Krantenrubrieken januari 2024: Dimitri Reinderman
Vanwege de drukke periode rond het Tata Steel Chess Tournament bundelen we de eerste drie krantenrubrieken van het jaar per auteur. Vandaag: de artikelen van Dimitri Reinderman.
Dimitri Reinderman
6 januari: Dictatoriële praktijken bij de wereldschaakbond
Net als b.v. de FIFA heeft de wereldschaakbond FIDE lange tijd te maken gehad met malafide presidenten (pun intented). Eigenlijk begon de ellende met Max Euwe. Niet dat hij van 1970 tot 1978 zo’n slechte president was, integendeel, dankzij zijn inspanningen breidde het aantal lidstaten flink uit. Op zich goed, maar het had een nadeel: de FIDE hanteert het principe ‘één land, één stem’ en stemmen van kleine lidstaten bleken makkelijk te koop. Na de onkreukbare IJslander Olafsson (1978-1982) greep zo de Filipijn Campomanes (een vriend van dictator Marcos) dertien jaar de macht. De opvolger (1995-2018) was helaas niet beter: Iljoemzjinov, de gekke dictator van Kalmukkïe. De schaakwereld was dus opgelucht dat in 2018 met de Rus Dvorkovich er eindelijk een capabele president kwam. Goed, hij had nauwe banden met het Kremlin en was vicepremier van Rusland geweest, maar dat was toen nog niet zo’n groot bezwaar. Bovendien werd er een limiet ingesteld van twee termijnen voor de president, waarmee zijn eigen verkiezingsbelofte werd ingelost. De herverkiezing in 2022 was omstreden vanwege de oorlog, maar goed, het zou (ook naar eigen zeggen) de laatste termijn van de Rus worden. Maar het bleek naïef om dat te geloven. Want wat gebeurde er op het laatste FIDE-congres? Met 108 stemmen voor en 27 stemmen tegen werd de betreffende limiet verwijderd omdat Dvorkovich het zo goed zou doen. Kremlintactieken zijn het.
Veel Russische schakers distantiëren zich overigens van het Kremlin. Evgeny Romanov bijvoorbeeld: hij was de eerste grootmeester die na de invasie emigreerde uit Rusland en komt nu voor Noorwegen uit. In het Chessfestival van Groningen boekte hij een groot succes door het toernooi te winnen met een punt voorsprong. Tegen een jonge speler uit India kwam hij in de laatste ronde wel goed weg.
Evgeny Romanov – Sambit Panda
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pc3 Pf6 4.Pf3 a6 5.c5 b6 6.cxb6 c5 7.Pa4 cxd4 8.Lf4?! Lb4+ 9.Ld2 Dd6 10.Tc1 Pbd7 11.g3 e5 12.Lg2 0–0 13.0–0 Lxd2 14.Dxd2 Te8 15.e3? d3! 16.Ph4
De opening is slecht voor wit verlopen en 16…e4 is hier een makkelijke manier voor zwart om winnend voordeel te krijgen.
16…Pxb6 17.Pxb6 Dxb6 18.Dxd3 e4 19.Da3 Ld7 20.Lh1 g5 21.Pg2
Ook dit is behoorlijk ellendig voor wit, vooral na meteen 21…Pg4! waarna de zwarte dame naar h6 lonkt.
21…Lb5? 22.Tfd1 De6 23.Pe1 Pg4 24.Lg2
Nu gaat het weer voor wit.
24…Pe5 25.Tc5 Tad8 26.Db3 Lc4 27.Dc3 Le2 28.Td2 Pf3+ 29.Pxf3 exf3 30.Lf1 Lxf1 31.Kxf1 Dh3+
Wint een pion, maar de dame komt eigenlijk buitenspel te staan.
32.Ke1 Dxh2 33.Kd1 Dg1+ 34.Kc2 h6 35.Tc6 d4 36.exd4 g4?
Te langzaam. Na 36…Te2! was remise de meest waarschijnlijke uitkomst geweest.
37.d5! Te2 38.Txh6
Nu heeft wit een winnende aanval.
38…f6 39.Txf6 Txd5 40.Dc8+ Kh7 41.Db7+ Zwart gaat mat en gaf daarom op.
Partij in viewer:
13 januari: Geen duidelijke favoriet bij Tata Steel Masters
Bij de Tata Steel Masters is er dit jaar door het ontbreken van Magnus Carlsen geen duidelijke favoriet. Goed, wereldkampioen Liren Ding doet mee, maar die ziet zichzelf als outsider. De verplichtingen en bijbehorende druk van de wereldtitel zijn hem maar matig bevallen en hij wil in Wijk aan Zee gewoon lekker spelen. Vijf andere kandidaten voor toernooiwinst, Nepo, Firouzja, Pragg, Gujrathi en Gukesh D hopen later dit jaar de uitdager van Ding te worden, maar spelen mogelijk daarom dit toernooi met de handrem. Openingnieuwtjes nu al gebruiken is zonde. Dus het is goed mogelijk dat heel iemand anders wint. Debutant Max Warmerdam (nummer 130 van de wereld) vast niet, anderzijds, drie jaar geleden zag ook niemand de winst van Van Foreest aankomen (en die had toen Warmerdam als secondant!) De enige die ik echt kansloos acht is Ju Wenjun. De kans dat zij als nummer 382 van de wereld het toernooi wint is nog kleiner dan dat Ajax van een amateurteam uit de derde divisie verliest. Niet laatste worden zal voor haar al een uitdaging worden, maar dat is wel iets wat zou kunnen lukken. Tegen iedereen maakt ze een kans, niet alleen op remise, maar ook op winst. Dat liet ze vorig jaar zien bij de Shahraj Masters tegen de huidige nummer 14 van de wereld.
Vidit Santosh Gujrathi – Ju Wenjun
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.d3 Pf6 5.0–0 d6 6.c3 a6 7.a4 h6 8.Te1 0–0 9.h3
Een heel moderne opening, Italiaans met veel randpionzetten.
9…La7 10.Pbd2 Le6 11.Lxe6 fxe6
In deze partij zullen de voordelen van deze zet (half-open f-lijn, voorpost op f4) goed duidelijk worden.
12.b4 Ph5 13.Pf1 Df6 14.Ta2 Pf4 15.Kh2 Tf7 16.b5 Pe7 17.bxa6 bxa6 18.Le3 c5!?
Zo begraaft zwart haar loper, maar die zal toch een latente kracht houden.
19.Lxf4 Dxf4+ 20.Kh1 Df6 21.Pe3 Pg6 22.Tb2 Taf8 23.Pg1? Dg5
Nu heeft wit een probleem op f2. Na b.v. 24.Tf1 c4! komt de loper op a7 als een zombie weer tot leven. Wit besluit de pion daarom maar op te geven.
24.Dg4 Dxg4 25.Pxg4 h5 26.Pe3 Txf2 27.Tb7 T2f7 28.Txf7 Kxf7 29.Pc4 Ke7 30.Pf3 Pf4 31.g3 Pxd3 32.Te3 Pc1 33.Kg2
Zwart staat twee pionnen voor, maar Pc1 heeft weinig velden en wit staat actief. De volgende zet is een heel sterke profylaxe.
33…Lb8! 34.Te1 Pa2 35.Tb1 Lc7! 36.Tb7 Kd7
Hier wordt het idee van 33…Lb8 duidelijk. De witte toren doet niet veel schade op b7 en de rest is voor zwart een technische klus.
37.Pg5 Tb8 38.Ta7 Pxc3 39.a5 Tb4 40.Pb6+ Kc6 41.Pxe6 Lxb6 42.axb6 Kxb6 43.Txg7 Pxe4 44.Kf3 d5 45.Tg6 Tb3+ 46.Kg2 Tb2+ 47.Kf3 Tf2+ 48.Ke3 Tf6 49.Pf8 Txg6 50.Pxg6 Pxg3 51.Pxe5 a5 Wit gaf op.
Partij in viewer:
20 januari: Teleurstelling, blijdschap en een mooie aanvalspartij
Als ik naar de afstandskampioenschappen schaatsen kijk moet ik soms aan Nodirbek Abdusattorov denken. En specifiek in de situatie dat een outsider in een vroege rit de snelste tijd rijdt die rit voor rit blijft staan, totdat in de laatste rit er toch nog iemand sneller is. Overheerst dan de blijdschap van het winnen van zilver of de teleurstelling van het missen van goud? Meestal toch het eerste. Iets dergelijks overkwam Abdusattorov vorig jaar die vrijwel het hele toernooi bovenaan stond maar in de laatste ronde verloor en door Giri gepasseerd werd. Hij had daarbij wel zijn kansen in eigen hand, dus de teleurstelling zal overheerst hebben. Maar gedeeld tweede met Magnus Carlsen, daar had hij van tevoren vast voor getekend.
De Oezbeek is nog maar 19 en zal meer kansen op grote toernooioverwinningen krijgen. Wie weet dit jaar in Wijk aan Zee, hij is goed gestart, al is het natuurlijk mogelijk dat hij alsnog ergens onderaan eindigt. Toch zal zelfs in dat geval hij met gemengde gevoelens terugkijken naar het toernooi, niet puur teleurstelling. Zijn partij uit de tweede ronde waarin hij de koning van zijn Iraanse tegenstander over het halve bord joeg zal hem namelijk lang positief bijblijven.
Parham Maghsoodloo – Nodirbek Abdusattorov
1.c4 e5 2.Pc3 Pf6 3.Pf3 e4 4.Pg5 c6 5.Da4 De7 6.f3 exf3 7.Pxf3 g6 8.d4 Lg7 9.c5 0–0 10.Lf4
Lijkt heel vervelend voor zwart, want d6 is een erg sterk veld voor de loper. Maar zwart negeert het gewoon en speelt om de loper heen.
10…Pa6 11.Ld6 De3 12.Pd1 De6 13.Pf2
Slaan op f8 had gekund, maar wit vindt zijn loper sterker dan een toren.
13…Te8 14.h4 b6 15.Pg5 Df5?
De dame had meteen naar d5 gemoeten, want na 15…Dd5 16.0–0–0 Df5! staat het paard op f2 aangevallen.
16.g4! Dd5 17.0–0–0
Nu is de dame op d5 echter in gevaar.
17…bxc5 18.dxc5 Pxc5
Wit moet nu kiezen waarheen met de dame te gaan. De juiste keuze is 19.Da3! Dc4+ 20.Kb1 Pe6 21.e4 waarna de zwarte dame (vrijwel) midden op het bord is gevangen.
19.Dc2? Dxa2! 20.Lxc5 Tb8
Ook nu heeft wit materiaal gewonnen, het verschil is dat zijn koning in groot gevaar is.
21.b4 Da3+ 22.Kd2 Pd5 23.Th3 Te3!
Het gaat mat na 24.Lxe3 Lc3+ of 24.Txe3 Pxe3 25.Lxe3 Dxb4+
24.Pfe4 Txh3 25.Lxh3 h6 26.Pf3?
26.Pxf7! Dxh3! 27.Pfd6 was de laatste hoop op overleving.
26…Pxb4 27.Dc1 Da5 28.Ke3 d5
Want met de koning op e3 gaat het natuurlijk snel mis. Ook belangrijk: de pion op g4 staat gepend.
29.Ped2 h5! 30.Kf2 hxg4 31.Pb3 Dc7 32.Dd2 gxf3 33.Lxc8 fxe2 34.Kxe2 Dxc8 en wit gaf op.
Partij in viewer:
Toevallig kwam ik zojuist een bericht tegen dat een beetje verwant is aan mijn rubriek van 6 januari: nos.nl/artikel/2506194-voetbalbaas-boban-verlaat-uefa-uit-protest-tegen-omstreden-plan-ceferin
Een zeer terechte kritiek op het verlengen van de termijn van het FIDE presidentschap, wat ook lijkt op de verlenging van de termijn van de Russische president. Maar laten we niet vergeten dat we in Nederland ook een premier hebben die al 13 jaar aan de macht is.
Dat laatste is niet helemaal hetzelfde als de eerste twee. In Nederland wordt de Tweede Kamer gekozen en aan de hand van de uitslag daarvan wordt een kabinet geformeerd. In de meeste gevallen levert de grootste coalitiepartij de premier. Als dat voor veel mensen een bezwaar is, kunnen al die mensen anders stemmen en is de heel lang zittende premier uiteindelijk exit. Ook is het voor de premier noch het kabinet mogelijk om de regeringstermijn te verlengen. Als een kabinet de rit al uit zit, en dat is allesbehalve een zekerheidje, komt het toch niet verder dan vier jaar.
Ook Dvorkovich moet gewoon herkozen worden. Het gaat erom dat het aantal termijnen waarvoor hij zich herkiesbaar kan stellen, niet meer aan een maximum gebonden is. Ook Campomanes, Illyumzhinov (en Poetin) konden of kunnen na elke termijn weggestuurd worden (in theorie dan).
Ja, dat is niet helemaal hetzelfde, maar als deze premier onlangs gezegd heeft dat hij eerder had moeten stoppen, dan komt dat toch wel overeen met een FIDE president die te lang aan de macht blijft. Het lijkt me meestal heel goed, als iemand anders de leiding overneemt.
Het is helemaal niet hetzelfde. Het is het verschil tussen corruptie en de uitkomst van een democratische proces. En daar ging de uitstekende rubriek van Dimitri over. Enfin, Peter Huisman heeft dat goed en vriendelijk uitgelegd. Kremlintactieken, helemaal eens.
Toen ik een andere krantenrubricist een tijd geleden aanviel op zijn miskenning van die tactieken, kreeg ik zijn gebruikelijke apologeten nog over me heen. Maar dit terzijde.
Het aanzien van schaken als het summum van intellectualisme heeft een keerzijde, geboefte wil zich maar wat graag tooien met dat odium. En zo is de FIDE de enige internationale sportbond met nauwe banden met het Kremlin. Die andere bond die daar tot voor kort mee ‘gezegend’ was, de boksbond, heeft zich daar van weten te ontdoen. ‘Ons’ gaat dat niet lukken. Voor het Kremlin is het te belangrijk en alleen een nederlaag in Oekraïne en regimechange kan verandering brengen. Maar er is weinig hoop. De Wet van Tsjernomydrin zal vermoedelijk van kracht zijn. Die wet is vernoemd naar de Russische premier die in 1993 over zijn beleid zei: “We wilden het betere maar kregen de gebruikelijke bende.” (Met dank aan Hubert Smeets,NRC)
Als 108 van de 135 stemgerechtigden ergens vóór zijn, klinkt dat als een prima democratische beslissing. Of er moet aantoonbaar kunnen worden gemaakt, dat dit niet zo is.
Dat hoeft niet per se zo te zijn; Ilyumzhinov en Campomanes werden ook ‘democratisch’ herkozen – door gedelegeerden om te kopen of door mensen als gedelegeerden te erkennen die dat niet langs democratisch weg geworden waren. Om dat soort praktijken tegen te gaan, is een beperking van het aantal termijnen gewenst.
Het terugdringen van het aantal termijnen lijkt op z’n hoogst een zwakke oplossing voor het bestrijden van een corrupte president. Want als de één 2, 3 of 4 termijnen heeft gehad, stemmen de mensen die zich in de schaduw verstoppen toch gewoon een ander erin?
Er is nu een beslissing genomen die democratisch is tot bewezen is dat dit niet zo is. En in de woorden van Peter Huisman zou ik zeggen: als dat voor genoeg mensen een bezwaar is, kunnen al die mensen anders stemmen en is de heel lang zittende FIDE-president uiteindelijk exit.