Krantenrubrieken weekends 9 en 16 December 2023
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
9 December: Anish Giri zit in de wachtkamer
Anish Giri is een man met een missie: hij wil volgend jaar meedoen aan het kandidatentoernooi (waarin de winnaar de uitdager wordt van wereldkampioen Liren Ding.) Via de twee plaatsingtoernooien is dat niet niet gelukt, maar dat had hij waarschijnlijk ingecalculeerd. Er zijn namelijk ook nog twee plekken te verdienen op een andere manier: voor de (nog niet geplaatste) speler met de hoogste rating en via een jaarranglijst genaamd FIDE Circuit, waarin de beste vijf resultaten in geselecteerde toernooien meetellen. Vooral dat laatste werd zijn doel, nadat hij door het winnen van Tata Steel begin dit jaar al veel punten gescoord had. Omdat nationale kampioenschappen ook meetellen deed hij zelfs voor het eerst sinds tijden mee aan het NK. Mede door het winnen hiervan pakte hij de leiding in het klassement. Eind november probeerde hij in de Sinquefieldcup in Saint Louis (VS) zijn puntenaantal uit te breiden, maar het ging slecht. Gelukkig wist zijn grootste concurrent Wesley So het toernooi niet te winnen en zo staat onze landgenoot nog steeds bovenaan. Maar het worden nog een paar spannende weken voor hem. Momenteel speelt een andere concurrent, Gukesh uit India, een toptoernooi in Londen, en op X laat Giri merken diens partijen op de voet te volgen. En eind december zijn er bij het WK rapid en snelschaken ook nog punten te verdienen. Pas daarna is Giri (of iemand anders) zeker van een plaats.
Winnaar in Saint Louis werd de Amerikaan Caruana, die een heel goed jaar heeft en momenteel met voorsprong ‘the best of the rest’ is. Hij versloeg o.a. de nummer zes van de wereld uit Frankrijk.
Alireza Firouzja – Fabiano Caruana
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.Pg5 d5 5.exd5 Pa5 6.Lb5+ c6 7.dxc6 bxc6 8.Ld3
Vanwege deze zet wordt het Tweepaardenspel op hoog niveau weer regelmatig gespeeld.
8…Pd5 9.h4 h6 10.Dh5 Df6 11.Pe4 De6 12.b3 g6 13.De2 f5 14.Pec3 Lg7 15.Lb2 0–0 16.Pa3 e4 17.Lc4 Pxc4 18.Dxc4 Tb8 19.0–0–0 Tb4 20.De2 a5
De aanvalskansen geven zwart genoeg compensatie voor de pion.
21.The1 a4 22.g3 axb3 23.axb3 Dd6 24.f3 Dc5 25.Pab1 Te8!? 26.fxe4 fxe4 27.La3
Wit wint een kwaliteit, maar raakt zo wel een belangrijke verdediger van de koning kwijt.
27…Da5 28.Lxb4 Pxb4 29.d4 e3 30.Kb2?
De koning staat niet goed op de lange diagonaal.
30…h5! 31.Pa3 Lg4 32.Dc4+ Kh7 33.Df7
Een leuke variant is 33.Ta1 Le6 34.Dc5 Dxc5 35.dxc5 Pd5 36.Pab1 Kh6! waarna wit bijna niets kan doen.
33…Tf8 34.De7 Lxd1 35.Txd1 Tf2? 36.Pe4?
Na 36.Pc4! Txc2+ 37.Kb1 Df5 38.Pxe3! heeft zwart niet meer dan remise.
36…Txc2+ 37.Kb1 Tf2 38.Pg5+ Kh8 39.De8+ Tf8 40.Dxg6 Df5+ 41.Dxf5 Txf5
Nu beslist de e-pion.
42.Te1 Lxd4 43.Pc2 Lc3! 44.Pxe3 Txg5 Met stukwinst, wit gaf op.
Partij in viewer:
16 December: Extra toernooi geregeld voor concurrenten Giri
Vorige week kon u lezen dat Anish Giri moet afwachten of hij zich plaatst voor het kandidatentoernooi via de jaarranking. Er zijn namelijk twee spelers uit India (Arjun Erigaisi en Gukesh D. ) die hem nog kunnen passeren als ze een toptoernooi winnen. Daarvoor moeten ze er nog wel eentje kunnen spelen voor het einde van het jaar. “Dat kunnen we regelen!” dachten Indiase organisatoren en zo is er snel zo’n toptoernooi georganiseerd van 15 t/m 21 december in Chennai (waarbij opmerkelijk genoeg Anish Giri en zijn vrouw zullen helpen met online livecommentaar). Het doet denken aan hoe de Chinese bond een jaar geleden snel een paar toernooien organiseerde voor Ding Liren: die had wel genoeg rating om zich te plaatsen, maar was inactief geweest in de coronaperiode en voldeed daardoor niet aan het activiteitscriterium. Zonder de hulp van zijn bond toen hadden we nu een andere wereldkampioen. Het is allemaal binnen de regels.
De eerder genoemde Gukesh D. speelde deze maand al een toptoernooi in Londen, maar pakte niet de benodigde toernooiwinst. Tot mijn genoegen ging die naar de 52-jarige Michael Adams, die het (vooral vanwege zijn leeeftijd) de beste prestatie uit zijn leven noemde. De leukste partij uit het toernooi was die tussen de Iraniër Tabatabaei (die tweede werd) en de sinds kort voor Engeland uitkomende Rus Vitiugov.
Amin Tabatabaei – Nikita Vitiugov
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.f4 e5 7.Pf3 Pbd7 8.a4 Dc7 9.g4!?
Wit wil heel graag een paard op d5, desnoods ten koste van een pion.
9…d5! 10.g5 d4 11.gxf6 dxc3 12.fxg7 Lxg7 13.f5 cxb2 14.Lxb2 Db6 15.La3
Beide koningen staan nu niet erg veilig en een enkele fout kan daarom fataal zijn. De volgende pionwinst is nog wel oké.
15…De3+ 16.Le2 Dxe4 17.Tg1 Lf8 18.Dd2 Pc5?
Maar deze op zich plausibele zet verliest omdat de witte dame sterk op d5 gaat komen. Daarom was 18…Pf6 nodig.
19.Pg5! Dh4+ 20.Tg3 h6 21.Pxf7!
Zwart kan niet goed slaan, want na 21…Kxf7 22.Dd5+ Ke8 23.Dxe5+ hangt de toren op h8.
21…Pe4 22.Dd5 Pxg3 23.Dxe5+ Kxf7 24.hxg3 Dh1+ 25.Kf2 Dc6 26.Lh5+ Kg8 27.Lxf8 Th7 28.Lg6 Tc7 29.Lxh6 Dc5+ 30.Dxc5 Txc5 31.g4 Txc2+ 32.Kg3 Ld7
Zwart heeft weten te vluchten naar een eindspel en staat zelfs materiaal voor. Toch staat hij verloren: de witte vrijpionnen zijn erg sterk en wit houdt aanval.
33.Te1 Tc6 34.Te7 Le8 35.Lh7+ Kh8 36.Lf4 Tc5 37.f6 Lxa4 38.Lg6 Tf8 39.g5 Tc3+ 40.Kf2 Lc2 41.Lxc2 Txc2+ 42.Kg3 Tc5 43.Txb7 Tb5 44.Ta7 Kg8 45.Tg7+ Kh8 46.Kg4 a5 47.Ld6 Td8 48.Le7 Tc8 49.Kh5 Tg8
Nu heeft wit één zet die wint:
50.Tg6! Txg6 51.Kxg6 Tb6 52.Kh6 a4 53.g6 Tb1 54.f7 Th1+ 55.Kg5 Tg1+ 56.Kh5 Th1+ 57.Kg4 Tg1+ 58.Kh3 Tf1 59.Lf8! Tg1 60.Lc5 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
8 December:
Barry Barnes uit Groot-Brittannië componeerde twee interessante schaakproblemen met de rokade. Beide problemen voldoen aan de minimale eis voor een Meredith. Een Meredith is een schaakprobleem met maximaal twaalf stukken op het bord. Barnes’ twee tweezetten konden vooraf worden opgelost.
Tweezet 1015.
De sleutelzet 1. Dd5! is prachtig. Wie droomt er niet van in zijn partij een dameoffer te doen. Na 1. Dd5 dreigt wit met 2. Dd2 mat, ook dreigt 2. Dg5 mat. Zwart zal dus de dame moeten slaan, om dat tegen te houden. Na 1. … Pxd5 is de zwarte loper gepend geraakt, waardoor wit met 2. Kf2 mat kan geven. De loper kan niet tussen plaatsen op de eerste rij. U hebt wel gezien dat hier de korte rokade niet mogelijk is? Na 1. … Lxd5 is de rokade wel mogelijk, 2.0-0 mat. Hier kan 2. Kf2 juist niet, omdat de loper de toren neemt, Wit maakt ook hier gebruik van een penning op de c-lijn. Stond zojuist de loper gepend, nu is het paard van c3 dat. De opstelling op de c-lijn heet een halfpin. Verlaat het ene zwarte stuk deze lijn dan staat het andere zwarte stuk gepend. Thema is dat wit daar gebruik van maakt. Op 1. … Pe4 is 2. Dd1 mat.
Tweezet 1016.
Voor dat we naar de oplossing gaan kijken, is het belangrijk of er op sterke zwarte tegenzetten antwoorden zijn. De witte koning schaak geven is een voorbeeld daarvan. Op 1. … Txa4+ heeft wit dus 2. Dxa4 mat klaar liggen. Menigeen zal zich afgevraagd hebben wat is de functie van het paard a4. Deze staat toch veel te ver af van de zwarte koning? Na de juiste steutelzet gaat het probleem “leven”. Oplossing is 1. Pec5! Wit dreigt met 2. Le6/Ld5/Lc4/Lb3 of La2 mat te geven. Mooi is dat na 1. … Txa4+ 2. Dxa4 geen mat meer is, de zwarte loper speelt er tussen. Na 1. … Txa4 is wel mat 2. La2. Zwart kan in dit probleem ook nog lang rokeren, 1. … 0-0-0, daarop komt 2. Pb6 mat. Nu ontdekt u dat het afzijdige paard zelfs mat zet. Na 1. … Le6 komt 2. Lxe6 mat en na 1. … Lh7 doet de witte dame ook mee, er volgt dan 2. Dd7 mat.
15 December:
De rokade staat al enkele weken in de schijnwerpers. Het is mooi om te zien dat dit thema menig probleemcomponist boeit. In Rusland worden veel composities gemaakt. Rusland heeft ook een vooraanstaande positie in de wereld van het schaakprobleem en ook die van de eindspelstudie. Ik kwam twee schitterende tweezetten van rond de eeuwwisseling tegen van componisten uit Rusland.
Diagram 1. Tweezet van Anatatoly Vasilenko. Wit geeft in twee zetten mat. In het schijnspel, spel zonder dat de sleutelzet, de eerste zet van wit, is uitgevoerd, ligt na 1… Te7 gereed 2. Pd6 mat. De verleiding is 1. Txd3? Wit dreigt dan 2. Td8 mat. Zwart kan de driegtoren in penning plaatsen door 1. … Le2, maar dan zet wit met 2. gxf7 mat. Ook pareert zwart met 1. … Pd7, waarna wit met 2. Pxd7 de witte vorst schaakmat zet. Na 1. … Td1 is 2. Te3 mat. Zwart weerlegt de verleiding met 1. … Pd5! Matzetten door wit in één zet is onmogelijk. De sleutelzet is 1. Df6! Wit geeft het vluchtveld f8 aan de zwarte koning, maar wit geeft de zwarte koning nog een extra zetmogelijkheid, namelijk zwarts korte rokade. We kijken natuurlijk als eerste variant direct naar die korte rokade, of er mat mogelijk is. En ja wel, want op 1. … 0-0 komt 2. gxf7 mat. Mat door dubbelschaak. Na de koningsvlucht naar f8, 1. … Kf8, speelt wit mat door 2. Pd7, ook door dubbelschaak. Verder is mooi dat na 1. … fxg6 het vluchtveld f8 wordt gedekt en wit met 2. Pd6 kan mat geven. Heeft u ontdekt dat de witte matzetten, 2. gxf7, 2. Pd7 en 2. Pd6, in de oplossing na andere zwarte zetten komen dan de zwarte zetten uit de verleiding en voor de laatste uit het schijnspel? Dit heet met een mooi woord, paradeverandering. Een prachtige tweezet die terecht een eerste prijs won in Rusland. De tweede tweezet uit Rusland wordt volgende week geplaatst.
Schaakpuzzel
Heeft u er ook erg in dat in het zaterdagmagazine van 2 december de traditionele schaakpuzzel is geplaatst. Als u van schaken en puzzelen houdt een leuke uitdaging om aan deel te nemen. Zie ook:
www.schaaksite.nl/2023/12/21/rd-schaakpuzzel/
Correctie
In tweezet 1016 van vorige week is per abuis een witte toren op h8 weggevallen. Daardoor was het probleem niet op te lossen en niet te volgen. Hierbij het juiste diagram 1016. Schijnspel: 1. … Txa4+ 2. Dxa4 mat. Sleutelzet: 1. Pec5! 1. … Txa4+ 2. La2 mat, 1… 0-0-0 2. Pb6 mat, 1. … Le6 2. Lxe6 mat en 1. … Lh7 2. Dd7 mat.
9 December: Amerikaanse topprestaties
De Amerikaan Hans Niemann heeft de hoogste TPR van het jaar neergezet door het Toernooi voor de Vrede in Zagreb met liefst acht uit negen te winnen. Ervaren schakers als Sokolov, Cheparinov, Korobov, Motylev en Ivanchuk werden allen aan de zegekar gebonden. Tijdens het evenement refereerde Niemann naar Bobby Fischer, door te stellen dat hij ‘ervan houdt om een man zijn ego te breken’. Fischer deed in zijn hoogtijdagen eenzelfde uitspraak toen hij lange zegereeksen boekte in het Amerikaanse kampioenschap en in de kandidatenmatches.
Landgenoot Caruana bekroonde zijn dominante jaar door opnieuw de Sinquefield Cup te winnen, waarmee hij tevens weer de 2800 is gepasseerd. Als deze trend zich doorzet is de kans zeer aanwezig dat Caruana volgend jaar de nummer 1 positie van Carlsen overneemt. De ontwikkelingen doen terugdenken aan Caruana’s befaamde zegereeks in de Sinquefield Cup van 2014, toen hij zevenmaal op rij won van spelers aan de top van de wereldranglijst. Onderstaande partij was onderdeel van Caruana’s zegereeks. De partij werd door Alexander Grischuk bestempeld als de beste partij die hij ooit heeft gezien.
Fabiano Caruana – Levon Aronian
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0-0 Le7 6.d3
Hiermee gaat wit het enorme theoretische terrein dat volgt na 6.Te1 uit de weg.
6…b5 7.Lb3 0-0 8.Pc3 d6 9.a3 Pa5 10.La2 Le6 11.Lxe6 fxe6 12.b4 Pc6 13.Ld2 d5 14.Te1 Dd6 15.Pa2 Pd7 16.De2 d4 17.Teb1
De stelling is hier ongeveer in balans. Toch krijgt Caruana zo de gelegenheid om op geniale wijze te demonstreren dat de witte stelling meer potentie heeft.
17…Pb6?! 18.Pc1! Pa4 19.Pb3 Tf7 20.Tc1! Td8
21.Pg5!
Wit combineert spel op de damevleugel met spel op de koningsvleugel. Zwart moet constant rekeninghouden met de breekzet c2-c3, terwijl de witte dame zo naar de koningsvleugel vertrekt om de zwakte op e5 te bestoken. Ondertussen heeft zwart eigenlijk geen tegenspel.
Tf6 22.Dh5 h6 23.Pf3 Tdf8 24.Tf1!
Profylaxis. Nu f2 gedekt staat blijft de zwarte dame gebonden aan e5, waardoor zwart zich niet kan hergroeperen.
24…T8f7 25.Tae1 Lf8 26.h3 g6 27.Dh4 De7 28.Dg3 Lg7
Caruana heeft zijn stelling optimaal verbeterd en gaat nu tot actie over.
29.Pa5! Pxa5 30.Pxe5! Pb7 31.Pxg6
Een fantastisch positioneel stukoffer. Wit heeft twee pionnen voor het stuk en gaat op korte termijn ook een kwaliteit winnen. Belangrijker is dat zwarte paarden volstrekt buitenspel staan, terwijl wit een duidelijk plan heeft met de opstoot van zijn pionnen op de koningsvleugel. Het is ongelofelijk hoe machteloos zwart is in het vervolg.
31…Dd8 32.e5 Tf5 33.f4 c5 34.Ph4 Th5 35.Pf3 Kh7 36.Dg4 Thf5 37.Ph4 Kh8 38.Pxf5 Txf5 39.Dg6 De7 40.g4 Tf8 41.f5 De8 42.Dxe8!
Wit schuwt de transitie naar het eindspel niet. Caruana heeft uitstekend berekend dat zijn f-pion een stuk gaat opleveren.
42…Txe8 43.f6 Lf8 44.f7 Te7 45.Tf6 Pb6 46.Lxh6 Pd7 47.Tef1! cxb4 48.axb4 Lxh6 49.Txh6+ Kg7 50.Th5 1-0
Perfectie. Aronian heeft nauwelijks wat verkeerd gedaan en werd toch compleet overklast.
Voor fans van probleemschaak wil ik graag even wijzen op de actie Advent of Chess van het Noorse Offerspill. In de decembermaand delen ze dagelijks schaakpuzzels zoals helpmatten en retrogradeproblemen, waarbij je niets hebt aan een schaakcomputer!
Partij in viewer:
16 December: De Siciliaanse Vespers: Deel 1
Op 31 maart 1282 ontstond in de Siciliaanse hoofdstad Palermo een enorme opstand. De Italianen en Fransen leefden al een tijd op gespannen voet en een conflict kwam opeens tot ontvlamming. Er waren festiviteiten gaande tijdens een religieuze avonddienst (vesper) toen een groep Franse autoriteiten wilde aanschuiven om een drankje te doen. Hierbij maakte de Franse sergeant Drouet ineens avances om een Siciliaanse vrouw te versieren. De echtgenoot van deze vrouw was hier niet van gediend, waarop hij Drouet neerstak met een mes. Daarop wilden zijn Franse kameraden hem onmiddellijk wreken, wat leidde tot een escalatie: de gehele Siciliaanse menigte kwam in actie. Uiteindelijk kwamen alle aanwezige Franse autoriteiten om het leven.
De opstand werd later bekend als de Siciliaanse Vespers. Maar wat hebben de Siciliaanse Vespers te maken met het schaakspel? Deze naam werd tevens toegekend aan een intrigerend schaakverhaal dat ik per toeval ontdekte op zoektocht naar modelpartijen voor mijn tweede schaakboek – een klassiek geval van serendipiteit!
In de Zweedse stad Göteborg werd in 1955 een gesloten toernooi van wereldklasse georganiseerd met liefst 21 deelnemers. Bij het evenement waren drie Argentijnse spelers van de partij: Miguel Najdorf, Hermann Pilnik en Oscar Panno. In de 14e ronde hadden zij toevallig allen zwart hadden tegen respectievelijk Paul Keres, Boris Spassky en Efim Geller, drie topschakers uit de voormalige Sovjet-Unie. De Argentijnen hadden hun voorbereiding voor het evenement gebaseerd op de Siciliaanse Najdorf. In het eerste deel van het toernooi liep Panno echter tegen een hardhandige nederlaag aan na een nieuwtje van Keres. Daardoor waren de Argentijnen in paniek. Op de rustdag besloten ze de voorbereiding gezamenlijk op te pakken, wat leidde tot een vondst van Pilnik.
Het wonder geschiedde de volgende dag dat op alle drie de borden dezelfde opening op het bord kwam. Keres, Spassky en Geller moesten ineens hard in de denktank. Het Argentijnse concept was volstrekt nieuw voor hen, waardoor ze de problematiek achter het bord moesten ontrafelen. Na een half uur denken kwam Geller als eerste met een oplossing.
Efim Geller-Oscar Panno.
1.e4 c5 2.Nf3 d6 3.d4 cxd4 4.Nxd4 Nf6 5.Nc3 a6 6.Bg5 e6 7.f4 Be7 8.Qf3 h6 9.Bh4 g5!?
De vondst van Pilnik die het bord in vuur en vlam zet. Hoe moet wit hier op reageren? Geller liet zich niet zomaar uit het veld slaan en kwam met een briljant antwoord.
10.fxg5 Nfd7 11.Nxe6!
Was dit offer gemist door de Argentijnen? Het blijkt pas de de inleiding te zijn van Gellers aanvalsgeweld.
11…fxe6 12.Qh5+ Kf8
Hoe kan wit zijn eerdere investering rechtvaardigen?
13.Bb5!!
Fenomenaal. Wit doet een tweede stuk in de aanbieding om zijn ontwikkeling te versnellen.
13…Ne5?! 14.Bg3!
Cruciaal. Het zwarte paard op e5 houdt de stelling momenteel in z’n eentje bij elkaar.
14…Bxg5?!
Pilnik is compleet gedesillusioneerd door Gellers aanvalsspel en verdedigt matig. Wit gaat er nu dwars doorheen.
15.0-0+ Ke7 16.Bxe5 Qb6+ 17.Kh1 dxe5 18.Qf7+ Kd6 19.Rad1+ Qd4 20.Rxd4+ exd4 21.e5+ Kc5 22.Qc7+ Nc6 23.Bxc6 1-0
Een zeer knappe en overtuigende aanvalspartij van Geller. Hoe verging het Spassky en Keres? Wordt vervolgd!
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
In tweezet 1016 van Henk Prins staat op h8 een onzichtbare witte toren.
Dat toernooi in Göteborg van 1955 was het interzonale toernooi dat de deelnemers zou aanwijzen voor het kandidatentoernooi van 1956 in Amsterdam. Hieronder zie je de top van het klassement. Hadden we dat in deze tijd ook nog gehad, dan was het niet zo onduidelijk geweest, wie zich voor het komende kandidatentoernooi geplaatst heeft. Mr. Evert Straat heeft dit over het Siciliaans in zijn boekje Praatschaak leuk beschreven.
Gothenburg Interzonal Tournament