Krantenrubrieken weekend 8 juli 2023
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad en Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman
Het eufemisme voor een zet gemist hebben
Kent u de uitdrukking “Ik was <zet van de tegenstander> vergeten”? Het is een uitdrukking die in mijn herinnering in de jaren ‘80 door b.v. Jan Timman werd gebruikt. Tegenwoordig ook, zo zei Nepomniachtchi in de persconferentie na de achtste matchpartij van de WK-match dit jaar: “Ik was de zet Td2 helemaal vergeten en daarna stond ik opeens verloren.” Op Chess24 schrijft de verslaggever als uitleg erbij: “Dit is bekend jargon voor topspelers als ze een zet van de tegenstander gemist hebben.” Zo vatte ik het ook altijd op en ik vond het maar suf. Waarom een eufemisme gebruiken, zeg gewoon hoe het is! Maar het verwarrende is: het kan ook gewoon een correcte beschrijving zijn. Dat weet ik helaas uit eigen ervaring.
Afgelopen zondag en maandag moest ik in de 1/8e finale van het Nederlands kampioenschap tegen Sipke Ernst. In de eerste matchpartij kwam ik goed uit de opening, maar verspeelde mijn voordeel. In het eindspel zag ik dat hij een truc had, maar dat die (nog) niet werkte. Twee zetten later bedacht ik me na het uitvoeren van mijn zet “O shit, die truc heeft ie nog en werkt nu wel!” Ik was hem even vergeten dus…. Ik denk nog steeds dat topspelers het meestal als eufemisme gebruiken, maar het kan dus wel degelijk kloppen.
Dimitri Reinderman – Sipke Ernst
1.c4 c6 2.e4 d5 3.exd5 cxd5 4.cxd5 Pf6 5.Pc3 Pxd5 6.Pf3 Pc6 7.Lb5 g6 8.Da4 Dd6 9.Pe4 De6
Zwart zet zijn dame op een raar veld om pionverlies (9…Dc7 10.Dd4) te voorkomen.
10.0–0 Lg7 11.Te1 0–0 12.d4 Pb6 13.Da3 a6
Nu is e7 moeilijk te handhaven en zo verliest zwart alsnog een pion.
14.Lxc6 Dxc6 15.Dxe7 Lf5 16.Pg3 Le6 17.Dh4 f6 18.Lh6 Tae8 19.Lxg7 Kxg7
Half uur meer op de klok, pion meer, ik was wel tevreden. In het vervolg speel ik echter wat te passief. Sowieso heeft zwart met zijn loper en veld d5 wel wat compensatie.
20.Df4 Pd5 21.Dd2 Lg4 22.Txe8 Txe8 23.Pe1 Db6 24.h3 Ld7
Hier had ik wel door dat ik liever torens dan dames wilde ruilen, maar toch deed ik geen 25.a3! om de volgende zet te voorkomen.
25.Pf3?! Db4! 26.Tc1 Lc6 27.Td1 Dxd2 28.Pxd2 Pf4 29.f3 Ld5 30.Tc1
Ik dacht dat ik Tc8 moest voorkomen maar c1 is een onhandig veld voor de toren. Ik zag wel dat 30…Te2 niet werkte wegens 31.Tc7+.
30…f5 31.b3 Kf6
Ik wilde 32.Kf1 spelen en dan 33.Pc4, maar bedacht me opeens dat die laatste zet ook meteen kon. Dus niet.
32.Pc4?? Te2!
Het is meteen over. 33.Pxe2 Pxe2+ 34.Kf2 Pxc1 verliest een stuk, de partij is niet veel beter.
33.Kf1 Txg2 34.Ph1 Th2 35.Kg1 Txa2 36.Te1 Pxh3+ 37.Kf1 Lxf3 38.Pg3 Lg2 mat
Ik verloor hierna ook nog met zwart. De finale van het NK dit weekend is zonder mij.
Partij in viewer:
Vorige week bespraken we een schaakprobleem dat veertig jaar geleden vooraf als “onmogelijk te componeren” zou zijn geweest. Men bleek het fout te hebben. De vraag die ik mezelf stelde: “Wat maakt een schaakprobleem zo bijzonder?” Als bij een beoordeling van een schaakprobleem het feit naar boven komt, dat zoiets nog nooit is vertoond, krijgt het probleem vleugels. Als daarnaast het unieke, nooit vertoonde, thema goed uit de verf komt en als het probleem voldoet aan meer uiterlijke kenmerken, zoals mooie sleutelzetten en varianten, dan kan dat probleem de hoogste waardering krijgen.
Eens in de drie jaren brengt de Wereldschaakbond (FIDE) een zogenaamd FIDE –album uit met daarin over dat tijdvak de beste schaakproblemen en eindspelstudies. Om in aanmerking voor een plaats in dit album bepalen drie juryleden de waarde van dat probleem met een getal van 1 t/m 4. Als alle drie juryleden het getal 4 toekennen mag je aannemen dat het probleem het hoogste niveau heeft. Schaakproblemen met twaalf punten zijn heel schaars. De proef op de som, het probleem van vorige week van Yarosh had inderdaad een maximale score van 12 punten gekregen in het FIDE-album van 1983-1985 en dus terecht een absoluut meesterwerk.
Een beetje tot mijn verbazing, ik wist het niet, heeft Yarosh een jaar later nog een schaakprobleem gemaakt met een volledige Babson. Deze vierzet leverde ook 12 punten op. Omdat de oplosser al weet waar hij of zij naar kijken moet bij het oplossen, bied ik dit probleem aan om op te lossen.
Speciaal voor de vakantietijd bied ik ook ter oplossing de beste twee driezetten met 12 punten uit het tijdvak 1983-85. De vier- en de twee driezetten zullen besproken worden na drie weken.
Per ongeluk is vorig week de rubriek van 8 juli geplaatst. Hierbij de rubriek van 1 juli:
Berucht en beroemd
Sommige schakers behalen meer faam in de schaakwereld door hun capriolen buiten het bord, dan hun prestaties op het bord. De Engelsman Tony Miles was zo’n schaker die de gemoederen regelmatig bezighield. Zo had hij het geregeld aan de stok met zijn collega’s, die het soms in uitgebreide opiniestukken moesten ontgelden.
In 1985 was Miles te gast in Tilburg, waar hij er uiteindelijk met de toernooiwinst vandoor ging, voor onder meer Jan Timman. Miles baarde opzien doordat hij zijn zetten in een liggende houding speelde. Hij had een medisch rapport verkregen waaruit bleek dat hij last van enorme rugpijn, waardoor hij toestemming kreeg om zijn zetten vanaf een bed uit te voeren. Zijn tegenstanders moesten wel in een speciale bijeenkomst hun instemming geven. Iedereen was akkoord, behalve de Duitse schaker Robert Hübner. Wat was Hübners probleem? Hübner was van mening dat Miles zijn rugpijn acteerde, omdat hij hem de avond ervoor nog rustig zag zitten eten in een Chinees restaurant. Arbiter Geurt Gijssen moest uitkomst bieden. Hij besloot dat Miles en Hübner de partij op de eerste rustdag moesten spelen, waarbij Miles op een stoel moest zitten, maar wel het recht had om vrij rond te lopen. Van een echte partij was vervolgens geen sprake, aangezien Miles en Hübner al snel remise overeenkwamen.
Dat Miles moeite had om de ‘sportieve plicht’ te verrichten liet hij al eerder zien bij een toernooi in het Engelse Luton. Miles had slechts een halfje nodig om de toernooizege binnen te halen, terwijl opponent Stewart Reuben met een remise een hoge klassering kon veiligstellen. Zonder ook maar een zet te spelen kwamen ze vervolgens remise overeen. Daar was de organisatie niet blij mee en de arbiter besloot een score van 0-0 toe te kennen. Miles liet zijn onvrede met dit besluit kennen door te stellen dat dit soort partijen veel vaker voorkomen – vaak worden er enkele betekenisloze zetten gespeeld voordat een vooraf besproken remise tot stand komt, en dit was de eerste keer dat een partij 0-0 verklaard werd.
Toch was Miles zijn schaakcarrière zeker niet onverdienstelijk. Lange tijd was hij de beste Britse schaker en halverwege de jaren 80 behoorde hij tot de tien beste schakers van de wereld. Vooral zijn overwinning op Karpov zal voor altijd memorabel blijven.
Karpov-Miles
1.e4 a6!?
Een enorme provocatie. Karpov krijgt gratis het centrum cadeau. Toch wilde Miles niet zozeer provoceren, hij wilde vooral de theorie vermijden.
2.d4 b5 3.Pf3 Lb7 4.Ld3 Pf6 5.De2 e6 6.a4 c5 7.dxc5 Lxc5 8.Pbd2 b4 9.e5 Pd5 10.Pe4 Le7 11.0-0 Pc6 12.Ld2?
Met deze voorzichtige zet geeft Karpov het openingsvoordeel uit handen. Hij had beter gelijk de stelling kunnen openbreken met c2-c4.
12…Dc7 13.c4 bxc3 14.Pxc3 Pxc3 15.Lxc3 Pb4! 16.Lxb4 Lxb4 17.Tac1 Db6 18.Le4 0-0 19.Pg5?!
Te gekunsteld. Met accuraat spel grijpt Miles nu het initiatief.
19…h6! 20.Lh7+ Kh8 21.Lb1 Le7! 22.Pe4 Tac8!
23.Dd3??
Een onvoorstelbare blunder die Karpov pardoes een pion kost. Hij is duidelijk van slag door het spel van Miles en in het vervolg komt hij er niet meer aan te pas.
23…Txc1! 24.Txc1 Dxb2! 25.Te1 Dxe5 26.Dxd7 Lb4! 27.Te3 Dd5 28.Dxd5 Lxd5
Het loperpaar domineert het bord.
29.Pc3 Tc8 30.Pe2 g5 31.h4 Kg7 32.hxg5 hxg5 33.Ld3 a5 34.Tg3 Kf6 35.Tg4 Ld6 36.Kf1 Le5 37.Ke1 Th8 38.f4 gxf4 39.Pxf4 Lc6 40.Pe2 Th1+ 41.Kd2 Th2 42.g3 Lf3 43.Tg8 Tg2 44.Ke1 Lxe2 45.Lxe2 Txg3 46.Ta8 Lc7 0-1 Een wereldprestatie. Miles was berucht en beroemd.
Partij in viewer:
Ik dacht dat het Ljubojevic was die Miles had zien zitten in een restaurant (of was het tijdens een potje bridgen?) en daar een hatelijke opmerking over maakte.
Huebner maakte bezwaar tegen het spelen tegen een Miles op een massagetafel omdat hij daardoor te zeer afgeleid zou worden. Ze kwamen overeen om een korte remise te spelen. Een official vroeg of ze een normale partij konden spelen. Nee, dat zat er niet in. In de analyse van Miles vroeg deze zich af hoe hij 1 d4 f6 en 2…g5 zou beantwoorden: Dh5 en een j’adoube? De partij was uiteindelijk: 1 d4 e5 2 dxe5 Dh4 3 Pf3 Da4 4 Pc3 Da5 5 e4 remise. Een mooie hieroglief.
(Zou allemaal moeten staan in een New in Chess magazine uit 1985 waarin Miles verslag doet van het toernooi. Ik kan het niet meer vinden, tijdens een verhuizing waarschijnlijk weggegooid…)
Dit klopt. Miles schreef voor NIC een soort dagboek over zijn belevenissen tijdens dat Interpolistoernooi. “O, doctor Miles, ik zie dat het alweer erg goed met u gaat!” merkte Ljubojevic op toen hij Miles in het restaurant zag zitten. De robber bridge was met Ljubojevic (!) en Kortchnoi, waarbij Miles niet meer wist hoe hij zitten moest en een vervanger zocht. Ik meen dat Ligterink hem uiteindelijk uit zijn ellende verloste.
Miles en Ljubojevic zijn nog wel even mee zoet geweest met deze affaire. Toen Ljubojevic in de zomer van 1986 (een klein jaar later) het OHRA-toernooi won, had NIC nog een groot interview met hem, waarin hem onder meer werd gevraagd hier nog eens op terug te kijken. Hij was er van overtuigd dat Miles komedie speelde. Op zijn beurt nam Miles hem dit weer zeer kwalijk.
In een lang geleden gespeeld toernooi in Groningen was Miles als een der laatsten bezig. Hij stond hopeloos verloren. Opgeven lag voor de hand. Vol verbazing zag de witspeler hoe Miles zijn koning eerst nog op kundige wijze naar de eerste rij wist te manoeuvreren. Nadat de zwarte monarch daar was aangekomen, gaf Miles glunderend op.