDE-voorzitter, kreeg Fischer zijn zin en hij kwam weer terug en boog de achterstand binnen de kortste keren om naar een overtuigende overwinning 12,5-8,5. Om vervolgens weer iets te doen wat niemand had verwacht: hij speelde nooit meer een officiële partij! Op het moment dat Fischer wereldkampioen werd (hij kwam terug voor de afgebroken 21e partij en wedstrijdleider Lothar Schmidt maakte toen pas publiekelijk bekend dat Spasski zonder verder spelen opgaf) stond de zaal als éen man op en golven van applaus rolden over Fischer heen, die slungelig op het podium stond, niet wetend wat te doen. Ook ik klapte de handen stuk.
B. Spasski – B. Fischer, partij 21
Alle winstpartijen van Fischer in deze tweekamp zijn indrukwekkend. Je voelt de winstwil achter iedere zet zoals in zijn hele carrière. De tussenstand was 11,5-8,5, enkele rustige remises waren voldoende maar zo speelde hij niet.
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 a6 5.Pc3 Pc6
De Taimanov-variant, die Fischer nog nooit had gebruikt! Hij speelde veel verschillende openingssystemen, dat was moeilijk voor hem maar ook voor zijn tegenstander.
6.Le3 Pf6 7.Ld3 d5 8.exd5 exd5 9.0-0 Ld6 10.Pxc6 bxc6 11.Ld4 0-0 12.Df3 Le6 13.Te1 c5 14.Lxf6 Dxf6 15.Dxf6 gxf6
Zwart mag tevreden zijn met de opening ondanks de dubbelpion.
16.Tad1 Tfd8 17.Le2 Tab8 18.b3 c4 19.Pxd5 Lxd5 20.Txd5 Lxh2+ 21.Kxh2 Txd5 22.Lxc4 Td2 23.Lxa6 Txc2 24.Te2 Txe2 25.Lxe2 Td8
Met 18…c4 heeft Fischer zich bewust hierop ingelaten. Zwart moet wel nauwkeurig spelen tegen die loper en twee verbonden vrijpionnen.
26.a4 Td2 27.Lc4 Ta2
Begrijpelijk, want remise is ook goed. Pas op voor 27…Txf2 28.a5 Ta2 29.a6 Kf8 30.b4 en wit wint.
28.Kg3 Kf8 29.Kf3 Ke7 30.g4 f5!
Prachtige zet. Met dit offer krijgt zwart ook een vrijpion.
31.gxf5 f6 32.Lg8 h6 33.Kg3 Kd6 34.Kf3 Ta1 35.Kg2 Ke5 36.Le6 Kf4 37.Ld7 Tb1 38.Le6 Tb2 39.Lc4 Ta2 40.Le6 h5
Wit moest in deze stelling zijn zet afgeven. In de persruimte analyseerden beide kampen en de algemene gedachte was dat 41.Kh3 binnen de remisemarge was. Later bleek dat zwart hoe dan ook wint. Maar zeker na de zet die uit de envelop kwam bij de hervatting
41.Ld7
Want nu loopt, na 41…Kg4, de h-pion door.
Spasski gaf telefonisch zowel de partij als zijn titel op. Fischer doorbrak een periode van 35 aaneengesloten jaren waarin een burger van de Sovjet-Unie kampioen was.
Partij in viewer:
Over dammende schakers en schakende dammers
De redactie gaf vorige week een subtiele hint of ik het niet eens over dammen kon hebben. Dat kan, het is tenslotte een verwante denksport. Één keer ben ik wezen kijken bij een damtoernooi (bij de denksportspelen in Beijing) en dat voelde qua sfeer heel vertrouwd. Er zijn ook best wel wat mensen die zowel dam- als schaakfanaat zijn. Zo komt Ton Sijbrands graag bij ‘ons’ kijken en Alexander Georgiev won ooit vierkamp 5k in Wijk aan Zee. Multitalenten zijn er ook geweest, en dan vooral vijfvoudig Russisch schaakkampioen Nezhmetdinov. Hij was in zijn jeugd een goede dammer en bezocht als volwassene een damtoernooi in zijn woonplaats Kazan. Ze hadden nog een deelnemer nodig, Nezh liet zich overhalen om mee te doen, won en plaatste zich zo voor het Russisch kampioenschap waar hij tweede werd! En tegenwoordig is er Ivanchuk die met zijn damrating 1160e van de wereld is.
Er is wel een probleem met dammen: de remisemarge is vrij groot. Met één dam tegen drie dammen kun je immers nog remise houden. En een vrijwel gelijk eindspel nog winnen, zoals Carlsen vaak doet, dat schijnt bij dammen vrij zeldzaam te zijn. Het is niet voor niets dat voomalig damwereldkampioen Jannes van der Wal op een gegeven moment uitgekeken was op het spel, en zelfs een keer provocatief beweerde dat de saaiste schaakpartij nog leuker is dan de spannendste dampartij. Hij werd ook een behoorlijk goede schaker (hoogste rating 2330) maar zijn damverleden was mogelijk een nadeel: hij was gewend alles uit te rekenen, maar bij schaken gaat dat helaas wat moeilijker. Hij kwam dus vaak in grote tijdnood en dat kostte punten. Een typisch voorbeeld is een partij uit 1993 tegen een speler uit de top 100 van de wereld. Die werd de eerste 35 zetten overspeeld, maar daarna ging het toch nog mis.
Hodgson – Van der Wal
1.d4 d5 2.Lg5 h6 3.Lh4 c6 4.Pf3 Db6 5.Dc1 Lf5 6.c4 Pd7 7.Pc3 Pgf6 8.c5 Dd8 9.b4 g5! 10.Lg3 Ph5 11.e3 Lg7 12.Dd1 Pxg3 13.hxg3 e5! 14.dxe5 Pxe5 15.Pd4 Lg6 16.g4 0–0 17.Tc1
17…f5!?
Zwart heeft tot nu toe actief en krachtig gespeeld. Hij staat voor in ontwikkeling en wil dus de stelling openen, zelfs ten koste van een kwaliteit.
18.Pe6 Df6 19.Pxf8 Txf8 20.Le2 fxg4 21.0–0 h5
Het offer heeft zwart een sterke aanval gegeven. Plan is De6 en h4–h3.
22.f4 gxf4 23.Txf4 Dg5 24.Dd2 g3!
En nu is het plan de dame naar h2 te spelen.
25.Tcf1 Pg4 26.Txf8+ Lxf8 27.Lxg4 hxg4 28.Tf4?
Dit verliest, 28.Txf8+ was nodig.
28…Dh4 29.Pe2 Lh6! 30.b5 Dh2+ 31.Kf1 Dh1+ 32.Pg1 Lxf4 33.exf4 Le4 34.bxc6 bxc6 35.Db2
35… Kh7?
35…Ld3+ had een stuk gewonnen.
36.Db7+ Kg6 37.Dxc6+ Kf5 38.Dd7+ Kxf4 39.Dd6+ Kf5 40.Dxg3 Ld3+??
Nu is deze zet helaas iets minder goed. Na b.v. 40…Dh6 staat het gelijk.
41.Dxd3+ Ke5 en opgegeven door zwart.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Als solidariteit voor de Oekraïners heb ik twee composities (993 en 994) gemaakt met het Odessa thema. Deze tweezetten kunnen worden opgelost en worden uitgelegd over drie weken in deze rubriek.
M. Marandyuk, tweezet
Zoals vorige week is gepresenteerd is dit thema in de Oekraïense stad Odessa ontdekt en ontwikkeld. De tweezet met het Odessa-thema van de sterke Oekraïense grootmeester in compositie Mikhail Marandyuk heeft het volgende uitgebreide oplossingsschema:
|
Odessa-thema |
Sleutelzetten worden matzetten |
||||||
|
verleiding |
dreigingen |
1. … Dxe3 |
1. … Pxe3 |
1. … Ld2 |
1. … Pd2 |
1. … Kxd5 |
1. … Lxd5 |
|
E? |
AB |
C |
D |
– |
– |
– |
– |
|
F? |
CD |
– |
– |
A |
B |
– |
– |
|
1. Pd4! |
A |
– |
– |
– |
– |
E |
F |
|
Sleutelzet |
Witte zetten: |
A= Pf6 |
B= Pxc3 |
C= Pxg3 |
D= Pd6 |
E= Dc6 |
F= Dh7 |
Het witte gedeelte gaat over het hoofdthema, het Odessa thema, het blauwe deel over het thema waarbij de sleutelzetten van de verleidingen matzetten worden in de oplossing. Ongetwijfeld zult u ook gezien hebben dat de zwarte zetten per onderdeel naar een zelfde veld spelen. De tweezetten die opgelost kunnen worden hebben dit derde thema ook. Succes met het oplossen.
993 – H. Prins – Tweezet
994 – H. Prins – Tweezet
