Thematoernooi Koningsgambiet
Vergeten groente van het schaakspel!?
Wie durft de gambietenbrug op?
Schaakfuif HSG tgv 150 jaar KNSB
Zaterdag 29 april in Hilversum
Schaakclub HSG Hilversum nodigt schaakliefhebbers uit om op zaterdag 29 april het 150-jarig jubileum van de KNSB, de Koninklijke Nederlandse Schaakbond alvast een beetje te vieren. Op het programma staat een thematoernooi met twee verplichte openingszetten:
1 e4 e5 2 f4 exf4.
Het eeuwenoude koningsgambiet dus, ooit een als het ware bijna verplichte partij-opzet uit de periode van het romantische schaak.
Volgens HSG een voor de hand liggende keuze gezien de mijlpaal van onze koninklijke schaakbond, de oudste nationale schaakfederatie ter wereld. Bovendien vindt het toernooi plaats twee dagen na Koningsdag. En het is een passend vervolg op het Queen’s Gambit Festival Hilversum (2021).
Het koningsgambiet is misschien wel een vergeten groente van het schaakspel. Ooit razend populair, tegenwoordig branden nog maar weinig topspelers er hun vingers aan met wit. Volledig weerlegd kun je het gambiet zeker niet noemen, al dacht ene Bobby Fischer dat wel na zijn uitvinding van de solide Fischer-verdediging: 1 e4 e5 2 f4 exf4 3 Pf3 d6!, een speelwijze die op 29 april vast op het bord zal komen in Hilversum. Een echte durfal speelt wellicht 3 …, g5!?, het vlijmscherpe Kieseritsky Gambiet.
Wie durft/gaat op 29 april de gambietenbrug op?
Het thematoernooi wordt gehouden in het St. Aloysius college aan de Schapenkamp 200 in Hilversum, 400 meter lopen van Hilversum CS.
Toernooi-opzet:
Zes ronden Zwitsers, A- en B-groep, jeugd en senioren, maximaal 80 deelnemers
Speeltempo: rapid, 15 minuten per speler per partij, geen increment
Registratie 10:00 – 10:30 uur, daarna eerste ronde. Prijsuitreiking circa 15:45 uur
Deelname gratis, toepasselijke (troost)prijzen
Inschrijving en info: www.hsghilversum.nl of via deze link.
Deelnemerslijst.
Het uitroepteken bij 3… d6 is van Bobby Fischer himself.
3… g5 wordt klassieke verdediging tegen het koningspaardgambiet genoemd, de variant na de verdere zetten 4.h4 g4 5.Pe5 heet in de openingentheorie Kieseritzky-gambiet. Het boekje van Euwe achtte 4… g4 gedwongen, gaf drie andere zetten als zijnde slecht. Het daar niet vermelde 4… d5 zoals eind vorig jaar in chessgames.com/perl/chessgame?gid=2444115&comp=1 (Zwart is GM, de witspeler werd twee dagen later 13) is echter volgens de computer evengoed iets beter voor Zwart. De notatie in chessgames.com/perl/chessgame?gid=1075494&comp=1 is de historisch correcte, Kieseritzky (met -z-!) deed in die stelling nooit anders dan 9.g2-g3, een overigens zijn voorbeeld volgend ook door Morphy en Anderssen toegepaste zet. De partij is veelvuldig tot op de huidige dag met het niet gespeelde 9.gxf3 gepubliceerd, vroeger ook in chessgames wat onomstotelijk blijkt in de reactie van Kibitzer nimh.
Een heel leuk idee om een toernooi rond het Koningsgambiet te organiseren. Deeltje 12 van de openingsserie van Euwe was mijn favoriet, hoewel ik meestal Spaans speelde. In 1960 speelde Fischer met zwart tegen Spasski in het Kieseritsky gambiet 4….g4 en verloor mede door een nieuwtje van Spasski, die het koningsgambiet heel goed kende en bijna altijd won. Boris Spassky vs Robert James Fischer (1960) Don’t Get Busted! (chessgames.com)
Spassky heeft volgens Megabase slechts tweemaal verloren met het Koningsgambiet. Beide in simultaans, tegen Motwani en Lane, behoorlijk sterke spelers.
Hij won er o.a. mee tegen Fischer, Karpov, Z. Polgar, Kholmov, Bronstein, Averbach, Furman en Portisch.
Totaalscore van Spassky: +31 – 2 = 17 , dus 39,5 punten uit 50 partijen, 78 %.
Ik was erbij toen Spassky in de jaren 60 een simultaanpartij verloor tegen mijn inmiddels overleden Haagse generatiegenoot Ferry Oldenhof, pionnen als in chessgames.com/perl/chessgame?gid=1076492 maar dan zonder d7-d5 (“dat hep toch nergens voor nodig!”).
chessgames.com/perl/chessgame?gid=2072068
In het boek van Keres stond 10… o-o.
In mijn jonge jaren plakte ik de schaakrubriek van Constant Orbaan in het Algemeen Handelsblad (later opgegaan in de NRC). Hij analyseerde de partij tussen Spasski en Bronstein in het Koningsgambiet onder het hoofdje “Magische klank”, wat ook op de originele speelwijze van Bronstein sloeg. Hier deed hij echter een heel zwakke zet: 8. h6. Dat gaf Spasski de mogelijkheid om bij zet 15 een fraaie offercombinatie in te zetten.
Boris Spassky vs David Bronstein (1960) The SMERSH Gambit (chessgames.com)
Als je de computer annotated score aanklikt, dan krijgt 15.Pd6 een vraagteken.
Misvatting(en) van Tony Santasiere dat na 17… Dd5! (zijn uitroepteken) 18.Lb3 Dxb3 19.Dxb3 Le6 Zwart de betere kansen zou hebben.
Tweede koningsgambiet Spassky-Bronstein chessgames.com/perl/chessgame?gid=1034585
Het niet gespeelde 15.Pd4-e6, echo van het vorige koningsgambiet, kreeg van Iivo Nei een uitroepteken.
De Kibitzer’s Corner van chessgames heeft 2x een link naar Schulten – Morphy 1857 en aldaar roert Sally Simpson=Geoff Chandler de volgens hem invloed van het tweede koningsgambiet tussen Spassky en Bronstein aan, hoe het komt dat Fischer nooit meer op 1.e4 van Spassky met 1… e5 heeft geantwoord.
De Canadese IM Lawrence Day heeft daar de unheard melody, spiegelbeeld van het bijna twaalf jaar eerder metterdaad op het bord gekomen 15.Pe4-d6, uit de Shahovki Informator en meent dat 15… Ta4 op 15.Pd4-e6 in Zwarts voordeel zou zijn, kennelijk niet wetende dat Nei in zijn heet-van-de-naald-commentaar voor The Chess Player die zet met !? heeft vermeld gevolgd door het oordeel +=. Bij wederzijds sterkste spel blijft het witte voordeel binnen de gelijkspelmarge, als iemand interesse toont kan ik meer laten zien dan de nu volgende selectie. 15.Pe6 Ta4 16.Thf1 fxe6 17.dxe6 Pf6 (17… Dxe6 18.Lf3 Dh6 19.Ld5+ Kh8 20.Dxh6) 18.De3 (sterker dan 18.Dg5 De7 19.Txf6 Lxe6) 18… De7 19.Db3 Te4 (19… Ta5 20.Db4) 20.Td8+ Dxd8 21.e7+ Le6 22.exd8D+ Txd8 23.Df3 Lg4 24.Dxe4 Pxe4 25.Lxg4.
of 16.The1 Pf6 (16… fxe6 is niet goed 17.dxe6 Pf6 18.Lf3 Dxd2+ 19.Txd2 Lxe6 20.Txe6) 17.Lf3 a5 (17… h6 18.Kb1 fxe6 19.b3 Db6 20.De3!!) 18.a3 Txa3 19.bxa3 Dxa3+ 20.Kb1 Ta6 21.Te3 Tb6+ 22.Tb3 Txb3+ 23.cxb3 fxe6 24.Da2, maar ook na 16… Pf8 17.Pxf8 Kxf8 blijft het witte voordeel binnen de gelijkspelmarge.
Niet 15… Ta4 maar 15… Te4 is volgens de ChessBase-computer het sterkste 16.Lf3 Te5 17.Pf4 b5 en het zwarte voordeel blijft binnen de gelijkspelmarge, spectaculairder is 16.Ld3 Te5 17.Dc3 fxe6 18.dxe6 Pf6 19.Lxh7+ Kxh7 20.Txd6 cxd6 21.Dd3+ Kg8 22.Dxd6 Txe6 23.Dc7 =.
Ik veronderstel dat O’Kelly in Schakend Nederland van februari 1972 het van de spelers heeft dat de slotstelling remise is gegeven “op basis van de afwikkeling 19.Pf3 Pxf3 20.Dxe8+ Lxe8 21.Txe8+ Df8 22.Txf8+ en de strijd vervlakt”, wat bewijst dat de computerzet 19… Tf5 een subtiliteit is.
In de Corona-jaren heb ik zeker 25 vluggertjes op chess.com gespeeld met de variant 3. Pf3 g5 4. Pc3 g4 5. Pe5 Dh4+ 6. g3 fxg3 7. Dxg4 g2+ 8. Dxh4 gxh1D 9. Dh5. Erg leuk.
9.Dh5, winnend ook na het voorstel 9… Pc6 van Adolf Meisels (Deutsche Schachzeitung 1884, blz. 161), aldus in brief van 3 oktober 1882 aan de DSZ voorgesteld door de Deen Louis Quaade als versterking van de analyse van Adolf Rosentreter met de pion op d4 in plaats van het paard op c3.
Herstel (dat komt ervan als je iets opschrijft zonder bord en stukken te zien!):
9… Pc6! is de door Shaw 2013 N (nieuw) genoemde zet van Meisels als Wit niet 9.Dh5! maar zoals Dr. Carl Friedrich Schmid in de DSZ 1884 ten onrechte meende Quaade te moeten corrigeren 9.Pc3 doet, daarmee dezelfde stelling bereikend als via 4.d4 en 9.Pc3 (Rosentreter liet met 9.Dh5 slaan op e4 met schaak toe, in dat geval was de correctie van Schmid terecht!)
“als Wit niet 9.Dh5! maar zoals […] Schmid […] ten onrechte meende Quaade te moeten corrigeren 9.d4 doet” natuurlijk.
Dank! Wist niet dat deze variatie al zo oud en door onze verre voorvaders al zo doordacht was.
Orbaan geeft in zijn analyse van de partij Spasski-Bronstein een aantal varianten na 15. Pd6, waaruit hij concludeert dat alles voor wit wint. Maar misschien was er nog een zet die wint en waarbij dat sneller aantoonbaar is. De combinatie van Spasski is ongeveer 10 zetten diep.
Leer toch een keer inspringen als je op een reactie reageert, dat komt de helderheid van de discussie ten goede!
En 15.Pd6 leidt tot het computeroordeel 0.00. Bij voorbeeld als je in je eigen link ENGINE aanklikt rechtsonder de notatie,
en ook zoals ik al eerder heb gemeld bij aanklikken van ‘computer annotated score’ onder de notatie.
Je kunt ook de partij in 365chess opzoeken en rechtsboven engine aanklikken.
Als je Louis Quaade opzoekt bij Edward Winters Chess Notes, blijkt dat Henk goed ingevoerd is… Het is dus een Deense zeekaptein uit Oringe, wat wellicht verklaart dat sommige bronnen (het betreffende Euwe-deeltje, zoals ik me vagelijk herinnerde) het over een Nederlandse kapitein hebben. Er zijn dus twee zeekapiteins (naast William Davies Evans) waarnaar een schaakopening is genoemd. Er zullen er niet meer zijn, maar ik vermoed dat ze in dit gebied niet slecht vertegenwoordigd zijn. En dat terwijl een kleine zoektocht op internet slechts één andere schakende zeekaptein opleverde (zie de site van de Georgische schaakclub van Batumi). Lagere rangen? Ik weet alleen van de sovjetgrootmeester Ratmir Kholmov, die in de Tweede Wereldoorlog de arctische wateren bevoer.
Daarom een vrijdagavondvraag na Twee voor twaalf en de detective op België: wie kent nog meer (enigszins bekende) schakende zeevarenden?
Geheel onbedoeld ingesprongen.
Op deze plaats had dus de reactie van Wim Weehuizen van 08 april horen te staan.
Vukovic keurde 14… e2 af (Bronstein had daarna nog maar 20 minuten bedenktijd over) als zijnde onnodig tempoverlies, maar merkt op dat het nog niet – wat wél door de Sovjet-commentaren zo was voorgesteld – de eigenlijke verlieszet was.
Kasparov merkt in zijn Great Predecessors op dat Spassky tegen Petrosian of Kortchnoi waarschijnlijk 15.Pd6 zelfs niet in overweging zou hebben genomen.
Het uitroepteken voor 15.Tf2 bij o.a. Kasparov en Shaw is voor de computer geen beletsel om 15.Dxe2 met afstand op plaats één te zetten.
“15.Tf2 is sterker, zwart had met 15 … Ld6x overeind kunnen blijven” – Boris Spassky: From Russia with Love door Wim Weehuizen, Schaaksite 18 november2019.
Koningsgambiet, een van mijn favoriete openingen. Net even gekeken in mijn database, en ik heb 20 partijen met wit gespeeld met 2. .. exf4. Mijn score was 15.5 uit 20.
Mijn voorkeur gaat uit naar de varianten met 3.Lc4, die zijn wat minder uitgeanalyseerd, en zeker op onderbond niveau leuk zat. Ook kom je met Weens nog wel eens in dit soort stellingen.
chessgames.com/perl/chessgame?gid=2458303
chessgames.com/perl/chesslike.pl?gid=2077312
Heel veel koningsgambieten (vooral rapid/speed/blitz) van Nepom- met Wit, op ChessBase van vorig jaar alleen al zestien!