Krantenrubrieken weekend 25 mei 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
Carlsen de sterkste in Casablancaschaak
De bemiddelde Marokkaanse schaakliefhebber Tarik Senhaji had een jaar of vier geleden een idee: een schaaktoernooi organiseren waarin de partijen beginnen met geselecteerde openingsstellingen uit klassieke partijen. Een idee dat uitblinkt in eenvoud en dus nam hij vast niet de eerste was die dit bedacht had. Dus hij sprak met insiders zoals Judit Polgar, maar niemand zei “Dat is al eens gedaan.” Wel zeiden ze “Organiseer het, leuk!” Dat kostte wel wat tijd. Hij wist dat hij topspelers nodig had om te zorgen dat het publiek het toernooi serieus zou nemen. In het afgelopen pinksterweekend was het dan zo ver met vier spelers uit vier verschillende continenten: naast de sterkste speler van Afrika, de Egyptenaar Bassem Amin, ook nog Anand, Nakamura en Carlsen. De opzet was als volgt: elke ronde werd uit drie stellingen uit WK-matches (ook van vrouwen), waarin na een zet of tien een ongeveer gelijke stelling was bereikt, een stelling gekozen. De ene ronde door aanwezige experts, de andere ronde door het publiek, weer een andere ronde door de spelers zelf. En dan een dubbelrondige vierkamp met rapidtempo. Als naam van het formaat werd Casablanca Chess bedacht: simpelweg omdat daar het toernooi gehouden werd.
Het toernooi kreeg de verwachte winnaar. Carlsen is natuurlijk sowieso de sterkste speler ter wereld, maar hij hij is ook heel universeel: hij kan alles spelen. Nakamura daarentegen gaf aan dat de stelling van het eerste diagram (na 11…Le6 uit Karpov-Kasparov, 1985) hem niet zo lag (zie partij). Maar hij was wel heel positief over het formaat. Sterker nog, de Youtubevideo die hij na afloop maakte heet Mijn favoriete toernooi in jaren!! Zelf genoot ik overigens erg van het kijken naar het toernooi, dus ik hoop dat het een traditie wordt of zelfs navolging vindt. Onderstaande partij bleek uiteindelijk beslissend voor de eindstand.
Hikaru Nakamura – Magnus Carlsen
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 d6 6.g4 h6 7.h4 a6 8.Lg2 Le7 9.Le3 Pxd4 10.Dxd4 e5 11.Dd1 Le6
Hier begon de partij.
12.Pd5 Tc8 13.c3 Pf6!?
Bij Amin-Anand werd het na 13…Lxh4 14.Lb6 Dg5 15.Le3 Dd8 een correcte remise door zetherhaling, een nadeel van de gekozen stelling.
14.Pxe7 Kxe7!?
14…Dxe7 15.g5 hxg5 16.hxg5 Txh1+ 17.Lxh1 Pg4 18.Ld2 Df8 gaf (ook) een spannende stelling in de stampartij.
15.g5 Pg4 16.Lc1 hxg5 17.Lf3?
Eigenlijk al de beslissende fout. [17.f3 Pf6 18.Lxg5 is gelijk.
17…Dd7 18.Tg1 Ph2! 19.Lxg5+ f6 20.Le3 Tcg8 21.h5 Pxf3+ 22.Dxf3 Db5
Een typisch voorbeeld van ongelijke lopers, ongelijke kansen. Pion h5 is zwak en de witte koning kwetsbaar.
23.Lc1 Lf7 24.Th1 Da4 25.De2 d5 26.exd5 Lxd5 27.Th2 Dc6 28.f4 Lf3 29.De3 Txh5 30.Txh5 Lxh5 31.fxe5 Te8!
Zwart gaat er nu dwars doorheen.
32.Dg1 Kf7 33.Le3 Txe5 34.Kd2 Dd5+ 35.Kc1 Txe3!
Wit gaf op wegens 36.Dxe3 Dd1 mat.
Partij in viewer:
Zaterdag was het feest bij het jubileum van stichting Kom over en help in Ede. De stichting vierde haar 50e verjaardag met veel activiteiten voor jong en oud. Kom over en help is uitgegroeid tot een professionele organisatie waar medewerkers en vrijwilligers zich vanuit hun hart inzetten voor mensen in Oost-Europa . Het schaken kreeg zaterdag ook een plaats, zo werd er ‘s morgens en ‘s middags een schaaksimultaan gegeven en konden belangstellende een jubileumschaakprobleem oplossen. Zoals besproken met een aantal oplossers zal de uitleg van dit jubileumprobleem in de schaakrubriek worden geplaatst.
Zie diagram van Henk Prins. Zoals u ziet vertonen de witte stukken een 5 en de zwarte stukken een 0. 50 jaar Kom over en help. Wit geeft mat in twee zetten. De sleutelzet is 1. Pe2! Een mooie sleutelzet omdat wit ook twee vluchtvelden geeft aan de zwarte koning, veld e6 en f5. Wit dreigt met 2. Pxe3 mat te zetten. Dit kan zwart tegenhouden door naar de vluchtvelden te gaan: op 1. … Ke6 komt 2. Pdf4 mat en op 1…. Kf5 komt 2. Pe7 mat. Zwart kan ook 1. … f5 spelen, dan kan de dreiging niet, maar dan is het mat met 2. De7. Verder is er nog 1. … Pc4 waarop 2. Pdf4 mat is en 1. … Pxd5 met 2. Dxd5 mat.
De belangrijkste landen waar Kom over en help hulp biedt zijn Armenië, Moldavië en Oekraïne. Vorige week werd een partijstand uit Armenië, een schaakland waar schaken op de lagere school een verplicht vak is. Deze week is er driezet op te lossen van een grootmeester in compositieschaak uit Moldavië en een tweezet van een collega grootmeester uit Oekraïne. Het schaken in genoemde landen is zeer populair en staat op hoog niveau.
Casablanca schaak
Het lijkt een gewoonte te worden om nieuwe schaakvarianten met nieuwe namen te introduceren. Eerder dit jaar zagen we immers hoe het Fischer Random schaak werd omgedoopt tot Freestyle Chess. Afgelopen weekend werd het Casablanca chess geïntroduceerd – niet te verwarren met de legendarische Cubaanse wereldkampioen José Raúl Capablanca.
In de Marokkaanse stad Casablanca streden Carlsen, Nakamura, Anand en Amin met een speciale set regels. Er werd schaak gespeeld vanuit vooraf bepaalde stellingen. Interessant was dat al deze stellingen voortkomen uit matches om het wereldkampioenschap. Het streven is om de voordelen van Fischer random schaak na te bootsen zonder dat de traditie van het schaakspel verloren gaat. Demonstratief brachten de spelers telkens de positie op het bord vanuit de beginstelling.
Bij de selectieprocedure werd ook geëxperimenteerd. Twee grootmeesters hadden een serie aan stellingen samengesteld waaruit steeds een keuze mocht worden gemaakt. Vervolgens werd de keuze gemaakt door de commentatoren, de spelers, of de fans. Dit laatste leek niet het beste idee, omdat het er zeer de schijn van had dat de fans vooral focusten op de namen van de spelers en niet op de positie.
Om het eerlijk te houden waren er telkens twee belangrijke eisen: de stelling moet in evenwicht zijn volgens de computer en wit is aan zet. Het succes van het format was wisselend. Soms leidde het gelijk tot enorme complicaties en een dynamische strijd. In andere gevallen verzandde de stelling zeer snel in remise. Kortom, er komt wel wat fijngevoeligheid bij kijken om de meest interessante stellingen uit te kiezen.
Carlsen ging er met de winst vandoor. Met 4,5 uit 6 eindigde hij een punt boven Nakamura.
Magnus Carlsen – Viswanathan Anand
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.b4
Het Evans gambiet!
4…Lxb4 5.c3 La5 6.0–0 Df6 7.d4 Pge7 8.Lg5 Dd6 9.Db3 0–0 10.Td1 Lb6
Tot zover de vooraf bepaalde zetten, met als precedent: Chigorin-Steinitz,1889.
11.Pa3?! Pa5 12.Da4 Pec6? 13.dxe5?! Dc5?
De stelling is onorthodox en de moeilijkheidsgraad is hoog. Beide spelers hebben moeite met het vinden van de juiste zetten. Beter en veiliger was 13…Dg6. Anand gaat nu opnieuw in de fout en Carlsen profiteert formidabel.
14.Td5!!
Zeer energiek gespeeld. Carlsen laat Anand met schaak inslaan op f2.
14…Dxf2+
Er is geen weg meer terug, maar de dame komt spoedig in de knel terecht.
15.Kh1 Db2 16.Tb1 Dxa3
Anand voelt zich genoodzaakt de dame op te geven. Bovenop het materiële voordeel staat wit ook veel actiever, en Carlsen maakt het simpel af.
17.Dxa3 Pxc4 18.Da4 Pe3 19.Txb6! Pxd5 20.Txc6 1–0
Het toernooi was voor Carlsen slechts een zij-evenement. Voor hem was de belangrijkste uitdaging om te raden wat de oorsprong van de stellingen was. Hij voelde zich enigszins beschaamd dat hij een stelling uit Kasparov-Karpov niet herkende: ‘Ik dacht: welke idioot zet nou een paard op d7? Dit zijn vast niet zulke goede spelers…’
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
Mooie verhalen. Nee, dat thematoernooi was zeker niet het eerste. 1986 utrecht: https://oudzuylenutrecht.nl/utrecht/cap-1986/
Maar ook als iemand erop had gewezen dat het eerder was gebeurd (Dimitri’s rubriek), dan nog moet het doorgaan. Immers, origineel zijn, kan nauwelijks meer en wordt dus ook erg overschat. Hup, doen!
Voor (en ook na) 1986 is het vast ook al eens gebeurd…
Onbedoeld geestig vind ik deze opmerking van Carlsen: ‘‘Ik dacht: welke idioot zet nou een paard op d7? Dit zijn vast niet zulke goede spelers…’
Stahlberg, Najdorf, Averbach, Balasjov, Janosevic en Tarjan om er slechts enkele te noemen gingen met 8… Pbd7 Karpov in de 24ste partij van 1987 voor.
In zowel Carlsen – Bassem Amin als in Nakamura – Anand (in Kasparov – Karpov geschiedde 9.Pc3 Pe4 10.Pce2 a5) was het vervolg 9.De2 c5, als computersuggestie zie ik onder meer 9… dxc4 10.bxc4 Pc5.
In Bologan’s Black Weapons in the Open Games (2014) trof ik de bewering aan dat 1.e4 e5 2.f4 exf4 3.Pf3 g5 4.Lc4 g4 5.Pe5 Dh4+ 6.Kf1 Pc6! geen naam heeft, hij stelt “Little Bighorn Variation” voor. O.a. Euwe, Pachman, Keres, de Russische schaakencyclopedie van 1990 en 365chess zeggen Herzfeld-gambiet, de Oxford Companion van Hooper en Whyld Herzfeld Defence.
Wel noemt hij voor het Dubbele Muzio-gambiet 1.e4 e5 2.f4 exf4 3.Pf3 g5 4.Lc4 g4 5.o-o gxf3 6.Dxf3 Df6 7.e5 Dxe5 8.Lxf7+ Sjoemov-gambiet naar de oud-officier van de Russische Oostzeevloot Ilja Stepanovitsj Sjoemov (1819 – 1881).