Krantenrubrieken weekend 15 oktober 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een goede verliezer
De twee door gokbedrijven gesponsorde teams waarover ik vorige week schreef, vielen wat tegen bij de European Club Cup in het Oostenrijkse skidorp Mayrhofen. Vooral het sterrenteam van Superbet onder aanvoering van Anand, dat zesde eindigde. Offerspill van Magnus Carlsen werd zevende. Net goed, vond ik, want gokkers mogen niet teveel kapsones krijgen, ook al eten schakers graag uit hun hand.
In 1991, toen het Amsterdamse pleintje dat nu Max Euweplein heet net klaar was, was er een kleine strijd om de naamgeving. Het casino dat daar gevestigd is pleitte voor de naam Fortunaplein, maar de schakers wonnen. Misschien hielp het dat burgemeester Ed van Thijn een schaakliefhebber was.
Een casino houdt van sportieve verliezers en het Holland Casino toonde zich er zelf ook een door jarenlang de feestelijke borrels van het Max Euwe Centrum te huisvesten, met een weldadige overvloed van spijs en drank die we ons goed lieten smaken. Nu is er weer een cultuuroorlogje op het plein, met aan de ene kant de schakers en aan de andere kant een deel van de horeca, dat vindt dat het grote schaakbord daar te veel ongewenste personen aantrekt.
De European Club Cup werd gewonnen door de Tsjechische club Novy Bor (Nieuw Dennenbos), die gevestigd is in de gelijknamige stad, ongeveer 100 kilometer van Praag. Sinds een paar jaar organiseert de teamcaptain Petr Boleslav ook het jaarlijkse grote schaakfestival in Praag.
Hij zei: „Ik houd van schaken en alles wat ermee in verband staat: literatuur, film, kunst, sport en nog veel meer. En omdat schaken mij boeit en ik zelf geen sterke speler ben, werd ik een organisator.”
Topscorer van Novy Bor was de Indiër Vidit Gujrathi, een van de beste vrienden in de schaakwereld van Anish Giri. Leden van de zes Nederlandse teams bij de ECC zouden door Kasparov misschien schaaktoeristen worden genoemd, maar wat zou het? Het was daar mooi en er was goed gezelschap.
Merijn van Delft (Amevo Apeldoorn) – Vidit Gujrathi (Novy Bor) ECC Mayrhofen 2022
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pc6 5. Pc3 a6 6. Pxc6 bxc6 7. Ld3 d5 8. 0-0 Pf6 9. Df3 Le7 10. Dg3 Ph5 11. Df3 Pf6 12. Dg3 0-0
Het is niet gezegd dat wit remise door zetherhaling wilde, maar Vidit wil het in ieder geval niet.
13. Lh6 Pe8 14. Lf4 f6 15. Tad1 Kh8 16. Lc1 Pd6 17. Kh1 Pf7 18. Tfe1 d4 19. Pe2 e5 20. c3 c5 21. b4 dxc3 22. Lxa6
De inleiding tot grote complicaties. Na 22. Lc4 Dc7 23. bxc5 zou het ongeveer gelijk staan.
22…Pd6 23. Lxc8
Verder op het gevaarlijke pad. Na 23. Pxc3 blijft het gelijk staan.
23…c2
Scherp berekend.
24. Txd6
Dit was wits bedoeling. Hij moest nu ook wel, want 24. Td2 Txc8 was gunstig voor zwart.
24…Dxd6 25. Lb7
Hij wil naar d5, maar 25. Lg4 gaf nog ongeveer gelijke kansen.
25…Dd1
Na deze sterke zet is zwart in het voordeel.
26. f3
Wit beseft de ernst van zijn situatie nog niet, anders had hij met 26. f4 tegenspel gezocht.
26…cxb4 27. Ld5 Tfd8 28. Lb3 Lc5 29. h4
29…Dxe1+ 30. Dxe1 Td1 31. Dxd1 cxd1D+ 32. Lxd1 Txa2
Wit heeft twee stukken tegen toren en pion, maar de b-pion gaat hem een stuk kosten.
33. h5 b3 34. Lxb3 Txe2 35. Kh2 Lb4 36. Lf7 Te1 37. Lb2 Tb1 Wit gaf op, hij verliest nog een stuk.
Partij in viewer:
Levon Aronian heeft als Amerikaan zijn draai nog niet gevonden
Levon Aronian, ooit de David Beckham van Armenië, heeft voor zijn doen slecht gepresteerd tijdens het Amerikaans kampioenschap.
Lang konden topgrootmeesters in Armenië rekenen op riante financiële steun van hun regering dankzij president Serzj Sarkisian, die tevens voorzitter van de nationale schaakbond was. Toen na een machtswisseling de schakersprivileges voor een groot deel werden afgeschaft, besloot Levon Aronian eind vorig jaar zijn geboortestad Jerevan te verlaten, zich te vestigen in St. Louis en voortaan uit te komen voor de Verenigde Staten.
Het was een beslissing met pijn in het hart, want Aronian is populair in zijn vaderland, waar hij de ‘David Beckham van Armenië’ wordt genoemd. Dat de liefde nog steeds wederzijds is, bleek onlangs bij de Olympiade in Chennai, India. Aronian was zo trots op de zilveren medaille van het door zijn vertrek ernstig verzwakte Armeense team dat hij amper woorden besteedde aan het teleurstellende optreden van de Amerikaanse ploeg.
Aronians hoop op een nieuwe impuls voor zijn carrière in St. Louis is vooralsnog ijdel gebleken. Zijn rating, die in het afgelopen jaar ongeveer stabiel bleef, dreigt op de wereldranglijst van 1 november een fikse knauw te krijgen na een matige prestatie in het Amerikaans kampioenschap. In de eerste acht ronden kwam hij niet verder dan zes remises en nederlagen tegen de outsiders Awonder Liang en Dariusz Swiercz.
Liang – Aronian, St. Louis 2022
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 exd4 4. Lc4 Lc5 5. Pg5 Ph6 6. Pxf7 Pxf7 7. Lxf7+ Kxf7 8. Dh5+ g6 9. Dxc5
Een stokoude openingsvariant. Van de Amerikaan Paul Morphy, verreweg ’s werelds sterkste speler halverwege de 19de eeuw, zijn twee partijen bewaard gebleven waarin hij met zwart vanuit deze stand zijn tegenstanders verpletterde.
9 … d5
Morphy gaf de voorkeur aan 9 … d6 10. Db5 Te8.
10. c3 dxe4 11. 0-0 Te8 12. cxd4 Dxd4 13. Dg5
Liang had zich niet laten inspireren door de oude meesters, maar door een partij Mamedov – Anand, die vier dagen eerder was gespeeld in het Europacuptoernooi in Mayrhofen. Anand kwam in moeilijkheden na 13 … Df6 14. Dg3 Pd4 15. Pc3 c6(?) 16. Lg5 De5 17. Tad1.
13 … Pb4
Te ambitieus. Acceptabel voor zwart is 13 … De5 14. Dh4 Kg8 15. Pc3 Lf5. Na wits volgende zet is zwart in groot gevaar.
14. Ld2! Dd6?
Hierna is zwart verloren. Wits voordeel is ook beslissend na 14 … Pc2 15. Lc3 Dd8 16. Dh6 Te6 17. Pa3! Pxa1 18. Dxh7+ Ke8 19. Pb5, maar met 14 … Kg8 15. Lc3 Dd6 16. Pa3 Pd5 kan zwart zich nog net verdedigen.
15. Pc3 c6 16. Tad1
16 … Lf5
Na 16 … De7 volgt 17. Pxe4! Dxe4 18. Lc3 De7 19. Dh6 Kg8 20. Tfe1 en wit wint.
17. g4 h6 18. Dh4!
Niet 18. Dxh6 Th8.
18 … Lc8 19. Lxh6 Pd3 20. Lg5 De5 21. f3 Th8 22. fxe4+ Kg8 23. Lh6 Dd4+ 24. Kh1 Le6 25. Dg5 Lf7
26. Txf7! Txh6
Of 26 … Kxf7 27. Tf1+ Ke8 28. Dxg6+ Kd8 29. Lg7.
27. Txd3 Dxd3 28. Df6 Txh2+ 29. Kxh2 Dd2+ 30. Kg1 Dc1+ 31. Kf2 Dh6 32. g5
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
WK 2040
Hoe zal het aflopen met het valsspelen door gebruik te maken van een computer tijdens de partij? Hopelijk komt de FIDE met goede aanwijzingen voor organisatoren en wordt de straf op valsspelen stevig verzwaard. Bij een feestje ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van De Moriaan, de speelzaal van het TataSteel Chess Tournament, was er een live-verbinding met Boedapest waar de Wereldschaakdag werd gevierd en Judit Polgar, de beste schaakster van alle tijden, en Jeroen van den Berg, toernooidirecteur TSCT, commentaar gaven. Honderden kinderen speelden in Boedapest, in Wijk aan Zee waren er minder maar het plezier, de concentratie, het denken, het analyseren is overal hetzelfde. Op die mooie eigenschappen kunnen we voortbouwen ook al kunnen sommigen de verleiding niet weerstaan om vals te spelen. TSCT gaat van De Moriaan geen bunker maken, men gaat uit van vertrouwen maar het zal niet verbazen als zij voor het evenement in 2023 duidelijk aangeven wat hun beleid zal zijn, als standaard voor andere evenementen.
Om informatie van buitenaf onmogelijk te maken zouden de spelers in een soort kooi van Faraday moeten zitten. Ik beschreef en voorspelde zo’n situatie al in een bijdrage voor NRC-Handelsblad in 1984 (!).
‘Met vaste tred liep Gari Sjalinski, bijgenaamd De Denker, de controlekamer binnen. Vanaf dit moment zou hij alleen zijn tot de partij was afgelopen. Hij stapte op de gemarkeerde plaats en liet de ingewikkelde testapparatuur gedachteloos over zich heen gaan. Het was nu eenmaal een formaliteit die voor de buitenwereld moest worden ondergaan zodat men zeker kon zijn van een eerlijke strijd. (-) Zijn tegenstander, de Chinees Li Chi Hai-Fu, bevond zich in dezelfde situatie nu, in zijn denkruimte. (-) Via zijn computersecondanten, Magnus 3000 en Beauty, liet Sjalinsky iedere partij analyseren, hoe onbelangrijk ook, die Hai-Fu van zijn derde levensjaar af had gespeeld. (-) Op de vele, vele tv-toestellen in de huiskamers en in de vele, vele bioscopen was het scherm in drieën verdeeld. Links zat Sjalinksi naar het schaakbord voor hem te staren, rechts zat Hai-Fu mediterend achter het bord, de handen onder het hoofd, alleen in het middelste gedeelte was beweging- officials liepen af en aan en de reglementen die eenieder al lang bekend waren, werden voorgelezen. (-) Paranormaal begaafden voorspelden de uitkomst. Kortom, het wachten was op de beginzet in de match on het wereldkampioenschap schaken 2040.’
Om gewoon voluit te genieten van onze denksport pak ik af en toe het schaakbord van hout met de fraai gesneden stukken en zoek een bijzondere studie op. Dit keer een studie van Jan Timman (niet geheel toevallig want de studies van Jan zijn altijd verrassend en pittig met ook vaak een beetje humor, als je daar oog voor hebt).
Wit speelt en wint.
Jan verbeterde in 2011 deze eigen studie uit 1987, die toentertijd de tweede prijs won in het Kaminer Herdenkingstoernooi. Sergey Kaminer (1908-1938) was een veel belovend componist maar werd slachtoffer tijdens de moordpartijen die Stalin in zijn eigen Sovjet-Unie liet uitvoeren om de macht te grijpen.
Bij de eerste aanblik vraag je je af: waar moet wit op spelen en wat zijn de verdedigingskansen van zwart? Met 1.Lxd6 Pc4 doet wit niets met zijn troef (dreigende promotie h7). Daarom
1.Td3 Pb5!
Een verrassend paardoffer. Zwart gaat op pat spelen!
2.axb5 Pb3! 3.c3!
Wit laat zich niet verleiden tot 3.cxb3 Ld4+ 4.Txd4 en pat.
3…Pd4
Het derde achtereenvolgende paardoffer, hoe vaak komt dat voor? Dit keer heeft wit geen keus.
4.Txd4 Lxc3 5.Lb2!
Nu weer een loperoffer. Uiteraard zou het pat zijn na 5.h8D Lxd4+ 6.Dxd4 en wit zou zelfs verliezen na 5.h8L Le1!
5…Lxb2 6.h8L!
Het Phoenixthema: de geofferde loper herrijst.
6…Lc3 7.Le5!
En nu weer een tweede loperoffer. Met de gedachte dat nu 7…Le1 8.Lxg3 Lxg3 9.Td3 winnend is. Dus
7…dxe5 8.Te4 Lb2 9.f6 La3 10.Tc4 e4 11.Tc2
De eerste normale zet: wit gaat voor een technische afwikkeling.
11…e3 12.Txg2 Kg4
Dreigt gevaarlijk te worden op f3.
13.Ta2! Lc5 14.Kg2
En wit heeft de situatie volledig onder controle en wint met zijn vrijpionnen. Bedankt Jan.
Groningen na zwak seizoen nu opeens titelfavoriet
Vorig seizoen waren er twee teams in de meesterklasse met een ondermaatse start: Kennemer Combinatie en Groninger Combinatie met respectievelijk 1 en 0 punten uit drie matches. De beide clubs wisten zich uiteindelijk nog wel net te redden, maar dit jaar zou het beter moeten. In de tweede ronde afgelopen zaterdag bleek dat voornemen in ieder geval qua start gelukt. De Haarlemmers boekten hun eerste overwinning (6-4 tegen Stukkenjagers uit Tilburg) en bij de Groningers is het contrast met vorig jaar nog groter: ze staan ongedeeld bovenaan! Het sterke LSG Leiden werd met 6.5-3.5 verslagen. Dit jaar zullen ze dus geen degradatiezorgen hebben, sterker nog, ze zijn favoriet voor de titel (titelverdediger Apeldoorn heeft al een wedstrijd verloren).
Hoe is GC van degradatiekandidaat in titelfavoriet veranderd? Ze zijn iets sterker geworden, maar er is nog een belangrijker factor. Vorig seizoen was het elke wedstrijd een opgave om tot een tiental te komen. Maar liefst 24 verschillende spelers werden ingezet gedurende het seizoen, waaronder verschillende zwakke invallers. Dat probleem lijkt er dit seizoen niet te zijn. Weliswaar werd er tegen LSG ook een “invaller” gebruikt, maar die luisterde naar de naam Jorden van Foreest… En dan hebben ze ook nog de grootmeesters Tiviakov en Werle op de bank! Wie stopt ze nog?
De spectaculairste partij van de tweede ronde werd in Haarlem gespeeld. Vooral de lange route die de zwarte koning aflegt is opmerkelijk.
Stefan Beukema – Gerard Rill
1.f4 g6 2.Pf3 Lg7 3.g3 Pf6 4.Lg2 0–0 5.0–0 c5 6.De1 Pc6 7.c3 d6 8.Pa3 Tb8 9.e4 e5 10.d3 Te8 11.Kh1 d5 12.fxe5 dxe4 13.dxe4 Pg4 14.Lg5 Dd3 15.c4 Dd7 16.Td1 Pd4 17.Pb5 Pxe5 18.Pfxd4 cxd4 19.Pxd4 Da4 20.Pb5 Lg4 21.b3 Dxa2 22.Tb1 h6 23.Lf4 Pd3 24.De3 De2 25.Pc7 Ted8 26.Pd5 Ta8 27.Lxh6 Dxe3 28.Lxe3 Le2 29.Pe7+ Kf8 30.Pxg6+ Ke8 31.Ph4 Lxf1 32.Txf1
Na wat verwikkelingen waarin beiden kansen op voordeel misten staat het materieel ongeveer gelijk en qua stelling ook.
32…Le5 33.Pf5 b6 34.h4 f6 35.g4 Kd7
Begint met een gevaarlijke wandeling naar het midden van het bord.
36.g5 fxg5 37.Lxg5 Kc6? 38.Pe7+ Kc5 39.Pd5? Th8 40.Tf5
Was een zet eerder veel sterker geweest.
40…Tae8 41.Lf1 Kd4 42.Tf3 Pe1 43.Te3 Pc2 44.Te2 Pa1? 45.Le3+?
45.Td2+! Kxe4 46.Kg2! Kf5 47.Pe3+! Kg6 48.Ld3+ Kg7 49.Le4 had wit een heel sterke aanval gegeven.
45…Kxe4 46.Lxb6+ Kf5 47.Lh3+ Kg6 48.Tg2+ Kf7
Weer terug thuis!
49.Lf2 Pxb3 50.Tg5 Ld4 51.Tf5+ Kg7 52.Tg5+ Kf7 53.Lg3 Pc5 54.Lg4
Hier had wit eigenlijk met Tf5+ en Tg5+ eeuwig schaak moeten geven.
54…Teg8 55.Tf5+ Ke8 56.Pc7+ Ke7 57.Pd5+ Kd8! 58.Lc7+ Ke8 59.Lh5+ Kd7 60.Tf7+
60…Kc6??
Het verschil tussen winst en verlies. 60…Kc8! 61.Pe7+ Kxc7 62.Pxg8+ Pd7 en hoewel wit tijdelijk een pion meer heeft, staat hij verloren: hij verliest een stuk.
61.Pb4+ Kb7 62.La5+ Kc8 63.Tc7+ Kd8 64.Pc6 mat
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Mat- in-drie-problemen zijn over het algemeen moeilijker op te lossen dan tweezetters. Er moet uiteraard dieper berekend worden bij een driezet. Zie driezet 996 die enkele weken geleden ter oplossing werd aangeboden. Verstandig is, dat geldt ook voor de tweezet en de meeste andere soorten problemen, eerst te kijken wat witte schaakzetten opleveren aan tegenspel We weten dat een sleutel voor een probleem bijna nooit een zet is die schaak geeft, maar het kan nuttig zijn om met deze werkwijze het idee te ontdekken wat in het probleem zit. Wit kan met 1. Pa5+? de zwarte koning schaak geven, zwart speelt daarna 1. … Kxd4 en nu zal 2. Tf4 mat zijn als de loper op h6 er niet staat. Een andere schaakzet is 1. De2+?, dan speelt zwart 1. … Kd5 en dan zal 2. Tf5 mat kunnen zijn, ware het niet dat de toren op h5 de toren van f5 er af mept. Een klein beetje probleemkennis maakt de link naar de Grimshaw op g5, het snijpunt van de zwarte loper en toren. Sleutelzet is de zet met een wit stuk op dit veld, 1. g6! Er dreigt dus zowel 2. Pe5 als 2. De2. Dit heet een Novotny. De Novotny-varianten zijn 1. … Txg6 2. Pa5+ Kxd4 3. Tf4# en 1. … Lxg6 2. De2 Kd5 3. Tf5#. In de ene variant interfereert de zwarte toren zijn loper en in de andere variant is dat andersom. Wit maakt daarvan gebruik bij de matzetten. Zwart kan tegen de twee dreigingen ook nog spelen 1. … Txb8, wit gaat dan verder met 2. Tf4 (dreigt 3. Pa5#), 2. … cxd4 3. De2#, of 2. … Txb5 3. Pd willekeurig mat. Een andere variant is 1. … Tc7 2. Tf5 (dreigt 3. De2#) 2. … cxd4 3. Pa5#, 2. … Pb2/Pc3 3. Dc3 of d3 mat. Bijvarianten zijn 1. … cxd4 2. Dd5+ Kd3 3. Lb7# en 1. … exf6 2. e7+ Le6 3. Lxe6#
De witte zetten Pa5, Tf4, De2 en Tf5 vormen een cyclisch patroon. De genoemde zetten worden aangeduid met A,B,C respectievelijk D:
- Verleidingen met korte dreigingen: 1.A? 2.B?; 1.C? 2.D?;
- Oplossing Novotny: 2. A+ 3.B#, 2.C+ 3.D#;
- Oplossing Hoofdvarianten: 2.B (dreigt 3.A#) 3.C#, 2.D (dreigt 3.C#) 3.A#.
Verder is er na 2. … cxd4 een mooie matverandering te zien in de twee hoofdvarianten. De driezet is gecomponeerd door twee Oekraïense grootmeester s in schaakcompositie Vasil Dyachuk en Mikhail Marandyuk. Prachtig hoe deze componisten vanuit een Novotny mooie cyclische patronen hebben geweven tot een bijzonder mooie moderne inhoudrijke driezet.
Jammer, at iemand met een “briljant” inzicht het handig heeft gevonden om bij de NRC de schaakrubriek van Hans Ree sinds enkele weken plots uit de weekend editie van de NRC (de enige die wij op papier ontvangen) te halen en naar de donderdag-krant (?) te verplaatsen. Alleen in het wekend tijd voor.
Abonnement gaat de deur uit, niet om deze reden, maar het is wel een storend detail (net als een toch al vrijwel sportloze zaterdag-editie) dat het laatste zetje helpt geven. Welk licht haalt een denksport rubriek uit de weekend editie…….?