Krantenrubrieken weekend 26 november 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Vergeefse reis van Giri
Het toernooi in San Francisco waarover ik vorige week schreef, was geen succes voor Anish Giri, die de laatste plaats deelde met de Azeri Sjachriar Mamedyarov. Hoog boven allen uit torende Magnus Carlsen. In het algemeen klassement van de Meltwater Tour was hij al niet meer in te halen toen het toernooi in San Francisco nog moest beginnen, en dat hij dat laatste toernooi van de tour ook nog zou winnen, was al een ronde voor het eind zeker.
Natuurlijk verslapte hij niet. Je krijgt de indruk dat hij iemand is, net als vroeger wereldkampioen Anatoly Karpov, die een nacht wakker kan liggen als hij een spelletje ganzenbord heeft verloren van een toevallige voorbijganger. Hij won ook in de laatste ronde, al was het niet nodig.
Giri zou meteen van San Francisco naar Jeruzalem reizen voor het World Team Championship, een soort WK Light voor landenteams. Het speeltempo (drie kwartier voor de partij plus tien seconden per zet) kun je vertraagd rapid noemen. Het toernooi duurde maar kort, van afgelopen zondag tot deze vrijdag. Twaalf landen begonnen zondag in twee poules aan voorronden waarin in beide poules twee landen werden uitgeschakeld.
Ergens tussen San Francisco en Jeruzalem ontdekte Giri dat zijn overkomst niet meer dringend gewenst was, omdat Nederland in zijn afwezigheid al was uitgeschakeld. De Nederlandse ploeg in Jeruzalem ging toeristische uitstapjes maken. In de toernooizaal bleef nog wel Ivan Sokolov. Die was in augustus captain van het Oezbeekse team dat de olympiade won, en nu kon hij zoiets nog eens met Oezbekistan proberen.
Er zijn in het verleden veel belangrijke internationale schaaktoernooien in Israël geweest, bijvoorbeeld de olympiade in Haifa van 1976, maar dit toernooi is anders, omdat het plaatsvindt in Oost-Jeruzalem, dat door de meeste landen, waaronder Nederland, wordt beschouwd als door Israël bezet gebied.
Titelhouder Rusland mag nu niet meedoen wegens de Russische bezetting van Oekraïne. Het lijkt dan vreemd om het toernooi juist in een ander bezet gebied te houden en er zijn daartegen ook wel protesten geweest, maar die vielen niet erg op in voetbaltijd.
Robby Kevlishvili (Nederland) – Banele Mhango (Zuid Afrika), World Teams voorronde, Jeruzalem 2022
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e5 7. Pf3 Dc7 8. a4 Le7 9. Le2 0-0 10. a5 h6 11. 0-0 Le6 12. Pd5 Lxd5
Die loper wil je niet graag missen en daarom is 12…Pxd5 13. exd5 Lf5 gebruikelijker.
13. exd5 Pbd7 14. c4 Tfe8
Zwart ontwikkelt zich traag. Bijvoorbeeld 14…Pg4 15. Ld2 f5 kwam meer in aanmerking.
15. b4 Lf8 16. h3 Ph5 17. Te1 g6
Een verzwakking, maar direct 17…f5 ging wegens 18. Ph4 niet.
18. Tc1 Kh7 19. Pd2 Pg7 20. Ld3 f5 21. Pb3 f4
Eindelijk wordt zwart actief, maar zijn stelling kan de opening van de diagonaal d3-g6 niet verdragen. 22. Dg4
Zwart kan het punt g6 niet goed meer dekken.
22…e4
Na 22…fxe3 komt 23. Dxg6+ Kg8 24. Dh7+ Kf7 25. Txe3 met winnende aanval voor wit.
23. Lb6 Pxb6 24. axb6 Df7 25. Lxe4 Te5 26. Ld3 Tae8 27. Txe5 dxe5 28. Pc5 Lxc5 29. bxc5 e4 30. Lb1
Mijn computer laat wit een stuk offeren met 30. Lxe4 Txe4 31. c6, maar een mens neemt in een glad gewonnen stelling geen risico.
30…h5 31. Dg5 e3 32. fxe3 fxe3 33. Tf1 e2 34. Txf7 e1D+ 35. Tf1 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
WK klinkt prestigieus, maar vrijwel alle landen sturen hun B-keus
De VS en China hielden hun toppers thuis en de jonge ploeg van Nederland kwam niet door de voorronden. Alleen Oezbekistan leek het WK in Jeruzalem serieus te nemen.
In Jeruzalem bleek deze week dat het in 1985 geïntroduceerde WK voor landenploegen altijd het kleine broertje zal blijven van de tweejaarlijkse Olympiade, het enige teamtoernooi dat telt. Om kosten te besparen werden ditmaal veredelde rapidpartijen gespeeld en was het programma samengeperst in een week met meestal twee ronden per dag.
Twee prominente landen, de Verenigde Staten en China, toonden hun desinteresse voor het gedevalueerde toernooi door geen beroep te doen op hun topspelers. China bleek desondanks sterk genoeg om de finale te bereiken, maar de Amerikaanse B-ploeg strandde al in de voorronde. Eerste bordspeler Hans Niemann leverde met een score van 1,5 uit 5 een zeer bescheiden bijdrage.
Ook Nederland slaagde er niet in de voorronde te overleven. Een jong team met Max Warmerdam, Robby Kevlishvili en de broers Jorden en Lucas van Foreest verloor van Spanje, Frankrijk en China, speelde gelijk tegen Oekraïne en versloeg Zuid-Afrika. Anish Giri, die zich in de knock-outfase zou aansluiten bij de ploeg, kon zich de reis naar Jeruzalem besparen.
Voor de vrijdag gespeelde finale plaatste zich naast China het ambitieuze team van Oezbekistan, de winnaar van de eerder dit jaar gehouden Olympiade in Chennai, India.
Jinshi Bai – Shirov, China – Spanje
1.d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Dc2 g6 5. Lf4 Pa6 6. e3 Lf5 7. Db3 Pb4
Avontuurlijk spel dat bekend is uit de praktijk.
8. Dxb4 e5 9. Dxb7 Tb8 10. Dxc6+ Ld7 11. Da6 exf4 12. Pc3 fxe3 13. fxe3 Lh6 14. Da3 Lxe3
Zwart zou geweldig staan als hij tijd had gehad voor de rokade, maar ook nu lijkt hij aardig spel voor de geofferde pion te hebben.
15. Ke2!
Ongewoon, maar eigenlijk heel logisch. Wit wint een tempo voor de zet Ta1-e1, waarna zijn koning op veld d1 veilig is.
15 … Lf4 16. Te1 Le6 17. Kd1 dxc4 18. Lxc4 De7 19. Dxe7+ Kxe7 20. g3 Lh6 21. Te2 Thc8 22. Lxe6 fxe6 23. The1 Kf7 24. Kc2 Pd5 25. Pe5+ Kg8 26. a3 Tc7
Hardnekkiger is 26 … Lg7, gevolgd door … Lxe5.
27. Kd3 Lf8 28. Tc1 Lg7 29. Tcc2 Tb3 30. Pc4 Td7 31. Pa5 Tb6 32. Pxd5 Txd5 33. Tc8+ Kf7 34. Tc7+ Kf6 35. Pc6 Lh6 36. Pe5 Ta6 37. h4
Zwart geeft op.
De derde bordspeler van Oezbekistan besliste de kwartfinale tegen Oekraïne met een zet die niet iedereen in een rapidpartij zou hebben gevonden.
Partij in viewer:
Vochidov – Volokitin na 33. De3-g5.
Met een schijnoffer benut zwart nu zijn beste praktische kans:
33 … Lxf3!
Het lijkt alsof wit zich heeft vergist. Na 34. gxf3? De2+ 35. Dg2 Dxb5 staat zwart beter en na 34. Df6? Th1+! 35. Kxh1 (of 35. Kg3 Dg4+) 35 … Df1+ 36. Kh2 Dxg2 staat wit mat.
34. Pd4!
Maar deze mooie zet weerlegt de combinatie. Na 34 … exd4 35. De5 Th1+ 36. Kg3 verspert de pion op d4 de weg van de zwarte dame naar veld g4.
34 … Le4 35. Df6
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Bijzondere evenementen
Naast de zware toernooien zoals het WK landenteams dat vandaag afloopt in Jeruzalem en het komende TataSteel Chess Event in Wijk aan Zee, willen we ook aandacht geven aan bijzondere evenementen.
Grootmeester Max Warmerdam speelde op zijn eigen Universiteit van Tilburg een blindsimultaan tegen zeven tegenstanders. Ieder jaar organiseert de studentenvereniging diverse activiteiten die passen bij de mens- en maatschappijwetenschappen die daar bestudeerd worden. Het werd een boeiende krachtmeting waar de zeven tegenstanders het juiste niveau hadden: niet te goed en niet te slecht. Ze zetten af en toe een valletje, vielen vanuit h7 iets aan op b1 en probeerden Max te verschalken in zijn blinde denken. “Ik had het vooral in de eerste tien zetten moeilijk”, vertelde Max later “daarna ging het wel”. De kunst is om de partijen uit elkaar te houden en een goede scheiding te maken tussen de vele varianten die door je hoofd gaan en de werkelijk gespeelde zetten. Ik trad op als intermediair en gaf de zetten door die gespeeld werden en voerde de tegenzet van Max uit. Na zo’n twee uur spelen was de einduitslag 6-1. De enige winnaar kreeg de hoofdprijs, een mooie digitale schaakklok. Hij had verdiend gewonnen op de typische blindpartij manier. Door een onzinnig offer van twee torens en een schijnaanval met verdekte paardvorkjes raakte Max het spoor bijster. In de andere partijen hield hij de strakke lijnen goed vast. Volgend jaar zou dit record van Tilburg University verbeterd kunnen worden want Max heeft dan nog zeker zijn studie niet afgerond aangezien hij een profcarrière als schaker in de nahand houdt.
Ter gelegenheid van het 175-jarig bestaan van de Koninklijke Schaakclub Philidor speelde grootmeester Sipke Ernst een kloksimultaan tegen 47 tegenstanders. Iedereen kreeg twee uren bedenktijd voor de hele partij. Sipke verbeterde het oude wereldrecord met een score van 74% (28 winst, 14 remises, 5 verlies). Een knappe prestatie want gemiddeld had hij maar zo’n 3 minuten per partij en als de tegenstand samenspeelt wordt dat moeilijk. Maar het niveau was goed uitgezocht zodat iedereen voor een individuele strijd ging en een goede partij wilde spelen. “Ik vind het een cool record”, blikte Sipke terug, “Ik hoop dat nu overal op de wereld schakers gaan proberen dit te verbeteren”. De jubilerende vereniging, vernoemd naar de eerste officiële recordhouder blindsimultaanspelen (François Philidor, 1783 tegen 3 tegenstanders (!)) kreeg van wethouder Jacobse de Legpenning van de Gemeente Leeuwarden.
De Partij voor de Dieren organiseerde het eerste Sla-Geen-Paarden-toernooi in Breda. Bij de inleiding werd natuurlijk stil gestaan bij dierenleed in het algemeen en bij de ellende van knalvuurwerk voor mens en dier. Daarna hield ik een lezing over de dieren in het schaakspel en liet ik enkele fraaie kunstwerkjes zien van de kameel
(voorloper van de toren) en de olifant (voorloper van de loper). Natuurlijk ook iets bijzonders met paarden.
Mat in 8 zetten, Shinkman 1908
Zwart heeft alle stukken om te offeren maar het loopt geforceerd: 1.b8P+ Txb8 2.axb8P+ Kd6 3.c8P+ Ke6 4.d8P+ Lxd8 5.exd8P+ Kf6 6.g8P+ Dxg8 7.fxg8P+ Txg8 hxg8P mat.
Mat in 15 zetten, Gogberashvili 1976
De weg naar winst is smal: 1.h8P+ Kh5! En nu niet 2.Pf4+ Kg5 3.f8D c1P+ 4.Kc2 b3+ 5.Kd2 exf1P+ 6.Ke1 Pxe3 en zwart wint maar 2.Pg7+ Kg5 3.f8P! c1P+ 4.Kc2 b3+ 5.Kb1! a2+ 6.Ka1! b2+ 7.Kxb2 Pxd3+ 8.Kxa2 Pc5 (tegen Pe6 mat) 9.Pxh2 e1P (tegen Pf3 mat) 10.Kb1! b4 11.Ka2 b3+ 12.Kb1! b2 13.Ka2 b1D+ 14.Kxb1 en mat op de volgende zet.
Het was een sympathiek evenement met hapjes van de vegan cateraar Sin Carne en een toernooipot voor het goede doel De Nobele Hoeve, een dierenopvang in Strijbeek. De schaaksport biedt vele linken (vanwege de eeuwenoude geschiedenis, de vele culturen (bij de laatste Olympiade in Chennai deden 188 van de 195 landen mee), de competenties die je spelenderwijs aanleert en die voor van alles te gebruiken zijn, de vele kunstuitingen). Hopelijk krijgt dit bijzondere toernooi een vervolg.
Colin Stolwijk mist net plaatsing voor het NK
Van mijn jaren als titelloze schaker herinner ik me diverse deelnames aan de halve finales. Hierin streden regionale kampioenen en landelijke subtoppers om vier plekken in het Nederlands kampioenschap. Eerst was dit toernooi in Eindhoven, daarna in Enschede, met dezelfde formule: negen ronden Zwitsers in drie weekenden. Leuke toernooien, al waren mijn resultaten er matig. Dankzij deze toernooien had ieder lid van de bond kans om zich te plaatsen voor het NK. Maar het aantal deelnemers aan het NK werd steeds kleiner, net zoals het budget van de bond en zo verdwenen de dure plaatsingtoernooien en werd het NK exclusief. Dit jaar zijn er echter 16 deelnemers (21 t/m 30 december in Groningen in knock-outformaat, uw rubriekschrijver doet ook mee) en zo is er weer ruimte voor twee kwalificatieplekken. Twaalf regionale kampioenen streden afgelopen weekend hierom in een online rapidtoernooi. Winnaar werd Amsterdams kampioen Arthur de Winter: u kon vorige week lezen dat zijn EK jeugd tegenviel, maar dit toernooi was de 14-jarige Nieuw-Vennepenaar veruit de beste met 10 uit 11. De strijd om de andere kwalificatieplek was een stuk spannender. Noord-Hollands kampioen Colin Stolwijk was negende geplaatst, begon wisselvallig, boekte daarna vijf overwinningen op rij en stond toen ongedeeld tweede. Een remise in de laatste ronde zou plaatsing voor het NK betekenen. Moest kunnen tegen een uit vorm zijnde Willy Hendriks, maar die had het beste voor het laatst bewaard en versloeg de speler van Magnus Schagen. Rotterdams kampioen Mark Timmermans won ook zijn laatste partij, eindigde zo gelijk met Stolwijk en kreeg op basis van SB-punten de tweede plek toegewezen. Zuur voor Stolwijk, maar hij is nog maar 24 en er komen ongetwijfeld meer kansen. Tegen de kampioen van de Gooise bond won hij een leuke partij.
Kobe Smeets – Colin Stolwijk
1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.Pf3 Lg4 4.h3 Lxf3 5.Dxf3 e6 6.Le2 Lc5 7.0–0 Pd7 8.Td1 d4 9.Pb1 Pgf6 10.d3 Ld6 11.g3
Als zwart nu rokeert gaat wit met Dg2, f4 en g4 een aanval opzetten. In plaats daarvan begint zwart een aanval.
11…h5! 12.h4 Pg4 13.a4 f5!?
Speculatief, maar het is rapid!
14.exf5 0–0
15.Dg2?
15.De4! was lastig voor zwart geweest: er dreigt stukwinst met D(x)e6+.
15…Txf5 16.Lxg4? hxg4 17.Pd2 Pe5! 18.Pe4 Pf3+ 19.Kf1 Le7
Nu staat zwart gewonnen. Niet alleen dankzij het sterke paard, maar ook omdat wit moeilijk zijn ontwikkeling kan voltooien.
20.Pd2 Dd5 21.Pxf3 Txf3 22.Te1 Taf8 23.Te4 e5 24.Txg4?
Dit opent een toegang voor de zwarte dame.
24…Txf2+! 25.Dxf2 Dh1+! 26.Ke2 Txf2+ 27.Kxf2 Dh2+ 28.Ke1 Dg1+ 29.Ke2 Dg2+ 30.Ke1 a5 30…Lb4+ 31.c3 dxc3? 32.Txb4 werkt nog niet, dus bereidt zwart het voor. Wit kan toch niets doen.
31.h5 Lb4+ 32.c3 dxc3 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De Rus Vasily Smyslov (1921-2010) was de negentiende wereldkampioen schaken. Hij was maar ruim een jaar de beste van de wereld, in 1957 en 1958. Hij stond bekend als zeer degelijk en zijn kracht had hij in het eindspel. Niet zo bekend is, dat hij ook eindspelcomponist was, volgende week daar meer over.
In zijn jonge jaren speelde Smyslov een partij waarbij wit en zwart flinke fouten maakten. Zulke partijen zijn vaak bemoedigend voor de gewone huis –tuin- en clubschaker. Ook meesters en grootmeesters verknoeien partijen door blunders.
P. Dubinin – V. Smyslov, Moskou 1940.
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Dc2 d6 5. e4 Lxc3 6. bxc3 0-0 7. Ld3 e5 8. Pe2 c5 9. 0-0 Pc6 10. dxc5 dxc5 11. Pg3 Pe8 12. f4 f6 13. f5 b6 14. Td1 Pa5 15. Pf1 La6 16. Pe3 Pd6 17. Le2 Dc7 18. Pd5 Db7 19. g4
19. … Lxc4
Wit is een pion verloren, maar het sterke paard op d5 en zijn aanval geeft hem ruim voldoende compensatie. In plaats daarvan gaat wit blunderen:
20. Pf6+??
Dubinin maakte een rekenfout en miste een sterke zet van zwart.
20. … Txf6 21. g5 Lxe2 22. Dxe2 Pxe4 23. gxf6 Pxc3!
Wit miste in zijn vooruitberekening deze paardvork, het thema wat we twee weken geleden belichtten. De door wit verwachte zet 23. … gxf6 betekent een zwaar avontuur voor Smyslov.
24. Dg4 Pxd1 25. Lh6!?.
Te overmoedig gespeeld, de normale voortgang 25. Dxd1 gxf6 zal in het voordeel zijn van zwart wegens de aanval over de g-lijn.
Zie diagram het bovenstaande dat twee weken opgelost kon worden, met welke zet wint Smyslov? De oplossing is 25. … Dh1+, 26. Kxh1 en het familieschaak/paardvork 26. … Pf2+ en zwart wint. Bijzonder dat in deze partij eerst de witspeler een vork mist in zijn berekening en dat nu Smyslov deze vork miste. Smyslov speelde hier:
25. … Td8??
Ook een zet als 25. … Pc3 is voldoende voor de winst, nu wordt echter de partij remise.
26. Txd1 Txd1+ 27. Dxd1 Pc6!
In deze partij met blunders, blijft gelukkig Smyslov normaal nadenken, de zet 27. … gxh6?? had een grote fout geweest wegens: 28. Dd8+ Kf7 29. Dh8! e4 30. Dg7+ Ke8 31. Dg8+ Kd7 32. f7 en wit staat er beter voor.
28. Dd5+ Df7 29. Dxc6 gxh6 30. Dc8+ Df8 31. De6+ Df7 32. Dc8+ Df8 33. D36+ Df7 34. Dxe5!?
Wit wil nog geen remise.
34. … b5! 35. De6 Dxe6! 36. fxe6 c4 37. Kf2 c3 38. Ke3 b4 39. Kd3 a5 en renise,
Partij in viewer:
@Dimitri
Ik kan me de halve finales voor het NK alleen herinneren als KO-toernooi. Maar wellicht dat er ook edities met Zwitsers zijn geweest.
Uit het boek over Wim Andriessen weet ik dat hij in 1964 meedeed aan de halve finale (Zwitsers). Ik vermoed dat het er in de jaren ’50 ook al was. KO is denk ik maar een paar keer geweest?