Krantenrubrieken weekends 11 en 18 mei 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
11 mei: Kobe Smeets sterkste kampioen bij NK jeugd
In de meivakantie werden in Hoogkerk (gemeente Groningen) de Nederlandse jeugd- en meisjeskampioenschappen gespeeld in de categorieën A, B en C (respectievelijk t/m 18, 16 en 14 jaar). Bij de jeugd was daar iets bijzonders aan de hand: de B-groep had een gemiddeld hogere rating dan de A-groep! Leandro Slagboom werd Nederlands jeugdkampioen door die laatste groep met 5 uit 7 te winnen, maar B-kampioen Kobe Smeets leverde met zijn 6.5 uit 7 een veel betere prestatie. Dat Leandro en niet Kobe een ticket voor het kwalificatietoernooi van het algemeen NK kreeg is achteraf wat ongelukkig, al moest natuurlijk het reglement gevolgd worden.
Een oplossing is om A en B samen te laten spelen en dit is wat er bij de meisjes gebeurde (omdat er maar vijf A-meisjes aangemeld waren). In het verleden is zo wel eens een B-meisje algemeen meisjeskampioen geworden. Dit jaar besloot de organisatie echter van het reglement af te wijken door A en B hadden aparte klassementen te laten spelen. Het argument hiervoor: het zou niet eerlijk zijn voor de A-meisjes als een B-meisje sterker zou blijken te zijn. Bizar. Dana Verheij (A) en Fleur Westerhof (B) deelden de eerste plaats in de groep en werden zo in hun eigen categorie kampioen. Dana kreeg een geldprijs, Fleur slechts een beker. Een smet op een verder goed georganiseerd toernooi.
Kobe Smeets was vorig jaar ook B-kampioen geworden en is sindsdien behoorlijk gestegen met zijn rating. Zijn resultaten in toernooien dit seizoen waren wel wisselvallig, maar in de meesterklasse deed hij het voor zijn club Paul Keres heel goed. Met 6 uit 9 scoorde de Utrechter zijn eerste meesterresultaat. Bij het NK was de volgende overwinning cruciaal: zijn tegenstander eindigde met een punt achterstand op de tweede plaats.
Kobe Smeets – Rhys Arnold
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 Pf6 5.0–0 Le7 6.Te1 b5 7.Lb3 d6 8.a4 Ld7 9.c3 0–0 10.d4 h6 11.Pbd2 exd4 12.cxd4 Pb4 13.Pf1 d5 14.e5 Pe4 15.Pg3
Een belangrijk thema in deze Spaanse stelling is of zwart wel of niet c5 kan doen. Hier kan het 15…c5! 16.Pxe4?! dxe4 17.Txe4 c4! met voordeel.
15…Pxg3 16.hxg3 Lg4 17.Le3 Dd7 18.Dd2 Lf5 19.Tec1 Pd3 20.Td1 Pb4 21.Tdc1 Pd3 22.Tc3! Pb4
22…Lb4 23.Lc2 sluit het paard op.
23.Lf4 Tfc8 24.Dd1 Dd8
Ook hier had 24…c5 nog gekund. Met zijn volgende zet voorkomt wit de opstoot en houdt hij duurzaam voordeel.
25.Le3 Lh7 26.g4 c6 27.Dd2 Df8 28.Pe1 f5?
Sluit de eigen loper in.
29.g5! hxg5 30.Lxg5 Dd8 31.Lxe7 Dxe7 32.Th3
Pf3–Pg5–Df4–Dh4 is het plan.
32…Tab8 33.Pf3 f4 34.Dxf4 Tf8 35.Dg3 Lf5 36.Th5 bxa4 37.Lxa4 g6
En nu de afmaker:
38.Txf5! Txf5 39.Dxg6+ Dg7 40.Dxf5 Tf8 41.De6+ Kh8 42.Ta3 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
18 mei: Eerste weekendtoernooi ooit ontstaan tijdens potje poker
Een van de populairste toernooiformules is het weekendtoernooi. Zes ronden Zwitsers spelen in een weekend: eerste ronde op vrijdagavond, drie partijen op zaterdag, laatste twee op zondagochtend en -middag (of variaties hierop). Dit concept is ooit komen overwaaien uit Engeland, maar hoe en wanneer is het daar ontstaan? Het antwoord op deze vraag staat helaas niet kant en klaar op internet, maar met enig zoekwerk denk ik het toch gevonden te hebben. De Britse Schaakbond verwijst in een artikel over hun eigen geschiedenis naar Stewart Reuben, een bekende schaakarbiter en -organisator. Op een andere site wordt hij geïnterviewd en daar legt hij uit hoe het allemaal ooit begon. In het najaar van 1965 speelde hij poker tegen een clubgenoot in ‘En Passant’, een schaaksalon waar ook ooit de onsterfelijke partij was gespeeld. Tussen twee handen in zei de laatste dat de club (Islington uit Londen) het pand wel een weekend mocht gebruiken waarop Reuben zei “Dan organiseer ik een Zwitsers toernooi in dat weekend.” Zo gezegd, zo gedaan: in december 1965 werd het eerste Zwitserse weekendtoernooi ooit gespeeld met 24 deelnemers. De Islington Open werd een jaarlijkse traditie, het aantal deelnemers nam rap toe waarna andere Britse clubs het concept ook gingen gebruiken. Zo ontstond er in de jaren ‘70 een heel circuit van dit soort toernooien.
In Nederland liepen we wat achter. Toernooien in het weekend waren er wel, maar dat waren dan meestal vierkampen. Sinds 1936 het Noteboomtoernooi in Leiden bijvoorbeeld. Maar in 1979 stapten ze in navolging op de Britten over op zes ronden Zwitsers. Dat deed een jaar later ook het Open Kampioenschap van Utrecht en daarmee was het hek van de dam. Inmiddels zijn er in zo’n twintig verschillende plaatsen weekendtoernooien gehouden. Afgelopen weekend waren er zelfs twee. In Groningen won Machteld van Foreest, het OKU werd gewonnen door grootmeester Thomas Beerdsen, mede dankzij de volgende leuke partij.
Achyuth Aravindhan – Thomas Beerdsen
1.e4 c6 2.d4 d5 3.Pc3 dxe4 4.Pxe4 Pf6 5.Pxf6+ exf6
De Tartakowervariant is na lang nauwelijk gespeeld te worden de laatste jaren populair geworden.
6.c3 Ld6 7.Ld3 0–0 8.Dc2 g6 9.Le3 Kg7 10.0–0–0 Pa6 11.Dd2 Te8 12.Lh6+ Kg8 13.h4
Allebei de spelers gaan vol op de aanval.
13…Da5 14.a3 Pc7 15.h5 g5 16.g3?
Wit had beter kunnen ontwikkelen met 16.Pe2.
16…Lg4 17.Tf1 Lf5 18.f4 Lxd3 19.Dxd3 Pd5 20.fxg5 Te3! 21.Dd2
Beerdsen gaat voor de publiekszet, objectief was 21…Db5! 22.Tf3 Tae8 23.Txe3 Pxe3! de sterkste voortzetting.
21…Lxa3!? 22.gxf6 Lxb2+!? 23.Dxb2 Txc3+ 24.Kb1 Da6
Alleen met 25.Tc1! Dd3+ 26.Ka2 kan wit zich nog verdedigen.
25.Tf2? Dd3+ 26.Ka2 Dc4+ 27.Ka1 Da4+ 28.Kb1 Tb3 29.Th4
Dreigt eeuwig schaak met Tg4+ en Lg7+ maar wit komt er niet aan toe.
29…Txb2+ 30.Kxb2 Db4+ 31.Kc2 Dc3+ 32.Kd1 Pe3+! 33.Ke2 Te8 34.Lxe3 Txe3+ 35.Kf1 Txg3 36.Te4 Dc1+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
10 mei: Eindspelstudie
Ik kwam onlangs een heel bijzonder mooie eindspelstudie tegen. Ik houd van stellingen met voor wit en zwart totaal verschillend materiaal. Hier een studie met drie lichte witte stukken tegenover een zwarte dame en twee pionnen. Achteraf bleek dat deze studie als beste studie van het jaar 2007 was bekroond. De componist is de Tsjech Mario Matous (1947-2013). Hij behaalde met deze compositie een 1e prijs in een Jubileumtoernooi Polasek & Vlasak 50 years. De studie van het jaar is niet noodzakelijk de beste studie, maar wel de studie die het best kan dienen om de schone kunst van de eindspelstudie te bevorderen in een brede kring van schakers.
Opgave is: hoe wint wit?
1. Pf3+ Kh1
Niet goed is 1. … Kh3 2. Pg5+ Kg2 3. Lxc5+ met damewinst.
2. Ld4!!
Een verbluffende zet. Fout is 2. Lxc5? Da4+ 3. Pd4 Dxd4+ 4. Lxd4 en pat! en remise.
2. … Df7+!
2. … Dc7+? 3. Pe5 Dc8, (of 3. … Db8 4. Tb2! Df8+ 5. Kg3 Dg7+ 6. Pg4 Dc7+ 7. Le5 Dh7 8. Td2) 4. Kg3 Dg8+ 5. Pg4 Db8+ 6. Kh3 Db3+ 7. Lc3 Db1 8. Pf2+ Kg1 9. Pe4+ cxd4 10.Tg3+ Kf1 11. Pd2+; ook werkt niet voor zwart: 2. …Db8+ 3. Le5 Df8+ 4. Ke3 Dh6+ 5. Kf2 c4 6. Ta2 Db6+ 7. Ld4 Db1 8. Ta1.
3. Ke3!!
De volgende verbluffende zet. Kg3? gaat hier niet goed, er komt dan 3. … Dg6+ 4. Kf4 Dxc2, ook niet goed is 3. Ke5? Dc8+ 4. Kf6 Dh8+ 5. Kg5 cxd4.
3. … cxd4+ 4. Kf2! Df4 5. Tc6!!
Wederzijdse zetdwang. 5. Te2? De3+; of 5. Ta2? Dc1 6. Kg3 Dc7+ 7. Kf2 Dc1; of nog 5. Tc8? De3+ 6. Kg3 Dh6 7. Kf2 De3+ 8. Kg3 Dh6 9. Tg8 d3.
5. … De3+
5. …d3 is de tweede thematische echowending 6. Tc8!! Dh6 7. Tb8!
6. Kg3
Wederom wederzijdse zetdwang.
6. …d3 7. Ta6! Dc1 8. Ta7!
En wit wint. Niet 8. Ta8? wegens 8. … Dc7+ 9. Kf2 Db6+
Prachtig hoe hier de zwarte dame in bedwang wordt gehouden door drie lichte stukken. Eigenlijk moeten we zeggen twee lichte stukken, want de loper wordt al vroeg door wit cadeau gedaan. Een schitterende eindspelstudie met een rijke inhoud.
17 mei:
Geen groot land wat het aantal inwoners betreft, maar het land Armenië telt mee in de schaakwereld. Armenië heeft hetzelfde aantal schaakgrootmeesters als Nederland, stand eind 2021: beide 39 grootmeesters. Nederland telt 17 miljoen inwoners en Armenië ruim 3 miljoen. De schaakdichtheid van grootmeesters is in Armenië dus aanzienlijk groter wat betekent dat het schaken in Armenië op veel hoger niveau staat als in Nederland. In 2021 is Armenië begonnen op scholen met verplichte schaaklessen voor leerlingen van de groepen twee, drie en vier. Tweemaal per week ontvangen de Armeense kinderen in de leeftijd van zeven tot tien jaar een half uur les in de grondbeginselen van het schaken. Het doel is dat zij aan het eind van groep vier in staat zijn een bekwame partij te spelen.
Het schaken leeft in Armenië. In dat land is schaken een van de meest populaire sporten. De schaakkampioenen worden op de handen gedragen. In het jaar waarin de verplichte schaaklessen startte, veroverde het nationale team de wereldtitel in het wereldteamkampioenschap in China.
De president van de Armeense schaakacademie, Smbat Lputian, die zelf schaaktraining geeft aan docenten uit heel het land, vertelt dat het bij de verplichte schaaklessen er niet om gaat de volgende generatie op te leiden tot grootmeesters. Het gaat meer om het bevorderen van het kritisch denkvermogen en het bijbrengen van waarden en normen. Het schaken geeft een kind van zeven jaar de mogelijkheid na te denken en te beslissen. Lputian verklaart dat het lesprogramma in groep twee begint omdat Armeense psychologen hebben ontdekt dat die leeftijd het vroegste moment is waarop leerlingen het spel kunnen opnemen. De overheid investeert voormiljoenen in dit schaakproject en dat terwijl het land een ontwikkelingsland is.
De stichting “Kom over en help” doet veel christelijke hulpverlening in het arme land Armenië. Sinds 301 na Chr. Is Armenië een van de eerste christelijke staten. Deze stichting viert morgen in Ede haar 50 jarig bestaan met een gevarieerd programma. Ooit begon “Kom over en help” het allemaal met het smokkelen van Bijbels naar landen die gebukt gingen onder het communisme. In 50 jaar is dit uitgegroeid tot een professionele organisatie waar medewerkers en vrijwilligers zich vanuit hun hart inzetten voor mensen in Oost-Europa die leven in kwetsbare omstandigheden. Het schaken krijgt op de jubileumdag de aandacht en de aanleiding is de unieke situatie dat schaken een verplicht vak is op de Armeense lagere scholen.
Bovenstaand een diagram van een partijstelling van de bekendste Armeense grootmeester Levon Aronian, die overigens al een aantal jaren in de VS woont. Opgave is: hoe wint wit snel?
11 mei: Slagboom Nederlands jeugdkampioen
In het Groningse Hoogkerk vinden alle lange tijd Grand Prix toernooien plaats voor de jongste schakers. Afgelopen week stonden nog belangrijkere titels op het spel. De meest getalenteerde jonge schakers uit het hele land kwamen naar dorpshuis Hoogkerk voor de Nederlandse jeugdkampioenschappen. Onder leiding van organisatoren Martijn Hardeman, Sake-Jan de Boer en Fons van Hamond werden de nationale titels voor de categorieën tot en met achttien, zestien en veertien jaar verdeeld.
De A-categorie werd gewonnen door Leandro Slagboom uit Leeuwarden. Het Friese talent werd in het verleden al tweemaal Nederlands kampioen in de B-categorie en begon het evenement dit jaar als de grote favoriet. Hij is momenteel hard op weg richting de meestertitel en maakte dit seizoen de overstap naar Groningen Combinatie om deel te nemen in de meesterklasse.
Bijzonder succes was er ook voor Jan Werle. De grootmeester met Friese roots geeft momenteel schaaktraining aan Kobe Smeets en Fleur Westerhof. De trainingsmethoden werpen zijn vruchten af, aangezien ze de titels wonnen in respectievelijk de B-categorie algemeen en de B-categorie bij de meisjes.
De titel voor Slagboom kwam niet helemaal vanzelfsprekend. Hij eindigde gedeeld bovenaan met Alan Bakija, waardoor er een barrage aan te pas moest komen. In deze barrage kwam hij terug van een achterstand en wist hij vervolgens de ‘Sudden death’ te winnen. Cruciaal voor zijn toernooizege was een overwinning in de derde ronde op de nummer twee van de plaatsingslijst.
Roger Labruyere (2267) – Leandro Slagboom (2326)
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Pf6 4.d3 Le7!?
Slagboom staat bekend om zijn gedegen openingsvoorbereiding en gezonde speelstijl. Je hoeft van hem in de opening geen gekke dingen te verwachten. Dit is een duurzame aanpak die Slagboom ongetwijfeld zal ondersteunen in zijn verdere tocht richting de nationale top.
5.0–0 0–0 6.a4 d5 7.exd5 Pxd5 8.h3 Kh8!? 9.Te1 f6 10.c3 a5 11.Pa3 Pb6 12.Lb3 Lf5 13.Pb5! Dxd3 14.Pxc7 Tac8 15.Pe6 Tfe8 16.Ph4 Dxd1 17.Txd1 Lxe6 18.Lxe6 Tcd8
Beide spelers hebben de openingsfase sterk gespeeld. Er ontstaat nu een gelijkstaand eindspel. De actieve zwarte stukken en goede zwarte structuur compenseren het witte loperpaar.
19.Le3?! Txd1+ 20.Txd1 Pxa4 21.Td7
Slagboom komt nu met een uiterst nauwkeurige zettenreeks.
27…Lf8!
Wit staat actief, maar toch is het zeer de vraag of hij voldoende compensatie heeft.
22.Lb3? Pxb2!
Nu is slaan op b2 wel goed. Mocht de witte toren op b7 slaan dan staat het zwarte paard immers niet aangevallen en bovendien staat ook de zwarte loper veilig opgesteld.
23.Lc1 a4! 24.La2 a3! 25.Lxb2 axb2 26.Txb7
26…Pb4!
Alles is magnifiek berekend.
27.Lb1
Na 26.cxb4 Ta8 beslist de zwarte b-pion de strijd.
27…Tc8 28.Td7 Txc3
Ineens staat zwart twee gezonde pionnen voor en is de situatie hopeloos voor wit.
29.Td1 Tc1 30.Tf1 Pd5 31.Pf3 Pc3 32.Pd2 g6 33.g4 Lh6 0–1
Een Carlsen-achtige overwinning. Verantwoord spel in de opening, wachten op die ene kans, en chirurgische precisie in de afronding.
Partij in viewer:
18 mei: Het narratief van een partij
In de literatuur gaan verhalen vaak volgens een vast patroon: De protagonist loopt aan het begin van het boek tegen een probleem aan. De zoektocht naar oplossingen gaat met vallen en opstaan. Door daadkracht en doorzettingsvermogen lukt het uiteindelijk toch om het probleem te overwinnen.
Als schakers doorlopen we een vergelijkbaar pad met vallen en opstaan. De ambitie om beter te spelen is vrijwel universeel, maar de zoektocht naar vorderingen kent vele obstakels. Maar in tegenstelling tot de meeste verhalen is een vrolijke afloop niet gegarandeerd. Onvermijdelijk komen we een ‘schurk’ tegen waar we niet tegen zijn opgewassen.
In zekere zin is iedere partij die we spelen een micro-verhaal binnen het macro-verhaal van het bestaan van een schaker. Deze micro-verhalen vormen een scala aan diverse narratieven: saai, vredig, tragikomisch, prozaïsch, overweldigend, avontuurlijk, heldhaftig of melancholisch.
Ook binnen deze micro-verhalen kan sprake zijn van een patroon. Dit gebeurde in de partijen van Machteld van Foreest tijdens het NOSBO-kampioenschap in Groningen. Na afloop van het evenement kroonde ze zich als winnaar met een fabelachtige score van liefst 6,5 uit 7. Ze is daarmee de eerste Van Foreest en de eerste vrouw die de titel van de Noordelijke Schaakbond in de wacht sleept. Ondanks haar dominante score was de tocht vol ontberingen. In liefst vijf partijen stond ze verloren. De opening verliep steeds slecht tot ronduit dramatisch. Langzaam vocht ze zich terug in de partij, om met het nodige tactische vernuft zelfs steeds het hele punt te bemachtigen.
Jouke Bakker-Machteld van Foreest
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 Dc7 6.Le3 a6 7.Df3 Pf6 8.0–0–0 Le7 9.h3 b5??
Thematisch, maar in deze stelling een grote fout. De opstelling van de witte dame op f3 is trendy in de Taimanov, en biedt wit nu een krachtige tactische mogelijkheid.
10.e5! Pg8
Zo’n achteruitzet kun je in het Siciliaans niet permitteren. Hier zat er echter weinig anders op. Het andere zwarte paard staat gepend en 10…Dxe5 verliest op 11.Pxc6.
11.Pxc6 Dxc6 12.Dg3 Lf8
Machteld zet de stukken vast klaar voor de volgende partij, zult u wellicht denken. Toch heeft ze andere ambities!
13.Le2 Lb7 14.Lf3 Dc7 15.Pe4
Hier komt zelfs 15.Td6! in aanmerking, zo dominant staat wit.
15…Tc8 16.Td2?
Na deze fout verdampt het witte voordeel. Veel sterker is het profylactische 16.Kb1, want wit hoeft niet te vrezen voor 16…Dxc2+ 17.Ka1 Lxe4 18.Tc1! met winst.
16…Lxe4 17.Lxe4! Dc4 18.Df3 Dxa2? 19.c3?
Bakker kreeg hier een nieuwe kans, maar de varianten na het winnende 19.Txd7!! zijn bepaald niet eenvoudig.
19…Pe7! 20.Thd1 Pd5!
De situatie lijkt nog steeds uiterst penibel voor zwart, maar Machteld heeft een prachtige tactische wending in de stelling gevlochten.
21.Lxd5 exd5 22.Dxd5
22…Txc3+!
Prachtig, de zwarte krachten werken ineens fantastisch samen. Machteld krijgt zo een kansrijk eindspel dat ze zeer knap in winst om zet.
23.Tc2 Txc2+ 24.Kxc2 Dxd5 25.Txd5 Kd8 26.Kd3 Kc7 27.Ke4 Le7 28.Lc5 Te8! 29.Kd4 Lg5 30.Ld6+ Kb7 31.Lb4 Kc8 32.Ld6 Ld8 33.Kc5 Te6 34.f4 Kb7 35.Td3 Te8 36.Kd5 Lb6 37.Tg3 g6 38.f5?Tc8 39.fxg6 fxg6 40.Tc3 Txc3! 41.bxc3 a5 42.g4 Le3 43.Le7 Lc1 44.c4 b4 45.Ke4 b3 46.Kd3 Lb2 47.g5 a4 48.Lf6 a3 49.e6 dxe6 50.c5 e5 0–1
Een parabel van volharding en vindingrijkheid.
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
