Krantenrubrieken weekend 31 december 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Dank aan Paul Morphy
Omdat Dimitri Reinderman overwoog om als experiment een stukje van zijn schaakrubriek in de kranten van HDC Media door het veelbesproken programma ChatGPT te laten schrijven, probeerde ik het zelf ook en typte: „Schrijf een artikel over het NK schaken 2022.” Chat-GPT kwam onder meer hiermee: „Na enkele spannende partijen wist Anish Giri, een van de topfavorieten voor de titel, zichzelf te plaatsen voor de finale. Daar trof hij Jan-Krzysztof Duda, een Poolse grootmeester die ook als een van de favorieten werd gezien. Giri won de felbegeerde wisselbeker.”
ChatGPT is de kwaadste niet – zo laat hij mij de kampioenschappen van Zwitserland en Engeland winnen – en noemt het NK van 2022 „een spannend toernooi dat de schaakwereld in Nederland weer op de kaart zette”. Spannend was het zeker, maar ik schrijf er nog niet veel over, omdat de nieuwe kampioen van Nederland me nog niet bekend is. De finale van dit knock-out toernooi wordt donderdag en vrijdag in Groningen gespeeld door het gestaalde kader Erwin l’Ami (37) en de verrassende jongeling Robby Kevlishvili (21).
Gelijk met het NK waren in Almaty, de grootste stad van Kazachstan, de WK’s rapid en blitz. Magnus Carlsen won het WK rapid. Het had kunnen gebeuren dat hij een ronde ingedeeld zou worden tegen Hans Niemann, en als hij zich dan aan zijn principes had gehouden en hun partij zoals eerder dit jaar zonder spelen zou opgeven, was hij waarschijnlijk geen wereldkampioen geworden, want aan het eind stond hij maar een half punt op de achtervolgers voor. Het kan nog komen bij de blitz.
Carlsens mooiste partij was tegen de Oezbeek Nodirbek Abdusattorov, de kampioen van 2021 die toen Carlsen had verslagen. Nu paste Carlsen een diepzinnige strategie toe die in 1970 door Bobby Fischer was geopenbaard in een partij tegen Ulf Andersson. Zoals velen was ik toen diep getroffen.
Amerikaanse schakers vonden later dat een iets simpeler versie van die strategie was toegepast door Paul Morphy in een blindpartij tegen Louis Paulsen in 1857. Zo geven de genieën de fakkel aan elkaar door.
Magnus Carlsen – Nodirbek Abdusattorov, WK rapid Almaty 2022
1. b3 e5 2. Lb2 Pc6 3. e3 Pf6 4. Pf3 Ld6 5. c4 0–0 6. d3 Te8 7. a3 a5 8. Le2 Lf8 9. 0–0 d5 10. cxd5 Pxd5 11. Pbd2 f6 12. Dc2 Lf5
Na 12…Le6 ontstaat een stelling uit Fischer – Andersson.
13. Tfe1
Fischer speelde meteen Kh1, Tg1, Pe4, g4, Tg3 en Tag1, een destijds verbluffende zettenreeks.
13…Lg6 14. g4 Dd7 15. Kh1 Tad8 16. Pe4 Kh8 17. Tad1 Lf7 18. Tg1 Pb6 19. Tg3 a4 20. bxa4 Pa5 21. Tdg1
Nog steeds methode Fischer.
21…Ld5 22. g5 f5 23. Pc3
Het stukoffer 23. Pf6 gxf6 24. gxf6 was al goed mogelijk.
23…Lc6 24. e4 Pxa4 25. Pxa4 Lxa4 26. Dc3 Pc6 27. g6 Pd4
Ook na 27…h6 was wits volgende zet gekomen. 28. Pg5
28…Pxe2 29. Pf7+
Nog beter was 29. Dc4. Na 29…Pxg3+ 30. Txg3 Te7 (tegen Pf7+ gericht) 31. gxh7 zou wit dan gewonnen staan.
29…Dxf7
Na 29…Kg8 30. Dc4 wint wit snel.
30. gxf7 Pxc3 31. fxe8D Lxe8
Met 31…Txe8 32. Lc3 Lc6 had zwart nog een kansje.
32. Lxc3 Lg6 33. exf5 Lxf5 34. Lxe5 Lxd3
Nu gaat het snel, maar ook 34…Td7 was hopeloos.
35. Txg7
Zwart gaf op. Na 35…Lxg7 36. Txg7 moet hij met 36…Te8 37. Tg5+ Txe5 de kwaliteit geven.
Partij in viewer:
Carlsen zichtbaar opgelucht na vierde wereldtitel rapid
Eerder deze week bewees de binnenkort aftredende wereldkampioen Magnus Carlsen zichzelf een goede dienst door voor de vierde maal het WK rapidschaak te winnen.
Zichtbaar opgelucht legde Magnus Carlsen uit hoe belangrijk het toernooi in Almaty voor hem was. ‘Ik liep immers het risico dat ik binnenkort geen enkele wereldtitel meer in mijn bezit zou hebben.’
Lang zag het ernaar uit dat Carlsen geruisloos het toernooi zou winnen. Na twee voortreffelijke eerste dagen struikelde hij in het zicht van de haven door in een overzichtelijke gelijke stand een stuk weg te geven tegen de Rus Artemjev. Een score van 1,5 uit 2 in de slotronden was net genoeg om de rest van het veld een half punt voor te blijven.
Het meest tevreden was Carlsen over de winstpartij tegen de Oezbeek Nodirbek Abdoesattorov, de winnaar van het WK rapid in 2021.
Carlsen – Abdoesattorov, WK rapid, Almaty 2022
1.b3 e5 2. Lb2 Pc6 3. e3 Pf6 4. Pf3 Ld6 5. c4 0-0 6. d3 Te8 7. a3 a5 8. Le2 Lf8 9. 0-0 d5 10. cxd5 Pxd5 11. Pbd2 f6
Met verwisselde kleuren is een Siciliaans stellingstype ontstaan waarin zwart voorzichtig moet zijn. De zet 11 … f5 past niet bij een terughoudende opstelling met een loper op f8.
12. Dc2 Lf5 13. Tfe1 Lg6
14. g4
In het spoor van Bobby Fischer die in 1970 in een vrijwel identieke stand succes had met de zet g2-g4 in een exhibitiepartij tegen Ulf Andersson. De computer is niet onder de indruk van grote namen en stelt voor wits agressie af te straffen met 14 … a4 15. b4 Pdxb4 16. axb4 Pxb4 17. Dc4+ Lf7 18. Dc3 Pd5, gevolgd door de mars van de vrije damevleugelpionnen.
14 … Dd7 15. Kh1 Tad8 16. Pe4 Kh8 17. Tad1
Ter voorbereiding van Te1-g1, een zet die op dit moment kan worden beantwoord met het stukoffer 17 … Pdb4 18. axb4 Pxb4 19. Dc1 Pxd3.
17 … Lf7 18. Tg1 Pb6 19. Tg3 a4 20. bxa4 Pa5 21. Tdg1 Ld5
Ten onrechte aarzelt zwart. Met 21 … Pxa4 (22. La1 Pb3) kan hij de gevaarlijke loper op b2 elimineren.
22. g5 f5 23. Pc3
Kansrijk is het stukoffer 23. Pf6! gxf6 24. gxf6.
23 … Lc6 24. e4 Pxa4 25. Pxa4 Lxa4 26. Dc3 Pc6 27. g6 Pd4
Ook na 27 … h6 speelt wit 28. Pg5 (28 … hxg5 29. Th3+ Kg8 30. Txg5).
28. Pg5!
Een sterk, maar ook noodzakelijk stukoffer. Na 28. Lf1 f4 is wits aanval voorbij
28 … Pxe2 29. Pf7+
Goed genoeg, maar mooier en sneller wint 29. Dc4! Pxg3+ 30. Txg3 Te7 31. gxh7, waarna zwart met 31 … Te6 een toren moet teruggeven om mat te voorkomen
29 … Dxf7 30. gxf7 Pxc3 31. fxe8D Lxe8 32. Lxc3 Lg6 33. exf5 Lxf5 34. Lxe5 Lxd3 35. Txg7
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Rubriek is om de week
Goede vorm Erwin l’Ami op het NK
Op het moment dat u dit leest is bekend wie dit jaar Nederlands kampioen is geworden. Op het moment van schrijven weet ik dat nog niet, maar wel dat ik het zelf niet geworden ben. Toch speelde ik een behoorlijk toernooi. Ik won een match van Robin Swinkels met 1.5-0.5 en hield daarna in de kwartfinale regerend kampioen Max Warmerdam in de klassieke partijen op 1-1. Helaas verloor ik daarna de tiebreak (rapidpartijen). Je zou kunnen zeggen dat ik het Nederlands elftal van het toernooi was, vooral als Warmerdam opnieuw de titel pakt.
Het NK werd gehouden als onderdeel van het Schaakfestival Groningen als knock-outsysteem met 16 deelnemers. Dat is (noodgedwongen) kostentechnisch voordelig: de overeenkomst met sponsor Deloitte was afgelopen en het was helaas niet gelukt om een nieuwe sponsor te vinden. Qua strijdlust pakte het goed uit, er waren veel spannende partijen.
Op basis van de eerste helft van het toernooi voorspel ik dat Erwin l’Ami voor het eerst in zijn leven de titel heeft gepakt. Hij begon met een 2-0 overwinning tegen de regionale vertegenwoordiger Mark Timmermans, niet erg verrassend, maar dat hij tegen drievoudig kampioen Sergei Tiviakov ook met 2-0 won heeft indruk gemaakt. Ook de manier waarop de Woerdenaar de partijen won was indrukwekkend. Zo moest Tivi onderstaande partij winnen om 1-1 te maken, maar die kreeg geen kans.
Sergei Tiviakov – Erwin l’Ami
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.d3 b5 6.Lb3 Lc5 7.c3 d6 8.0–0 h6 9.Le3 Lxe3 10.fxe3
De dubbelpion versterkt het witte centrum en geeft wit mogelijk kansen op de halfopen f-lijn (paard naar f5). In de partij pakt het echter niet goed uit.
10…0–0 11.Pbd2 Pa5 12.Lc2 c5 13.d4 Pc6 14.d5 Pe7 15.De2 Pg6
Voorkomt Pf3–h4–f5. Wit probeert daarom maar iets op de damevleugel.
16.b3 Ld7 17.Ld3 Db6 18.Kh1 a5 19.a4
Dit had wit beter kunnen voorbereiden met 19.Tfb1 om de volgende tegenstoot te voorkomen.
19…c4! 20.bxc4 bxa4 21.Lc2 Tfb8 22.Ta2 Le8 23.Tfa1 Pd7 24.Lxa4 Pc5 25.Ld1 Pf8
Zwart heeft prachtige compensatie voor de verloren pion, vooral dankzij het sterke paard op c5.
26.Pe1 Pfd7 27.h3 Pf6 28.Lc2 Dd8 29.Kh2 g6 30.Df3 Kg7
Een vervelende stelling als je moet winnen: wit heeft geen mikpunt in de zwarte stelling. Wellicht had hij iets met Pd4 moeten proberen (bijvoorbeeld op zet 35).
31.Df2 Ta7 32.Dh4 h5 33.Pef3 a4 34.De1 Tab7 35.Dc1 Pb3 36.Lxb3 axb3 37.Tb2 Pd7 38.Ta3 Pc5 39.Da1 Ld7 40.Kg1 g5!
Zwart kan vrijwel risicoloos proberen dit te winnen (en dat lukt).
41.Db1 g4 42.hxg4 hxg4 43.Pe1 Dg5 44.Pf1 Th8 45.Kf2
Nu gaat de “kerstboom” in in het centrum ook nog kapot.
45…Pxe4+ 46.Dxe4 Lf5 47.Pf3 Df6
Wit verliest zijn dame en gaf daarom op.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De laatste aflevering alweer van 2022. Het jaar 2022 gaat de historie in als laatste jaar van de corona en als eerste jaar van de afschuwelijke oorlog in Oekraïne. Al meerdere keren is in deze rubriek het lot van de Oekraïense schaakvrienden onder de aandacht gebracht. De woorden van solidariteit van de Nederlandse schakers met de Oekraïense schakers werden meerdere malen in deze rubriek dit jaar een plaats gegeven. In onze gedachte gaan we naar de stad Odessa. Enkele weken geleden werd daar hevig gebombardeerd en volgens de berichten zullen er weken mee gemoeid zijn de energievoorziening weer op orde te krijgen. Dit betekent dat vele inwoners van Odessa de kerst hoogstwaarschijnlijk gevierd hebben in het donker en de kou. Dat zal ook voor de Oekraïense schakers daar gelden. In de zomer hebben we veel aandacht gegeven aan het Odessa thema in de schaakproblematiek. Dit thema is door mensen in die stad ontdekt en ontwikkeld. Uit solidariteit met de Oekraïense schaakvrienden wil ik een prachtige tweezet bespreken van een bekende Oekraïense grootmeester in de schaakcompositie Vasil Dyachuk, waarin het Odessa thema wordt getoond. Het bijzondere van dit probleem is dat het Odessa-thema gecombineerd wordt met een bekend Nederlands thema, het Le-Grand-thema. Over solidariteit gesproken!
Tweezet Vasil Dyachuk
Het probleem heeft een verleiding. Als wit 1. Dh5? speelt dan dekt de dame indirect veld d5. Er driegt dan 2. Pd4 en 2. Pg7 mat. Zwart kan deze dreigingen pareren door de toren op d5 te slaan. Wil wit de dreigingen gaan uitvoeren dan is veld d7 vluchtveld geworden. Op 1. … Lxd5 is 2. Pc5 mat. Met het slaan van de toren door een zwart stuk blokkeert zwart het vluchtveld d5 voor zijn koning. Wit hoeft dan niet langer met zijn matzet gelijk d5 te dekken. Ook kan zwart met zijn dame de toren op d5 slaan, 1. … Dxd5, en daarmee de dreigingen verstoren. Dan is 2. Pf8 mat. Met 1. … Lg5! kan zwart de verleiding weerleggen, met deze zet onderbreekt hij de indirecte dekking van de witte dame van veld d5. De sleutelzet is 1. Dd8! Wit gaat het van de andere kant proberen, en dit slaagt. Wit dreigt nu 2. Pc5 en 2. Pf8 mat. Ook hier speelt de indirecte dekking van de dame op d5 weer een rol. Nu kan wit door zwart weer gedwarsboomd worden met het slaan op d4. Veld f5 wordt dan vluchtveld voor de zwarte vorst. Na 1. … Lxd5 komt 2. Pd4 mat en na 1. … Dxd5 2. Pg7 mat. Degene die het Odessa thema kennen, zullen ontdekt hebben dat de dreigingen uit de verleiding terugkomen als matzetten na de twee zwarte slagzetten op d5 in de oplossing, en omgekeerd dat de dreigingen uit de oplossing al eerder te zien waren als matzetten na de slagzetten van zwart op d5. Het Le-Grand-thema schrijft voor dat in een verleiding een mat dreigt die later terugkeert na een zet van zwart tegen de dreiging; in de oplossing dreigt dezelfde matzet als die werd gebruikt na dezelfde zwarte zet uit de oplossing. Omdat de zetten zwarte slagzetten (Lxd5 en Dxd5) in verleiding en oplossing hetzelfde zijn, dat is geen verplichting voor het Odessa-thema, wordt hier gesproken van een Odessa in le Grand vorm.
De bijvarianten zijn: 1. … Lxe4+ 2. Txe4 mat; 1. … Txd7 2. Dxd7 mat; 1. … Dxd8 2. Tc6 mat en 1. …Kxd5 2. Td4 mat.
Voor een kleine aanvulling op het artikel van Hans Ree zie mijn column ‘Bobby en de Bolivianen’ [http://svpromotie.nl/Senioren/uploads/HM10102018.pdf]
Leuk om de Nimzowitsch-Larsen aanval te zien. Fischer speelde dat in 1970 vier maal tegen grootmeesters: Tukmakov, Andersson, Filip en Mecking. Hij won ze alle vier, maar toch speelde hij deze opening niet meer. Larsen had er vanaf het voorjaar van 1968 [toernooi van Montecarlo dat hij won] tot en met 1972 veel succes mee. Soms kreeg hij ook flinke klop, zoals in 1970 tegen wereldkampioen Spasski in de de match van de Sovjet Unie tegen de rest van de wereld. In 1972 in Teesside versloeg ook hij de oerdegelijke Andersson met deze opening. Voor Larsen waren het in totaal bijna 40 partijen. https://www.chessgames.com/perl/chessgame?gid=1019583
1.b3 geeft de hoop op openingsvoordeel op, het paard hoort niet op f4, Tad1 is de verkeerde toren en “Wit had tot 18.Tbc1 moeten besluiten”, aldus Donner bij 365chess.com/game.php?gid=2612561 en dat laatste is wel juist, maar vertelt er niet bij dat met 18.Tbc1 Pe5 19.Pd1 of 18.Pd1 eerst Wit nog steeds in het voordeel is. Ook schrijft hij bij 19.Dd4 “Een onprettige zet, doch c4 moet worden gedekt”, 19.c5 daarentegen houdt de schade beperkt.
chessgames.com/perl/chess.pl?page=1&pid=11227&playercomp=either&eco=A01
chessgames.com/perl/chess.pl?page=2&pid=11227&playercomp=either&eco=A01 met 2x Larsen – Donner.
Typisch Donner, die even vergeet dat hij in 1969 in 25 zetten van Larsen verloor vanuit 1. b3.
Bent Larsen vs Jan Hein Donner (1969) (chessgames.com)
Neen, eind januari 1968 kon hij dat nog niet weten!
Misgegaan: dacht na inloggen REPLY te hebben geklikt alvorens reactie op andere reactie te geven, inspringen komt vooral bij meer reacties op een artikel duidelijkheid van de discussie ten goede! REPLY waar vóór het inloggen LOG IN OM TE REAGEREN stond.
Als die uitspraak van Donner al van januari 1968 was, kon hij inderdaad niet weten dat hij ruim een jaar later daarmee tegen Larsen in 25 zetten zou verliezen. Maar hij had zich er wel beter op kunnen voorbereiden om die bewering van het weggeven van het openingsvoordeel te rechtvaardigen.
Citaat uit het toernooibulletin (“De Persdienst” B.J. Withuis), 28 januari 1968:
“Van Geet – Donner was lichtelijk amusant, omdat de zwartspeler er van uit ging “gewonnen te staan”, daar van 1. b3, niets uitgaat…. Men zie de betreffende analyse. Natuurlijk was die opmerking niet al te serieus bedoeld, doch onze grootmeester kreeg gelijk toen Van Geet ook nog een extra tempoverlies leed door de beruchte “verkeerde toren”.”
De computer bevestigt overigens niet dat Tfd1 in plaats van Tad1 beter is en zelfs na dat stuntelig ogende een zet later terugspelen van d1 naar b1 staat Wit volgens de computer (klik maar rechtsboven in 365chess aan) nog altijd beter.
Ik denk dat het Donner nog dwars zat, dat van Geet het jaar daarvoor in 1967 in het Hoogovenstoernooi van hem gewonnen had. Daardoor eindigde van Geet met 7,5 een half punt voor Donner. Bovendien won van Geet toen een partij met de Nimzowitsch-Larsen aanval tegen Kavalek.
Dirk Daniel van Geet vs Jan Hein Donner (1967) (chessgames.com)
In 365chess.com/game.php?gid=4313878 is het de computer die 14.g2-g4 doet.