Rock Solid Chess – Tiviakov’s Unbeatable Strategy: Pawn Structures
Sergey Tiviakov behoorde ooit tot de top 20 in de wereld. Hij had ook een opmerkelijk record in handen: 110 partijen op professioneel niveau gespeeld zonder nederlaag. Dat record werd alleen verbeterd door wereldkampioen Magnus Carlsen. Dus moet de titel van het boek wel helemaal op hem van toepassing zijn. En dat is het ook. Het lijkt er op dat dit boek een eerste deel is uit een langere serie.
Zoals de subtitel al zegt gaat dit boek vooral over pionnenstructuren. Maar de auteur maakt eerst een uitstapje naar, op het eerste gezicht, een totaal ander onderwerp: het verschil tussen schaken door mensen van vlees en bloed en de computer. Natuurlijk evalueren mensen stellingen anders dan computers. Het lijkt helemaal niet bij de inhoud van de rest van het boek te passen, maar dat is een misvatting.
Want het is juist dat verschil tussen menselijk schaak en computerschaak dat verder in het boek regelmatig terugkomt. De computer kan wel beweren dat een stelling min of meer gelijk is, maar mensen vinden de ene stelling toch echt meer gelijk dan de andere. U vindt in dit boek ook talloze voorbeelden waarbij de computer redelijk optimistisch is over de kansen van de verdediger, maar de mens het bijzonder lastig vind om een uitweg uit dergelijke voor hem problematische stellingen te vinden.
De belangrijkste onderwerpen
Maar dat is natuurlijk lang niet het enige onderwerp van dit boek. Het gaat vooral over pionnenstructuren en hoe je daarin het beste opereert. Hoofdstuk 1 draait om de pionnenmeerderheid op één flank. Hoe je er mee speelt en ook hoe je er tegen speelt. Het is uitermate instructief om te zien hoe Tiviakov water uit een steen weet te persen.
Een van zijn favoriete openingen is de Alapin (c3 Siciliaan). Deze openingskeuze is al een eerste teleurstelling voor de gemiddelde Siciliaan-speler. Die geeft toch meestal de voorkeur aan open Siciliaanse stellingen. En juist daarom is het zeer nuttig om de voorbeelden uit het boek grondig te bestuderen. De liefhebbers van het Siciliaans kunnen er ruimschoots hun voordeel mee doen. De volgende stelling ontstond na de 14e zet van wit.
De vraag is: wat is het belangrijkste idee achter 14. a4? Wat wil wit hiermee bereiken?
Het is uiteraard de bedoeling dat de lezer zelf een antwoord op deze vraag (en de talloze andere vragen bij vrijwel alle partijen) geeft en over de stelling gaat nadenken. Dat is uiteraard veel leerzamer dan zetjes naspelen. Mijn ervaring daarmee is dat ik het vaak veel te snel doe en daardoor van alles en nog wat over het hoofd zie. Tiviakov zegt hierover:
“Op dit moment probeer ik een grondig begrip van deze stelling te demonstreren. Deze zet vergt accuraat spel van zwart. Wits strategische idee is om a4-a5 te spelen en een verzwakking te creëren op a7. Zwart zou dit moeten tegenhouden met 14. … a6. Echter de invoeging van de zetten 14. a4 a6 is in wits voordeel omdat de toren gebonden is aan de verdediging van de pion op a6.”
Hoe dat in de partij uitpakt ziet u hieronder.
Dit is uiteraard lang niet het enige advies van de auteur. Sergey stelt bij vrijwel alle partijen vragen en zet de lezer flink aan het denken. Zelf vind ik dat bijzonder leerzaam. Neem de volgende stelling.
Tiviakov schrijft hierover:
“Je zou kunnen zeggen dat de loper op e6 een veredelde pion is, maar in werkelijkheid is het een bijzonder sterk stuk.”
De vraag die hij hieraan koppelt is:
“Hoe stel ik mijn stukken op?”
Antwoord: de toekomstige plekken voor zijn stukken zijn Pb8-d7-f6, Ld6 en c7-c6. Het geeft zwart een prima positie. Dit is zoals ik het speelde tegen Adams in New York 1994:
Het is geen spetterende partij, maar het leert je wel hoe je omgaat met de witte openingsopzet en de dubbelpion. Overigens is dit slechts een voorbeeld wat hij geeft bij een andere partij vanuit dezelfde opening. Daar gaat Sergey uiteraard wel diep op in. Zoals bij de vele andere voorbeelden. Zie onderstaande stelling.
Deze stelling is ontstaan uit de Hübner-variant van het Nimzo-Indisch. De vraag is:
“Waarheen gaat het zwarte paard en hoe moet zwart zijn stukken opstellen? Houd daarbij rekening met het feit dat wit een dubbelpion heeft.”
Deze structuren zijn natuurlijk niet alleen bekend uit de Hübner-variant, maar ook uit de Sämisch-variant van de Nimzo. Wit heeft een dubbelpion op de c-lijn, maar daar staat tegenover dat hij het loperpaar heeft en kansen op een koningsaanval. Daar gaat het paard vaak naar a5 om in samenwerking met een loper op a6 de c-pion aan te vallen. Dan nu het antwoord van Sergei (gelukkig zat ik zelf ook in de goede richting).
“Zwart moet onder geen enkele omstandigheid het paard op a5 aan de rand van het bord plaatsen. Daar staat het buitenspel. Het paard mag alleen naar a5 als het gegarandeerd lukt om de pion op c4 te veroveren. In de huidige situatie is dat niet het geval. Wit kan in dat geval op de dubbelaanval met het paard (a5) en de loper (a6) reageren met De2. In plaats daarvan moet het paard de volgende route volgen: Pc6-e7-g6 richting f4. Zijn belangrijkste taak op e7 is de ondersteuning van f7-f5. Als wit op z’n minst een paard had in deze stelling, zou die in balans zijn. Ten overvloede: hij heeft niet de tijd om f2-f4 te spelen. Als hij het toch doet, plaatst zwart een paard op het blokkadeveld e5. Daarom heb ik de kans om het initiatief over te nemen.”
Hieronder vindt u de complete partij zonder commentaar (Sergey geeft uiteraard wel ruimschoots commentaar).
Dit is slechts een kleine greep uit de vele nuttige adviezen in het boek. Een ander belangrijk aspect dat regelmatig terugkeert in het boek is “stukkenruil”. Welke stukken moet je ruilen en welke kun je beter op het bord laten? Tiviakov koppelt dit aan om door hem veelvuldig toegepaste werkwijze: een klein voordeel pakken en dan afwikkelen richting een eindspel waarin hij praktische winstkansen heeft.
Globale inhoudsopgave
Daarmee hebben we ook al een aantal andere onderwerpen uit het boek kort belicht:
- Dubbelpionnen (deel 1)
- Dubbelpionnen (deel 2)
- Halfopen lijnen in het centrum
- Eén open lijn in het centrum
- Twee open lijnen in het centrum
- De dubbele fianchetto.
Voor wie is dit boek bestemd?
Het is bepaald geen boek voor beginners. Bent u op zoek naar prachtige combinaties of schitterende aanvalspartijen? Dan zijn er andere boeken. Het boek is echter uitstekend geschikt en bijzonder leerzaam voor ervaren en wat sterkere clubschakers en daarboven. Sergey geeft deze schakers prima houvast voor hoe ze in bepaalde stellingen het beste opereren, wat de bijbehorende plannen zijn en welke stukken daarin het beste voor de dag komen. Kortom: een boek dat niet mag ontbreken in de boekenkast van schakers die zichzelf verder willen ontwikkelen. Het is een aanrader en ik ben heel benieuwd naar een vervolg!
Gegevens Rock Solid Chess
- Auteurs: Sergey Tiviakov & Julia Gökbulut
- Publicatiedatum: 6 januari 2023
- Aantal pagina’s: 263
- Uitgever: New In Chess
- Gewicht: 4980 gram
- ISBN: 9789493257856
- Sample pages
- Verkrijgbaar als Paperback € 27,95 of als eBook € 22,95
- Boek bestellen…
Zijn ‘record’ werd volgens mij niet al te serieus genomen onder de (top-) grootmeesters. De gemiddelde rating van die tegenstanders lag toch wel honderden punten onder zijn eigen rating.
De reeks van Magnus ligt qua gemiddelde rating natuurlijk ook lager dan zijn eigen rating, maar enkel maar zo’n 100 punten en dus dik in de 2700+. Wat gezien word als een veel grotere prestatie dan die van Tiviakov.
Hij heeft natuurlijk een mooie erelijst. Dat doe ik hem niet na. Zie de info op wikipedia. Zelf kwam ik nooit verder dan 21 opeenvolgende winstpartijen, maar dan tegen nog (heel) veel mindere weerstand. 😂🤣
Het betrof een mooi record maar was wel opgebouwd uit hoofdzakelijk open toernooien. Volgens mij deed Tiviakov in die tijd namelijk niets anders; van open toernooi naar open toernooi. Maar het betrof dus 110 partijen zonder nederlaag, maar wel met remises.
Ik lees weinig meer over Tiviakov. Met schaakpensioen?!
Speelde nog voor Groningen in de Meesterklasse afgelopen ronde tegen Apeldoorn… Dus nee
“Het is bepaald geen boek voor beginners”? Tiviakov zelf bedoelt het voor alle speelsterktes en die kunnen er allemaal profijt van hebben, van beginner tot grootmeester. Een ieder oordele zelf.
Na het bekijken van de Sample pages ben ik erg onder de indruk, zoals van de beschouwing over het verschil tussen menselijk schaak en dat van de computer, iets waarvan ook mijzelf al tijden een en ander opvalt. Op blz. 18 staat een opmerking over vier computerzetten op een rijtje waarvan iemand er toevallig één of twee bedenkt, maar drie of alle vier zou onwaarschijnlijk zijn. Op de volgende bladzij zou volgens hem bij een trainingsopgave in een op de honderd gevallen Zwart de voorbeeldstelling remise houden, de computer evenwel geeft oordeel 0.00, gebaseerd op een reeks van only moves. “Laten we eerst maar eens proberen de eerste zet te raden.”
Tiviakov is zo veel en veel meer dan de Tiviakov die voor het ‘Vukovic-examen’ is gezakt (zie schaaksite.nl/2021/10/29/leren-leren-van-computers-met-matthew-sadler-the-silicon-road-to-chess-improvement/ en als deze link niet wekt, dan helpt de zoekterm ‘sadler’ in het hokje rechtsboven. Tiviakov gaf wel twee uitroeptekens aan 19.Dh6, maar noemde de naam Vukovic niet).