Fischer en Carlsen
Na jaren weer eens gewerkt aan mijn project waarover Tim Krabbé al eens schreef, het (harde schijf toernooi.
Door pgn-verzamelingen om te zetten in losse stellingen, kan ik onderzoeken welke stellingen (bijvoorbeeld) door Carlsen met wit EN door Fischer met zwart zijn bereikt. Uit de partijen “Carlsen-Jansen” en “Pietersen-Fischer” construeer ik dus een partij Carlsen-Fischer. Ook is het mogelijk stellingen te vinden die een speler aan beide kanten van het bord heeft gezien, dus tegen zichzelf heeft gespeeld.
Vaak komen er bekende stellingen uit, zoals de stelling na 1. e4. Daarom selecteer ik alleen partijen die duidelijk voorbij de 10e zet zijn gekomen. Bij heel originele spelers levert dat zelfs niets op. De langste partij Tal-Nimzowitsch die ik heb kunnen reconstrueren was maar 7 zetten.
Ik richt me voornamelijk op spelers-combinaties die nooit of maar heel zelden tegen elkaar hebben gespeeld. Het heeft weinig zin nog 40 partijen Karpov-Kasparov te construeren naast de circa 200 die ze al “normaal” hebben gespeeld. Een partij Fischer-Karpov bestaat niet, en van Botvinnik-Fischer is er maar één echte partij bekend.
Hieronder een serie voorbeelden met licht commentaar. Onder het diagram steeds het aantal halfzetten en partijen-informatie volgens de Mega Database 2019.
Carlsen-Fischer
en twee vreemde: in de eerste speelt Carlsen de zetten na van het Greenblatt computerprogramma uit 1977, in de tweede die van de murw geslagen Petrosian uit de match van 1971.
Fischer tegen Carlsen:
Fischer tegen zichzelf:
Carlsen tegen zichzelf:
Al deze stellingen heb ik opgehaald uit de Mega Database 2019. Eigenlijk moet ik regelmatig updaten, want na iedere partij die Carlsen deze week speelt kan er weer een nieuwe connectie met Fischer, Euwe of een andere grootheid zijn.
Voor wie nog niet is weggeklikt: als je een verzoeknummer hebt om te onderzoeken, laat dan een berichtje achter.
Interessant
The sky is the limit: Euwe-Carlsen al onderzocht?
Als ik beide spelers al heb is het een kwestie van minuten: W_Euwe combineren met Z_Carlsen en W_Carlsen met W_Euwe. Ik heb van 30 grote spelers wit- en zwart-databases. Van Zukertort tot Carlsen. Euwe en Timman zitten er ook tussen.
Om van een “nieuwe” speler die twee databases te maken kost me zo’n 20 minuten.
Ik denk dat ik de Mega-database 2023 afwacht die binnenkort uitkomt, en dan al mijn bestanden van de spelers die nog actief zijn weer opbouw. Misschien neem ik dan meteen de hele top-5 van dat moment mee, en Giri, uit chauvinisme.
Maar hier de meest interessante resultaten:
Euwe wit Carlsen zwart: (epd-stelling, zetnummer, partij Euwe, partij Carlsen)
r4rk1/6pp/p1pb4/1p1n1p2/3P1Pb1/1BPQB1Pq/PP5P/RN2R1K1 b – 34 Euwe, Max-Donner, Jan Hein NED-ch15 Amsterdam 1950.07.28; c1 1-0; Ivanchuk, Vassily-Carlsen, Magnus Leuven GCT rapid Leuven 2017.06.28; c1 1/2-1/2;
2rrb1k1/ppq1bppp/2p1pn2/8/2NP4/1QN1P1P1/PP3PBP/2RR2K1 w – 31 Euwe, Max-Seitz, Jakob Adolf Christmas Congress 1923/24-04 Premier Hastings Town Hall 1924.01.01; c1 Grischuk, Alexander-Carlsen, Magnus Paris GCT Blitz Paris 2017.06.25; c1 1/2-1/2;
r1b2rk1/2q1bppp/p2p1n2/npp1p3/3PP3/2P2N1P/PPBN1PP1/R1BQR1K1 b – 24 Euwe, Max-Kramer, Haije J Match Euwe-Kramer +8-0=2 Netherlands 1941.04.28; c1 1-0; So, Wesley-Carlsen, Magnus Qatar Masters op Doha 2015.12.26; c1 1/2-1/2;
r1b2rk1/2q1bppp/p2p1n2/npp1p3/3PP3/2P2N1P/PPBN1PP1/R1BQR1K1 b – 24 Euwe, Max-Van den Hoek, Arnoldus NED-ch12 The Hague 1942.09.23; c1 1-0; So, Wesley-Carlsen, Magnus Qatar Masters op Doha 2015.12.26; c1 1/2-1/2;
stelling 5R2/8/8/8/4rp2/5k2/8/6K1 b – komt zowel voor, op de 63e zet tussen Euwe, Max-Gruenfeld, Ernst Wiener SK Meisterturnier Vienna 1921.05.17; c1 1/2-1/2; en op de 83e zet bij Gelfand, Boris-Carlsen, Magnus Wch Blitz 2nd Moscow 2007.11.21; c1 1/2-1/2;
Carlsen wit Euwe zwart:
r4rk1/2pqb1pp/p1n1b3/1p1pPp2/4n3/1NP2N2/PPB2PPP/R1BQ1RK1 w – 25 Carlsen, Magnus-Krasenkow, Michal Tromsoe Midnight Sun Tromsoe 2006.06.28; c1 1/2-1/2; Weenink, Henri Gerard-Euwe, Max Amsterdam VAS Winter 1920/21 Amsterdam 1920.01.??; c1 0-1;
een paar zetten later:
r4rk1/3qb1pp/p3b3/1pppPp2/3Nn3/2P5/PPB2PPP/R1BQ1RK1 w – c 29 Carlsen, Magnus-Krasenkow, Michal Tromsoe Midnight Sun Tromsoe 2006.06.28; c1 1/2-1/2; Bogoljubow, Efim-Euwe, Max Match Bogoljubow-Euwe +2-1=7 Four Cities 1928.12.23; c1 1/2-1/2;
r2q1rk1/pp1n1ppp/2p1p3/3nP2b/Pb1P4/2NB1N2/1P2QPPP/R1B2RK1 w – 25 Carlsen, Magnus-Bu, Xiangzhi Cap d’Agde CCAS Trophee KO Cap d’Agde 2008.10.30; c1 1-0; Najdorf, Miguel-Euwe, Max Olympiad-14 Final A Leipzig 1960.11.05; c1 1/2-1/2;
r1bq1rk1/1p2bppp/p1n1pn2/6B1/3P4/2NB1N2/PP3PPP/2RQ1RK1 b – 24 Carlsen, Magnus-Hole, Oystein Troll Masters Gausdal 2002.01.08; c1 1/2-1/2; Botvinnik, Mikhail Moisevich-Euwe, Max Christmas Congress 1934/35-15 Premier Hastings White Rock Pav
Bonus: Euwe tegen zichzelf:
2r2rk1/pbq2ppp/1p2pn2/2p1N3/3P4/2Q1P1P1/PP3PBP/2R2RK1 w – 33 Euwe, Max-Speijer, Abraham NED Team-ch 1931/32 Netherlands 1932.02.20; c1 0-1; Landau, Salo-Euwe, Max Match Euwe-Landau +4-1=1 Amsterdam 1934.06.25; c1 0-1;
Toen ik me de tikfout in de tweede regel (bedoeld: Z_Euwe) realiseerde kwam ik op het idee om eens uit te zoeken welke spelers elkaars spel het langst gevolgd hebben. Dus Carlsen speelt met zwart heel lang een partij van Euwe met zwart na. Op de stapel “nog te starten projecten”, maar is eenvoudig met mijn huidige databases.
Hier volgt Carlsen tweemaal 16 zetten lang een partij van 84 jaar eerder, van Tarrasch:
1. e4 e5 2. Nf3 Nc6 3. Bb5 a6 4. Ba4 Nf6 5. O-O Nxe4 6. d4 b5 7. Bb3 d5 8. dxe5 Be6 9. Nbd2 Be7 10. c3 O-O 11. Bc2 f5 12. Nb3 Qd7 13. Nbd4 Nxd4 14. Nxd4 c5 15.Nxe6 Qxe6 16. f3 Ng5
Karjakin, Sergey-Carlsen, Magnus Corus Wijk aan Zee 2007.01.27; c1 1/2-1/2;
Polgar, Judit-Carlsen, Magnus Biel GM Biel 2007.07.24; c1 1/2-1/2;
Chajes, Oscar-Tarrasch, Siegbert Karlsbad-03 International Masters Karlsbad 1923.05.04; c1 0-1;
Voor (top)spelers die zich op een specifieke tegenstander voorbereiden kan deze ‘data’ benadering praktisch zijn, lijkt me.
Daar zou ik eerder CQL voor gebruiken (Chess Query Language). Hoe doet speler X het in stellingen met deze materiaalverhouding/ deze positionele kenmerken? Zie de eerste vraag bij de Frequently Asked Questions bij CQL homepage: CQL Introduction .
R.J. Fischer vs Tsjigorin, weliswaar al vóór de 10 zet van elkaar afwijkend, maar toch:
chessgames.com/perl/chessgame?gid=1792667&comp=1
chessgames.com/perl/chessgame?gid=1255180
Mijn database komt met:
Tsjigorin-Riemann, Meisterturnier Berling 1881 en Tsjigorin-Mortimer, London 1883 die 10,5 resp. 11 zetten samenlopen met Hoffman-Fischer, Blitztoernooi New York 1963 (Evans-gambiet)
en
Fischer, Robert James-Rossetto, Hector Interzonal-04 Portoroz 1958.08.08
Fischer, Robert James-Bisguier, Arthur Bernard USA-ch New York 1958.??.??
Fischer, Robert James-Keres, Paul Zuerich Zuerich 1959.06.03
Fischer, Robert James-Incutto, Carlos Mar del Plata International-23 Mar del Plata 1960.04.10
Fischer, Robert James-Rossetto, Hector Buenos Aires Buenos Aires 1970.08.03
die allemaal 13-14 zetten identiek zijn aan
Schlechter, Carl-Chigorin, Mikhail Ivanovich Oostende Champion-Tournament Ostend 1907.05.30 (Gesloten Spaans, Chigorin-variant)
Fischer gaf in zijn 60MG uitroepteken aan het alternatief 15.exd5 in chessgames.com/perl/chessgame?gid=1008373&comp=1, anders zou R.J. Fischer – A. Giri met 15.Lxd5 Pxd5 16.exd5 Dxd5 17.Dxb4 beginnen. Larsen vermeed naar eigen zeggen de geforceerde remise na 15… Pxd5 16.Lxg7 Pc3+ 17.bxc3 Tab8 18.cxb4 Dxb4+ en speelde op winst met het slechtere en volgens Fischer verliezende 15… Tac8.
De opmerking van Fischer bij 9.Lc4 was: “This refinement supersedes the old o-o-o.” Meer dan een halve eeuw later schrijft Giri: “… the old main line with 9.Bc4 and the more modern approach with 9.o-o-o …”.
Het antwoord 16… Pc3+ op 16.Lxg7 is ruim 64 jaar oud en wordt overvloedig vermeld in de literatuur, voor Giri in zijn pas verschenen boek geen bezwaar om na 16.Lxg7 te schrijven: “there is a very important trick now that many of your opponents will surely not see coming.”
We mogen gevoeglijk aannemen dat Pomar in 1964 – speelde in 1962 remise tegen Fischer met 2… Pf6 – een verantwoord ‘risico’ nam in zijn twee zwarte winstpartijen met 15… Tac8, op 16.Lb3 deed hij 16… Pd7.
Dat Fischers analyse van de partij tegen Larsen na 22… Lxd4 23.Dxd4 gxh5 24.g6 de verdediging 24… Tc4!! mist ontlokt aan Kasparov in MGP4, p.225 het commentaar: “It is psychologically understandable why Fischer missed this possible defence in his analysis: it casts doubts on the entire conception of his commentary, beginning with ’the losing move’ 15… Rac8.” 22… Lxd4 23.Th6! Lg7 24.Df4 Lxh6? 25.Dxf7+ Kh8 26.f4!! +- heb ik uiteraard niet zelf bedacht, na de betere verdedigingen 24… Tc4 en 24… e5 heb ik in het bijzonder na de laatste zet de meest fantastische zettenreeksen zien voorbijkomen, het voert te ver om daarop in te gaan.
Een interessant alternatief in plaats van het partijverloop is de inbraakpoging 20.Th6.
Sterker dan het door Fischer gespeelde en door Kasparov met uitroepteken beloonde 20.g4 (en ook dan 20.Th6) is volgens de engine van database.chessbase 20.Le3 a5 21.Lh6.
20.Th6, bij CB in ieder geval tot diepte 30 niet bij de bovenste vijf, staat bij SF 16.1 – 70 MB NNUE al gauw tot over diepte 40 onaangevochten op één en 20.Le3 a5 21.Lh6 op vijf en hoogstens soms op drie.