Krantenrubrieken januari 2024: Nick Maatman
Vanwege de drukke periode rond het Tata Steel Chess Tournament bundelen we de eerste drie krantenrubrieken van het jaar per auteur. Vandaag: de artikelen van Nick Maatman.
6 januari: De bus parkeren
De Rus Evgeny Romanov heeft de hoofdgroep van het schaakfestival in Groningen op zijn naam geschreven. Hij ontving de trofee uit de handen van schaakcoryfee Johan Zwanepol, die hem meer dan een decennia geleden ook al een prijs overhandigde op een toernooi in Spanje. Aan Romanov’s energieke overwinningsspeech na afloop kon je merken dat hij niet voor het eerst een open toernooi heeft gewonnen. Opmerkelijk is dat Romanov de allereerste Rus was die na de Russische invasie in Oekraïne van federatie veranderde. Hij komt daardoor al een tijd uit voor de Noorse federatie.
De slotronde bracht een interessante paring. Favorieten Romanov en de Litouwse Valery Kazakouski kregen allebei een op papier minder sterke tegenstander. Salonremises leken daarom bij voorbaat uitgesloten. Toch verliep de partij voor beiden verre van geruisloos. In een zeer ongebalanceerde stelling greep Kazakouski ernstig mis, waardoor hij tegen een nederlaag aanliep. Romanov stond lange tijd extreem onder druk, maar hij wist zich langzaamaan onder de druk uit te spelen en het tij te keren. Romanov won en hield met 7,5/9 het veld een vol punt achter zich.
De jonge Groninger Eelke de Boer maakte opnieuw veel indruk met twee achtereenvolgende grootmeesterscalps. Om een meesternorm te halen moest De Boer het kunstje een derde keer herhalen in de slotronde. Dat lukte niet, maar zijn stijgende lijn werd dit toernooi absoluut voortgezet.
Michal Krasenkow (2532) – Eelke De Boer (2346)
1.Pf3 d5 2.d4 Pf6 3.c4 e6 4.Pc3 c5
De Semi-Tarrasch. Deze opening zou ik indelen onder de categorie ‘afbreekschaak’. Er gaan gelijk stukken van het bord en de stelling heeft een simplistisch karakter. Met deze tactiek ben ik zelf ook met het nodige succes aan het experimenteren: Berlijns tegen 1.e4, Symmetrisch Engels, etc. De gedachte is dat het eenvoudiger is om goede zetten te verzinnen vanuit een gezonde stelling en dat de tegenstander zal moeten forceren om winstkansen te genereren. De tactiek is dan ook met name geschikt met de zwarte stukken tegen een op papier sterkere tegenstander. Het is de schaakversie van ‘de bus parkeren’ met voetbal.
5.cxd5 Pxd5 6.e4 Pxc3 7.bxc3 cxd4 8.cxd4 Lb4+ 9.Ld2 Lxd2+ 10.Dxd2 0-0 11.Lc4 Pd7 12.0-0 b6 13.d5 Pc5 14.Df4
14…Df6! 15.Dxf6 gxf6
De tactiek werkt verbluffend. Al na 15 zetten staat een gelijk eindspel op het bord.
16.Tfe1 La6 17.Lxa6 Pxa6 18.Pd4 Tfd8 19.Tad1 Pc5 20.Pc6 Td7 21.Td4 Tc8 22.Kf1 Kf8 23.Te3 Tcc7 24.Ke2 Td6 25.Td1 exd5 26.exd5 Tcd7 27.Td4 a5 28.Tg4!?
Krasenkow gaat nu forceren, maar daardoor raakt het witte paard wel zijn steunpunt kwijt.
28…Tb7 29.Teg3 Ke8 30.Tg8+ Kd7 31.T3g7 Txd5 32.Pd8 Te5+ 33.Kf3 Tc7 34.Pxf7 Te7 35.Td8+?
Wit raakt het spoor bijster en komt nu in het nadeel.
35…Kc6 36.Td6+ Kb5 37.Txf6 Ka6 38.Txh7 Pd7 39.Tf5 Pf8 40.Th8 Pg6 41.Th7 Pf8 42.Th8
42…Pe6!
Dapper! De Boer weigert zetherhaling en gaat voor de winst.
43.Pd6 Pd4+ 44.Kf4 Pxf5 45.Ta8+ Ta7 46.Txa7+ Txa7 47.Pxf5
Na alle verwikkelingen ontstaat een race waarbij de toren natuurlijk superieur is.
47…Td7 48.g4 b5 49.h4 b4 50.Ke3 a4 51.Pd4 Kb6 52.h5 Kc5 53.Pb3+ axb3 54.axb3 Kd5 55.Kf4 Tf7+ 56.Kg5 Txf2 57.h6 Ke5 0-1
Wit kan een verliezend pionneneindspel niet voorkomen. Zo zie je maar, dat je ook kansen krijgt als je de bus parkeert! Het is niet spectaculair of elegant, maar het is dodelijk effectief. Als je van grootmeesters wilt winnen zul je zowel schaaktechnisch, als psychologisch de strijd aan moeten gaan.
Partij in viewer:
13 januari: Carlsen prolongeert wereldtitels
Traditioneel wordt het jaar afgesloten met de wereldkampioenschappen Rapid en Blitz. De Noor Magnus Carlsen (33) is er voor het tweede jaar op rij in geslaagd om beide wereldtitels te winnen. Het evenement vond plaats in het Oezbeekse Samarkand, waardoor enkele prominente schakers thuisbleven. Geografisch ligt Samarkand voor veel topschakers ongunstig, maar Oezbekistan heeft het recht wel verdiend om een groot evenement te mogen organiseren. Het land is momenteel wellicht het snelst ontwikkelende schaakland van de wereld. Uit het niets won het land ineens goud op de schaakolympiade in 2022. Met toptalenten als Nodirbek Abdusattorov en Javokhir Sindarov in de gelederen is de toekomst rooskleurig.
Iemand die ook in topvorm was, was de Russische schaker Daniil Dubov (27). Hij haalde zilver bij het snelschaken en verloor gedurende het gehele evenement in Samarkand geen enkele partij. Het had nog mooier geweest kunnen zijn voor hem als hij niet onderdeel was van een controverse. In de elfde ronde mocht hij het opnemen tegen zijn landgenoot Ian Nepomniachtchi. Wat volgde was een van de meest merkwaardige partijen uit de schaakgeschiedenis. Dubov en Nepomniachtchi konden hun lach niet inhouden toen ze beiden uitsluitend met hun paarden aan de wandel gingen. Na 12 zetten stonden de paarden weer in de beginstelling en werd remise overeengekomen.
Dat halve punt bleef echter niet staan. De arbiter greep in en verklaarde de partij 0-0. Matchfixing! Je kunt je natuurlijk afvragen of dit fenomeen niet vaker voorkomt. Zo zijn bekende zetherhalingen in het Berlijns of de Ragozin veelvuldig gespeeld. Maar bij Nepomniachtchi en Dubov was natuurlijk overduidelijk dat de remise van tevoren afgesproken was. Uiteindelijk kwam Dubov precies een half punt tekort om op gelijke hoogte met Carlsen te komen.
Praggnanandhaa – Dubov
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 Le7
Een trendy systeempje waardoor de stelling een Spaans karakter krijgt in plaats van een Italiaans karakter.
5.0-0 0-0 6.Te1 d6 7.c3 Pa5 8.Lb5 a6 9.La4 b5 10.Lc2 c5 11.Pbd2 Te8 12.Pf1 h6 13.Pg3 Lf8 14.h3 Pc6 15.d4 cxd4 16.cxd4 exd4 17.Pxd4 Pe5
In theorie lijkt deze stelling niets voor zwart. Zwart is permanent opgezadeld met een geïsoleerde pion op d6 terwijl de witte structuur zuiver is en wit tevens vrij stukkenspel heeft. Toch blijkt het in de praktijk behoorlijk tegen te vallen.
18.Lf4 Lb7 19.Pdf5 Tc8 20.Lb3 a5 21.a4 b4 22.Dd4 Tc7 23.Tad1 Td7 24.Kh1 Kh7 25.f3 g6 26.Pe3 Lg7 27.Dd2 La6 28.Lxe5?! Txe5! 29.Pd5?! Pxd5 30.Lxd5 Dh4!
De zwakte op d6 is nu nauwelijks relevant en Dubov trekt ten aanval.
31.Pe2 Tc7 32.Pd4 Tg5 33.f4 Tg3 34.Pf3?
Wit grijpt mis en Dubov maakt het nu schitterend af.
34…Txf3! 35.gxf3 Dxh3+ 36.Kg1 Ld4+!
De pointe.
37.Dxd4 Dg3+ 38.Kh1 Tc2 0-1
Knap om zo’n hoog niveau te halen in een snelschaakpartij. In een interview werd Dubov gevraagd of hij nog tips had hoe je een betere snelschaker kan worden. Hij antwoordde: ‘De verschillen tussen klassiek schaak en snellere formats worden vaak overschat. Als je beter gaat schaken, zul je ook beter gaan snelschaken. Iemand met 2550 zal niet ineens derde worden…’ Hopelijk kunt u er wat mee!
Partij in viewer:
20 januari: De zwarte stukken
Het jaarlijkse schaaktoernooi in Wijk aan Zee is weer van start gegaan. Voor het eerst in jaren is dit zonder Magnus Carlsen. Daarentegen is de huidige wereldkampioen Ding Liren wel aanwezig. Wat het veld ik Wijk aan Zee altijd zo aantrekkelijk maakt, is de mix van wereldtoppers, talent en Nederlanders die een kans krijgen. Zo ontstaat er zelden een remisefestijn.
Na drie ronden trad het bijzondere fenomeen op dat zwart enorm de overhand had. In de hoofdgroep werden liefst 10 partijen gewonnen door zwart en slechts eentje door wit. Hoe kan dit worden verklaard?
Persoonlijk kijk ik altijd meer uit naar toernooipartijen met wit dan met zwart. Je hebt meer mogelijkheden in de voorbereiding en het is eenvoudiger om kansen te creëren, met name tegen lager gerate tegenstanders.
Toch is het zwarte nadeel tegenwoordig vooral psychologisch. In de meest solide openingen valt er nauwelijks nog van een witvoordeel te spreken en topspelers als Nepomniachtchi hebben hun zwartrepertoire volledig dichtgetimmerd. Daarnaast is er bij wit de impliciete verwachting om voor de winst te gaan. Witspelers willen daarom wel eens teveel risico nemen. Als zwart geduldig is kan het tij zomaar keren. Dat ondervond de Groningse deelnemer Jorden van Foreest in een Nederlands onderonsje.
Van Foreest,Jorden (2682) – Warmerdam,Max (2625)
1.d4 d5 2.Pf3 Pf6 3.Lf4 Lf5 4.e3 e6 5.Pbd2 Pbd7 6.c4 dxc4!?
In de symmetrische variant van de Londen kan zwart na het witte c2-c4 niet langer de symmetrie vasthouden. Warmerdam kiest hier voor een forcerende oplossing.
7.Lxc4 Ld6 8.Pe5 Pe4 9.f3 Pxd2 10.Dxd2 De7!
Verstandig gespeeld. Wit staat klaar voor een pionnenstorm op de koningsvleugel, dus zwart bereidt nu de lange rokade voor.
11.0-0-0 0-0-0 12.Da5 Pxe5 13.dxe5 Lc5 14.e4 Lg6
De loper is nu buitengesloten, maar zwart de zwarte structuur is verder wel uiterst solide en zonder zwaktes.
15.a3 Lb6 16.Dc3 Kb8 17.g3 f5!
Zo komt de loper weer tot leven. Op deze wijze heeft zwart alle openingsproblemen opgelost, en een volledig gebalanceerde stelling bereikt.
18.exf6 gxf6 19.e5?!
Een onnauwkeurigheid, zal Van Foreest het antwoord gemist hebben?
19…Dc5!
Warmerdam wordt beloond voor zijn geduldige en nauwkeurige spel. Hij neemt het initiatief over.
20.Lxe6?!
Het loopt nu uit de hand. Na het voorzichtige 20.The1 gaat het nog.
20…fxe5 21.Dxc5 Lxc5
De pion op e5 is taboe vanwege …Le3+.
22.Lh6?
Na een nieuwe fout staat wit verloren. De stelling was echter al geen pretje.
20…Ld4!
De lopers van zwart zijn monsters en tegen de dreiging …Td8-d6-c6 valt nauwelijks iets te verzinnen.
23.Lb3 Td6 24.Txd4
Uit wanhoop investeert wit nu de kwaliteit. De stelling is technisch gewonnen voor zwart en Warmerdam tikt het vrij comfortabel uit.
24…exd4 25.Ld1 Te8 26.h4 Tc6+ 27.Kd2 Tb6 28.Kc1 Tc6+ 29.Kd2 Tb6 30.Kc1 c5 31.h5 Ld3 32.Lg7 Le2 33.f4 Lxd1 34.Txd1 Tb3 35.Le5+ Kc8 36.Tg1 Tg8 37.g4 Th3 38.Kd2 Kd7 39.g5 Ke6 40.b4 c4 0-1
Warmerdam is voortvarend begonnen aan zijn debuut in de hoofdgroep. Een solide opening in combinatie met een gezonde dosis geduld – dit lijkt het ideale recept voor zwartpartijen.
Partij in viewer:
