Driedubbele aflevering van de krantenrubriek
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad en Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant. Vanwege vakantie zijn
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
12 Augustus: Hoe Stellwagen door vals spel de wereldtitel misliep
Deze maand ben ik twee keer actief als coach. Van 2 t/m 9 bij het EU kampioenschap in Mureck (Oostenrijk), 12 t/m 19 augustus bij de Jeugdolympiade in Eindhoven. Als coach is de voornaamste taak om te helpen met bij de voorbereiding en bij het analyseren van de partijen. In de loop der jaren heb ik zo veel jonge schakers bijgestaan, soms met veel succes, soms met tegenvallende resultaten. Maar wat me nog steeds frustreert is hoe Daniël Stellwagen in 1999 in Oropesa Del Mar (Spanje) net geen wereldkampioen werd. Vooral omdat het niet helemaal eerlijk was gegaan.
Daniël was toen op rating rond de tiende plek geplaatst, maar deed het veel beter. Hij bleef ongeslagen (met o.a. remise tegen Nakamura) en won diverse partijen. Met ingang van de laatste ronde stond hij gedeeld bovenaan met de Chinees Wang Yue naar met een betere tiebreakscore. Een overwinning in de laatste ronde zou de wereldtitel opleveren en remise misschien ook. Het talent uit Soest kreeg tegen de Rus Tomashevsky een beter eindspel, maar hij gaf remise, enerzijds vanwege zenuwen, anderzijds omdat concurrent Wang Yue een gelijke stelling had. Echter: dat was tegen een andere Chinees en die gaf onmiddellijk op! Voor de glorie van het vaderland, want zo werd Wang Yue wereldkampioen. Overduidelijk matchfixing natuurlijk en de Nederlandse delegatie diende dan ook een protest in maar dat werd verworpen: er zou niet genoeg bewijs zijn. Misschien waar, maar hoe duidelijk wil je het hebben?
Nou had ik het zelf waarschijnlijk ook wel handiger kunnen aanpakken door Daniël mentaal voor te bereiden op de spanning van de laatste ronde, al is dat lastig, en te wijzen op het gevaar van matchfixing. Wellicht had hij dan wel doorgespeeld en nog gewonnen. Dat was jammer, maar op Daniels partij uit de zevende ronde kijk ik wel met genoegen terug. Hij vroeg om iets anders dan gebruikelijk tegen de Russische opening van een sterke Iraanse speler en mijn suggestie pakte goed uit.
Daniël Stellwagen – Sayed Alavi
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.Pxe5 d6 4.Pxf7!?
Het Cochranegambiet. Theoretisch dubieus, maar met twee pionnen, een sterk centrum en een ontwikkelingvoorsprong voor het stuk krijgt wit wel praktische kansen. Ik had er twee maanden eerder Van der Sterren mee verslagen.
4…Kxf7 5.d4 Le7 6.Pc3 Te8 7.Lc4+ Kf8 8.0–0 c5 9.d5 Pfd7 10.f4 Lf6
11.e5! dxe5 12.Dh5 Kg8 13.d6+ Kh8 14.Lf7! exf4!
14…Tf8 15.Lg6 h6 16.Pe4 geeft wit een winnende aanval.
15.Lxe8 Ld4+ 16.Kh1 Pf6 17.Txf4
17…Dxd6?
Met 17…Pbd7! 18.Df3 Dxe8 had zwart zich kunnen verdedigen.
18.Txf6 Dxf6 19.Lg5 Df5 20.Lb5
Met gelijk materiaal heeft wit een grote ontwikkelingsvoorsprong en daarom een winnende stelling.
20…g6 21.Dh4 Pd7 22.Te1 a6 23.Te8+ Pf8 24.Ld3 Df7 25.Te7 Df2 26.Dxf2 Lxf2 27.Lf6+ Kg8 28.Tg7+ Zwart gaf op.
Partij in viewer:
19 Augustus: Eline Roebers sterk in world cup (zij wel)
Voor wie de ambitie heeft om wereldkampioen te worden is de FIDE World Cup, dat deze maand gehouden wordt in Bakoe (Azerbeidzjan), een belangrijk toernooi. Je moet een boel knock-outmatches winnen, maar dan heb je ook wat: er zijn drie plaatsen voor het kandidatentoernooi te verdienen, alwaar de winnaar zich voor de wk-match plaatst. Echt iets voor Anish Giri dus. Er is echter een probleem: het formaat lijkt onze beste hoop op de wereldtitel niet zo te liggen. Diverse keren in het verleden werd hij vroegtijdig uitgeschakeld door een outsider en dit keer was het helaas niet anders: in de derde ronde was de als 69e geplaatste Nijat Abasov te sterk. Ook Jorden van Foreest kwam niet voorbij de derde ronde, hij werd uitgeschakeld door achtvoudig Russisch kampioen Peter Svidler. Was er dan niets te juichen voor de Nederlandse fans? Jawel!
Naast de reguliere World Cup werd ook de World Cup voor vrouwen gehouden en daar had Eline Roebers een wildcard voor gekregen. Dat bleek terecht: zij won haar eerste drie matches met 2-0, wat verder geen enkele andere speler in de beide World Cups lukte. In de vierde ronde kwam Harika Dronavalli goed weg met 1-1, in de barrage won de Indiase. Maar Roebers heeft wel een flink bedrag gewonnen en ook weer wat ratingpunten verdiend, waardoor ze binnenkort in de top 40 van de Nederlandse ranglijst zal staan. Onderstaande partij is typerend voor haar: bepaald geen partij uit één stuk, maar wel steeds gecompliceerd en zo wordt de beslissende fout uitgelokt.
Klaudia Kulon – Eline Roebers
1.c4 Pf6 2.Pc3 g6 3.e4 d6 4.d4 Lg7 5.h3 0–0 6.Le3 Pc6 7.d5 Pe5 8.Dd2 e6 9.f4 Ped7 10.dxe6 fxe6 11.g4
Wit speelt agressief en pakt zo veel ruimte, maar zwart krijgt countermogelijkheden omdat door de pionzetten gaten ontstaan.
11…b6 12.Lg2 Lb7 13.Th2 Dc8 14.0–0–0 Pc5 15.Dc2 a5 16.Pge2 a4 17.Pg3 Pfd7 18.h4 Lc6 19.Pb5 Db7 20.g5 Ta5
Tot hier heeft wit goed gespeeld en na 21.h5! had zwart het zwaar gehad. Als ze op b5 slaat komt de opstoot e4–e5 in de stelling.
21.Pa3? b5! 22.cxb5 Txb5?
Creatief, maar objectief was slaan met de loper beter.
23.Pxb5 Dxb5 24.Lf1?
De computer zegt dat 24.e5 en dan b.v. 24…Lxg2 25.Txg2 dxe5 26.f5 gxf5 27.Ph5 wint voor wit, maar vindt het maar eens.
24…Db4 25.Dc4 Da5 26.Lxc5?! Pxc5 27.f5? Le5!
Zo profiteert zwart inderdaad van een gat (veld e5) dat door een pionzet (f5) ontstaat.
28.fxe6
Een stukoffer dat niet werkt, maar ook b.v. 28.Th3 Tb8 29.Td2 Tb4 30.De2 a3 31.b3 Txb3! is hopeloos.
28…Lxg3 29.e7+ Tf7 30.Th3 Lf4+ 31.Kb1 Kg7 32.h5 Txe7 33.Ld3 gxh5 34.Txh5 Le8 35.Th4 Le5 36.Le2 Lg6
Verdediging en aanval gecombineerd.
37.Lh5 Db6 38.b4 axb3 39.a4 Pxe4 40.Lxg6 Pc3+ 41.Kc1 b2+ 42.Kd2 Df2+ 43.Kd3 De2 mat
Partij in viewer:
26 Augustus: Invaller Robin Duson scoort vrouwennorm
Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan organiseerde de KNSB vorige week in Eindhoven de Jeugdolympiade. 63 teams uit 47 landen met spelers jonger dan 17 jaar deden mee. Het toernooi was strak georganiseerd, zo begonnen alle rondes keurig op tijd. Wel werd hierbij soms de menselijke maat een beetje vergeten. Zo werd van een aantal teams verwacht dat ze elke dag een uur zouden wachten in de speellocatie (zonder telefoon nog wel) op het begin van de ochtendronde om half elf. Ook de publiciteit kon beter, maar de verslaggeving was goed in orde via o.a. streams en liveborden. Grootmacht China was ruim de sterkste. Namens Nederland deden vier teams mee, maar die konden helaas geen potten breken. Eigenlijk was er maar één speler in de vier teams die goed presteerde. Arthur de Winter had vlak voor het toernooi voldaan aan de voorwaarden om tot Internationaal Meester benoemd te worden en zette de goede vorm voort door 8 uit 9 te halen. Dat leverde de Haarlemmermeerder een zilveren bordmedaille op.
In het spelershotel werd tegelijk met dit toernooi een vrouwentienkamp gehouden en ook daar was er (onverwacht) een Noord-Hollands succes. Eigenlijk zou Eline Roebers meedoen, maar zij was bij het begin van het toernooi nog actief in de Worldcup. Als invaller werd Robin Duson gevraagd die in Vlissingen in een open toernooi speelde. Ze trok zich daar terug en ging zonder voorbereiding en zonder verwachtingen naar Eindhoven, waar ze de laagste rating van iedereen had. Ze eindige echter keurig in de middenmoot met 4 uit 9 en daarmee haalde de Hoornse haar eerste (maar vast niet laatste) vrouwenmeesternorm. Twee keer won ze met zwart, onder andere met een mooie promotiecombinatie.
Trisha Kanyamarala – Robin Duson
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.Dc2 d5 5.cxd5 exd5 6.Lg5 h6 7.Lh4 Pc6 8.e3 g5 9.Lg3 h5
Een scherpe variant van het Nimzo-Indisch waarbij zowel wit als zwart voor activiteit gaan.
10.Lb5 Pe4 11.f3 Pxg3 12.hxg3 Ld7 13.0–0–0 Pe7 14.Ld3 c5 15.Kb1
Ruilen op c5 was beter om de volgende zet te voorkomen.
15…c4! 16.Lf1 Da5 17.e4 Lxc3 18.Dxc3 Dxc3 19.bxc3 0–0–0 20.Ph3 f6 21.Te1 Tde8 22.Le2 b5 23.a3 Pg6 24.Ld1 Lxh3! 25.Txh3 h4!
Zwart wil een goed paard (liefst op f4) tegen slechte loper krijgen. Wit had nu het beste met 26.f4! kunnen reageren om eventueel vanaf f3 de pion op g2 te dekken.
26.Lc2? hxg3 27.Txh8 Txh8 28.exd5 Pf4 29.Lf5+ Kd8 30.d6 Pxg2 31.Te7
Wit hoopt dat de eigen dreigingen sneller zijn dan de zwarte g-pion. Echter…
31…Pe3! 32.Td7+
32.Txe3 g2 33.Te1 Th1 helpt niet.
32…Ke8 33.Te7+ Kf8 34.Le6 g2 35.Tf7+ Ke8 36.Te7+ Kd8 37.Td7+ Kc8 38.Th7+ Kb8 39.Txh8+ Kb7
Wit staat een toren voor maar is hulpeloos tegen de zwarte g-pion.
40.d7 g1D+ 41.Kb2 Df2+ 42.Ka1 De1+ 43.Kb2 Dd2+ 44.Kb1 Dc2+ 45.Ka1 Dxc3+ 46.Kb1 Db3+ Wit gaf op
Partij in viewer:
11 Augustus:
We gaan verder met de bespreking van de vakantie schaakproblemen, die opgelost konden worden. De twee meerzetten met de maximale score in het FIDE-album 1983-1985 waren de twee beroemde problemen met de Echo-Babson. Deze problemen zijn uitgebreid aan de orde geweest. In dat zelfde album waren ook twee driezetten met de maximale score. Ook op dat gebied worden hele bijzondere schaakproblemen gemaakt. Vandaag nemen we onder de loep werkstuk 1006 van twee Russische grootmeesters, Valentin Rudenko en Victor Chepizhny.
Het valt al gelijk op dat er een zwarte dame in een gebied staat, wat krioelt van witte stukken. De zwarte dame kan zomaar door drie witte stukken genomen worden. Dit is niet slim want dan staat zwart pat. De sleutelzet van de driezet is 1. Lb8! Dit is een tempo probleem . Na 1. … Dc5 vervolgt wit met 2. Dd4, dreigt 3. d3 mat, 2. … Dc1/Dc2 3. Dg7 mat. Na 1. … Db6 gaat de witte dame ook een stapje verder op de diagonaal, 2. Dc5, driegt weer 3. d3 mat, en na 2. … Db2/Db1 komt 3. Dc8 mat.In deze variant zal niet goed zijn geweest als wit 2. Dd4 zal spelen, zwart speelt dan 2. … Db2! en het mat op g7 lukt niet meer. Na 1. … Da7 zet wit voort met 2. Db6, de witte dame maakt weer dezelfde beweging als de zwarte. Wit dreigt nu 3. d3 mat en als zwart 2. … Da1 speelt zet wit mat met 3. De6. In deze variant kan wit geen mat bereiken als hij 2. Dd4 speelt, zwart speelt dan 2. … Da1! en mat in drie zit er niet meer in. Vergelijkbaar kan 2. Dc5 niet, omdat zwart dan 2. … Da4! heeft, zowel het dreigende 3. d3 mat, als 3. Dc8 mat, houdt zwart met deze zet tegen. Een bijzonder thema wordt hier vertoond. De witte dame volgt dezelfde gang als de zwarte dame. Dit heet het Loschinsky-thema.
De componisten hebben nog een drietal verleidingen in dit probleem weten te bouwen. Probeert wit 1. Lg7? dan gaat het fout na 1. … Dc5 2, Dd4 Dc1! De witte dame kan niet meer naar g7 is de oorzaak.
Een andere verleiding is 1. Lc7? Deze faalt op 1. … Db6 2. Dc5 Db2! De witte dame kan niet naar c8 is de oorzaak. Ten laatste faalt 1. Ld6? op 1. … Da7 2. Db6 Da1! De witte loper op d6 staat in de damelijn van a6 naar e6 en het mat op e6 kan niet meer. De drie verleidingen geven een extra dimensie aan het probleem. Een prachtige driezet.
18 Augustus:
Wereldkampioen vrouwen de Chinese grootmeester Wenjun Ju heeft de twaalfde en laatste klassieke wedstrijd van haar partij tegen Tingjie Lei gewonnen en met succes de titel bij de vrouwen te verdedigd. Het is Ju’s vierde overwinning in een match om de hoogste titel in het vrouwenschaak. De 32-jarige uit Shanghai greep in 2018 voor het eerst de vrouwenkroon en zal haar regeerperiode nog minstens een jaar voortzetten. De twaalfde partij:
Ju – Lei
1. d4 d5 2. Pf3 Pf6 3. e3 c5 4. dxc5 e6
Het aangenomen Damegambiet.
5. b4 a5 6. c3 axb4 7. cxb4 b6 8. Lb5+ Ld7 9. Lxd7+ Pbxd7 10. a4 bxc5 11. b5 Dc7 12. Lb2 Ld6 13. O-O O-O 14. Pbd2 Tfc8 15. Dc2 c4
Beter is 15. e5. Nu zet zwart zijn centrum vast. Begrijpelijk is de bedoeling om een paard te posten op c5.
16. Lc3
Stopt de zwarte pion en maakt 17. a5 mogelijk.
16. … Pc5 17. a5 Pb3 18. Lxf6?!
Ligt niet voor de hand, De loper is sterker dan het paard. 18. Ta2 is beter.
18. …. Pxa1 19. Lxa1
Wit houdt toch zijn sterke loper.
19. … Dxa5 20. Dc3
Computer zegt dat 20. Lc3 iets beter is.
20. … Dxc3 21. Lxc3 Tcb8 22. Pd4 e5?
Dit is een slecht plan.
23. Pf5 Lf8 24. Lxe5 Txb5 25. g4
Van het zwarte pionnencentrum is vrijwel niets meer over.
g6 26. Pd4 Tb2
26… Tb6 ziet er beter uit.
27. Pb1 Lg7?
Waarom als je minder staat de loper ruilen?
28. Lxg7 Kxg7 20. Pc3
Een pracht veld voor dit paard.
20. … Ta5 30. Td1 Tb6 31. Pde2 Tb3 32. Kg2 h6 33. Kf3 f6 34. Tc1 Kf7 35. Pf4
Pion d5 is in de kassa voor wit.
35. ….d4 36. exd4 g5 37. Pfe2 f5 38. gxf5 Txf5+ 39. Ke3 g4 40. Pf4 Tb8 41. d5 Tf6 42. Tc2 Ta8 43. Pb5 Tb6 44. Pd4 Ta3+ 45. Ke4 c3 46. Pfe2 Tb2 47. Kd3 Tb1 48. Pxc3
De witte mijnenvegers hebben de zwarte mijnen, de centrumpionnen, allemaal onschadelijk gemaakt.
48. … Th1 49. f3 gxf3 50. Pxf3 Tf1 51. Pd4 Ke7 52. Kc4 Tf4 53. Tb2 Th4 54. Tb7+ Kf6 55. Tb2 Ta8 56. Kc5 Th3 57. Pcb5 Te3 58. d6 Ke5 59. Pc6+ Ke4 60. d7 Td3 61. Pd6+ Kf4 62. Tb8 1-0
Partij in viewer:
Opgave 1009
In de achtste partij won Ju ook met wit van Lei. Al zullen meerdere zetten ook winnen, Ju maakte het met een leuk offer direct de partij uit. Oplossing is 1. Txg6 hxg6 2.h7 en 1-0.
25 Augustus:
De meeste mensen denken bij vakantie als laatst aan schaken. De praktijk is echter dat een groot aantal schakers veel schaken in de vakantietijd. Zo zijn er de volgeboekte zomer- en vakantietoernooien, zowel regionaal, nationaal als internationaal. Een aantal schakers reist van schaakevenement naar schaakevenement. Een bekend zomertoernooi is het traditionele open kampioenschap van Nederland in Dieren van eind juli, begin augustus. Dit jaar won oud kampioen grootmeester Max Warmerdam met een score van 8 punten uit 9 partijen. Een bijzondere prestatie. Op de gedeeld 21e plaats, met 4,5 punt, eindigde Jan Evengroen uit Moordrecht, topschaker bij de Goudse schaakclub Messemaker 1847. Deze hoge plaatst tussen (groot-) meesters en topschakers is bijzonder te noemen. Overigens is dit niet de eerste keer dat hij een sterk toernooi speelt in Dieren. Regelmatig liet hij successen zien in het open kampioenschap. Jan won een schoonheidspartij voor de volgende partij, waarin zijn gedurfde, maar onderbouwde stijl, goed in de schijnwerpers kwam. Geniet mee met deze bijzondere combinaties.
Jan Evengroen – Roger Labruyére
Zie diagram 1, na de 20e zet van zwart 20. … Pc4. Het lijkt dat wit in de problemen zit. Zijn dame staat in en de loper op e3 dreigt genomen te worden. Zo helpt 21. Dd3?? niet, wegens 21. … P6e5! 22. Db3 Pa5 en dameverlies.
21. De1!
De beste zet, iets minder goed maar ook kansrijk lijkt 21. Lxe6.
21. … Pxe3 22. Lxe6?!
Iets beter is 22. Pxe6!
22. … Dd6?
Geluk voor Jan, met 22. … De7! had Roger zich beter kunnen verdedigen, maar dan toch staat Jan beter.
23. Df2 Le7 24. Dxe3
Wit heeft met hogere kunst- en vliegwerk zijn materiaal terug en de zwarte koning is in echte problemen.
24… De5 25. Dh3 Pxd4 26. Pxd4 Kd8
27. Lxd5!
Een grappig en mooi moment van de partij. De loper kan niet genomen door zowel de loper als de dame: 27. … Lxd5 28. Pc6+, of 27. … Dxd5 28. Pe6+, wint wit de dame in beide gevallen.
27… Kc7 28. Pe6+ Kb8 29. Lxb7 Lf6 30. Db3 Kxb7 31. Td7+ Kc8 32. Tc7+ Kb8 33.Tc5
Schaak geven is niet altijd het beste: 33. Dxb4+ Db5 gaf niet de voorkeur.
33… De4 34. Dg3+ Ka7 35. Dc7+ Db7 36. Td1 Tae8 37. Td7 Dxc7 38. Tcxc7+ Ka8 39.Ta7+ Kb8 40. Tdb7+ Kc8 41. Pc5 1-0.
Partij in viewer:
12 Augustus: Dommaraju Gukesh
Op 29 mei, 2006, werd in het Indiase Chennai een schaakwonderkind geboren, als zoon van een KNO-arts en microbiologe. Zijn naam is Dommaruju Gukesh. Al op zeer jonge leeftijd maakte hij veel indruk. Hij miste Karjakin’s record om de jongste grootmeester ooit te worden met slechts 17 dagen.
Gukesh zijn ware doorbraak was vorig jaar tijdens de Olympiade, toen hij in zijn thuisstad Chennai startte met acht overwinningen op rij aan het eerste bord. Gukesh speelt een eigenaardig soort schaak waardoor zijn partijen opvallen. Hij lijkt niet altijd op zoek te zijn naar de objectieve beste zet, maar probeert in plaats daarvan te compliceren. Zo ontstaan uiterst dynamische stellingen, waarbij Gukesh erop vertrouwt de complicaties beter te kunnen navigeren dan zijn tegenstander.
Gukesh draagt ondanks zijn jeugdige leeftijd een enorme baard, en hij heeft een blik in zijn ogen waarmee hij een scherpte uitstraalt die zijn tegenstanders angst inboezemt. Hij is zachtaardig, beschaafd en iemand die ook in het Engels zeer goed uit zijn woorden komt.
Recent heeft Gukesh een nieuwe mijlpaal bereikt, door het stokje van Vishwanathan Anand over te nemen als de nummer één van India. In de komende jaren mag Gukesh naar alle verwachtingen samen met zijn landgenoten Praggnanandhaa en Erigaisi, de Iraniër Firouzja en de Oezbeek Abdusattorov gaan uitmaken wie de nieuwe beste speler van de wereld wordt.
Gukesh – Vocaturo
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 c5 5.cxd5 cxd4
Deze variant van de Semi-Tarrasch kan tegenwoordig als de Berlijnse Muur tegen 1.d4 beschouwd worden. Zwart wil zo snel mogelijk het eindspel in duiken.
6.Dxd4 exd5 7.Lg5!?
Gukesh houdt graag stukken op het bord. Het eindspel ontstaat na 7.e4 dxe4 8.Dxd8
7…Le7 8.e3 0-0 9.Td1 Le6 10.Da4 h6 11.Lxf6 Lxf6 12.Pxd5!?
Dit lijkt een stuk te kosten, maar met een kleine combinatie wordt het stuk teruggewonnen. Gukesh zal echter spoedig wel het recht om te rokeren om moeten geven.
2…Lxd5 13.Db5 Lxb2 14.Txd5 Lc3+ 15.Kd1
Daar sta je dan. Gelijk materiaal, een open stelling en de koning in het midden van het bord. Objectief is de stelling in evenwicht, maar Gukesh laat zien niet zenuwachtig te worden van zo’n kwetsbare koning.
15…De7 16.Lc4 Pa6 17.Ke2 Tac8 18.Db3 Pb4 19.Tf5 Lf6?
Deze voorzichtige zet zorgt ervoor dat Vocaturo in de problemen komt. De computer prefereert 19…Dd7 20.g4 Dc7! maar dat is natuurlijk veel te subtiel en geavanceerd voor het menselijk brein.
20.Tb5!
Erg krachtig. Gukesh gaat simpelweg op pionnenjacht.
20…a5 21.Txa5 Pc6 22.Tb5 b6 23.Ld5 Pa7 24.Txb6 Tc3 25.Db1!
Wit heeft alles onder controle.
25…Dc5 26.Td1 Tc2+ 27.Kf1 Td8 28.Pe1! Tc3
Met twee pluspionnen is het een kwestie van techniek, maar dat weerhoudt Gukesh er niet van om op zoek te gaan naar de snelst mogelijke winst.
29.Lxf7+! Kf8
Op 29…Kxf7 is 30.Txf6! beslissend.
30.Lh5 Pc6 31.Txd8+ Lxd8 32.Dg6 Dc4+ 33.Kg1 Ke7 34.Tb7+ 1-0
Afgelopen week zei Anand in een interview: ‘Het zal vreemd zijn om op een dag niet wakker te worden als nummer 1 van India’. Met Gukesh heeft het land een waardig opvolger gevonden.
Partij in viewer:
19 Augustus: In de voetsporen van De Jong
Het Internationale schaaktoernooi van Vlissingen is al enkele decennia een belangrijk evenement op de Nederlandse schaakkalender. Het toernooi is in het verleden gewonnen door grote namen als Fabiano Caruana, Gata Kamsky en Rustam Kasimdzhanov. Dit jaar betekende het toernooi de terugkeer van Loek van Wely in de toernooiarena. De flamboyante schaker en persoonlijkheid won onlangs nog als coach de prestigieuze Global Chess League. Met een glimlach typeerde hij op vermakelijke wijze zijn toernooi, dat hij zijn doelstelling na enkele tegenslagen achtereenvolgens moest bijstellen van +15 ELO ratingwinst, het handhaven van de rating, het beperken van het verlies tot 10 punten en het voorkomen een verlies van meer dan 20 punten. Als topfavoriet tref je het in zo’n open toernooi ook niet. Gezien zijn oppositie had Van Wely een verwachte score van meer dan 8 uit 9.
In 2007 presteerde de Fries Migchiel de Jong het om als grote underdog de toernooizege te delen. Dit jaar lukte het mijzelf om als underdog in zijn voetsporen te treden door de toernooizege te delen met de Armeense grootmeester Ter-Sahakyan, die op basis van weerstandspunten de beker krijgt.
Partijen gaan mij vaak beter af als ik een hoger gerate tegenstander het spel kan laten maken. Zij nemen soms dan de nodige risico’s om kansen te creëren, wat ook tegenkansen kan opleveren. De volgende partij is daarvan een perfect voorbeeld.
Dardha,Daniel (2598) – Maatman,Nick (2362)
1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 d5 4.Pc3 Lb4 5.Da4+ Pc6 6.a3 Lxc3+ 7.bxc3 Pe4 8.Lf4!?
Een interessant pionoffer waardoor de witte ontwikkeling versneld wordt.
8…Pxc3 9.Dc2 Pe4 10.e3 g5!
In een gezonde opening als de Ragozin kun je vertrouwen dat bekende ideeën en patronen ook werken in minder bekende stellingen. Het idee is dat de zwartveldige loper in verlegenheid wordt gebracht.
11.Lg3 h5 12.cxd5 exd5 13.Lb5 Ld7 14.h4 Pxg3 15.fxg3 gxh4!
Zeer belangrijk. Aangezien wit graag kort wil rokeren is het belangrijk zoveel mogelijk lijnen op de koningsvleugel te openen.
16.Lxc6 Lxc6
17.0-0?
Dit is veels te voortvarend gespeeld. Dardha maakt er een driedubbel pionoffer van. Het lijkt eng, maar de zwarte stelling blijkt bijzonder lastig te kraken. Na 17.Lxc6 gevolgd door Pe5 is de stelling in evenwicht.
17…hxg3
Het probleem voor wit is dat Pe5 nu niet meer kan vanwege de tegenaanval …Dh4.
18.Df5 Tf8! 19.Pg5
Vergezeld met een remiseaanbod. Ik twijfelde wat ik ermee aan moest, en ben in het verleden weleens eerder onder invloed geweest van ‘ELO-intimidatie’. Met drie pionnen meer is het hier wel wat teveel van het goede.
19…Dd7 20.Ph7 Dxf5 21.Txf5 Th8 22.Pf6+ Ke7 23.Taf1?
Logisch, wit speelt voor activiteit. Toch maakt dit de zwarte taak makkelijker. Wit had op pionnenjacht moeten gaan met 23.Pxh5
23…h4!
Ineens blijkt het zeer lastig voor wit om het materiaal terug te winnen en de technische klus verloopt eigenlijk vrij comfortabel.
24.T1f4 Taf8 25.e4 dxe4 26.d5 Ld7 27.Txe4+ Kd8 28.Tff4 h3 29.Tb4 b6 30.a4 hxg2 31.a5 Th2
Er dreigt nu …Lh3 met ondekbaar mat.
32.Pxd7 Te8! 33.Tbe4 Txe4 34.Txe4 Kxd7 35.d6!?
Een laatste truc. Als de witte pionnen eraf gaan heeft wit een dolle toren.
35…Th7 36.dxc7 bxa5 37.Tc4 Kc8 38.Tc5 f6 39.Txa5 Txc7 40.Kxg2 Kb7 41.Tb5+ Ka6 42.Tb3 Tg7 43.Tf3 Tg6 44.Tf5 Kb6 45.Td5 a5 46.Tf5 a4 47.Tf4 Kb5 48.Te4 Tg5 49.Te6 a3 50.Te3 Kb4 51.Te4+ Kb3 52.Te3+ Kb2 53.Te2+ Kc1 54.Te1+ Kd2 55.Te6 Ta5 0-1
Het is hartverwarmend hoeveel mensen na afloop van het toernooi een persoonlijk bericht sturen met felicitaties. We mogen gelukkig zijn met zo’n hechte gemeenschap in de schaakwereld.
Toch valt ook aan de roulette tafel het balletje weleens negen maal op rij op rood. Ik moet vooral niet gaan denken dat dit nu mijn niveau is!
Partij in viewer:
26 Augustus: Controversieel besluit
De schaaksport heeft deze week opnieuw een opmerkelijke aanwezigheid in de media. Ditmaal is een controversieel besluit van wereldschaakbond FIDE het onderwerp. Het besluit betreft de voorlopige uitsluiting van transvrouwen aan vrouwenevenementen. Alleen vrouwen die ook daadwerkelijk ‘vrouw’ in hun paspoort hebben staan mogen meedoen.
Het besluit heeft het eeuwenoude debat aangewakkerd of mannen biologisch in het voordeel zijn bij schaken. Dat mannen de top van de wereldranglijst domineren is weinig controversieel, maar naast mogelijke biologische verschillen wordt ook gewezen op maatschappelijke factoren en de participation gap. Voorbeelden van maatschappelijke factoren zijn dat schakende meisjes relatief weinig schakende vriendinnetjes hebben, dat sommige mannen het nodig vinden om ongepaste o seksistische opmerkingen te maken en een gebrek aan invloedrijke rolmodellen. Zo wordt voor schakende meisjes geen inspirerende omgeving gecreëerd die motivatie genereert om de top te behalen.
De participation gap betreft de overpopulatie van mannen binnen de schaakwereld. Slechts 7% van de leden van de Nederlandse schaakbond is vrouw. Met zo’n onevenredige verdeling is het vanzelfsprekend dat vaker een man bovenaan de toernooiuitslagen staat. Desalniettemin speelt de participation gap geen rol op individueel niveau. Als we deze variabele isoleren is het voor een willekeurig schakend individu voor de eigen kansen irrelevant wat de samenstelling mannen en vrouwen is.
Het bestaan van de maatschappelijke factoren en de participation gap is voor schaakideologen zoals Susan Polgar aanleiding om te geloven dat er helemaal geen sprake is van een biologisch voordeel voor mannen. Is dit niet wat kort door de bocht? Er zijn nogal wat aspecten van belang om een goede schaker te worden. Denk hierbij aan uithoudingsvermogen, competitiviteit, geheugen en cognitieve vermogen. Speelt sekse bij geen van deze factoren een rol?
EenVandaag raadpleegde de beroemde hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder om uitsluitsel te geven. Hij wees op drie indicatoren die een verschil kunnen verklaren. Zo zijn er verschillen tussen de prioritering van de linker- of rechterhelft van het brein, verbruiken mannelijke breinen over het algemeen meer energie en schaken mannen vaak wat agressiever. Maar, zo benadrukt Scherder, ‘dit is allemaal nog niet in cement gegoten’.
Zolang er geen definitief uitsluitsel is, is het verstandig om onwetendheid te prediken. Vervolgens is het logisch om de kant van voorzichtigheid te kiezen. Speciale vrouwentoernooien en vrouwentitels zullen bevorderlijk zijn om vrouwen een eerlijke kans te bieden.
Maar wat blijft er over van het besluit van de FIDE? Dit besluit is vermoedelijk vooral een poging om de rechten van vrouwelijke schakers te beschermen. Toch plaatste de Duitse schaakbond een uitgebreid statement waarin aangegeven werd dat transvrouwen gewoon welkom zijn op vrouwentoernooien. Dit kon online op veel sympathie rekenen.
Verder las ik een interessante suggestie: er werd geopperd dat de tijd dat mannen besluiten nemen voor vrouwen inmiddels wel voorbij is. Daarom is het geen gekke gedachte om vrouwen zelf te laten bepalen of transvrouwen aan hun evenementen mee mogen doen. Aangenomen dat tolerantie de boventoon voert ben ik wel nieuwsgierig wat er gaat gebeuren zodra een sterke mannelijke grootmeester plotseling een identiteitscrisis doormaakt.
Lees verder op de website van de Groene Amsterdammer. NIeuwe artikelen zijn op vrijdag voor niet-abonnees gratis te lezen. Daarnaast zijn de artikelen 2 weken na publicatie vrij te lezen:
18 Augustus: Kinderen van de Informator
25 Augustus: Zonder geluk gaat het niet
Beste Dimitri,
In je artikel van 19 augustus over Eline staat: “waardoor ze binnenkort in de top 40 van de Nederlandse ranglijst zal staan.”
Ik neem aan dat je bedoelt in de top-40 van de wereldranglijst bij de dames?
(Stel je voor dat er nog 39 speelsters in Nederland beter zouden zijn dan Eline…).
Bedankt voor het delen van de mooie Konings-Indische partij.
Konings-Indisch geen week oud: chess24.com/en/watch/live-tournaments/world-rapid-team-championship-2023/3/4/2
Op de volgende ratinglijst (1 september) staat ze rond plek 40 in Nederland Rudi.
Zowel op de Nederlandse lijst als de wereldranglijst voor vrouwen staat ze nu 41e.
Dank voor je verheldering Dimitri. Omdat het over de dames World Cup ging had ik alleen de dames ranglijsten in mijn hoofd, niet de algemene ranglijsten.