Gukesh Dommaraju en Tan Zhongyi uitdagers van de wereldkampioenen

(N.B. Dit verslag is inmiddels geüpdatet met analyses van andere partijen)

Zelden is de laatste ronde van het Kandidatentoernooi zo spannend en enerverend geweest als de 14de ronde die gisteren in Toronto werd gespeeld. Laten we eerst maar even de stand geven na de voorlaatste ronde om te proeven wat er allemaal op het spel stond:

1. Gukesh Dommaraju 8,5
2. Hikaru Nakamura 8
3. Ian Nepomniachtchi 8
4. Fabiano Caruana 8
5. Praggnanandhaa Rameshbabu 6
6. Vidit Santosh Gujrathi 5,5
7. Alireza Firouzja 4,5
8. Nijat Abasov 3,5

Net alsof het er in de loting om gedaan was om als paring voor de laatste ronde de volgende partijen op het programma te zetten:

Nakamura – Gukesh

 

Caruana – Nepomniachtchi

De twee Amerikanen mochten dus met wit proberen om hun beide tegenstanders onderuit te halen. Dat zou wat zijn, want dan zouden ze ook tegen elkaar een barrage mogen spelen met als inzet om de komende uitdager van de wereldkampioen, de Chinees Ding Liren, te worden.

Voor de 37-jarige Nakamura beginnen de jaren te tellen, zeker nu er een grote aanwinst is van jonge supertalenten die de komende jaren vermoedelijk de dienst zullen gaan uitmaken.
Voor de 32-jarige Fabiano Caruana leek het een uitgelezen kans om dit jaar te proberen zich weer eens voor een WK-tweekamp op te maken. In Berlijn 2018 won hij dat toernooi om daarna tegen de toenmalige wereldkampioen Magnus Carlsen te spelen. Die eindigde na harde strijd in een gelijkspel waarna Caruana in de tiebreak met versneld tempo alsnog onderuit ging.
Maar wie is dan die verrassende koploper uit India, de pas 17-jarige Gukesh Dommaraju? Geboren op 29 mei 2006 heeft zich al een tijdje tussen de elitespelers weten te spelen en dit toernooi stond hij vrijwel het hele toernooi (gedeeld) bovenaan. Om heel brutaal na de voorlaatste ronde (met een overwinning op een ander supertalent, Firouzja) alleen de leiding in handen te nemen. Nu moest hij proberen om de populaire Amerikaanse streamer onder de naam Hikaru, van het lijf te houden. Het streamen op zijn kanaal ging tijdens dit toernooi gewoon door; GM Ludvig Hammer en Fiona Steil namen de honneurs waar!

Dat lukte hem eigenlijk meer dan voortreffelijk. Hij kwam probleemloos de opening door, een Aangenomen Damegambiet, waarin de witspeler geen voordeel wist aan te tonen, sterker nog: zwart stond een tijdlang een tikje beter. Maar Nakamura laat niet met zich sollen en ten koste van een pion veroverde de Amerikaan het loperpaar en kwam toen weer terug in de partij. Het werd uiteindelijk ook een lang gevecht dat uitmondde in een stelling met twee kale koningen: remise. Je kunt van beide spelers niet zeggen dat ze het niet geprobeerd hebben!

Maar wat er allemaal gebeurde op het belendende bord valt eigenlijk met geen pen te beschrijven. De twee spelers wisten allebei dat ze niets zouden hebben aan een remise. Van Caruana weten we dat hij sowieso een vechter is en dat kan ook gezegd worden van zijn tegenstander Nepomniachtchi. De Rus koos de scherpe Ragozinvariant tegen het Damegambiet en dat houdt onder andere in dat zwart snel zijn koningsvleugelpionnen naar voren gooit waarna er direct al een soort vuistgevecht begint.
Een confrontatie tussen deze twee levert bijna altijd strijd op het scherp van de snede op en dat kwam ook in deze partij tot uiting. Het leek erop dat zwart de opening overleefde maar na een nieuwtje van Caruana beging de Rus een paar onnauwkeurigheden. En dat bracht hem in het vroege middenspel al snel in de problemen. Dat was ook een fase waarin de Amerikaan fantastisch spel liet zien, waarin hij – ook door enige hulp van de tegenstander – al snel groot tot vrijwel beslissend voordeel verkreeg. Van Caruana weten we dat hij fantastisch kan rekenen en in dat opzicht lijkt hij wel op de schaakcomputer die tegenwoordig zo sterk is dat de mens er geen kans meer tegen heeft. Terwijl een groot deel van het schaakpubliek naar de partijen zit te kijken loopt er een “engine” mee die aangeeft hoe de spelers het ervan brengen. Als we dan zien dat de witspeler een hele fase lang vrijwel de eerste, tweede of derde suggestie van het rekenmonster speelt, getuigt dat van een formidabele prestatie. Nepomniachtchi had het er heel lastig mee en werd langzaam maar zeker in een verloren stelling gemanoeuvreerd. De commentatoren uit de Verenigde Staten, de GM’s Hess en Narodinsky en IM Rensch waren het erover eens dat Caruana zichzelf uitstekende vooruitzichten verschafte om in elk geval een tiebreak uit dit avontuur te halen. Maar al dit rekenwerk had veel gevergd van de witspeler en toen er 23 zetten waren gespeeld, moest hij met vrij weinig tijd op de klok nog 17 zetten zien te volmaken tot de 40ste zet, waarbij zeker niet de makkelijkste beslissingen moesten worden genomen. Daar kwam nog bij dat de Fide had bepaald dat er tot de eerste tijdcontrole zonder increment moest worden gespeeld. Dat is bijna onmenselijk, zou je kunnen zeggen. En inderdaad naarmate de partij vorderde kwamen de eerste haperingen in de eerst zo geoliede machine. Het was ook de verdienste van de Rus dat Caruana het spoor begon bijster te raken. Niet alleen speelde Nepo soms heel snel, hij kwam soms ook met een voor wit totaal verrassende zet en dat leverde nog meer stress op bij de witspeler die het heel erg te kwaad had met de klok. Omdat de partijen pas om 20:30 uur Nederlandse tijd begonnen, was het hele toernooi al duidelijk dat het een latertje ging worden. Gezien mijn niet al te rooskleurige fysieke gesteldheid (ik kamp met “long covid”) lig ik tegenwoordig ruim voor twaalf in bed, maar ik kon het nu niet laten om dit fascinerende gevecht nog een heel eind te volgen.
En hoewel mijn vermoeidheid ook opliep, zag ik dat het bij de spelers ook een grote rol begon te spelen. Caruana stond zettenlang op winst (in enginetermen dik boven +4) maar hij slaagde er niet in om zijn voordeel te consolideren, al was het maar tot de tijdcontrole. Het heeft volgens mij ook een beetje met zijn stijl te maken dat hij op “rekenkracht” zijn beslissingen neemt en minder vertrouwend op strategisch inzicht. Twee voorbeelden zien we bijvoorbeeld op de 37ste en helemaal op de 39ste zet. Ik heb er voor gekozen om deze partij in een soort ‘stripverhaal’ met diagrammen de revue te laten passeren. Verderop in dit artikel treft u een uitgebreide analyse in de tekst aan en alles valt via de viewer na te spelen.

In deze stelling speelde wit 37.g5 waarbij 37.Td2! veel handiger was. Met de gespeelde zet komt de pion los van zijn broertje op f3 en later in de partij ging die er ook af. Met bovengenoemde torenzet bereidt hij niet alleen Dxh2 voor (waarbij de gevaarlijke angel op h2 opgeruimd kan worden) maar ook houdt hij alles gedekt.

 

In deze stelling wil wit natuurlijk vermijden dat zwart …Pxe4 kan spelen. Ik denk dat een speler als Karpov (of Petrosian) zonder aarzelen 39.Lc2! zou spelen waarmee de belangrijkste velden van het paard worden gedomineerd, terwijl hij dan de tijd heeft om met g5-g6 zijn eigen vrijpion mooi gedekt te krijgen en onderwijl ook pion h2 van het bord kan halen. Caruana deed echter 39.Lh7? en raakte de controle kwijt. Want zoals het ging glipte het hem bijna uit handen, wat Nepo aarzelde geen moment om de kwaliteit te offeren, de mooie witte g-pion van het bord te halen en ondertussen ook nog steeds pion h2 te behouden. Maar na de 40ste zet had Caruana nog altijd een winststelling. Alle webcams en andere camera’s brengen tegenwoordig heel mooi de gemoedstoestand van de spelers in beeld. Caruana stond op voor vermoedelijk een sanitaire stop of om iets te drinken te halen en begaf zich toen weer naar het bord.

 

Net na de tijdcontrole, weer een “zee” van tijd en ook nog increment! Maar hoe ga je om met alle emoties tijdens de partij want dat dit een “rollercoaster” was, moge duidelijk zijn. Eigenlijk veel te snel (in mijn ogen dan) speelt Caruana een zet. Wat zou u spelen in bovenstaande diagramstelling? Er zijn niet veel zetten mogelijk:

A) 41. Ka1 of B) 41. Ka2

 

Maar de partij gaat verder en even later blijkt dat het spel ook voor de zwartspeler te moeilijk is en hij gaat flink de fout. Waarschijnlijk heeft ook Caruana dat beseft want hij rechtte de rug en speelt zijn tegenstander vanaf dat moment weer helemaal de soep in. Dan doet zich een nieuw moment voor dat weer een keerpunt in de partij oplevert.

Kiest u even?

A) 59.Dxh2 B) 59.Te1 C) 59.Tc7+

Helaas greep wit op zijn beurt weer mis.

 

Maar “the comedy of errors” gaat nog even door. Ook niet gek, vermoeidheid, emoties en ook domweg te ingewikkeld deze stelling. Nepo doet het op zijn beurt fout op de 61ste zet en daarom krijgt Caruana weer een herkansing! Ondertussen was duidelijk dat het in de andere partij remise ging worden, dus een overwinning zou hem nog in de tiebreak helpen.
De Amerikaan pakt de draad op en speelt wat zetherhalingen om tijd te winnen en dan heeft hij de winst op zijn schoen…

Wat denkt u dat wint voor wit? Helemaal mooi als u er ook nog een variantje bij kunt verzinnen!

 

Dit was de laatste kans en daarna viel er geen chocola meer van te maken. Hoewel de partij nog tot zet 109 (!) duurde, moest Caruana tandenknarsend toegeven dat het hem niet gelukt was om nog in de race te blijven. Want de algemene opinie is zo’n beetje dat de uitdager ook een goede kans heeft om wereldkampioen te worden. Ding Liren is al een tijdje van slag af en is de vraag of hij in staat is om de komende WK-tweekamp tot een goed einde te brengen. Zou Gukesh wereldkampioen worden, is hij in elk geval de jongste wereldkampioen ooit!

 

Caruana, Fabiano – Nepomniachtchi, Ian

Voorafgaand aan deze partij was het duidelijk dat beide spelers alleen gebaat zouden zijn bij een overwinning. Dat gaf op voorhand het idee dat de twee combattanten zouden streven naar een onevenwichtige stelling waarin het evenwicht snel verbroken zou kunnen worden.
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 d5 4. cxd5 exd5 5. Lg5 Lb4

De Ragozinvariant van het Klassiek Damegambiet. Dat belooft direct een scherpe strijd!
6. e3 h6 7. Lh4 g5
Hier begint het gevecht al! Er wordt compromisloos op winst gespeeld, ook door zwart. In Nederland hebben we GM Genna Sosonko die deze scherpe variant tegen 1.d4 ook redelijk vast op zijn repertoire had.
8. Lg3 Pe4 9. Dc2
Tegenwoordig is 9. Pge2 erg in de mode gekomen. Het spel kan als volgt verder gaan (zoals in de aangegeven redelijk recente rapidpartij tussen twee wereldtoppers): 9…h5 10. h3 Pc6 11. Lh2 Df6 12. f3 Pxc3 13. Pxc3 Lf5 14. Lb5 O-O-O 15. O-O Ld6 16. Lxd6 Dxd6 17. Lxc6 Dxc6 18. Tc1 Kb8 19. Db3 Dd7 20. Pa4 Dd6 21. Tf2 The8 22. Tc3 Lc8 23. Pc5 Te7 24. Da4 g4 25. fxg4 hxg4 26. hxg4 Th8 27. Tf3 f5 28. g5 Tg7 29. Ta3 a6 30. Db4 Ka7 31. Pd3 Dh2+ 32. Kf1 Dh1+ 33. Ke2 f4 34. Pxf4 Lg4 35. Dc5+ Kb8 36. Dxd5 Db1 37. Tc3 Th1 38. Db3 Te7 39. Dc2 Df1+ 40. Kd2 Lxf3 41. gxf3 Th2+ 0-1 Erigaisi, A (2701)-Abdusattorov, N (2731) Chessable Masters Div 2 Win Chess.com INT rapid 2023 (2.2)
9…h5 10. f3 Pxg3 11. hxg3 Le6
Dit behoort niet bij de meest populaire keuzes maar Nepomniachtchi zal de blitzpartij Giri-Gukesh in gedachten hebben gehad. Meer gespeeld wordt 11…De7 zoals voorkwam in de volgende partij: 12. Kf2 Le6 13. Ld3 c6 14. Pge2 Pd7 15. a3 Ld6 16. b4 O-O-O 17. Pa4 Kb8 18. Pc5 h4 19. g4 Tc8 20. Tac1 The8 21. Dd2 Pf6 22. b5 cxb5 23. Lxb5 Ted8 24. a4 Lxc5 25. dxc5 Txc5 26. Txc5 Dxc5 27. Tc1 Db6 28. Dc3 Pd7 29. Lxd7 Lxd7 30. De5+ Ka8 31. Dxd5 Kb8 1-0 Mamedyarov, S (2733)-Harsha, B (2527) Wch Blitz Almaty 2022 (1)
12. Ld3
Caruana gaat voor de ‘normale’ (gezonde) aanpak. Giri koos voor de lange rokade. 12. O-O-O Pd7 13. a3 Ld6 14. e4 Pb6 15. e5 Le7 16. f4 Dd7 17. Ld3 Lg4 18. Pf3 gxf4 19. gxf4 O-O-O en stond hier iets beter als hij verder was gegaan met 20.Rde1. 20. f5 Kb8 21. Kb1 c5 22. f6 Lf8 23. dxc5 Lxc5 24. Db3 h4 25. Le4 h3 26. Pxd5 hxg2 27. Txh8 Txh8 28. Pxb6 Dxd1+ 29. Dxd1 Th1 0-1 Giri, A (2764)-Gukesh, D (2732) Aimchess Rapid Prelim chess24.com INT 2022 (4)
12…c6 13. O-O-O Pd7 14. f4
Strikt genomen is dit pas het nieuwtje maar je zou kunnen zeggen dat het idee afkomstig is van Giri in de hier bovengenoemde rapidpartij tegen Gukesh. In een rapidpartij kwam 14. Pge2 op het bord, maar het paard van wit lijkt niet ideaal te staan op e2. Vandaar dat Giri in bovengenoemde partij koos voor eerst f3-f4 gevolgd door Ng1-f3. 14…Pb6 15. Kb1 De7 16. g4 h4 17. Pa4 Pxa4 18. Dxa4 a5 19. e4 dxe4 20. Lxe4 Kf8 21. a3 Ld6 22. Dc2 a4 23. d5 cxd5 24. Lxd5 Le5 25. Lxe6 Dxe6 26. Pd4 Lxd4 27. Txd4 Kg7 28. Dd2 Dg6+ 29. Ka1 Thf8 30. Td5 f6 31. f4 gxf4 32. Dxf4 Tae8 33. Dxa4 Te7 34. Dd4 Tfe8 35. Ka2 Df7 36. g5 Te5 37. gxf6+ Kf8 38. Db4+ Kg8 39. Dg4+ Kf8 40. Dg7+ 1-0 Mamedyarov, S (2772)-Motylev, A (2640) Wch Rapid Moscow 2019 (12)
14…Lg4 15. Pf3 De7
Volstrekt logisch, waarom zou zwart de spanning opheffen met …gxf4. Stockfish 16.1 vindt dat echter beter. Zoals gezegd acht de engine 15…gxf4 een tikje sterker om pas na 16. gxf4 De7 te spelen. na 17. Kb1 Lxc3 18. Dxc3 O-O-O zijn de kansen evenwicht.
16. e4!?
Wit probeert lijnen te openen gericht tegen de zwarte dame (en nu ook nog de koning op e8). Op 16. Tde1 Lxf3 17. gxf3 Lxc3 18. Dxc3 O-O-O krijgen we een interessante stelling met een dynamische pionnenstructuur waarbij de kansen in evenwicht zijn.
16…Lxc3 17. Dxc3 Lxf3 18. gxf3 dxe4
zo heeft “Nepo” gedacht zijn stelling te moeten verdedigen, maar de witte loper gaat vanaf dit moment een belangrijke rol spelen.
19. Lxe4!
19. fxe4 gxf4 20. gxf4 O-O-O is gelijk, ondanks het schijnbare imposante pionnencentrum. Dat kan makkelijk aangetast worden namelijk.
19…gxf4 20. g4⩲
Dit was natuurlijk het idee. Wit maakt gebruik van de penning over de h-lijn en hoewel hij nu tijdelijk een pion achterkomt, wordt gecompenseerd door een lichte ontwikkelingsvoorsprong en actieve stukken.
20…O-O-O?!
Een onnauwkeurigheid maar ook een begrijpelijke voortzetting. Zwart wil eindelijk met zijn koning uit het centrum weg, ook om Rh8 dekking te geven (gericht tegen de dreiging d4-d5). In de analyse keek men vooral naar 20…h4 omdat wit altijd de mogelijkheid in de stelling houdt om zelf op h5 te slaan. Wit zou er dan het best aan doen om met de profylaxe 21. Kb1 O-O-O 22. d5 toch te proberen het initiatief te grijpen.
21. d5!
Daar laat Caruana geen gras over groeien! Uiteraard maakt hij van de gelegenheid gebruik om het bord in lichterlaaie te zetten.
21…h4
De rekenmachine laat weten dat 21…Kb8 de voorkeur verdiende met als mogelijke variant: 22. dxc6 Pc5 23. Td7!? Een geweldige wending waar beide spelers ongetwijfeld nu al op hebben zitten puzzelen. Na 23…Txd7 [23…Pxd7 faalt dan op 24. c7+ Ka8 en nu het prachtige 25. Txh5! Thg8 (zie analysediagram)
Wit heeft nu een prachtige zet die vrijwel onmiddellijk wint. Welke? 26. Dc6!! Tb8 27. Tb5!+- Ja, de orkaan gaat gewoon verder! 27…Pc5 28. Dxc5 Dxc5+ 29. Txc5 Tbc8 (zie analysediagram)
en met deze reus van een vrijpion staat wit (ondanks dat hij een kwaliteit achterstaat) op winst. Zwart blijft gebonden aan de pion op c7 waardoor de witte koning nu het hele bord over kan wandelen, zonder dat zwart daar iets tegenover kan zetten. 30. Kd2 a6 31. Kd3 Ka7 32. Lf5 Kb6 33. Lxc8 Txc8 34. Tc2 Txc7 35. Txc7 Kxc7 36. Ke4 en het pionneneindspel is gewonnen voor wit.] 24. cxd7. [24. Dxh8+? Td8 25. Dxh5 Pxe4 26. fxe4 Dxe4∓ is heel goed voor zwart!] 22. dxc6
Er was hier al het nodige enthousiasme zichtbaar bij de drie Amerikaanse titelhouders die deze partij van commentaar voorzagen. De engine schoot omhoog in zijn waardering om met +1.80 al beslissend voordeel voor wit aan te duiden. Maar dat zijn maar getallen waar een speler tijdens de partij weinig mee kan. Hij moet beslissingen nemen die soms zo moeilijk zijn, dat het veel tijd kost om te bedenken hoe het allemaal verder moet.
22…Pc5 23. Lf5+!
De loper moet behouden blijven!
23…Kb8 24. Kb1!+-
Caruana speelt vrijwel steeds de optimale zet maar zag ondertussen de tijd wegtikken op de klok. Zwart wil graag de dames kunnen ruilen (via …Qe3+) maar dat laat wit uiteraard niet toe.
24…b6?
Na deze zet is het in hogere zin gedaan voor zwart, maar dat telt alleen maar als je als een computer kan rekenen. Alleen met 24…Txd1+ 25. Txd1 Te8 26. cxb7 h3+- kon zwart tegenspartelen, hoewel wit ook hier beslissend voordeel heeft.
25. Td7
Deze zet werd door Caruana sierlijk uitgevoerd zoals in de livestream kon zien en het leek erop dat hij voldoende zelfvertrouwen had om deze partij naar winst te voeren. Zoals iemand in een chatbericht opmerkte: “Caruana will convert his winning advantage”. Hier keken de commentatoren naar de ‘engine-zet’ 25. Ld7!?
25…Txd7 26. cxd7 Td8 27. Dd4!
Weer ijzersterk.
27…Pxd7
Die gevaarlijke pion moet van het bord maar nu komt het paard in een dodelijke penning te zitten. Nepo zat te zuchten en te steunen, kunnen we tegenwoordig via de prachtige webcams waarnemen. Zijn enige kans is de klok!
28. Td1 Dc5
Weer een poging om die dames van het bord te krijgen.
29. Dxf4+!

Weer heel juist! Inderdaad zou 29. Dxc5? al het voordeel weer inleveren, zelfs nadat wit het stuk op d7 kan slaan. Want nu speelt zwarts vrijpion op de h-lijn een belangrijke rol, hetgeen Caruana ook nog lang in deze partij enorme parten blijkt te gaan spelen… 29…bxc5 30. Lxd7 h3 31. Kc2 h2= en wit moet het stuk teruggeven en kan dan niet meer winnen.
29…Dc7 30. Dd2
Begrijpelijkerwijs speelt hij de dame naar de tweede rij om straks die lelijke zwarte vrijpion onder schot te kunnen nemen. De engine vindt 30. Dd4 een paar procentjes beter maar dat maakt eigenlijk geen verschil.
30…h3 31. Le4?!
Nog steeds ruim voldoende voor de winst maar niet de meest optimale zet. Uiteraard heeft wit nog een ander idee: hij dreigt zomaar Dd5 en dat is meteen vrijwel dodelijk. Het was een mooi moment voor 31. f4 geweest, maar ik denk dat Caruana die inmiddels grote ruzie met de klok had, het mooie steunpunt op e4 voor zijn loper niet wilde opgeven. Toch staan er grote voordelen tegenover. De loper kan vanaf e4 die doorgebroken rakker op h3 via h1 onder controle houden en tegelijkertijd wordt de dekking van de dame van c7 naar h2 onderbroken. In enginetaal is het nu +4.01.
31…a5
Een opmerkelijke vondst van de Rus. Hij creëert een veilige plek voor zijn koning op a7 en tegelijkertijd kan hij straks veld c5 voor zijn paard gebruiken, zonder dat het dan lastig gevallen kan worden door b2-b4. De analysatoren dachten dat 31…De5 ook kon maar dan is 32. Dd3 met de dreiging Qa6 ook erg lastig voor zwart.
32. Dd5 Ka7

33. Dxf7
Niks mis met deze zet, maar hier moest de Amerikaan nog zeven zetten doen en dat is geen sinecure als je geen increment tot je beschikking hebt. De zet wint nog steeds ‘simpel’ (+5.10) maar de complicaties houden aan en Nepomniachtchi is een handige rommelaar om voor mistgordijnen te zorgen. Hier was ook 33. f4!? een uitstekende manier geweest om de gevaren van de zwarte pion te bedwingen.
33…h2
Natuurlijk zet hij de pion op de voorlaatste rij, promotiecombinaties worden nu actueel!
34. Dh7
Uiteraard ook niet slecht. De dame komt achter de pion (waardoor ook een eventuele zwarte toren er niet achter kan komen) en valt hem ook nog eens aan zodat hij met Rh1 de pion onschadelijk zou kunnen maken. Opnieuw komt het rekentuig met 34. f4! aanzetten die aan alle tegenstand een eind zou moeten maken (+542). Toch is zo’n zet in tijdnood lastig in te schatten omdat nu alle witte stukken ongedekt komen te staan. De loper houdt echter een oogje in het zeil op veld h1 en daardoor kunnen de dreigingen die de zwartspeler weldra op het bord zal smijten allemaal bezworen worden.
34…Kb8
De koning gaat uit de penning over de zevende rij zodat de dame straks een zet mag doen.
35. a3
Hij maakt een ‘luchtgat’ voor de koning omdat er ergens een variant was waarin zwart met de dame op de onderste rij zou kunnen komen. De ‘ellende’ voor wit is dat hij zich een moeilijk toreneindspel wilde besparen dat had kunnen ontstaan na 35. Th1 Pc5 36. Dxc7+ Kxc7 37. Txh2 Pxe4 38. fxe4 Td1+ 39. Kc2 Tg1 (zie analysediagram)
en hoewel wit twee pionnen meer heeft, lijkt het allemaal niet eenvoudig. Bij nader inzien lijkt wit toch gewonnen te staan. Bijvoorbeeld: 40. Th4 Kd6 41. a4 Ke5 [of 41…Tg3 42. Kd2 Tb3 43. Th6+ Ke5 44. Kc2 Tb4 45. b3 Kxe4 46. Tc6 en wit wint omdat zwart het pionneneindspel niet meer kan vermijden.] 42. Th6 Txg4 43. Txb6 Txe4 44. Tb5+ Kd6 45. Txa5 en dit zou toch moeten lukken voor wit!
35…De5
Ook deze zet werd razendsnel op het bord gezet. Er dreigt onder omstandigheden …Rh8.
36. Dh6
Een goede tussenzet, de dreiging Qc6 is nog altijd beslissend.
36…Dc7
37. g5?!
Objectief een prima voortzetting en daarom wederom geen slechte zet maar wit consolideert zijn voordeel niet. De pion raakt ‘los’ van zijn dekking en daardoor wordt het chaos op het bord waar Nepo als een vis in het water is. Caruana wil misschien teveel de optimale zet vinden maar vergeet dat hij nu “zakelijk” had moeten zijn om het punt binnen te hengelen. Temeer daar de seconden op de klok nu echt begonnen weg te tikken. Als hij hier koel gebleven was en 37. Td2! had gevonden twijfel ik er niet aan dat hij de partij ook definitief naar zich toe had getrokken. Met Qxh2 zou hij de gevaarlijke angel (pion h2) uit zwarts tegenspel kunnen trekken om dan een gewonnen eindspel over te houden. Daar had 37…Tc8 ook niets aan veranderd. Namelijk: 38. Dxh2 Pe5 39. Tc2 Pc4 40. Dxc7+ Txc7 41. g5 en hier had Nepo vermoedelijk de stekker eruit getrokken.
37…Tg8
Nepo doet wat hij kan om zijn tegenstander uit het zadel te tillen. Hij gaat met de toren snel uit de d-lijn, valt wits mooie vrijpion aan en tegelijkertijd kan hij dadelijk zijn paard activeren.
38. Th1
De rechtvaardiging van de voorgaande zet had hij kunnen vinden in 38. De6! (zie analysediagram)
maar dat is weer zo’n typische computerzet dat je dat eigenlijk niet moet willen. Want na 38…Txg5 mag de de tegenstander een dame met schaak laten halen. Dat kan Stockfish uitrekenen maar de mens heeft nu eenmaal niet dezelfde rekencapaciteit als de machine. De winstvariant luidt: 39. Txd7!! h1=D+ 40. Ka2 Daarom moest de dame ook naar e6, zij schermt de diagonaal a2-g8 af tegen schaakjes van zwart. De engine geeft nu een mat in 25 zetten aan, ga er maar aan staan… Ik geef de “menselijke” voortzetting (als voorbeeld): 40…Dh8 41. Txc7 Kxc7 42. De7+ Kc8 43. Db7+ Kd8 44. Db8+ Ke7 45. Dxh8 enzovoort.
38…Pc5
Uiteraard komt zwart met deze paardzet en zo lijkt hij de schade te kunnen beperken.
39. Lh7?
Ook weer zo’n ‘losse’ zet, hij speelt zijn stukken naar agressieve velden maar verwaarloost zijn verdediging. Eigenlijk blijft de stelling gewonnen maar hij maakt zichzelf het uitermate moeilijk om zijn ‘spullen’ bij elkaar te houden. 39. Lc2! was nu de aangewezen zet. Het paard op c5 en de pion h2 zijn allebei onder controle gebracht en wit kan zich richten in het vooruitspelen van zijn voorste vrijpion (met g5-g6). Hij moet wel rekening houden met 39…Te8 [39…Dg3?! 40. Dxb6+ Pb7 41. Le4+-] 40. Dxh2 Te1+ 41. Ka2 Dxh2 42. Txh2 Tf1 en nu heeft wit een technische winst. 43. g6 Pe6 44. Lf5 Pg7 45. Th8+ Kc7 46. Th7+-.
39…Txg5!
Daar hoefde zwart niet lang over na te denken. In de livestream werd de klok van Caruana goed in beeld gebracht, hij zat onder de 30 seconden en toen hij nog iets van een paar seconden overhad, speelde hij:
40. Dxg5 Dxh7+
Oef, 40ste zet gehaald. Hoewel adrenaline heb je dan in je bloed? In elk geval stond de Amerikaan op en liep even weg. Weer terug aan het bord zou je denken dat hij nu de balans even opnieuw zou opmaken om te kijken hoe hij dit varkentje zou gaan wassen. De engine geeft als tussenbalans: +3.77, ruim voldoende voor de winst zou je zeggen. Wie schetst de verbazing dat hij na niet lang nagedacht te hebben een enorme fout maakt. En dat terwijl hij maar twee kandidaatzetten heeft…
41. Ka1??=
Ineens staat het volkomen gelijk! Alleen 41. Ka2! was voldoende voor de winst. Dat verwacht je misschien niet omdat je nu weer een schaakje met de dame toelaat, maar een speler van het kaliber Caruana moet wel kunnen vinden dat wit na 41…Df7+ 42. Ka1 Pb3+ 43. Kb1 Dh7+ [Zwart moet het dus anders doen, maar ook dat verliest: 43…Dxf3 44. De5+ Kb7 45. Dxh2 (zie analysediagram)
en hoewel dit oppervlakkig gezien een hele klus lijkt, ‘zegt de engine’ met +4.66 dat wit niet al te veel moeite zou moeten hebben hiermee. Een paar voorbeelden. 45…Pd2+ 46. Ka1! a4 47. Dh5 Pb3+ 48. Ka2 Dc6 (48…Dxh5 49. Txh5 Het eindspel van toren tegen paard met ieder twee pionnen is gewonnen (+5.26) maar dan moet je nog wel goede techniek tonen.) 49. Dh7+ Ka6 50. Dd3+ Ka5 51. Th5+ Pc5 52. Dc3+ Ka6 53. Dc4+ Ka5 54. Tf5 (zie analysediagram)
met de bedoeling Rf7 waarna er matbeelden dreigen. Omdat wit in principe de dames mag ruilen, valt dit niet meer te verdedigen voor zwart.] 44. Ka2 een gewonnen stelling zou hebben.
41…Dc2!
En daar weet de zwartspeler wel raad mee.
42. Dg8+ Ka7 43. Ka2 a4 44. f4
44…Pb3??
“The comedy of errors” gaat vrolijk verder. De lange partij met zoveel tactische verwikkelingen begint zijn tol te eisen. Ook de zwartspeler gaat nu fors de fout in. Zwart had nu 44…Ka6!= moeten vinden waarna wit geen winststelling meer kan afdwingen.
45. Dg7+! Ka6 46. Dc3!
Sterk spel!
46…Dg2 47. Dc4+
47. Dd3+ b5 [47…Ka7? 48. Dh7+ gevolgd door Qxh2 is meteen uit.] 48. Dd6+ Ka7 49. Dc7+ Ka6 50. Td1! (zie analysediagram)
en wit krijgt nu een dodelijke koningsaanval. Dientengevolge moet zwart laten afwikkelen naar een dameeindspel dat gewonnen is voor wit omdat hij een mooie f-pion én een veilige koning overhoudt. Men zie: 50…Pd2 51. Dc8+ Ka7 52. Dd7+ Kb6 53. Txd2 Dxd2 54. Dxd2 h1=D 55. Dd6+ Kb7 56. De6! (zie analysediagram)
De dame neemt de belangrijke diagonaal a2-g8 in en loodst zo de pion naar f7. Bijvoorbeeld: 56…Kc7 57. f5 Dh3 58. Dd5 Dh6 59. Df7+ Kd8 60. f6 De3 61. Dg8+ Kd7 62. Dd5+ Ke8 [62…Kc7 63. f7 De7 64. Df5 Df8 65. Kb1 Kd6 66. Dd3+ Kc6 67. Dg6+ Kd7 68. Dg8+-] 63. Dxb5+ Kf7 64. Dxa4 (zie analysediagram)
en met twee pionnen meer is het uit.
47…Kb7 48. Te1 Pc5
Nog altijd heeft uitstekende winstkansen maar de afwikkeling naar winst is nog steeds problematisch. Vooralsnog kwijt de witspeler zich goed van zijn taak.
49. Df1!
Een prima zet, de dame staat op de onderste rij uitstekend.
49…Dd5+ 50. Kb1 Df5+ 51. Ka1
Nu heeft hij het mechanisme dat hij op de 41ste zet miste, wel door. Gewoon in het paardschaak gaan staan omdat het paard op b3 dan weer even in de weg staat.
51…Dc2 52. f5!
De witte vrijpion moet het werk doen en inmiddels heeft wit opnieuw een duidelijke winststelling (+4.18).
52…Pd3 53. Tb1 Pc5 54. f6 Pb3+ 55. Ka2 Pd2
Wanhopig springt het paard rond.
56. Dh1+
De vermoeidheid speelt ongetwijfeld ook een rol want met 56. Dg2+! Ka7 57. Te1! heeft wit de winst voor het grijpen vanwege: 57…Dc4+ 58. Ka1 Pb3+ 59. Kb1 Dd3+ 60. Ka2 en zo zijn de schaakjes even uit de stelling. Dan moet je natuurlijk wel weten wat je dan na 60…Dc4 (zie analysediagram)
speelt. Want alleen 61. Td1!! brengt wit verder vanwege 61…Pd2+ [61…Pc1+ 62. Kb1 is niks voor zwart.] 62. Ka1 Pb3+ 63. Kb1 en nu zijn de velden d3 en e4 gedekt zwart geen schaak kan geven. Het slotakkoord luidt dan: 63…De6 64. Dxh2 Dxf6 65. Td7+ Ka6 66. De2+ b5 67. Dc2!+-
56…Ka7 57. Tc1 Db3+ 58. Ka1 De6
Hier zijn maar twee goede zetten voor wit die hem de zege hadden kunnen bezorgen. Dat lukt alleen met 59.Rd1 of 59.Re1.
59. Tc7+??
Maar helaas… Wat zal hij later, als hij de moed heeft om deze partij na te spelen, zich de haren uit zijn hoofd trekken als hij ziet dat zwart opnieuw een remisestelling in handen heeft. Maar laten we wel zijn: zouden u en ik deze voortzetting ook niet gekozen hebben. Wit komt binnen met de toren en dame, bereidt mogelijk ook f6-f7 voor, wat wil je eigenlijk nog meer?
59. Td1!; 59. Dxh2? Pb3+ 60. Kb1 Pxc1 61. Dc7+ Ka6 62. De7 Dc6 63. f7 Pb3 64. De1 Dg6+ 65. Ka2 Dxf7 66. Df1+! Dxf1 zou een mooi pat hebben opgeleverd…; 59. Te1! Pb3+ 60. Kb1 Dxf6 61. Dxh2+-.
59…Ka6 60. f7
Het wrange voor wit is dat hij de dame en toren niet uit de verdedigende stellingen mag wegtrekken want zwart kan bijvoorbeeld remise door eeuwig schaak afdwingen na 60. Db7+ Ka5 61. Te7 Pb3+ 62. Kb1 Df5+ 63. Ka2 Pc1+=
60…Pb3+ 61. Kb1
61…Df5+??
O jee, nu is de tegenstander die ook vreselijk misgrijpt! Met 61…Pd2+! kon zwart het halve punt veilig stellen. Maar juist deze paardzet ziet er merkwaardig uit. Want gaat de witte koning niet ‘gewoon’ het vrije veld in om het paard te bedreigen. Zie de complexiteit van deze variant: 62. Kc2 Dg6+ 63. Kxd2 Dd6+ 64. Ke3 De5+ (zie analysediagram)
En de dame blijft de witte koning achtervolgen omdat de witte dame er nergens tussen gezet kan worden. De zwarte pion haalt dan immers ook dame (met schaak nog wel!). Om dit allemaal in te zien, moet je van goeden huize komen. Bijvoorbeeld: 65. Kf2 Df4+ 66. Kg2 Dg4+ 67. Kxh2 Dh4+ 68. Kg1 De1+ 69. Kg2 De4+ (zie analysediagram)
en de koning kan niet ontsnappen aan de schaakjes, zelfs niet door de dame te geven: 70. Kg3 Dxh1 71. f8=D Dg1+ 72. Kh3 [72. Kf4?? Df2+] [72. Kh4? Dh2+ 73. Kg5 Dxc7] 72…Dh1+ 73. Kg3 Dg1+ met remise.
62. Ka2! Pc5
Wit staat (voor de zoveelste keer in deze partij) op winst. Wat zal Gukesh hier allemaal van gevonden hebben…
63. Da8+! Kb5 64. Dc6+ Ka6 65. Da8+ Kb5
Even tijd winnen kan geen kwaad.
66. Dc6+??
Maar nu kan hij alleen maar een herhaling van zetten toelaten of een andere zet spelen die niet wint. De enige weg naar de winst was met 66. De8+! Ka5 67. Ta7+ Pa6 68. Dc6!! (zie analysediagram)
En zwart kan geen zinnige zet meer doen die hem mogelijk redt. Een paar voorbeelden. 68…Dd3
[68…Df1 69. Dd5+ Db5 (69…b5 70. Dd8#) 70. Dd2+ Db4 71. Dxb4#] 69. Td7! h1=D [69…Db3+ 70. Ka1 Dh3 71. Td1 Df5 72. Td5++-] 70. Dxh1 Dxd7 71. f8=D+-
66…Ka6 67. Te7??=
Dit was kennelijk zijn bedoeling.
67…Df1
Zwart neemt het initiatief weer over met de dreiging …Qc4+ en h1=Q.
68. Da8+ Kb5 69. De8+ Ka6 70. Da8+ Kb5 71. De8+ Ka6
72. Te4
Hij probeert nog iets maar het mag niet meer baten.
72…Pxe4 73. Dxa4+ Kb7 74. Dxe4+ Ka7 75. Da4+ Kb7 76. Dd7+ Ka6 77. Dc8+ Ka7 78. f8=D Dxf8 79. Dxf8 h1=D
Een dameeindspel met een pluspion maar twee tegen één op één vleugel is natuurlijk totaal gelijk. Tegen beter weten in, gaat Caruana nog een tijd door.
80. a4 Dd5+ 81. Ka3 Dd3+ 82. b3 Dd4 83. Df7+ Kb8 84. De8+ Ka7 85. De7+ Kb8 86. De1 Dd6+ 87. Db4 Df6 88. Dd2 De7+ 89. b4 De6 90. Dd3 Ka7 91. Dc3 Kb8 92. Db3 Df6 93. De3 Dd6 94. Kb3 Dd5+ 95. Kb2 Dd6 96. De8+ Ka7 97. Df7+ Kb8 98. Kc3 De5+ 99. Kd3 Dd6+ 100. Kc4 Dc6+ 101. Kb3 Dd6 102. Df3 Dd4 103. De2 Dd5+ 104. Ka3 Dd6 105. Db5 Dd4 106. Kb3 Ka7 107. De2 Dd5+ 108. Ka3 Dd4 109. Kb3
Hier berustte hij in het onvermijdelijke…
½ – ½

 

De analyse van dit fascinerende gevecht via de viewer:

GM Daniel King heeft ook een fraai videoverslag gemaakt van deze enerverende partij:

De andere partijen, waarvan sommige van aantekeningen en analyses zijn voorzien:

Hikaru Nakamura – Gukesh Dommaraju (ANALYSE)

Nakamura haalde niets uit de opening, zwart kreeg al snel comfortabel spel tegen de witte isolani op d4. Toen Hikaru die pion maar in de steek liet, bleek Gukesh bereid om het loperpaar op te geven in ruil voor de winst van die pion. Dat leidde al snel tot een eindspel waarin zwart nog altijd die pion voorsprong had, maar tegen het witte loperpaar moest opboksen. Wit kon echter ook niet voorkomen dat door de ruil van het paard tegen een loper nu een eindspel met torens en ongelijke lopers op het bord kwam, waarin zwart zijn pluspion weer kwijtraakte. Daarna gleed de partij af naar een stelling met twee kale koningen.

 

Nijat Abasov – Praggnanandhaa Rameshbabu (ANALYSE)

De jonge Indiër ging er in de laatste ronde toch nog even voor zitten. En warempel hij kwam met zwart al spoedig in het voordeel. Na een lange afwikkeling ontstond er een eindspel waarin wit een loper had, waar hij niets mee kon en zwart een paard, met aan beide kanten nog torens op het bord. Zwart stond daarin duidelijk beter en de jonge Pragg liet voortreffelijke techniek zien om deze stelling inderdaad tot winst te voeren.

 

Alireza Firouzja – Vidit-Santosh-Gujrathi

Dit werd een niemendalletje omdat beide spelers geen zin meer hadden in een echte partij.

 

Eindstand:

1. Gukesh Dommaraju 9
2. Hikaru Nakamura 8,5
3. Ian Nepomniachtchi 8,5
4. Fabiano Caruana 8,5
5. Praggnanandhaa Rameshbabu 7

6. Vidit Santosh Gujrathi 6
7. Alireza Firouzja 5
8. Nijat Abasov 3,5

 

 

Dames

Bij de dames stond Tan Zhongyi bij het ingaan van de laatste ronde een vol punt voor. Echt spannend werd het niet meer. Zij speelde remise tegen Anna Muzychuk en zag ondertussen haar belangrijkste concurrente, Lei Tingije verliezen van Humpy Koneru. Door deze resultaten kwamen er drie dames gezamenlijk op de gedeeld tweede t/m vierde plaats terecht.

Het betekent dat Tan Zhongyi nu voor de tweede keer in haar carrière mag proberen om wereldkampioen bij de vrouwen te worden. In 2018 speelde ze al een tweekamp tegen de huidige wereldkampioene, Ju Wenjung, maar die verloor ze. Ju Wenjung klopte in de jaren erna andere uitdagers, Goryachkina (2020) en Lei Tingije (2023).

De andere partijen, waarvan sommige van aantekeningen en analyses zijn voorzien:

 

Anna Muzychuk – Tan Zhongyi (ANALYSE)

Na een interessante opening ontstond er een middenspel met zware stukken, ieder een paard en ongelijke lopers. Dat was totaal gelijk toen Muzychuk twee ernstige fouten maakte op de 16de zet en 17de zet.

In plaats van 16.Dd3 had zij 16.Dg4 moeten spelen en beter geen 17.Pxf6+ omdat zwart nu vrijwel op winst stond met het sterke paard op d4. Tan speelde het vervolgens ijzersterk door een zwarte pion naar e2 te loodsen en had toen winnend voordeel. Door twee onnauwkeurigheden van Tan wist de Oekraïense te ontsnappen met een soort eeuwig schaak mechanisme.

 

Lei Tingjie – Humpy Koneru (ANALYSE)

Een heel onderhoudende partij kwam op het bord vanuit het Nimzo-Indisch, de Sämischvariant. Wit offerde een pion voor spel en toen ontstond de volgende stelling:

Hier offerde wit haar dame voor het paard met 23.Dxa5! Ze kreeg daarvoor prachtige compensatie maar Koneru wist de schade beperkt te houden en uiteindelijk liep wit vast op de stugge verdediging van haar tegenstander. Ergens glipte haar het initiatief uit haar vingers waarna ze zelfs in een verloren eindspel werd gemanoeuvreerd.

 

Kateryna Lagno – Vaishali-Rameshbabu (ANALYSE)

Een wisselvallige partij waarin wit in een Spaanse opening aanvankelijk het …h7-h6 gevolgd door …g7-g5 beantwoordde met een bekend type stukoffer Pxg5, hxg5 en Lxg5. Wit had voldoende compensatie voor het stuk en bereikte ergens ook (groot) voordeel. Maar dat was kennelijk niet aan haar besteed want na een paar onnauwkeurigheden kon een blunder ook niet meer uitblijven. Zwart profiteerde vakkundig en maakte het karwei netjes af.

 

Aleksandra Goryachkina – Nurgyul Salimova

Omstreeks de 20ste zet had wit voordeel weten te behalen uit een Philidorverdediging. Maar dat ontglipte haar door het gepointeerde spel van haar tegenstander. Hoewel wit zelfs een pion achter kwam, bleken de dame plus loper voldoende tegenwicht tegen dame plus paard te bieden.

 

Eindstand:
1. Tan Zhongyi 9
2. Humpy Koneru 7,5
3. Lei Tingije 7,5
4. Vaishali R 7,5
5. Aleksandra Goryachkina 7
6. Kateryna Lagno 6,5
7. Nurygul Salimona 5,5
8. Anna Muzychuk 5,5

 

Tot slot: wie zorgde er in Toronto onder andere voor die voortreffelijk verzorgde livestream via Chess.com? Jazeker onze eigen webmaster Lennart Ootes (zie foto hieronder)!