Krantenrubrieken weekend 10 september 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Groot alarm
Zondag verloor Magnus Carlsen in Saint Louis in de Sinquefield Cup, een toptoernooi met klassieke bedenktijd, van de jonge Amerikaan Hans Moke Niemann (19). Daarmee kwam er een eind aan zijn indrukwekkende serie van 53 partijen met klassieke bedenktijd zonder nederlaag.
De volgende dag liet Carlsen weten dat hij zich uit het toernooi terugtrok. Aan zijn bericht voegde hij een kort YouTube-filmpje toe waarop José Mourinho, een bekende Portugese voetbaltrainer, de zin uitspreekt: „Als ik praat, kom ik in grote problemen.”
Wat bedoelde Magnus? Was er een paardenhoofd in zijn bed gelegd? Het werd snel duidelijk dat hij meende dat er in zijn partij tegen Niemann bedrog in het spel was geweest, maar dat hij repercussies vreesde als hij dat duidelijk zou zeggen.
Iedereen sprong erop. Grafieken moesten aantonen dat de opzienbarende ratingwinst van Niemann in de afgelopen jaren op bedrog wees, of juist niet. Nederlandse jeugdschaakleiders wisten nog dat Niemann van zijn zevende tot zijn tiende jaar in Nederland woonde, waar hij op een leonardoschool voor hoogbegaafde kinderen zat en voor clubs in de Stichts-Gooise Schaakbond speelde.
Niemann gaf toe dat hij een keer toen hij twaalf was en later nog eens toen hij zestien was, in een onbetekenend partijtje op Chess.com gesjoemeld had, maar later nooit meer, en nooit in een partij aan het bord.
Schaken was alles voor hem, zei hij, en hij beschreef zijn leven als hij niet in een toernooi speelde: twaalf uur per dag schaken studeren en twee keer per dag even naar buiten om eten te kopen. Hij zou dat nooit kapotmaken met bedrog. Ik vond hem overtuigend klinken. Anderen geloofden hem niet en de meningen bleven verdeeld.
Schuldig of onschuldig, in beide gevallen is er een schandaal. Misschien het schandaal van bedrog in een toptoernooi, iets dat tot nu toe ondenkbaar leek. Maar als er geen bedrog was in Saint Louis, is het schandaal nog groter, want dan zou wereldkampioen Carlsen zonder goede gronden een jonge, hartstochtelijke schaker aan de schandpaal hebben genageld.
Alireza Firouzja – Levon Aronian, Sinquefield Cup Saint Louis 2022
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. d3 Pf6 5. h3 0-0 6. Pc3 Pa5 7. a3 Pxc4 8. dxc4 d6 9. Lg5 Le6 10. Dd3 h6 11. Lh4 g5
De penning van Pf6 was een klein ongemak, maar zwart gebruikt een paardenmiddel.
12. Pxg5 hxg5 13. Lxg5 Kg7 14. f4 exf4 15. Pe2 c6 16. b4 Le3 17. Tf1 Kg6 18. h4
Zwart heeft geen behoorlijke zetten.
18…Lxc4
Door het stuk vrijwillig terug te geven doet zwart nog mee.
19. Dxc4 d5 20. Db3 Te8 21. Lxf4 Lxf4 22. Pxf4+ Kh7 23. 0-0-0 Pxe4 24. Pe2
Er was een directe, maar moeilijk te berekenen winst: 24. Pxd5 cxd5 25. Txf7+ Kg6 26. Txd5 Dxh4 27. Df3 Pf6 (lijkt de zaak te redden) 28. Txf6+ Dxf6 29. Dh5+ Kg7 30. Tg5+ en wit staat gewonnen.
24…Pd6
Met 24…Te7 kon zwart zich beter verdedigen.
25. Dd3+ Kh8 26. Dd4+ Kh7 27. Pg3 Db6 28. Dd3+ Kg8 29. Pf5 Pxf5 30. Dxf5 De3+ 31. Kb1 De6 32. Df2
Zwart lijkt nog redelijk ontsnapt, maar de zwakte van zijn koningsstelling beslist.
32…a5 33. Td3 axb4 34. Tg3+ Kf8 35. Tf3 Kg8 36. Txf7 Txa3 37. Tf8+ Kh7 38. Df7+
Zwart gaf op. Na 38…Dxf7 39. T1xf7+ Kg6 40. h5+ komt hij een toren achter.
Partij in viewer:
Magnus Carlsen en de suggestie van vals spel bij het schaakbord
Ophef in de schaakwereld: rond het verlies van de Noor Magnus Carlsen tegen Hans Niemann in St.Louis hangt de geur van bedrog.
Na zijn opzienbarende nederlaag tegen nieuwkomer Hans Niemann in St. Louis nam Magnus Carlsen maandag een besluit dat hem nog lang zal achtervolgen. Op Twitter schreef hij dat hij zich terugtrok uit het Sinquefield-toernooi, waaraan hij altijd met plezier had deelgenomen. Aan het bericht voegde hij een YouTube-filmpje toe waarin voetbaltrainer José Mourinho na een nederlaag van Chelsea klaagt dat hij in grote moeilijkheden zal komen als hij iets zegt.
Het was duidelijk dat Carlsen zijn bedwinger verdacht van vals spel en afzag van directe beschuldigingen om juridische problemen te voorkomen. Niemann is een 19-jarige Amerikaan die van 2010 tot 2013 woonde en schaakte in Nederland, waar hij niet opviel door uitzonderlijke resultaten of een grote natuurlijke aanleg voor het spel. Sinds 2018 heeft hij met bravoure en zelfvertrouwen zonder coaches de weg omhoog gevonden. In vier jaar voegde hij 400 punten aan zijn rating toe.
Overtredingen
Zijn opmars is niet door iedereen met bewondering gevolgd. Sceptici verwijzen gretig naar twee overtredingen van Niemann in het verleden. In 2012 en 2016 werd hij tijdens onlinepartijen betrapt op consultatie van een computerprogramma. Niemann noemt het jeugdzonden waar hij spijt van heeft. Hij zegt dat hij nooit vals heeft gespeeld in een partij aan het bord.
Hoe Carlsen denkt te zijn bedrogen, is een raadsel. Omdat de deelnemers continu door camera’s in de gaten worden gehouden, is gebruik van een computer vrijwel onmogelijk. Het enige opvallende aan een volstrekt normale partij was dat Niemann zeer goed, of, zoals sommigen zeiden, verdacht goed bleek voorbereid op een door Carlsen zelden gekozen openingsvariant.
Als Carlsen zijn stille beschuldiging niet intrekt, dreigt Niemanns veelbelovende carrière in de kiem te worden gesmoord. Organisatoren van toptoernooien weten dat ze niet beide spelers kunnen uitnodigen en zullen allicht de voorkeur geven aan de (ex)wereldkampioen. Het is geen aangenaam vooruitzicht.
Uit de tweede ronde in St. Louis komt een partij die een meesterwerk had kunnen zijn.
Caruana – Dominguez
1.e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. Pxe5 d6 4. Pf3 Pxe4 5. Pc3 Pxc3 6. dxc3 Le7 7. Le3 0-0 8. Dd2 Pd7 9. 0-0-0 Pf6 10. Ld3 Te8 11. h3 c5 12. g4 Da5 13. a3 d5 14. c4 Da4 15. c3 dxc4 16. Lc2 Da6 17. g5 Ph5 18. Pe5 Le6 19. f4 Pg3 20. The1 Pf5
21. Lxc5!
Dit schijnoffer verraste Dominguez.
21 … Lxc5 22. Lxf5 Lxf5 23.Dd5 Lf2 24.Dxf7+ Kh8 25.Dxf5 Lxe1 26.Txe1 Tf8?
Zwart blijft op de been na 26 … Tad8.
27. De4?
Na 27. Dd7! Txf4 28. Pf7+ Txf7 29. Dxf7 Dg6 30. Dxg6 hxg6 31. Te7 wint wit het resterende eindspel.
27 … Tad8?
Correct is 27 … De6.
28. f5! b5 29. Pc6 Tc8 30. Pe7 Tce8 31. Dh4?
Wit wint na 31. f6! Dd6 (31 … gxf6 32. g6) 32. fxg7+ Kxg7 33. Pf5+ Txf5 34. Dxe8.
31 … Dd6 32. Te4 Td8 33. Pg6+ Kg8 34. Td4 hxg6 35. Txd6 Txd6 36. fxg6 Txg6
Tien zetten later eindigde de partij in remise.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Carlsen verliest en trekt zich terug uit toptoernooi
Als een wereldkampioen verliest is dat bijzonder. Magnus Carlsen was 53 klassieke partijen op rij ongeslagen, maar in de derde ronde van de Sinquefieldcup in St. Louis verloor hij –nog wel met wit- van de op papier zwakste speler, de 19-jarige Amerikaan Hans Niemann. Zeer verrassend en ongewoon, maar wat er volgde was nog ongewoner. Hij trok zich terug uit het toernooi! Iets wat sinds Fischer niet meer gebeurt. Een reden gaf hij niet: alleen een verwijzing naar een uitspraak van Mourinho. “Als ik praat krijg ik grote problemen.” Wel controleerde de organisatie opeens op vals spel. Dat leidde natuurlijk tot veel speculaties. Had het met Niemann te maken? Anderhalf jaar geleden was hij nog niet eens top 500 van de wereld, nu rond plek 40. “Verdacht!” En was hij niet al eens online geschorst geweest voor valsspelen? En hij zegt vaak rare dingen na een partij. “Er klopt iets niet!” Goeie kans echter dat Niemann ten onrechte wordt beschuldigd. Jeugdspelers die snel vooruit gaan, het gebeurt vaker. Sterke schakers die als puber online wel eens valsgespeeld hebben, ik ken er veel. En zijn vreemde gedrag? Hij is een rare kwibus, zoals wel meer schakers. Misschien heeft de terugtrekking van Carlsen en zijn suggestieve tweet ook helemaal niet met Niemann te maken, maar waarmee dan wel? Vooralsnog een groot raadsel.
De nederlaag van Carlsen werd natuurlijk onderzocht. Het was opvallend dat Niemann de ongebruikelijke opening van Carlsen bekeken had, maar verder was er niets verdachts aan de partij. Kijkt u zelf.
Magnus Carlsen – Hans Niemann
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.g3 0–0 5.Lg2 d5 6.a3 Lxc3+ 7.bxc3 dxc4 8.Pf3 c5 9.0–0 cxd4 10.Dxd4 Pc6 11.Dxc4 e5 12.Lg5 h6 13.Tfd1 Le6 14.Txd8 Lxc4 15.Txa8 Txa8 16.Lxf6 gxf6 17.Kf1 Td8 18.Ke1 Pa5 19.Td1 Tc8 20.Pd2 Le6
Een goede voorbereiding heeft zwart een beter eindspel gegeven vanwege de zwakke witte pionnen. Wit offert er eentje voor activiteit.
21.c4 Lxc4 22.Pxc4 Txc4 23.Td8+ Kg7 24.Ld5 Tc7 25.Ta8 a6 26.Tb8 f5 27.Te8 e4 28.g4 Tc5 29.La2 Pc4 30.a4?
Het alternatief 30.Lxc4 Txc4 31.gxf5 Ta4 32.Tb8 b5 33.Tb6 Txa3 lijkt niet aantrekkelijk, zwart heeft een pion meer en twee verbonden vrijpionnen. Vanwege de actieve witte toren is het toch remise.
30…Pd6! 31.Te7 fxg4 32.Td7 e3!
Zwart geeft materiaal terug, maar wordt zelf heel actief.
33.fxe3 Pe4 34.Kf1 Tc1+?
Maakt het zichzelf moeilijk. 34…Tf5+ benevens 35…b5 was heel sterk.
35.Kg2 Tc2 36.Lxf7 Txe2+ 37.Kg1 Te1+ 38.Kg2 Te2+ 39.Kg1 Kf6 40.Ld5?
Na slaan op b7 moet wit het remise kunnen houden.
40…Td2 41.Tf7+ Kg6 42.Td7 Pg5! 43.Lf7+ Kf5 44.Txd2 Pf3+ 45.Kg2 Pxd2
Het eindspel van paard tegen loper met pluspion is gewonnen voor zwart.
46.a5 Ke5 47.Kg3 Pf1+ 48.Kf2 Pxh2 49.e4 Kxe4 50.Le6 Kf4 51.Lc8 Pf3 52.Lxb7 Pe5 53.Lxa6 Pc6 54.Lb7 Pxa5 55.Ld5 h5 56.Lf7 h4 57.Ld5
Na 57…Ke5 ontsnapt het zwarte paard en is de rest simpel. Wit gaf het op zonder dat af te wachten.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Het is vijftig jaar geleden dat de Amerikaan Robert Fischer de beroemde match om het wereldkampioenschap won van regerend wereldkampioen de Rus Boris Spasski. De in Reykjavik (IJsland) gespeelde match won Fischer met 12,5 tegen 8,5. Dat een Amerikaan won van de Sovjet overheersing uit de kouden-oorlog-tijd, was uniek te noemen. Van 1948 tot 1972 waren de wereldkampioenen uitsluitend grootmeesters uit de Sovjet-Unie. Terecht wordt de match van 1972 de match van de vorige eeuw genoemd. De eerste wedstrijd werd gespeeld op 11 juli 1972 en de laatste, de 21e, op 31 augustus en 1 september van dat jaar.
Spasski – Fischer 21e partij WK 1972.
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 a6 5. Pc3
Taimanov of Paulsen variant van het Siciliaans.
5. … Pc6
5. … Dc7 komt vaker voor, gevolgd door 6. g3.
6. Le3 Pf6 7. Ld3 d5!?
Toendertijd een nieuwe zet, zoals het vervolg laat zien een zet uit de studeerkamer van Fischer.
8. exd5 exd5 9. O-O Ld6!
Veel actiever dan 9. … Le7.
10. Pxc6
Iets als 10. h3 ziet er beter uit.
10. … bxc6 11. Ld4 O-O 12. Df3 Le6
Na 12. … Lg4? Is 13. Lxf6 wellicht sterk voor wit.
13. Tfe1 c5 14. Lxf6 Dxf6 15. Dxf6 gxf6
Het spelverloop lijkt veel op stellingen en ideeën die in het Schots voorkomen. Fischer wikkelt nu al af naar een gewonnen eindspel.
16. Tad1 Tfd8
Indirecte dekking van d5.
17. Le2 Tab8 18. b3 c4
Fischer dreigt met Lb4.
19. Pxd5!
Spasski vecht om wat spanning in de partij te houden.
19. … Lxd5 20. Txd5 Lxh2+ 21. Kxh2 Txd5 22. Lxc4 Td2 23. Lxa6 Txc2 24. Te2
Een belangrijke zet voor wit om nog kans op remise te maken.
24. … Txe2 25. Lxe2 Td8!
Op weg naar d2.
26. a4 Td2 27. Lc4 Ta2!
Het winnen van een pion op f2 is minder: 27. … Txf2 28. a5 Ta2 29. a6 Kf8 30. b4 Ta4 31. b5! Txc4 32. b6 en wits vrije pionnen winnen het van zwarts toren omdat de zwarte koning te ver weg is.
28. Kg3 Kf8 29. Kf3 Ke7 30. g4?
Beter is voorzichtig te zijn: 30. g3.
30. … f5!
Fischers sterke kant wordt vaak in simpele eindspelen zichtbaar.
31. gxf5 f6 32. Lg8 h6 33. Kg3 Kd6 34. Kf3?
waarom weer terug. Beter is 34. f4.
34. … Ta1 35. Kg2 Ke5 36. Le6 Kf4 37. Ld7 Tb1 38. Le6 Tb2 39. Lc4 Ta2 40. Le6 h5?
40. … Kg5! is geforceerd winst voor zwart.
41. Ld7?
Spasski afgegeven zet en partij werd de volgende dag telefonisch door Spasski opgegeven. Een remisekans had 40. Kh3! Nog kunnen geven. 41. … Kg4 42. Le6 en de zwarte h-pion beslist de partij. 0-1
Partij in viewer:
Ik vind het best aannemelijk dat Niemann achter het bord de goede zetten heeft gevonden. Carlsen heeft zich al eerder met minder gespeelde varianten ingelaten en kreeg dan ook wel eens de kous op de kop. Ik herinner me die Spaanse partij tegen Saric in de Olympiade van 2014 in Tromsö. Een commentaar ging als volgt: Šarić plays excellent chess in the difficult situation of playing a world champion who has decided to dust off an inferior but highly trappy Spanish line.