Krantenrubrieken weekenden 4 en 11 maart 2023
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wegens vakantie is dit een dubbele aflevering.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Henk Prins |
4 maart: Even de kluts kwijt
Het WR-toernooi in Düsseldorf waarover ik vorige week schreef, is gewonnen door Levon Aronian. Hij zei dat hij goed speelde omdat hij gelukkig was. Het beviel hem in zijn nieuwe land, de Verenigde Staten. Hij had als weduwnaar een nieuwe liefde gevonden en kort geleden werd hij vader van een dochter. Zijn hond Ponchik is zijn held. Naast John Coltrane, maar Ponchik leeft nog. Bij al dat geluk kwam nu ook nog de overwinning in Düsseldorf, maar daar was het wel kantje boord geweest.
Na zes van de negen ronden stond hij een punt voor op So en Gukesh. Drie remises moesten genoeg zijn voor de toernooioverwinning. Van Jan Nepomniatsjtsji, die zes keer remise had gemaakt, werd in de zevende ronde, waarin hij zwart had tegen Aronian, geen grote ambitie verwacht.
Die was er ook niet, totdat Aronian liet merken dat hij wel erg graag remise wilde.
Volgens de verslagen claimde Aronian bij het uitvoeren van zijn 23ste zet remise omdat er voor de derde keer dezelfde stelling op het bord zou komen. Als het echt zo gegaan is, was hij wel heel erg de kluts kwijt.
In de eerste plaats mag je op die manier niet remise claimen. Je moet de klok stilzetten, naar de wedstrijdleider gaan en aangeven welke zet je wil spelen. In de tweede plaats was er niet voor de derde keer dezelfde stelling, er stonden maar liefst drie stukken anders dan de vorige twee keer.
Nepo zei achteraf dat hij toen had gedacht: „Als hij zo graag remise wil, moet ik druk uitoefenen.” Dat deed hij op een bijna sadistische manier. Hij bleef zetten herhalen. Steeds liet hij twee keer dezelfde stelling op het bord komen waardoor Aronian hoop hield op een snelle remise, maar nooit drie keer, waarmee het echt remise zou zijn geworden.
Aronian stond lange tijd niet slecht, maar hij brak onder de druk en verloor. Aan het eind van het toernooi kwam het toch weer goed. Er kwam een tiebreak tussen Aronian, Nepo en Gukesh waarin Aronian al zijn partijen won.
Levon Aronian – Jan Nepomniatsjtsji, WR Chess Masters Düsseldorf 2023
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 d5 4. Pc3 Le7 5. Lf4 0-0 6. e3 c5 7. dxc5 Lxc5 8. cxd5 Pxd5 9. Pxd5 exd5 10. Ld3 Lb4+ 11. Pd2 Pc6 12. 0–0 Le7 13. Db3 Lf6 14. a3 De7 15. Tac1 Le6 16. Db5 Tac8 17. Tc2 a6 18. Db6 Dd7 19. Pb3 Ld8 20. Dc5 Le7 21. Db6 Ld8 22. Dc5 Le7 23. Db6
Hier claimde Aronian ten onrechte remise.
23…g5
Geen remise.
24. Lg3 Ld8 25. Dc5 Le7 26. Db6 f5
Weer geen remise.
27. f3
Met 27. Pc5 kon wit licht voordeel bereiken, maar 27. f4 was het handigst, want dan moet zwart wel de zetten herhalen om nadeel te vermijden.
27…Ld8 28. Dc5 Le7 29. Db6 Ld8 30. Dc5 f4
Weer niet. Ook sterk was 30…Df7. Wit heeft problemen met zijn dame.
31. exf4 gxf4 32. Lf2 Le7 33. Db6 Ld8 34. Dc5 Lf6 35. Tfc1 Dg7 36. Dd6 Tce8 37. Te1 Pe5 38. Pd4
Nu verliest wit een stuk. Hij moest 38. Kf1 doen.
38…Lh3 39. Lf1 Pf7 40. Dxd5 Txe1 41. Lxe1 Lxd4+ 42. Kh1 Lc8 43. Lc4 Te8 44. Lb4 Df6 45. Ld3 Lc3 46. Lxc3 Dxc3 47. g4
Niet 47. Txc3 Te1 mat.
47…Df6 48. Tc7 Te1+ 49. Kg2 Le6 50. Dh5 Dxb2+ 51. Kh3 h6 52. Dg6+ Dg7 53. Kh4 Th1 Wit gaf op.
Partij in viewer:
11 maart: Ruslands laatste EK
Veertig Russische schakers hadden zich aangemeld voor het Europees kampioenschap dat vorige week begon in het Servische stadje Vrnjacka Banja. Ze mochten onder de vlag van de FIDE nog meedoen, maar het zal voorlopig voor het laatst zijn. Sinds kort valt Rusland niet meer onder de Europese schaakbond, maar onder de Aziatische.
De Russische bond kondigde de overstap vorig jaar in april al aan. Driekwart van Rusland ligt in Azië, maar driekwart van de Russen wonen in het Europese deel. Nooit was er geopperd dat de Russische bond eigenlijk bij Azië hoorde, maar nu ging het erom de sancties te ontwijken waar Europa een voorstander van is en Azië veel minder.
Op een vergadering op 28 februari stemden 29 Aziatische landen voor toelating van Rusland. Een land stemde tegen en er waren zes onthoudingen. De president van de Russische bond, de miljardair Andrej Filatov, sprak over een historische stap. FIDE-president Arkadi Dvorkovitsj, in een vorig leven vice-premier van Rusland, was blij omdat Russische schakers zich nu vrijer kunnen bewegen. Malcolm Pein, vice-president van de Europese bond, noemde de overstap schandalig.
Het EK in Vrnjacka Banja is ook zo’n toernooi. Voor de 484 deelnemers zijn 23 plaatsen beschikbaar in het toernooi om de World Cup, een volgende stap. De Russen die wat dat betreft nu buiten de boot vallen, kunnen het later in dit jaar nog eens proberen in het Aziatische kampioenschap.
Er doen acht Nederlanders mee, waaronder Eline Roebers en haar vader Jan, en Machteld van Foreest en haar broer Lucas. Broer Jorden moest met zijn kameraad Magnus Carlsen naar Oslo voor een wedstrijd van de Noorse clubcompetitie. Halverwege het EK was Max Warmerdam de beste Nederlander met 4 uit 6.
Anastasia Grozdanovic – Siem van Dael, EK Vrnjacka Banja 2023
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0-0 6. Le2 Pbd7 7. 0-0 e5 8. Le3 exd4 9. Pxd4 Te8 10. f3 c6 11. Dc2 d5 12. cxd5 cxd5 13. Pcb5
Dit leidt tot een lange afwikkeling die niet voordelig voor wit is. Na simpel 13. Tad1 heeft zwart nog problemen.
13…dxe4 14. Pc7 exf3 15. Lxf3 Txe3 16. Pxa8 Pb6
Na 16…Pe5 zou zwart ruim compensatie voor de kwaliteit hebben.
17. Tad1
Zwart hoopte op 17. Pxb6 Dxd4, met groot voordeel voor zwart.
17….Pxa8 18. Pf5 Db6 19. Pxe3 Dxe3+ 20. Kh1 De8
Een moeilijke stelling. Met drie stukken en een pion tegen twee torens heeft zwart materieel voordeel, maar zijn Pa8 komt moeilijk in het spel.
21. Tfe1
Een goed plan voor wit zou 21. a4 Le6 22. a5 zijn.
21…Le6 22. Lxb7 Pb6 23. Dc7 Lf8 24. Td8
Ze had dameruil moeten afdwingen met 24. Lc6, dan zou wit zeker niet slechter staan.
24…Db5 25. De7
Ook geen goede zet.
25…Pbd7 26. Lc8 Kg7
Wit heeft zich lelijk in de nesten gewerkt. Ze moet een kwaliteit geven om haar dame te redden.
27. Txf8 Pxf8 28. Lxe6 Pxe6 29. Dxa7 Dxb2 30. a4
Zwart had al groot voordeel, maar met 30. Tf1 viel nog te vechten.
30…Pf4
Nu is het uit.
31. Dg1 Pd3 32. Tf1 Pg4 33. Da7 Pdf2+ 34. Kg1 Ph3+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
4 maart: Europese bestuurder Pein: ‘Wonderlijk dat schaken altijd de geopolitiek weerspiegelt’
Een maand geleden schreef Mark van Driel in de Volkskrant over de Aziatische sluiproute die Russische sporters wellicht zullen volgen om zich te kwalificeren voor de Olympische Spelen in Parijs in 2024. Om de Europese boycot te omzeilen hoopt Rusland de nationale sportbonden onder te brengen in Azië, waar amper protest klinkt tegen de oorlog tegen Oekraïne.
Het eerste verzoek om oostwaarts onderdak te vinden, werd probleemloos ingewilligd. Tijdens een vergadering van de overkoepelende Aziatische schaakbond in Abu Dhabi gingen 29 landen akkoord met de toetreding van Rusland op 1 mei aanstaande. Eén gedelegeerde stemde tegen en er waren zes onthoudingen.
De voorzitter van de Russische schaakbond Andrei Filatov, geboren in dezelfde Oekraïense stad als president Zelensky, noemde de overstap ‘een historische gebeurtenis’. De Europese bond reageerde minder enthousiast. Volgens vicepresident Malcolm Pein is Ruslands ontwijking van de terecht opgelegde sancties logisch én schandalig: ‘Het is wonderlijk dat het schaken altijd de geopolitiek weerspiegelt.’
Over naar iets moois. Het is pas maart, maar nu al is volgens enthousiaste commentatoren de partij van het jaar gespeeld. Het amusante, maar zeker niet foutloze spektakel komt uit het kampioenschap van Roemenië.
Gergely Szabo – Stepanencu, Sebes 2023
1.e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. h4 h5 5. Ld3 Lxd3 6. Dxd3 Da5+ 7. Pd2 e6 8. Pgf3 Ph6 9. 0-0 Pf5 10. c4 Le7 11. g3 0-0 12. b3 Td8 13. Td1 c5 14. dxc5 Dxc5 15. Pf1 dxc4?
Een onverstandige materiaalwinst. Na 15 … Pc6 staat zwart uitstekend in een overzichtelijke stand.
16. Dxd8+ Lxd8 17. Txd8+ Kh7 18. Pe3?
Na 18. Lf4 heeft wit voldoende compensatie voor de dame.
18 … Da5! 19. Pg5+ Kg6 20. Pg2! Pxg3
Niet goed is 20 … Dxd8 21. Pf4+ Kh6 22. Pxf7+ Kh7 23. Pxd8, maar veel sterker dan de tekstzet is 20 … Ph6 21. Tf8 Pc6! 22. Txa8 Dc3 met groot voordeel voor zwart.
21. Pf4+ Kf5 22. Pxf7 Dc3
23. Kg2!
In een toelichting op de site chess.com schrijft Szabo bescheiden dat hij deze stille koningszet beschouwt als het enige ‘wow-moment’ van de partij. Volgens hem waren alle andere prachtzetten ‘of gedwongen of objectief niet de nauwkeurigste.’
23 … Pe4
Na 23 … Dxa1 volgt 24. Pd6+ Kxe5 25. Pxc4+ Kf5 26. Tf8+ Ke4 27. f3+ Kd4 28. Lb2+ en wit wint.
24. Tf8 Kg4?
Nu is zwart verloren. Tot remise leidt 24 … Pc6! 25.Ph6+ Kxe5 26. Pf7+ Kf5+ 26. Ph6+ met eeuwig schaak.
25. Le3
Goed genoeg, maar er is een briljante zettenreeks die mat forceert: 25. Ph6+! gxh6 26. Pd3! Kxh4 27. Lxh6 Dxa1 28. Tf4 mat.
25 … Pxf2 26. Pd5! Dxa1 27. Ph6+ Kxh4 28. Lxf2+ Kg5 29. Le3+ Kg6 30. Pe7+ Kh7 31. Pf7 Pc6 32. Pg5+ Kh6 33. Pf7+ Kh7 34. Pg5+ Kh6 35. Pxe6+ Kh7 36. Pg5+ Kh6 37. Pf5+ Kg6 38. Ph4+ Kh6 39. Pf7+ Kh7 40. Pg5+ Kh6 41. Txa8 g6 42. Tg8 Pxe5
43. Txg6+!
Zwart geeft op. Hij had natuurlijk 43 … Pxg6 44. Pf5 mat moeten toelaten.
Partij in viewer:
11 maart: Naderende troonsafstand Carlsen houdt vooral de fans bezig, de Noor blijft er laconiek onder
Nu het einde van de regeerperiode van Magnus Carlsen dichterbij komt, slaan de fans piketpaaltjes bij elk laatste optreden van de aftredende wereldkampioen. Bij de laatste klassieke partijen die hij vorig weekeinde speelde en bij de rapidpartijen die binnenkort volgen in zijn laatste onlinetoernooi. Ongetwijfeld zal daags voor de kroning van zijn opvolger worden stilgestaan bij Carlsens aanstaande laatste nacht als kampioen.
Zelf haalt de Noor zijn schouders op als hij weer eens de vraag moet beantwoorden of hij al spijt heeft van zijn vrijwillige abdicatie. ‘Ik heb nog twee wereldtitels’, zegt hij meestal, verwijzend naar zijn twee bij het laatste WK rapid- en blitzschaak behaalde successen. Treuren zal Carlsen pas bij het afscheid van de eerste plaats op de wereldranglijst die hij sinds 1 juli 2011 koestert als zijn kostbaarste bezit.
Zijn laatste drie klassieke partijen als kampioen speelde Carlsen in de Noorse clubcompetitie aan het eerste bord van de door hem zelf opgerichte schaakvereniging Offerspill uit Oslo. Om de kans op een succesvol weekend te vergroten waren Jorden van Foreest en de Indiër Rameshbabu Praggnanandhaa uitgenodigd om het team te versterken. Dankzij hun winstpartijen en Carlsens eigen bijdrage van 2,5 uit 3 veroverde Offerspill voor het eerst de nationale titel.
Carlsen – Levi Tallaksen, Oslo 2023
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. d3 b5 7. Lb3 0-0 8. a4 Lb7 9. Pbd2 d6 10. c3 Pa5 11. Lc2 c5 12. Te1 Te8 13. Pf1 Dc7 14. Pg3 Lf8 15. Lg5 Pd7 16. h4 d5 17. h5 dxe4 18. dxe4 f6
Op zwarts openingsbehandeling valt niets aan te merken, maar deze na een denkpauze van enkele seconden gespeelde zet is onnauwkeurig. Beter is 18 … h6, waarna 19. Le3 kan worden beantwoord met 19 … Pc4.
19. Le3 c4
Te hinderlijk is de penning na 19 … Pc4 20. Lb3.
20. axb5 axb5 21. Ph4 Pc5 22. Dg4
Wit heeft een gevaarlijke koningsaanval. Tegenspel van zwart op de damevleugel is ver weg.
22 … Pab3 23. Txa8 Txa8 24. Pgf5 Lc8
25. Td1
Sterk is ook 25. h6 Kh8 (niet 25 … g6 26. Pxg6 of 25 … g5 Lxg5) 26. hxg7 Dxg7 27. Df3 met groot voordeel voor wit.
25 … Pe6
Na 25 … Ta1 26. Lxb3 Pxb3 27. Txa1 Pxa1 houdt wit de aanval gaande met 28. Lb6! Dd7 (niet 28 … Dxb6 29. Ph6+ Kh8 30. Dxc8) 29. Pg6.
26. Lxb3 cxb3 27. Kh2 Ta2 28. Td2 b4 29. c4 Dxc4?
Verliest op slag. Met bijvoorbeeld 29 … Ta5 kan zwart vechten.
30. Ph6+ Kh8
31. Pg6+! hxg6 32. Pf7+ Kg8 33. Dxg6 Ta7
Omdat 33 … Dc7 wordt beantwoord met 34. h6 Dxf7 35. h7+ Kh8 36. Dxf7 is dit de enige zet om de partij te rekken.
34. Lxa7 Pf4 35. Ph6+ Kh8 36. Df7 Dxf7 37. Pxf7+ Kg8 38. Pd6 Le6 39. g3 Pxh5 40. Lc5 g6 41. Pb7 Lh6 42. Td8+ Kf7 43. Lxb4 Lc1 44. Td1
Zwart geeft op. Hij verliest een stuk na 44 … Lxb2 45. Tb1 of 44 … Lh6 45. Pd8+.
Partij in viewer:
Schaakfotografen en uitvinders
We hebben in Nederland enkele zeer goede schaakfotografen en die hebben allemaal een eigen voorkeur voor wat er voor de lens komt. Een mooie foto van een salto of een kunstzinnig doelpunt of een verwurging spreekt iedereen aan maar bij de statische schaaksport moet de fotograaf een beetje meedenken.
Harry Gielen zoekt naar de zichtbare emotie van het kind, dat nog niet geleerd heeft om zo min mogelijk informatie aan de tegenstander te geven. Omdat hij talentvolle kinderen al van jongs af aan volgt, ziet hij ze ook opgroeien door de lens. De fotoserie van Machteld van Foreest begint als zij zes jaar oud is en eindigt bij haar laatste succes in 2022 als NK-kampioene vrouwen toen ze vijftien was. De pure blijdschap bij een overwinning, de diepe droefenis bij een verlies, omdat het zo zichtbaar is voel je mee.
Frans Peeters heeft zo’n slordige vijftigduizend schaakfoto’s op internet staan. Hij heeft een riante positie als wedstrijdleider want hij zit dicht op de spelers, ook bij de analyses achteraf. Voor de KNSB (150 jaar, een van de oudste sportbonden) maakte hij tien banners met informatie over schakers die een belangrijke bijdrage hebben geleverd, te beginnen met Max Euwe. Deze banners zijn dit gehele jubileumjaar te bekijken op alle grote evenementen die worden georganiseerd en per banner te gebruiken bij kleinere vieringen.
Lennart Ootes is slechts twee maanden per jaar in Nederland waarvan nog een maand bij het TataSteel-toernooi. Hij helpt de grote internationale evenementen met het live doorgeven van de zetten zodat de liefhebbers thuis alles goed kunnen volgen. Dat is een hele technische klus, bij de Olympiade heb je het dan over meer dan duizend partijen. Hij is tussendoor gaan fotograferen en die selfmade invalshoek levert bijzondere resultaten op, zoals het schaakbord in de reflecterende zonnebril van de man met rastahaar, in zwart/wit.
Bas Beekhuizen fotografeert al zijn leven lang. Hij begon in de wijken en buurthuizen. Hij zoekt naar minder voor de hand liggende combinaties. Geïnspireerd op de iconische foto van kunstenaar Marcel Duchamp uit 1963, fotografeerde Bas drie naakten aan het schaakbord in club Paradiso in Amsterdam. De rechtlijnigheid van logica wordt afgeleid door ronde vormen. Het naakte denken. Ik weet nog dat de modellen het erg koud hadden en de hete koffie allengs vervangen werd door hartverwarmende drankjes. In 2008 gaf Bas in eigen beheer zijn fotoboek Hollands schaaklandschap uit.
Stand na 26.Kd2??
Uit de zesde partij in de WK-tweekamp Carlsen – Anand 2014. Wit stond gewonnen en zal ook winnen maar niet als zwart de blunder 26.Kc1-d2 had afgestraft. Zwart kan direct winnen met 26…Pxe5! 27.Txg8 Pxc4+ 28.Kd3 Pb2+. Direct na het uitvoeren van zijn zet zag Carlsen de weerlegging. Hij bleef doodstil zitten, hij toonde geen enkele emotie. Precies hetzelfde deed Korchnoi eens tegen mij toen ik een vol stuk kon winnen met een simpele pionzet. Na afloop vertelde hij lachend hoe hij zichzelf in de tussentijd zat te vervloeken maar niets laten merken toch de enige optie is.
Het schaakspel zoals wij het nu spelen is niet meer veranderd sinds 1500. Er zijn altijd variaties bedacht en soms ook uitgebracht. In de expositie hangen diverse kunstwerken die hoe dan ook fraai zijn voor het oog. Een schaakbol met magnetische stukken en een fietswiel met een kubus erin opgehangen die alle kanten kan opdraaien.
Jang Graat studeerde natuurkunde, psychologie en filosofie en belandde in de internationale hightechindustrie. Hij zoekt altijd nieuwe paden en bedacht een variatie waarbij je de tegenstander ook in de rug en in de flanken kunt aanvallen. Het wiel heeft rondom lampjes wat aardige effecten oplevert bij een partijtje in de avonduren.
Frank Brugman bedacht Chess4, waarbij op een bord van 16 bij 16 vier spellen staan. De koningen kun je gewoon slaan en je hebt pas gewonnen als de vierde koning mat staat.
Maarten Langen is ruimtelijk architect, hij was de organisator van Schakers van Formaat, een evenement waarbij het hele Stadsplein in Amstelveen was gevuld met grote schaakspellen. Van zijn hand ook een zware gietijzeren schaaktafel waarbij de stukken het bord niet kunnen verlaten.
Alle genoemde werken en nog meer zijn te bezichtigen in de expositie SCHAAKKUNST in het Rietveld Paviljoen in Amersfoort. Morgen is de laatste dag.
4 maart: De Roemeense Onsterfelijke
Als op het zeer populaire Youtubekanaal van Agadmator staan interessante partijen, maar bij een video de titel “Iedereen moet dit zien!” is mijn eerste gedachte “Typische clickbaittitel. Gewoon één of ander partijtje uit het Roemeens kampioenschap of zo waarschijnlijk.” Dat was het inderdaad, maar de titel loog niet: wat een geweldige partij! Na een matige opening brengt wit een afgedwongen dameoffer en daarna wordt de lont in het kruit gestoken. Stukken worden door wit en zwart geofferd, torens op a1 en (later) a8 staan in, een zwarte koning gaat het veld in, belandt op g4 en bedreigt dan de witte koning maar wordt na een hele serie schaakjes mat gezet op veld h6 door twee paarden. De Roemeense onsterfelijke, u moet dit zien!
Gergely Szabo – NC Stepanencu
1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.h4 h5 5.Ld3 Lxd3 6.Dxd3 Da5+ 7.Pd2 e6 8.Pgf3 Ph6 9.0–0 Pf5 10.c4 Le7 11.g3 0–0 12.b3 Td8 13.Td1 c5 14.dxc5 Dxc5 15.Pf1 dxc4?
Na gewoon 15…Pc6 staat zwart goed.
16.Dxd8+ Lxd8 17.Txd8+ Kh7 18.Pe3? Da5! 19.Pg5+ Kg6 20.Pg2! Pxg3?
20…Dxd8 21.Pf4+ Kh6 22.Pxf7+ verliest maar 20…Ph6 was een veel betere manier om veld f5 voor de zwarte koning vrij te maken.
21.Pf4+ Kf5 22.Pxf7! Dc3
Wat een chaotische stelling! En toch doet wit rustig een koningszet.
23.Kg2! Pe4
23…Dxa1 24.Pd6+ Kxe5 (Kg4 25.f3+) 25.Pxc4+ Kf5 26.Tf8+ en wint.
24.Tf8! Kg4?
Dreigt 29….Df3+, maar verliest. Na 24…Pc6! 25.Ph6+ Kxe5 26.Pf7+ Kf5 27.Ph6+ eindigt de partij in eeuwig schaak.
25.Le3
Goed genoeg maar nog sneller was 25.Ph6+ gxh6 26.Pd3!! Kxh4 27.Lxh6! met ondekbaar mat.
25…Pxf2 26.Pd5!
26…Dxa1
26…exd5 27.Ph6+ Kxh4 (gxh6 28.Tf4#) 28.Tf4+ Kg5 29.Tg4 is ook een fraai mat. Nu moet wit een serie enige zetten vinden, maar dan is het uiteindelijk wel mat!
27.Ph6+! Kxh4 28.Lxf2+ Kg5 29.Le3+ Kg6 30.Pe7+! Kh7 31.Pf7! Pc6
Of 31…g5 32.Pxg5+ Kh6 33.Tf6+ Kg7 34.Tf7+ Kh7 35.Th7 mat
32.Pg5+ Kh6 33.Pf7+ Kh7 34.Pg5+ Kh6 35.Pxe6+ Kh7 36.Pg5+ Kh6 37.Pf5+ Kg6 38.Ph4+ Kh6 39.Pf7+ Kh7 40.Pg5+ Kh6 41.Txa8! g6 42.Tg8 Pxe5 43.Txg6+
Zwart gaf (helaas) op, 43…Pxg6 44.Pf5 mat was een mooies slotstelling geweest.
De antwoorden op de quizvragen van vorige week: 1. Jorden van Foreest 2. Anastasia 3. Najdorfvariant 4. Tim Krabbé 5. Ivan Sokolov 6. Max Euwe 7. Machteld van Foreest 8. Anatoly Karpov 9. Nick Schilder. De beginletters vormen oplossing Jan Timman. Het boek The Chess Pub Quiz Puzzle Book gaat naar Michel Bosboom.
Partij in viewer:
11 maart: Sergei Tiviakov legt pionnenstructuren uit
De Groningse grootmeester Sergei Tiviakov heeft een aparte speelstijl. Waar de meeste sterke spelers in de opening streven naar of een zo goed mogelijke positie, of het verrassen van de tegenstander, speelt hij gerust keer op keer onschuldige varianten. Een voorbereide tegenstander bereikt met zwart een gelijke of met wit een betere stelling. Hij vertrouwt met succes op zijn stellingsbegrip: vaak wint hij zulke stellingen. Daarentegen verliest hij zelden: hij bleef zelfs eens 110 partijen op rij ongeslagen. Tegenwoordig is hij wat minder actief als toernooispeler om zich op het geven van trainingen te richten. De kennis die hij met spelen en training geven opgedaan heeft deelt hij in een serie boeken genaamd Rock Solid Chess, waarvan dit jaar het eerste deel is uitgekomen met het thema pionnenstructuren.
Tivi is niet de eerste die hierover een boek uitbrengt, maar over de stucturen die hij behandelt (zoals abcd fgh vs abc efgh en abc fgh vs ab efgh) is weinig geschreven in de schaakliteratuur. Hij geeft diverse partijen (eigen en andermans) hiermee. In de analyses richt hij zich niet op varianten maar op tekstuele uitleg. Zo vertelt hij bijvoorbeeld over de eerste hierboven gegeven structuur wanneer de witte pion op c3 en wanneer die op c4 moet staan en legt hij geregeld uit welke stukken wel en welke niet geruild moeten worden in een bepaalde positie. De manier waarop de hoofdstukken afgesloten worden vind ik wel wat minder, ik had liever in plaats van zinnen als “U zult nu niet langer verward zijn in deze structuren” samenvattingen van het behandelde gezien. Maar het materiaal en de analyses zullen vooral voor sterke clubschakers en toernooispelers heel leerzaam zijn.
Een typische Tivipartij is de volgende. Hij doet niets bijzonders en toch wint hij makkelijk.
Sergei Tiviakov – Koen Leenhouts
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.c3 Pf6 4.e5 Pd5 5.Lc4 d6 6.exd6 Lxd6 7.d4 0–0 8.dxc5 Lxc5 9.0–0 Pc6 10.Pbd2 Le7 11.Te1 b6 12.Pb3 Pf6 13.Pbd4 Pxd4 14.Pxd4 Lb7 15.Lf4 Pd5 16.Lg3
Het staat gelijk. Wit heeft iets meer ruimte dus zwart wil wel lopers ruilen.
16…Ld6 17.Dg4 Lxg3 18.hxg3 Tc8 19.Lb3 Tc5 20.Tad1 Dc8
Tiviakov wilde nu alle torens ruilen, maar hoe dat te regelen? “Doe alsof je wil gaan aanvallen en de tegenstander zal door angst naar ruilen streven.”
21.Te5 Pf6 22.De2 Txe5 23.Dxe5 Td8 24.Pb5 Txd1+ 25.Lxd1
“Dit wilde ik bereiken. De computer vindt het gelijk, maar het speelt veel makkelijker voor wit dan voor zwart, die steeds met dreigingen te maken heeft.”
25…a6 26.Pd4 h6 27.Dd6 b5 28.a4 Pe4?
28…bxa4 29.Lxa4 Pe4 was nodig, al heeft wit met zijn vrije c-pion licht voordeel.
29.De7 bxa4? 30.Lh5!
Dit is het verschil. Wit wint nu, bijvoorbeeld na 30…g6 31.Lxg6 fxg6 32.Pxe6.
30…Ld5 31.Lxf7+ Kh8 32.Lxe6 Lxe6 33.Pxe6 Dg8 34.Pxg7 Dd5 35.Df8+ Kh7 36.Pf5 Dd1+ 37.Kh2 Zwart gaf op
Partij in viewer:
3 maart:
Bijna was David Bronstein in 1951 Botwinnik als wereldkampioen opgevolgd; bijna…. Hun match in Moskou eindigde ten slotte onbetwist (12-12) en op grond van de reglementen behield Botwinnik zijn titel. Bronstein zou zeker een volwaardig wereldkampioen zijn geweest, omdat zijn spel altijd de moeite van het aankijken waard was: de vonken spatten er vaak vanaf. Dit is ook het geval in zijn partij met Keene: Bronstein heeft een pion geofferd om de diagonaal a1-h8 te openen en slaat op het juiste moment toe. Met 22. … c4 riep zwart een wervelende combinatie over zich af.
Bronstein – Keene, Teesside 1975
23. Pf3-g5!!
Je moet er maar op komen! De combinatie moet diep berekend zijn. Wit trekt optimaal profijt van de kenmerken van de stelling: open lijnen, open diagonalen en de zwakte op f6. Zwart heeft maar een antwoord.
23…. Tc7-c5
De volgende analyses maken duidelijk dat het nemen op g5 (A)of g2 (B) tot een snelle nederlaag leidt: A) 23. … fxg5 24. Dd4 Lxg2 (de enige andere manier om de dubbele dreiging 25. Lxd5 schaak en 25. Dh8 schaak het hoofd te bieden was 24. Pf6; wit blijft dan een stuk voor: 25. Lxd5 schaak Dxd5 26. Dxf6 Lg7 27. Txd5 Lxf6 28. Lxf6) 25. Dh8 schaak Kf7 26. Dxh7 schaak en wint. B) 23. … Lxg2 24. Txd7 Txd7 25. Dxf6 en nu 25. ….Lg7 26. De6 schaak Kh8 27. Dxd7 en de loper op g7 staat gepend en twee keer aangevallen, wit wint. Of 25. …Txg7 26. De6 schaak Kh8 27. Pf7 schaak Kg8 28. Ph6 schaak Kh8 29. Dg8 mat.
24. Td1xd5! Tc5xd5 25. b3xc4
Een vreselijke penning: het directe gevolg van 22. …c4. Zwart moet nu wel nemen op g5, omdat hij anders te veel materiaal achter komt. 25. …Ld6 is niets: 26. Dg4 f5 27. Dh4 en wint.
25… f6xg5 26. Df4-g4
Met de dreiging 27. De6 mat. Zwart wordt gedwongen de dame te geven.
26… Td5-f5 27. Lg2xa8 Tc8xa8 28. Dg4-e4
Op 28. Dd4 heeft zwart 28. … Pf6.
25… Ta8-d8
Er dreigde 29. De6 schaak met stukwinst.
25. De4-d4
Met een ondertussen bekende dreiging. Zwart had hier maar een verdedigingszet, nl. 29…. Tf6; na 30. Dd5 schaak Tf7 31. Dxg5 Tc8 kan hij dus nog even doormodderen. Hij speelde echter:
25… Kg8-f7
Nu echter is het onmiddellijk uit:
30. g3-g4! En zwart gaf het op.
Op 30. … Tf8 volgt 31. Dd5 mat; op 30. ….Tc5 speelt wit 31. Dh8 met onpareerbare dreigingen en op 30. ….Tf6 tenslotte is het simpele 31. Dd5 schaak voldoende voor winst.) 1-0.
Partij in viewer:
10 maart:
Vrijwel iedere Nederlander weet van de Nederlandse grootmeester Jan Timman als wereldtopper. Van de jaren 70 tot de jaren 90 was hij, geboren in Amsterdam op 14 december 1951, een van ’s werelds beste spelers. Hij kwalificeerde zich meerdere malen voor het kandidaatschap voor het wereldkampioenschap. Helaas is hij nooit wereldkampioen geworden. In januari 1982 stond Timman tweede op de wereldranglijst, zijn bijnaam “best of the west” heeft hij jaren mogen dragen.
Maar weinig Nederlanders weten dat Jan Timman ook een gerenommeerd eindspelstudiecomponist is. Op dat gebied heeft hij veel composities gemaakt.
Vorig jaar kreeg hij de FIDE-Meestertitel toegekend in de schaakcompositie, wat een bewijs is dat hij op dat gebied zijn mannetje staat. Naast de titels in het partijschaak, in 1971 Internationaal Meester en in 1974 Internationaal Grootmeester, mag hij sinds vorig jaar met een derde titel pronken.
Ik wil twee mooie eindspelstudies van Jan Timman, gecomponeerd in 2015 of 2016, tonen.
Twee studies met als opdracht: wit begint en wint.
1. Th5+! gxh5
1… Kg7 2. Txg6+ Kxg6 3.Lb1 Dxb1+ 4. Kxb1 Kxh5 5.e6 Kg6 6. h5 is een winnende zijtak.
2. Lb1 c2 3. Lxc2 Kh6!? 4. Kb1!
wederzijdse zetdwang
4… Da3 5. Tg6+ Kh7 6. Tg3+ d3 7. Txd3 Da7!? 8. Td7+ Kh6 9. Th7+ Dxh7 10. Lxh7 en wit wint.
Een eindspelstudie met een rijke inhoud: na een inleidend torenoffer en het omzeilen van een patwending (4. Lxd3? pat) volgt een wederzijdse zetdwang (na 4.Kb1 kan wit aan zet niet winnen want 5. e6 werkt niet wegens 5… dc4 6.Tg6+ kh7 en wit heeft geen Tc6+ meer), gevolgd door een nieuwe patwending (8. Ta3+? Kh6 9. Txa7 pat) om uiteindelijk af te wikkelen naar een gewonnen pionneneindspel.
1. f4+! Pxf4 2. Kh2
Niet 2. b7 wegens 2… Lg3
2… Ph5 3. Lxh5 Kh6!? 4. b7
Op 4. a4? Komt 4… Le1! 5. b7 Lc3 6. b8L Kxh5 7. Kg3 La5 8. La7 Kg5 of 7. Lc7 Kg4 en remise.
4… Lf6 5.b8L!
5.b8D? Le5+ 6. Dxe5 is pat.
5… Kxh5 6.Kg3!
NIet 6. a4? wegens 6. … Lc3!
6… Lc3 7. Lc7 Kg6 8. a4 Kf5 9. Kf3
9. a5? Lxa5 10. Lxa5 Ke4
9… e5 10.a5 en wit wint..
Na een ingenieuze pattruc moet wit na de loperpromotie nauwkeurig spelen (dus de a-pion niet te snel oprukken) om de zwarte koning buitenspel te houden en zo het lopereindspel nog net te winnen.
