Krantenrubrieken weekends 8 en 15 Juni 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
8 juni: Wereldkampioen Ding tobt als een Dumoulin
Topsporter zijn is mentaal niet voor iedereen weggelegd. Niet voor Tom Dumoulin bijvoorbeeld, over wie recent het boek Op Gevoel verscheen. De Limburger vertelt daarin over de twijfels en onzekerheden die hij had tijdens zijn topsportcarrière. Het winnen van de Giro was een van de beste prestaties van een Nederlandse wielrenner ooit, maar maakte hem niet gelukkig, integendeel. Hij werd een bekende Nederlander en daar hij hij niet om gevraagd. Mensen wilden dingen van hem, mensen verwachtten dingen van hem, iedereen had een mening over hem. Hij stopte op relatief jonge leeftijd met professioneel wielrennen.
Het lijkt erop dat wereldkampioen Liren Ding vergelijkbare problemen heeft. Ooit was hij honderd partijen op rij ongeslagen, maar tegenwoordig verliest hij meer dan hij wint.. Hij is dan ook buiten de top tien van de wereldranglijst gevallen. De afgelopen twee weken speelde hij een toptoernooi in Noorwegen, waarbij hij vooraf verklaarde dat hij hoopte niet laatste te worden. Niet gelukt, hij verloor de ene partij na de andere. De Chinees was duidelijk zichzelf niet en zijn tegenstanders kregen zelfs medelijden met hem. Firouzja bijvoorbeeld: “Normaal ben ik blij als ik een partij win, maar dit is niet leuk. Ik hoop dat Ding zijn vorm terugvindt.” Of Nakamura: “Dit is niet de Ding die ik ken. Hij was soms letterlijk aan het trillen achter het bord. Het is moeilijk om geen medelijden te hebben.” Het ergste was wat Ding tegen Carlsen overkwam. Een simpele matdreiging overzag hij, een van de ergste blunders van een wereldkampioen ooit. Carlsen was er niet blij mee: als je de beelden zag leek het zelfs alsof hij zelf verloren had. Wielrenners hebben het wel eens over “de vloek van de regenboogtrui” en het lijkt erop alsof zoiets hier van toepassing is. Ding is de wereldtitel waarschijnlijk liever kwijt dan rijk. Het zou zomaar kunnen dat hij ervan afziet om de titel tegen Gukesh D te verdedigen.
Magnus Carlsen – Liren Ding
1.Pf3 d5 2.g3 Pf6 3.Lg2 c5 4.0–0 e6 5.c4 d4 6.e3 Pc6 7.exd4 cxd4 8.d3
Een omgekeerde Benoni.
8…Ld6 9.Pbd2 0–0 10.Pg5 Le7 11.f4 Tb8 12.De2 Dc7 13.g4 b5 14.b3 bxc4 15.bxc4 Tb6 16.Pde4 Pxe4 17.Pxe4 Lb7 18.f5!
Zo krijgt wit meer ruimte en kansen op een koningsaanval.
18…exf5 19.gxf5 Pe5 20.Lf4 f6 21.Tae1 Lxe4 22.Dxe4 Ld6 23.Kh1 Dc5 24.Lg3 Td8 25.De2 Pd7 26.Lf2 Le5 27.Ld5+ Kh8
Wit had nu groot voordeel kunnen krijgen door te verdubbelen op de g-lijn. In plaats daarvan speelt hij op een truc.
28.Dh5?! Df8 29.Te4
Carlsen was nu 29…h6 30.Lxd4 Lxd4 31.Txd4 Pe5 aan het berekenen maar dat is helemaal niet duidelijk. Hij kon zijn ogen niet geloven toen bleek dat Ding de simpele dreiging overzien had.
29…Tb2?? 30.Dxh7+ En meteen opgegeven wegens 30…Kxh7 31.Th4 mat.
Partij in viewer:
15 juni: Wantrouwige Kramnik verliest match van eerlijke Jospem
Als je met klassiek schaak nummer 152 van de wereld bent, maar bij Titled Tuesdays (het wekelijkse snelschaaktoernooi op chess.com) tot de wereldtop behoort, is dat dan verdacht? Wel volgens voormalig wereldkampioen Vladimir Kramnik, die sowieso vaak online spelers beschuldigt van vals spel, vooral als ze van hem winnen. Het is lastig om je daartegen te verdedigen. Snelschaken is wat anders dan klassiek schaak en online anders dan bordschaak, maar dat overtuigt hem niet. Het is (net als bij dopingbeschuldigingen bij wielrennen) eigenlijk niet mogelijk om te bewijzen dat je prestaties op een eerlijke manier zijn gehaald. Maar wat nou als je een match organiseert met verschillende camera’s en arbiters op een fysieke locatie? Een valsspeler zou dan door de mand vallen. En zo werd er afgelopen weekend in Madrid een match gespeeld tussen de voor Mexico uitkomende Peruaan José Alcántara (aka Jospem, de beschuldigde) en Kramnik. Het werd een heel rare match.
De opzet was om 36 partijen te spelen, de helft op een bord, de helft online (beiden achter een computer zittend in dezelfde zaal). Het speeltempo was 3 minuten per partij met 2 seconden per zet erbij (hoewel dat bij Titled Tuesdays 1 seconde per zet is, een zeer relevant verschil). Kramnik was echter constant aan het mopperen en protesteren. De computers vertrouwde hij niet: elke dag moest met laptops net nieuw uit de doos gespeeld worden. Ook chess.com, het platform waarop online gespeeld werd, moest het ontgelden. Er waren inderdaad een paar bugs: “Heel toevallig dat ik daar steeds het slachtoffer van ben”, vond de Rus. Veel gedoe, lange onderhandelingen, uiteindelijk werd besloten 28 partijen te spelen. Kramnik was nipt beter achter het bord, maar online was Jospem duidelijk de betere, vooral als beide spelers nog een seconde of tien hadden, zoals in onderstaande partij. Het overtuigde Kramnik echter niet: hij beschouwt de match als “niet gespeeld”.
Vladimir Kramnik – José Eduardo Martínez Alcántara
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 Pf6 4.g3 Lb4+ 5.Ld2 a5 6.Lg2 0–0
Elke partij in de match was Catalaans of Frans.
7.Dc2 Le7 8.0–0 Pbd7 9.Lg5 h6 10.Lxf6 Pxf6 11.Td1 c6 12.Pbd2 a4 13.a3 Da5 14.Tac1 Td8 15.Pe5 Ld7 16.e3 Le8 17.Pd3 Tac8 18.Dc3 Da7 19.Pf3 b6 20.De1 c5 21.cxd5 Pxd5 22.Pde5 b5 23.dxc5 Lxc5 24.Pd4 Db6 25.Pc2 Ld6 26.Pd3 Lc6 27.Pd4 Lb7 28.Txc8 Txc8 29.Tc1 Td8 30.De2 Lf8 31.Pe5 b4 32.Dh5 g6 33.Df3 f5 34.Pxg6 bxa3 35.bxa3 Lxa3
Tot hier gaat het goed voor wit en hij kan met 36.Dh5! winnen.
36.Tf1? Lb2 37.Dh5 Lxd4 38.exd4 Dxd4 39.Dxh6? Df6 40.Dh5 a3 41.Lxd5 Lxd5 42.Pf4 a2 43.Pxd5 Txd5 44.De8+ Kg7 45.Da4 Db2 46.h4 Db1? 47.Da7+ Kf6
Het is na 48.Da8 of 48.Da3 nog remise, maar met een paar seconden op de klok komen er soms rare zetten op het scherm.
48.Kh2?? Dxf1 49.Dxa2 Td1 50.Db2+ Kf7 51.Db7+ Kg6 52.h5+ Kh6 Wit gaf op.
Partij in viewer:
7 juni:
De jeugd breekt steeds maar records met schaken. Deze week was in het nieuws dat de 10- jarige (geboren 13-10-2013) Argentijn Oro Faustino internationaal meester gaat worden binnenkort. Zo jong was nooit iemand meester geworden, het vorig record stond op naam van de Amerikaan Mishra die de titel behaalde op 10 jaar en ruim 9 maanden. Faustino deed van zich spreken door een winst tegen de grootmeester Georg Meier uit Uruguay in de laatste ronde van het Contidental Americas Championship, waarmee hij een gedeelde tweede plaatst behaalde. Opgave 1030 van het slot van de partij wil ik laten oplossen door de liefhebbers.
Hoe wint wit deze partij? De partij inclusief de opgave zal over enkele weken worden besproken in deze rubriek.
Op het jubileum van 50 jaar Kom over en help kon een jubileumprobleem, zie RD van 24-5-2024, worden opgelost. Uit de goede oplossingen is een winnaar getrokken. Het is mooi om te melden dat de 9-jarige Aaron de Romph de gelukkige was. Zijn prijs heeft hij van Kom over en help al toegestuurd gekregen. Zo jong en dan al zo goed in moeilijke puzzels oplossen! Inderdaad de jeugd breekt records met schaken.
Armenië was het themaland waar Kom over en help het schaken onder de aandacht bracht. Van de beste schaker van Armenië was stelling 1027 op te lossen. Eerst de aanloop naar die stelling, zie diagram “start”.
Aronian speelde 15. Tad1!
Is beter dan 15. … Txe6.
15. … De8 16. Pe4 De7 17. Db3 Tab8 18. Pxf6+ Txf6 19. Pg5 Db4 20. Dc2 Tg6?
Beter is 20. … g6.
24. b4! Df5
Nu is het diagram 1027 bereikt. Aronian wint nu met:
25. Txe6!
De echte reden dat Aronian deze zet 10 zetten eerder niet uitvoerde. Nu heeft deze zet echt effect. Anand gaf op. Dameverlies of mat valt niet aan te ontkomen.
1-0.
Partij in viewer:
14 juni:
De tweede tweezet (nummer 1031 toegekend) van het winterpuzzelmagazine is er ook weer een uit de familie van het witte lijnenspel. De specialist op dat gebied was Herbert Ahues uit Duitsland, grootmeester in schaakcompositie. Evenals bij het vorige probleem uit het puzzelblad geven we eerst een voorbeeld van het hoofdthema. Zie diagram van Tuxen. Tuxen is de ontdekker van het zogenaamde Java-thema en dat dateert uit 1930. Het is gebruikelijk dat aan een thema een naam van een componist wordt gekoppeld, maar omdat Tuxen al een thema op zijn naam had staan, is hier het thema Java genoemd, omdat Tuxen op Java woonde.
De definitie van het Java-thema is: zwart sluit een wit stuk af, zo dat wit niet een ander stuk kan interfereren. Dit werkt als actieve dualbestrijding. Bij Tuxen is de sleutelzet 1. Lg8! Wit dreigt met 2. Txe7 mat. Zwart kan dit pareren met het opspelen van de pion op e7. Op 1. … e6 komt dan 2. Pf6 mat en op 1. … e5 komt 2. Pd6 mat. In de eerste variant sluit zwart de loperlijn g8-d5, zodat wit niet 2. Pd6 kan spelen, omdat veld d5 dan twee maal is afgesloten en daardoor vrij is voor de zwarte koning. In de tweede variant sluit zwart de loperlijn b8-f4, nu kan 2. Pf6 niet omdat dan veld f4 twee maal is afgesloten en zwart 2. … Kf4 kan spelen na 2. Pf6.
Puzzelblad 2. H. Ahues, tweezet
In diagram 1031 van H. Ahues is de oplossing 1. Pa4! Wit dreigt met 2. Pc5 mat te zetten. Zwart kan zich verdedigen met 1. … Pe6, dan speelt wit 2. Pf2 mat, niet goed zal zijn 2. Pf6, omdat veld f5 niet meer gedekt is. Hier zien we de Java op veld f5, zwart interfereert de loper d7 die niet meer naar dat veld kijkt en wit mag dus niet de toren van f8 interfereren. Ook 1. … Pd3 is een parade tegen de dreiging. Nu speelt wit wel 2. Pf6 mat, en is 2. Pf2 niet goed. Veld e3 staat in de diagramstand zelfs drie maal verdedigd door wit. De zwarte zet interfereert de witte dame die naar e3 kijkt en wit interfereert de loper op g1, en geeft met zijn paard ook e3 weg, zodat veld e3 niet meer gedekt staat. Bijvariant is 1. … Txa4 2. De3 mat. Het probleem heeft ook een verleiding, 1. Pd3? Er dreigt weer 2. Pc5 mat. Dit faalt op 1. … Pe6! Veld e3 is door de interferentie van wit niet meer verdedigd, als wit 2. Pgf2 wil spelen.
Tweezet 1031 van H. Ahues is een tweeling. Een nieuw probleem ontstaat als het paard van b2 naar c7 verhuist. Belangstellende kunnen deze oplossen en daarmee gelijk oefenen met het Java-thema. Volgende week het vervolg.
8 juni: Het talent om hard te werken
Tennis heeft veel raakvlakken met schaken. Van wereldtopper Carlos Alcaraz is bekend dat hij graag een potje schaakt om zich mentaal voor te bereiden op een tenniswedstrijd.
Dit weekend wordt de winnaar gekroond op het grand slam toernooi Roland Garros. Een bekende afwezige is Nick Kyrgios. De Australische tennisser staat al zijn hele carrière bekend als een belofte die zijn talent niet waarmaakt. Deze reputatie besprak hij in een interview met de beroemde tenniscoach Patrick Mouratoglou. Mouratoglou maakte een interessante observatie: hij denkt dat Kyrgios het ‘syndroom van de getalenteerde speler heeft’. Wanneer er als kind vaak tegen je gezegd wordt dat je getalenteerd bent, dan wordt dit onderdeel van je identiteit. Om de echte top te behalen moet je bereid zijn om een deel van je identiteit te riskeren. Immers, als je ineens alles op alles gaat zetten, maar geen significante vorderingen boekt, dan raak je je identiteit als talent kwijt. Het zijn daarom de meest getalenteerde spelers die niet alles geven, zo stelt Mouratoglou.
Wat gebeurt er als een getalenteerde speler wel alles op alles zet? Dat zagen we in de carrière van Garry Kasparov. Voor Kasparov was het schaakspel een obsessie. Hij had zo zijn eigen kijk op het fenomeen talent: ‘Doorgaan als een ander stopt is een talent … talent is het vermogen om hard te werken.’
De Nederlandse schaker Thomas Beerdsen kreeg in het verleden ook wel eens kritiek op zijn trainingsaanpak door zijn eigenzinnige kijk op de schaakopening. Met doorzettingsvermogen en vasthoudendheid slaagde hij er uiteindelijk toch in om de grootmeestertitel te bemachtigen. Afgelopen weekend scoorde de Apeldoorner een wonderschone overwinning tegen het jeugdtalent Wouter Terlouw.
Terlouw,Wouter – Beerdsen,Thomas
1.d4 d5 2.Pf3 Pf6 3.g3 c5 4.Lg2 cxd4 5.0–0 h6!
Een handige subtiliteit. Zwart speelt een nuttige wachtzet om paardruil te voorkomen.
6.Pxd4?! e5
Doordat het zwarte paard nog in de startpositie staat wordt het witte paard teruggedrongen. Zwart krijgt een mooi centrum.
7.Pb3 Pc6 8.c4 d4 9.e3 d3 10.e4 Le6 11.P1d2?! a5! 12.a4
De openingsfase is dramatisch verlopen voor wit. De zwarte vrijpion is een doorn in het oog en de witte stelling zit vol met gaten. Beerdsen voert nu geleidelijk de druk op.
12…Db6 13.h3 0–0–0 14.Te1 Pb4
Het paard maakt graag gebruik van de steunpunten en wit moet zich nu in bochten wringen om onmiddellijk materiaalverlies af te wenden.
15.Tb1 Pc2 16.Tf1 Kb8 17.Pa1 Pd4
Uiteraard is zwart niet geïnteresseerd in stukkenruil. Ondanks de materiële gelijkheid staat wit hopeloos verloren. De manier waarop Beerdsen het afmaakt valt desalniettemin indrukwekkend te noemen.
18.Kh2 h5!
Sterk gespeeld. Zwart brengt nu dreigingen als …Lg4 en …Pg4+ in stelling om de toren te activeren.
19.b3
19…Pg4+! 20.Kh1
Op 20.hxg4 volgt beslissend 20…hxg4+ 21.Kg1 Pe2+
20…Pe2 21.De1 Lc5 22.f4 Lf2 23.Txf2 Pxf2+ 24.Kh2 Pg4+ 25.Kh1
Tijd voor de kers op de taart:
25…Dg1+!! 26.Dxg1 Pxg3# 0–1
Een harde les voor Terlouw, die het ongetwijfeld nog ver gaat schoppen. Beerdsen liet opnieuw zien wat hij in zijn mars heeft. Het resultaat van jarenlange toewijding? Of simpelweg een tactisch wonderkind?
Partij in viewer:
15 juni: Slagboom plaatst zich voor NK
‘Iedereen moet een kans hebben om Nederlands kampioen te worden’. Dat is tegenwoordig de filosofie van de Nederlandse schaakbond. In het verleden vond het Nederlands kampioenschap in kleine gesloten groepen plaats. Alleen de schakers met de hoogste ratings van het land werden uitgenodigd. Sinds enkele jaren is hiervoor een knock-out format voor in de plaats gekomen. Het deelnemersveld kan hierdoor worden uitgebreid, waardoor er ook plaats is voor twee kwalifactieplekken.
Dit kwalificatietoernooi bestaat uit alle regionale kampioenen, plus de Nederlandse jeugdkampioen. Als Nederlands jeugdkampioen plaatste de Leeuwardenaar Leandro Slagboom zich voor dit evenement. De afwezigheid van enkele topschakers in het hoofdtoernooi heeft een soort ‘trickle-down-effect’ op het kwalificatietoernooi, waardoor er voor Slagboom kansen lagen. Toch begon hij het evenement als outsider. Met een waanzinnige score van 8,5 uit 12 deelde Slagboom de eerste plaats met Arthur Pijpers, waardoor zij samen beslag hebben gelegd op de kwalificatieplekken.
Leandro Slagboom – Maurice Schippers
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 a6 6.Le3 e5 7.Pf3 Le7 8.Lc4 Le6 9.Lb3 0–0 10.De2 h6?!
Door het witte paard terug te spelen naar f3 koos Slagboom voor een positionele aanpak tegen de Najdorf. Toch is deze opstelling niet geheel zonder venijn. Met zijn laatste zet pakt Schippers veld g5 af van de lichte witte stukken, maar deze zet heeft ook zo zijn nadelen: veld g6 wordt verzwakt en wit kan later gebruikmaken van een zogenoemde ‘hook’ om de koningsvleugel te openen.
11.0–0–0 Dc7 12.Ph4! Pbd7
13.Pg6!?
Een creatief ideetje om de zwarte lopers onschadelijk te maken. Toch was direct g4! nog sterker.
13…Tfe8 14.Lxe6 fxe6 15.g4 Kf7?
Schippers wil het onheilspellende paard op g6 niet langer tolereren, maar brengt nu wel zijn eigen koning in gevaar.
16.Pxe7 Txe7 17.h4!
Ondanks de materiële gelijkheid staat wit hier op winst. De precaire situatie voor de zwarte koning is permanent, en zwart heeft geen enkel tegenspel.
17…h5!? 18.gxh5 Th8 19.Lg5 b5 20.a3 Tee8 21.Dd2 Pc5 22.Lxf6 gxf6 23.h6! a5 24.Thg1 Th7 25.Dxd6?!
Natuurlijk geen 25.Pxb5?? Pb3+! en zwart gaat er ineens met de winst vandoor. Toch is Slagbooms keuze wat te voorzichtig. Hij wint weliswaar een tweede pion, maar de zwarte koning kan nu wel op adem komen. Sterker is een zet als 25.De2.
25…Dxd6 26.Txd6 b4 27.axb4 axb4 28.Pb5 Pxe4
29.Tb6?
Een smetje in de afwerking. Door de toren één veldje verderop te posteren had Slagboom zijn tegenstander een tactische wending kunnen ontnemen.
29…Kf8?
Met het verrassende 29…Ta8! kan zwart profiteren van de ongunstige positie van de witte stukken op de onderste rij. Zwart is dan ineens volledig terug in de partij.
30.f3?! Pc5?!
Opnieuw was …Ta8! de aangewezen zet. In de partij kan Slagboom consolideren, waarna hij zijn materiële voorsprong comfortabel in winst omzet.
31.Pd6 Td8 32.Tg6 Ke7 33.Pe4 Pd7 34.Txb4 Tdh8 35.Tb7 f5 36.Pc5 Kf7 37.Txe6 Td8 38.Td6 1-0
Qua openingskennis en beheersing van conceptuele ideeën behoort Slagboom al tot de landelijke top. Toch is er nog wel veel ruimte voor verbetering. Volgende maand gaat het NK van start in de Galgenwaard, waarbij Slagboom in de eerste ronde mag aantreden tegen grootmeester Casper Schoppen.
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
Beheersing van conceptuele ideeën? Ander woord voor creativiteit of wordt hier iets anders mee bedoeld?
Het lijkt er voornamelijk op – als je Kramniks eigen commentaar leest – dat hij niet helemaal begrijpt, of teveel waarde hecht, aan het algoritme dat de nauwkeurigheid van de zetten t.o.v. de computer bepaalt. Alles boven de 90% lijkt hem verdacht, terwijl dat niet wil zeggen dat iemand met de kracht van Stockfish op 90% Blitz speelt. Zelf ben ik geen expert, maar er wordt zo te zien vooral gekeken naar de afname of toename van de evaluatiescore per zet. Als de afwijking niet te groot is, wordt er niet teveel van de evaluatie afgetrokken. Zelf heb ik regelmatig vrij dubieuze potjes Bullet gespeeld met scores van 96,5%, waar heel veel matige zetten tussen zaten. Kramnik heeft het over „mathematical facts“, dat lijkt hierop te duiden. Dat, of hij heeft grote moeite om zijn eigen speelsterkte nog relatief objectief in te schatten. Het is ook mogelijk dat hij ten prooi is gevallen aan Schachvergiftung.
Heel beroerd dat Ding Liren zo volkomen uit vorm is, maar zou de communistische partij van China hem niet verplichten om die WK match te spelen. In de Sovjet Unie had de communistische partij ook veel invloed op het beleid van de schaakbond. In 1977 verloor Petrosian de kandidatenmatch tegen Korchnoi en werd hem het hoofdredacteurschap van het schaakblad 64 ontnomen. Het gaat in dat soort dictaturen vooral om de eer van het land en die mag niet beschaamd worden.