Boekrecensie: Forgotten Genius – Dragoljub Velimirovic Volume 1

Boekenrubriek 8 maart 2024 1:30 2

Mijn zeventiende recensie behandelt het boek: “Forgotten Genius: Dragoljub Velimirovic – Volume 1 van de ons reeds bekende GM Georg Mohr (zie mijn 14e recensie) en de dochter van Velimirovic, Ana Velimirovic-Zorica (geboren in 1973). Over Georg weten we al voldoende, zie daarvoor recensie 14. Wat weten we van Ana? Ze is geboren in Belgrado in 1973 en is enig kind van Dragoljub en zijn vrouw Mirjana. Al heel jong heeft ze een voorliefde voor getallen. Ze heeft een studie wiskunde met goed gevolg gevolgd, maar werkt bij de belastingdienst. Ze helpt wel studenten aan de universiteit met hun wiskunde. Ze houdt van kunst, sport en de natuur en is getrouwd. Ze woont in Belgrado.

Het is in een boek met twee auteurs moeilijk, zelfs onmogelijk bijna, om te achterhalen wie wat geschreven heeft. Mijn eerdere ervaring met Georg Mohr is het uitmuntende boek over het kwaliteitsoffer. Maar dat is een studieboek en toen viel het me niet op dat hij lekker vlot schrijven kan; ik was meer bezig met alle stof tot me te nemen. Dit boek is ook in de Georg Mohr-notatie, als ik het zo noemen mag. Daarmee bedoel ik een notatie zonder slag- en schaaktekens. Een goede schaakvriend van mij noteert ook net zo, en het is niet echt vervelend. Engelse notatie, dat is pas vervelend!

Opbouw

Om te beginnen leren we dat de voornaam Dragoljub meteen het venster uit kan! Het is nu een overal niet Dragoljub, maar Drasko! Dan de titel van het boek: “Forgotten Genius”, zelden is een titel zo goed gekozen. Ooit was ik verbolgen over het feit dat een medeschaker nog nooit gehoord had van Victor Kortsjnoi. Toegegeven, deze jongeman was nog niet zo heel erg oud, maar Kortsjnoi niet kennen, is toch onvergeeflijk? Nu heb ik dan eindelijk eerlijk in de spiegel kunnen kijken, want ik kende Velimirovic alleen maar van dat eindspel tegen Jan Timman (K,T en randpion vs K,L en randpion) van Rio de Janeiro 1979. Dat hij ten alle tijden Drasko werd genoemd wist ik evenmin en nog erger is dat hij als bijnaam had: de Joegoslavische Tal. Deze naam is na het lezen van dit boek voor mij volkomen duidelijk. Drasko offerde graag en goed. Zuiverder zelfs dan Tal! Georg heeft om dit boek te schrijven (uiteraard) alles door de computer gehaald en niet vaak las ik dat een analyse van Drasko niet juist was. Eerst even de bekende gewetensvraag beantwoorden: ik heb van de 307 bladzijden stof er 274 bestudeerd. Dus alles gelezen en nagespeeld en geen analyses overgeslagen. Wat uit het hoofd kon, hoefde natuurlijk niet op het bord. Ik baal nog een beetje van de ruim 30 bladzijden die ik net niet uit kon lezen, maar ik ga deze toch zo snel mogelijk nog even doen.

Het boek begint uiteraard zoals alle goede biografieën bij de geboorte van Drasko. Zijn jeugd, zijn gezinssituatie. Ook zeg maar zijn “rebellie’’ tegen het regime, waardoor hij en zijn moeder al snel in het verdomboekje van de autoriteiten komen. Dit gegeven loopt als een rode draad door Drasko’s leven. Hij is keer op keer tegengewerkt door de Joegoslavische schaakbond, waar mensen zaten die niet eens capabel hun werk verrichtten, maar uiteraard een verlengstuk waren van het regime van het voormalig Joegoslavië. Veel eerder zou hij bijvoorbeeld grootmeester hebben kunnen zijn. Veel verder zou hij succesvol zijn geweest als hij gestimuleerd zou zijn geweest in plaats van tegengewerkt. Kwaliteit had hij genoeg. Meerdere malen (viermaal geloof ik uit het hoofd) heeft hij in Informator de eerste prijs gewonnen voor het beste nieuwtje. Dat is niet niks, op die lijst staan ook de namen van o.a. Anand, Kasparov en Karpov. En dan de mysterieuze zet van Fischer! Ik neem u even mee: Spasski-Fischer 1972. De eerste partij lijkt af te stevenen op een bloedeloze remise; dan slaat Fischer met 29…Lxh2 een pion en hij verliest op zet 56. Een dag later komt hij niet opdagen en staat Spasski met 2-0 voor. De match is voorbij. Dat moet menigeen gedacht hebben. Maar dan de derde partij (Fischer heeft zwart) hij kiest voor de Ben-Oni. Met de zet 11…Ph5 lokt hij Spasski uit zijn tent. Spasski neemt de uitdaging aan met 12.Lxh5 en later won Fischer; 2-1 en de match gaat door. Die zet 11…Ph5 was van Velimirovic!!! Geloof het of niet, maar Drasko en Bobby hebben een avond samen allerlei analyses bekeken. Drasko sprak geen Engels maar met een tolk en wat woordjes die door Fischer geleerd waren, kwam het in orde. Drasko speelde met zwart graag Ben-Oni, Konings-Indisch en in het Siciliaans graag de Draak. Verder kwam ik enkele fraaie anekdotes tegen. Zo was er een haan die een afwijking had en telkens midden in de nacht iedereen uit de slaap hield. De organisatie erkende het probleem maar zei niets te kunnen doen. Er zijn toen midden in de nacht enkele schakers op afgegaan en hebben dat arme beest met een luchtdrukgeweer een kopje kleiner gemaakt. Dit werd een dag later nog als terrorisme gezien maar iedereen sliep daarna wel beter. Of een café vol schakers waar opeens Jan Timman met een gezicht onder het bloed in de problemen zit. Een man dreigend met een pistool schiet een paar keer en duikt uit het raam zodra de politie arriveert. Wie zegt mij dat schakers saai zijn? Alleen hierdoor zou ik zeggen: koopt u toch dit prachtige boek! Dan mag ik de foto’s niet vergeten! Overal in het boek staan mooie foto’s, maar ik doel meer op de prachtige foto’s in het midden van het boek; op echt (waarschijnlijk erg duur) fotopapier! We zien een piepjonge Ana die bij vader op schoot zit en kijkt naar de trofee die papa gewonnen heeft. Overigens mag ik niet vergeten te vermelden dat de moeder van Drasko een sterke schaakster was. Zijn liefde voor het spel kwam door haar. Ook prettig vond ik de extra informatie over de tegenstanders van Drasko. Voornaam, geboortejaar en meer interessante feiten.

Schaaktechnisch fragment

Voor het schaaktechnisch fragment heb ik gekozen voor een partij van Drasko tegen William Martz (1945-1983). Martz (USA) is een nu onbekende speler, op de FIDE site kon ik hem niet vinden, maar gelukkig heb ik een ruime collectie van Informators en in nummer 22 vind ik terug dat hij IM is geweest. Hij sterft vrij jong (37) aan kanker in 1983, in dezelfde periode dat ook de Amerikaanse auteur Walter Tevis overlijdt aan dezelfde ziekte. Tevis’ naam is nu bekend in verband met de verfilming van zijn roman “The Queens Gambit” door Netflix met in de hoofdrol Anya Taylor-Joy.

Velimirovic – Martz (Vrnjačka Banja 1973)

1.e4 Pf6 2.e5 Pd5 3.c4 Pb6 4.d4 d6 5.f4 [zo speelde Drasko graag tegen de Aljechin-verdediging. Hij zegt dat in de jaren 70 deze zet zwart behoorlijk wat kopzorgen opleverde] 5…Lf5 6.Pc3 dxe5 7.fxe5 e6 8.Pf3 Lb4 9.Ld3 [wit wil graag de witveldige lopers ruilen] 9…Lg4 [zwart gaat daar niet in mee] 10.0–0! [een pionoffer! Een welbekende uitspraak van Drasko was: “een pionnetje meer of minder, ik heb er toch acht van?”] 10…Pc6 [zwart weigert het kleinood, terecht gezien de volgende variant: 10…Lxf3 11.Dxf3 Dxd4+ 12.Le3 Dd7 13.Tad1 De7 14.Lg5 Dc5+ 15.Kh1 0–0 16.Lf6! gxf6 17.Lxh7+ Kxh7 18.Dh5+ Kg8 19.Dg4+ Kh8 20.Tf3+–] 11.c5 Lxc3 12.bxc3 Pd5 13.De1! [een multifunctionele zet: de dame verdedigt pion c3, stapt uit de penning en staat nu aanvallend geplaatst] 13…Pde7 14.Tb1 Tb8 15.Pg5! [met een aanval op f7, maar ook op h7] 15…Lf5 16.Lxf5 Pxf5 [16…exf5 17.e6 fxe6 18.Pxe6] 17.De4 Dd7

 

18.d5! [wat volgt is een ware lawine aan pionnen. Drasko heeft er toch acht van??] 18…Pce7 19.c4 c6 [19…h6 20.c6! Dd8 21.Pxf7! Kxf7 22.cxb7 en zwart is zowat verlamd] 20.d6 Pg6 21.g4 Ph6 22.Tb3! [deze toren wil ook graag meedoen] 22…0–0 [22…b6 23.Tbf3 bxc5 24.Pxh7! Txh7 25.Dxg6!! fxg6 26.Tf8#] 23.Tbf3 b6 24.h4 Tfe8 25.Pxh7 Pxh4 26.Th3 [en zwart geeft op. Op 26…Pg6 volgt 27.Txh6 gxh6 28.Pf6+] 1–0

Foto: Georg Mohr

Conclusie

Dit boek is in de eerste plaats voor de liefhebber. Voor zij die houden van het schaakspel, de offers vliegen om je oren en voor je het weet zijn er twee uur voorbij. Het leest als een roman en de analyses zijn vriendelijk. Maar ook de eeuwige student kan ermee uit de voeten. Persoonlijk heb ik weer wat meer opgestoken over de Draak. Het is natuurlijk niet een honderd procent studieboek, dat snapt u ook wel, dit is in eerste plaats een biografie met veel leerzame partijen. Thinkers Publishing House zet zichzelf weer op de kaart en kan m.i. concurreren met uitgeverijen als Everyman chess, Russell Enterprises, NiC, Quality chess kortom, ze staan op de kaart en met recht. Ik ben trots op deze Belgische uitgeverij en we kunnen vast nog veel meer van hen verwachten in de toekomst! Dan meer goed nieuws. Dit boek is Volume 1, dus een tweede volume is in de maak. Als het mij gevraagd werd, zou ik bij Volume 2 de voorkant hetzelfde houden als Volume 1. De foto van Drasko kan best nog eens gebruikt worden, maar nu wel met een andere kleur, lichtgroen of lichtblauw. Maar goed dat is aan de schrijver en de uitgever. Dit boek is een mooi eerbetoon aan Drasko Velimirovic. En God weet hoe ver hij gekomen zou zijn in een hem vriendelijker milieu. We zullen het nooit weten. Voorts meen ik begrepen te hebben dat dit boek alleen als hardcover te koop is? Maakt niet uit, het geld is het helemaal waard en ik kijk reikhalzend uit naar Volume 2!

➔ Teaser

Titel: Forgotten Genius: Dragoljub Velimirovic – Volume 1
Auteurs: Georg Mohr & Ana Velimirovic-Zorica
Aantal bladzijden: 317
Uitgeverij: Thinkers Publishing
Gepubliceerd: 2024
Prijs: € 44,95
ISBN: 9789464201994
Type: Hardcover

 

2 Reacties

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.