Recensie: Black & White Magic – Colour complexes in chess explained
Mijn schaakbibliotheek bevat ruwweg tweehonderd boeken. Maar geen enkel boek heeft dit specifieke onderwerp als centrale thema. Uiteraard zijn er wel diverse boeken die dergelijke structuren behandelen, maar niet zo uitgebreid als in dit nieuwe boek van de Zweedse grootmeester Axel Smith.
In het boek komen vooral midden- en eindspelvoorbeelden aan de orde. Laat ik maar meteen een voorbeeld geven uit het eerste hoofdstuk over de blokkade. Zie onderstaande stelling.
Axel speelde hier 16. … e4! Hij kon met 16. … Pxb4 een pion winnen, maar hij denkt dat het beter is om positioneel te spelen. Hij zegt hierover:
“Door de witte pion op d4 te fixeren, draait hij wit’s zwarte loper de nek om en begint een strategie over de witte velden. De volgende stap is mogelijk:
a) Breng een ander paard naar een wit veld, zoals bijvoorbeeld c4, of…
b) speel de pionnen op de koningsvleugel naar voren. Het is makkelijk om je voor te stellen dat zwart met veel stukken aanvalt terwijl wit’s loper niet kan helpen met de verdediging.”
Dit lijkt me een duidelijke uitleg. U vindt het vervolg hieronder.
Aan het einde van deze partij lopen we tegen een kleine tekortkoming aan. Axel geeft niet aan hoe het mat loopt. Op zich is dat niet moeilijk. Maar correct zou zijn geweest: gaat mat of verliest materiaal. Maar dit boek is uiteraard niet geschreven voor beginners. Enigszins gevorderde schakers zien natuurlijk zelf ook wel hoe je het verder afrondt.
Marathonlopers
Ik was die term nog niet eerder tegengekomen. Het is al snel duidelijk wat Smith hiermee bedoelt. Een marathonloper is een loper die veel speelruimte heeft, maar zich beweegt over lege diagonalen. Zie de volgende stelling:
U vindt een verkorte weergave van wat Smith hierover zegt. Zwart staat een pion achter en vecht voor remise. De vraag is: moet zwart het loperpaar behouden, of wit opzadelen met een dubbelpion?
Nog veel meer interessante stellingen
Het boek staat boordevol met interessante stellingen en partijfragmenten. Veelal van de auteur zelf. Maar het is beslist geen potje opschepperij. Smith behandelt regelmatig stellingen waarin hij zelf niet de beste voortzetting vond, maar later in de analyse de zaak wel wist te verbeteren. Zijn huwelijkspartner komt ook met enige regelmaat aan bod. Hij zegt zelf dat hij nogal kritisch was over haar spel. Maar Ellinor Frisk is bepaald geen slechte speelster. Ze is WIM en heeft tegenwoordig een rating van 2174. Op haar hoogtepunt had ze zelfs een rating van boven de 2300.
Ze passeert de revue als het gaat om lopers, waar ze aanvankelijk te veel waarde aan hechtte en later komt ze nog een keer aan bod in het hoofdstuk over visualiseren. Smith doet dat op een plezierige manier. Dus vermoed ik dat het boek geen aanleiding zal zijn voor een scheiding. Daar is het trouwens nog te vroeg voor, want in Zweden ontstaan de meeste echtscheidingen na de zomervakantie als de echtelieden te lang op elkaars lip hebben gezeten. Althans dat hoorden we van een makelaar toen we daar zelf op zoek waren naar een woning. Maar dat terzijde.
Onderhoudend en duidelijke uitleg
Waar ik soms moeite mee heb is een schaakboek waarbij de auteur de lezer overspoelt met varianten. Dat is beslist niet de stijl van Smith. Hij houdt het beperkt en er ligt veel nadruk op uitleg van het materiaal. Hij doet dat op een onderhoudende en soms zelfs kleurrijke manier. Het boek leest lekker makkelijk weg. Zelf kan ik het materiaal goed volgen zonder een bord er bij te pakken. Dat is natuurlijk een prima oefening in visualisatie.
Smith leidt de hoofdstukken in met heldere definities van de onderwerpen die hij in het betreffende hoofdstuk gaat bespreken. Vervolgens sluit hij de hoofdstukken weer af met de belangrijkste lessen die de lezer kan heeft geleerd. Dat is uiteraard zeer overzichtelijk en lijkt me didactisch een sterke zet.
Al met al vind ik het een bijzonder leerzaam boek met een eigen invalshoek. Overigens heb ik me bij de partijfragmenten beperkt met het commentaar. Smith doet het een stuk uitgebreider. Maar het kan natuurlijk nooit de bedoeling zijn om in een recensie alles over te pennen. U krijgt een beter beeld van het boek aan de hand van de inhoudsopgave en het excerpt.
Inhoudsopgave
- De blokkade – 19
- Marathon lopers – 41
- Zwakke velden -71
- Lopers van ongelijke kleur – 113
- Kwaliteitsoffers – 139
- Zwakke velden voorkomen – 171
- Visualiseren – 193
- Test – 219
Samenvatting -249
Gegevens: Black & White Magic – Colour complexes in chess explained
- Auteur: Axel Smith
- Publicatiedatum: 12 april 2023
- Aantal pagina’s: 264
- Uitgever: Quality Chess
- Hardcover ISBN: 978-1-78483-191-2
- Paperback ISBN: 978-1-78483-190-5
- PDF-Excerpt
- Verkrijgbaar als Paperback € 24,99 of als hardcover € 29,99
- Boek bestellen…
Het verbaast me niet dat Axel de term marathonloper bezigt; hij is een zeer verdienstelijke loper zelf: deze maand eindigde hij op de 25:e plaats in de Stockholm marathon op 2.32,15
Dat wist ik niet. Ik heb Axel wel een keer ontmoet en gesproken bij een toernooi in Göteborg, georganiseerd door de schaakclub waar ik toen lid van was SS Manhem. (SS staat voor Schacksällskapet). Overigens een bijzonder actieve vereniging.
Het schaakleven in Zweden is trouwens bloeiend. Ze hebben daar een Grandprix circuit (weekendtoernooien) waar ik graag aan meedeed. Dat mis ik hier in Nederland. Zo’n formule zouden we hier ook eens moeten proberen. Iedereen in één groep. Vrijdag rapid en dan zaterdag en zondag 2 x 2 gewone partijen. Er waren trouwens ook andere formules.
Zijn tijd op de marathon is natuurlijk prima. Dat doen niet veel mensen hem na. Zelf kwam ik niet verder dan 2.54.53