Krantenrubrieken weekend 3 december 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Alweer Vasili Ivantsjoek
Er werd laatst geschreven over de zet van het jaar en dat leek me een goede titel voor deze schaakrubriek, tot ik besefte dat ik die titel al eens gebruikt had. Toen ging het om een zet die Vasili Ivantsjoek tegen Alexei Shirov had gespeeld in het Hoogovenstoernooi van 1996. Veteranen weten nog dat het om 21. Dg4-g7 ging.
Ik was die dag niet in Wijk aan Zee. Later stelde ik me de heerlijke opwinding in de perskamer voor toen ze daar de zet zagen. Waren de computers misschien op hol geslagen of had de geniale Ivantsjoek de grens met de waanzin overschreden? En dan het langzaam indalende besef dat ze getuige waren van iets groots. Die collectieve vreugde had ik gemist, wat laat zien dat het altijd riskant is om in Wijk aan Zee een ronde over te slaan.
Het was nog maar januari en toen werd er al over de zet van het jaar geschreven, in vol vertrouwen dat er de rest van dat jaar niets zou komen dat nog mooier was. Dat vertrouwen werd niet beschaamd.
De voorlopige zet van het jaar 2022 werd gespeeld in het WK voor landenteams in Jeruzalem in november. Er is een goede kans dat het de zet van het jaar blijft en het was weer Ivantsjoek die het deed, in de match tussen Oekraïne en Nederland.
Ivantsjoeks prachtzet leverde hem een glad gewonnen stelling op, maar toen werd hij het slachtoffer van de korte bedenktijd, 45 minuten plus tien seconden per zet. Het was zeker bewonderenswaardig hoe handig Jorden van Foreest eerst remisekansen wist te scheppen en na een blunder van Ivantsjoek zelfs in beslissend voordeel kwam, maar ook als Nederlandse patriot voelde je verdriet om de sloop van Ivantsjoeks kunstwerk.
Dat WK werd gewonnen door China, dat met een B-team opkwam, maar kan scheppen uit een grote ketel. Tweede werd Oezbekistan. Na hun verbluffende overwinning in de olympiade lijkt een tweede plaats in het WK bijna een teleurstelling.
Vasili Ivantsjoek – Jorden van Foreest, World Teams voorronde, Jeruzalem 2022.
Na de 25ste zet van zwart.
26. Pd7
Een prachtzet. Zwart kan een loper slaan en het witte paard kan hij op vijf manieren nemen, maar in alle gevallen boet hij materiaal in.
26…Texd7 27. Lxd6 Txc2 28. Txc2 Txd6 29. Tc8
De pointe van wits combinatie. Aan het eind van de slagwisseling wint wit de dame.
29…Dxc8 30. Lxc8 Pc6 31. Dxa6
Wit staat gewonnen en met meer bedenktijd zou de winst geen probleem zijn.
31…Pxd4 32. Kg2 Kg7 33. b4
Het nauwkeurigst was 33. Da3, omdat wit na 33…Tc6 met 34. Da4 snel zou winnen.
33…Pc2 34. Da4 Pe1+ 35. Kf1 Pf3 36. Dd1 Pe5 37. Dd4 Pf3 38. Df4
Wit staat nog steeds gewonnen, maar nu krijgt zwart een goede verdedigingskans.
38…Pe4 39. Kg2 Pe1+ 40. Kf1 Pd3 41. De3 Pdxf2 42. Dd4+ Kg8 43. a4 Tc6 44. La6 Tc1+ 45. Kg2 Pg4
Volgens de computers kon wit nu alleen nog met 46. h3 winnen.
46. Ld3
Tragisch. Er waren behalve die winstzet vele zetten die tot remise zouden leiden, maar nu staat wit verloren.
46…Td1 47. a5 Td2+ 48. Kg1 Pef2 49. Dxd5
Met 49. Dxb6 viel nog te vechten.
49…Ph3+ 50. Kf1 Pe3+ 51. Ke1 Td1+ 52. Ke2 Pxd5 53. Kxd1 Pf2+ 54. Kd2 Pxd3 Wit gaf op.
Partij in viewer:
Ook als senior trekt John Nunn (67) voortvarend ten aanval
Tot algemeen genoegen hervatte de Engelse grootmeester John Nunn (67) in 2014 zijn actieve carrière na een lange onderbreking met een derde plaats in het WK voor schakers ouder dan 50 jaar.
De hernieuwde kennismaking met zijn oude metier beviel kennelijk zo goed, dat Nunn na zijn rentree trouw bleef aan het seniorencircuit. Zijn beste prestatie leverde hij vorige week in het Italiaanse Assisi, waar hij wereldkampioen werd in de categorie 65+.
Uit de enthousiaste reacties blijkt hoe geliefd Nunn nog altijd is bij de liefhebbers van ondernemend spel. Gewapend met een agressief openingenrepertoire zocht en zoekt de grossier in schoonheidsprijzen altijd de aanval die hij regelmatig met fraaie combinaties bekroont. Dat deed hij vroeger in de toptoernooien en vele jaren later lukt het hem opnieuw op een wat lager niveau. Zoals in de volgende partij tegen een Rus die in Israël woont en schaakt.
Nunn – Shnaider, Assisi 2022
1.e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 Db6 4. Pc3 e6 5. 0-0 Pge7 6. Te1 g6
Niet goed, maar dat geldt ook voor het vaak gespeelde 6 … a6 7. Lxc6 Pxc6, waarna Nunn, net als in het vervolg van deze partij, ongetwijfeld 8. d4! cxd4 9. Pd5 van plan was.
7. Lxc6 Pxc6 8. d4! cxd4 9. Pd5
Nunn in zijn element. Hij is specialist in stukoffers op lange termijn.
9 … exd5 10. exd5+ Pe7 11. Lf4 d6 12. Pd2!
De pointe van wits spel. Er dreigt zowel 13. Pc4 als 13. Pe4.
12 … Da6 13. Pe4 Lg7 14. Pxd6+ Kf8 15. Df3
Ook in aanmerking komt het door de computer voorgestelde offer 15. Txe7. Na 15 … Kxe7 16. De1+ Kd7 (beter is 16 … Le6) 17. De4, gevolgd door 18. Te1 heeft zwart geen nuttige zetten.
15 … f5?
Na deze vrijwillige verzwakking van de stelling verliest zwart snel. Maar wit heeft ook groot voordeel na 15 … Ld7 16. Txe7! Kxe7 17. Te1+ Kf8 18. De4 Kg8 19. De7 Tf8 20. Dxd7.
16. Dg3 Ld7
17. Txe7 Kxe7 18. Dg5+ Kf8 19. Te1
Beslissend. Zwarts dame kan op de verre buitenpost a6 niet assisteren in de verdediging.
19 … Le8 20. De7+ Kg8 21. De6+ Kf8 22. Dxe8+
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
In de zevende ronde profiteerde Nunn van een defensieve slordigheid van de Israëliër Birnboim.
Nunn – Birnboim na 26 … Lc6-d7.
Om in een gelijke stand de strijd gaande te houden had wit zonder veel hoop op succes een risicoloos kwaliteitsoffer gebracht.
27. Db2 e5?
Na 27 … Dc3 28. De2 e5 29. Dh5 Dc6 is zwart buiten gevaar. Nu beslist wit de partij met twee elegante damezetten.
28. Db6! Le6
Na 28 … Lc6 volgt 29. Da6 Tc7 30. Da3 Tc8 31. De7 en na 28 … Dd1 sluit 29. f3! de weg naar de koningsvleugel af voor de zwarte dame.
29. Db5!
Om na 29 … f6 te besluiten met 30. Db7.
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
B-team China pakt wereldtitel in Israël
Net als bij het voetbal was er ook bij het schaken ophef over de locatie van het WK landenteams. Goed, er waren geen arbeiders overleden omdat er zo nodig geschaakt moest worden, maar er werd gespeeld in bezet gebied: Oost-Jeruzalem. Dit tot ongenoegen van de volgelingen van Dries van Agt. Het is volgens de Leidse grootmeester Erik van den Doel “alsof je een toernooi in de Krim zou organiseren” en hij weigerde dan ook deel te nemen. Er ontbraken sowieso veel topgrootmeesters, al zal dat om andere redenen geweest zijn. Zo verloor het toernooi wat in aanzien omdat er met rapidtempo gespeeld werd en had Anish Giri had een toernooi in Amerika. Hij zou eventueel voor de kwartfinales naar Jeruzalem vliegen, maar een jong Nederlands team met Van Foreest, Van Foreest, Warmerdam en Kevlishvili kwam niet verder dan een vijfde plek van de zes in de poule. Alleen van Zuid-Afrika werd gewonnen.
China won het toernooi en werd dus wereldkampioen. Zij zijn altijd wel kanshebber in landenwedstrijden, maar toch was het onverwacht: ze hadden namelijk hun acht sterkste spelers thuisgelaten. De B-garnituur is daar gewoon ook erg goed. Ze versloegen in de finale Oezbekistan, het land dat eerder dit jaar de Olympiade had gewonnen. Bij China was vooral Bai Jinshi (de nummer 18 van de Chinese ranglijst, in 2016 winnaar van het schaakfestival Groningen) in vorm. Hij haalde 9.5 uit 12 en boekte in de finale een belangrijke overwinning.
Bai Jinshi – Shamsiddin Vokhidov
1.d4 Pf6 2.Pf3 d5 3.c4 e6 4.Pc3 Lb4 5.Da4+ Pc6 6.Ld2 dxc4 7.e3 Ld7 8.Dc2 Pa5 9.Pe5 c5 10.dxc5 Tc8 11.Td1 Txc5 12.Pxd7 Dxd7 13.a3 Lxc3 14.Lxc3 Dc7
Zwart heeft zijn pion op c4 weten te behouden, maar wit heeft genoeg compensatie dankzij het loperpaar.
15.Da4+ Dc6 16.Dc2 Dc7 17.Le2 Pb3 18.0–0 b5 19.a4 a6 20.axb5 axb5 21.Lb4
Als de toren nu weggaat wordt rokeren lastig.
21…0–0!
Zwart vindt de veiligheid van zijn koning belangrijker dan materiaal. Hierna is hij het die genoeg compensatie heeft.
22.Lxc5 Dxc5 23.Lf3 Tc8 24.h3 De5 25.Td3 Dc5 26.Tdd1 De5 27.Db1 g6 28.Da2 Tb8 29.Da7 Kg7 30.Lc6 Tc8 31.Db7 Tb8 32.Da7 Tc8 33.Db6! Tb8?
Terecht speelde wit op winst, al had hij na 33…b4! geen voordeel gehad. De partijzet heeft een verrassende weerlegging.
34.f4! Dxf4
34…Txb6 35.fxe5 Pg8 36.Td7 Txc6 37.Tfxf7+ Kh6 38.Kh2! Pc5 39.Td8 geeft wit een gewonnen eindspel.
35.Da7! De5
En nu komt de pointe. Dankzij het verliezen van de f-pion kan wit met een kwaliteitsoffer een winnende aanval forceren.
36.Txf6! Kxf6 37.Tf1+ Kg5 38.Txf7 Th8 39.De7+ Kh6 40.Dh4+ Dh5 41.Df6 Tg8 42.Lf3
Zwart verliest zijn dame na 42…Dg5 43.Txh7+ en gaf daarom op.
Partij in viewer:
Geen opgaven geplaatst op 3 december
Vorige week kondigde ik het al aan dat bij de negentiende wereldkampioenschap schaken de Rus Vasili Smyslov (1921-2010) in het eindspel zijn kracht had. Dan is het niet zo verwonderlijk dat Smyslov geïnteresseerd was in de wereld van de eindspelstudie. De interesse in de eindspelstudie zal voor de meeste schakers het bekijken of bestuderen zijn van allerlei eindspelstudies zijn. De meerderheid zal zich vaak nog niet trainen om deze eindspelstudies op te lossen. Bij Smyslov ging de interesse nog veel verder, want hij componeerde zelfs eindspelstudies, en dat is voor een wereldkampioen uniek te noemen. We kennen natuurlijk allemaal de Nederlandse topgrootmeester Jan Timman, ooit tweede van de wereld, die een zeer bekende eindspelcomponist is, en regelmatig zijn prachtige studies publiceert. Andere voorbeelden op dit hoge niveau zijn er niet zo veel.
Eindspelstudie V. Smyslov 1936
Dat de wereldkampioen al in zijn zeer vroege jaren actief was met het eindspel blijkt uit het jaar dat de eindspelstudie is gecomponeerd. Hij was toen pas 15 jaar, en dus toen al een talent op dit gebied.
De opgave is: “wit speelt en wint.” Belangrijk is wel dat u er even een bord bij pakt. De oplossing van de eindspelstudie is als volgt: 1. Lc2-b1!
Het computerprogramma Frits geeft hier aan dat de stelling remise is, het lijkt erop dat Frits de finesses van de eindspelstudie nog niet heeft ontdekt.
1. … a2-a1D+ 2. Ka4-b5
Zwart slaagt er nu helaas niet in om met zijn dame de witte g-pion te stoppen om promoveren tegen te gaan. Zwart heeft wel een ander plan ter verdediging.
2. … Lgf2-g3! 3. g6-g7 Lg3-b8!
Als wit nu niet nadenkt en gewoon 4. g8D speelt, volgt er 4. … Da5+ . De dame kan wit niet pakken wegens pat en als de koning verplaatst blijft de dame hem lastig vallen met schaakjes, dit heet een dolle dame, al is de dolle toren een bekender begrip in de schaakwereld. Ook 4. f6 helpt wit niet, na 4. … Da3 houdt zwart de pionnen tegen of komt pat weer om de hoek kijken. Toch kan wit winnen en u raadt het al, wit promoveert niet tot dame maar tot een minder stuk, hier is dat de loper.
4. g7-g8L!
De minorpromotie. Zo stroomt de serie die een tijdje de aandacht had in deze rubriek van de minorpromotie in de serie van de wereldkampioenen. Het schaken en de thema’s zijn verweven op alle niveaus. Het grappige van deze promotie is dat wit al een loper heeft op de witte velden en er dus nu twee heeft. De witte nieuwe loper dreigt al direct mat op d5. Zwart moet dus zijn loper spelen en dan komt de finesse van het probleem.
4. … Lb8-f4 5. Lg8-a2!
Ik had graag een diagram gemaakt, maar gezien de plaatsruimte wordt dat te veel. De twee witte lopers sluiten op een grappige wijze de zwarte dame in op a1. Zwarts loper kan nog net het witte paard veroveren en de f-pion tegenhouden, maar in die tijd zorgt wit met zijn koning dat de zwarte koning in een matnet geraakt. Het blijkt dat mijn computerprogramma deze stelling zelfs ook als remise ziet, en overziet dus wits kansen.
5. … Lf4xd2 6. f5-f6 Ld2-f4 7. f6-f7 Lf4-d6 8. Kb5-c6 Ld6-b4 9. Kc6-c7
en er is niets meer te doen tegen de matdreiging op d5.
Ik ben geen studie-expert, maar deze van Smyslov lijkt me voor een 15-jarige totaal uniek. Wat zit er allemaal wel niet in? Aanvankelijke dominantie over de zwarte dame, daarna opgehokt op a1, een pat- en matwending, een minorpromotie. Let ook even op de functie van de drie h-pionnen. Pion h6 voorkomt een snellere terugtocht van de zwarte loper op d2, pion h5 zet h6 vast (dus geen pat na g8D). Ook pion h4 heeft een functie. Zonder die pion zou je kunnen denken dat wit na 6. – Lg5 nog steeds wint: 7. f7 Le7 8. Kc6 Kb8 9. Kd7 Lb4 10. Ke8 Kc7 11. f8D Lxf8 12. Kxf8 en haalt de h-pion op. Toch niet: zwart loopt met de koning naar a3, timmert La2 eraf, waarna wit zeker niet meer wint.
Bedankt Peter voor de zeer waardevolle aanvulling en reactie op de studie van Smyslov. Inderdaad is het zeer bijzonder wat Smyslov als 15 jarige al liet zien op eindspelstudiegebied. Je aanvulling geeft toch wel aan dat je in de buurt van een studie-expert komt.
Inderdaad een prachtige studie, en zeker voor een vijftien jarige. Was al eens eerder geplaatst op Schaaksite, door Dimitri Reinderman wist ik me te herinneren. Na even zoeken bleek ook Hans Ree onder de indruk.
De complete versie van de studie van Smyslov is hier te vinden, nummer 5 in het rijtje : arves.org/arves/index.php/en/endgamestudies/studies-by-composer/259-smyslov-vasily-1921-2010