Forgotten Genius – The Life and Games of Grandmaster Dragoljub Velimirovic – Volume 2
Mijn achttiende recensie gaat over het tweede en laatste deel over Drasko Velimirovic: “Forgotten Genius: Dragoljub Velimirovic – Volume 2.” De schrijvers zijn, net als in volume 1, GM Georg Mohr (zie voor meer informatie over Georg Mohr mijn 14e recensie) en Drasko’s dochter Ana Velimirovic-Zorica. Zie voor de introductie omtrent Ana mijn vorige recensie.
Opbouw
Drasko Velimirovic, de Joegoslavische Tal. Dankzij Georg Mohr en dochter Ana, zien we in dit tweede en laatste deel weerom prachtige partijen en verhalen de revue passeren. Het meest
treffend vond ik dat tijdens de bombardementen van de NAVO in 1999 er tijdens een toernooi naar de schuilkelders werd gevlucht. Alleen Drasko bleef zitten! Hij had een goede stelling en wilde verder spelen, zijn tegenstander wilde nog niet opgeven en bleef derhalve ook maar zitten. Het toernooi werd uiteraard niet meer uitgespeeld. Ook werd Drasko ontslagen bij de match Fischer-Spasski (Sveti Stefan 1992) omdat hij bij een van de partijen zei dat het niet hetzelfde niveau was als in 1972, iets wat John van der Wiel ook al zei in Schaaknieuws. Overigens werd Drasko niet ontslagen door toedoen van Fischer. De man achter Drasko’s ontslag was de grote baas van achter de match: Vasiljevic. Nee, met Fischer en Drasko zat het wel goed. Zij hadden door de jaren heen een goede band; alleen was het wel een probleem dat Drasko geen Engels sprak. Later werd het ook een probleem dat Drasko’s gehoor steeds verder achteruit ging. Hoe dat begonnen is, valt te lezen in volume 1. Hij kon daardoor niet meer alleen reizen. Naar toernooien moest er altijd iemand mee.
Eerst even weer de bekende gewetensvraag beantwoorden: van volume 2 heb ik 277 van de 380 bladzijden bestudeerd. Dus alles gelezen en nagespeeld en geen analyses overgeslagen. Ik ben gestrand vlak na het eindspel Polugajevski – Velimirovic (Palma de Mallorca 1989). De rest van het boek heb ik enkel gelezen, zonder de partijen na te spelen. Mijn belofte in mijn vorige recensie, om het restant van 30 bladzijden van volume 1 volledig door te nemen, heb ik voldaan. En dat was geen straf.
Overigens ben ik ervan overtuigd dat Drasko’s ster veel hoger had kunnen schijnen zonder al dat gedoe met de Joegoslavische bond. Categorisch tegengewerkt worden, feitelijk al vanaf zijn jeugd, door de vele incompetente officials van die schaakbond. Ook had Drasko zijn trots net zoals Gligoric, die overigens vaak om de hoek komt kijken in dit prachtige tweeluik.
Zoals het eerste boek begint met de jonge jaren van Drasko, zo neemt dit tweede boek ons mee naar het einde, maar wel vanaf 1976; Drasko is dan 34 jaar oud. We lezen niet alleen over zijn prestaties, maar bijvoorbeeld ook over hoe een lieve, fijne man Drasko was. Iedereen was welkom in zijn huis. Zijn vrouw Mirjana was ook een verwoed schaakster en liefhebber van het spel. Ik las ook ooit zoiets over Max Euwe. Je was in Amsterdam altijd welkom om wat ideeën te tonen en met een lekker hapje erbij, gemaakt door mevrouw Euwe, wat wil een schaker nog meer? Maar ik wijk af.
Ook nu weer trakteert Thinkers Publishing House ons met acht bladen (16 pagina’s) peperduur fotopapier. Die bevinden zich tussen de bladzijden 192 en 193. De mooiste foto vind ik die van Smyslov (1921-2010) die met zijn 89 jaar en drie dagen de oudste wereldkampion schaken is. Het record kan gebroken gaan worden door Boris Spasski. Spasski wordt 88 op 30 januari 2025.
Verder ook mooie foto’s door het hele boek heen: 41 stuks maar liefst. Niet alleen van Drasko hoor. Verder telt het boek zes karikaturen en zestien tekeningen, ik weet niet wie de artiest daarvan is, maar dezelfde stijl zag ik al eerder in TP House-boeken.
Even een vraag aan de lezer. Thinkers Publishing House heeft nu in de reeks: “Forgotten Genius” aandacht besteed aan Albin Planinc en Drasko, maar weet u van een vergeten schaker die hier prima bij past? Welke schaker heeft nooit (een gevaarlijk woord, maar neemt u mij niet kwalijk) een biografie gekregen en deze wel verdient? Zelf denk ik aan schaakgigant en veel te vroeg gestorven Leonid Stein. Ergens dom van mij, want daar moet al een biografie van zijn. Maar wie denkt u?
Anekdotes ook in dit volume! Drasko die moet rennen voor zijn leven door een wild zwijn dat zijn richting op komt stormen. Of de bus waarmee ze naar een toernooi zijn die gestolen wordt. De politie vindt de bus, maar blijkt corrupt en wil er (veel) geld voor. Maar de allermooiste anekdote vind ik toch die over Adorjan. Die zou volgens Drasko telkens gebruik maken van psychologische oorlogsvoering, onsportief gedrag beter te verstaan. Hij speelde tegen Drasko en elke keer weer ging zijn colbertje uit en aan. En dan weer over de stoel enz. Te weinig reden voor de arbiter om in te grijpen maar Drasko werd er helemaal niet goed van. Hoe loste Drasko dat op? Nu zou ik flauw kunnen doen en u pesten met mijn veelgebruikte frase: “Koopt u daarvoor toch dit prachtige boek”, maar nee, ik kan dit niet voor me houden! Drasko wachtte op het juiste moment, Adorjan liep weg richting de hal en Drasko pakte snel dat colbertje van Adorjan en mietert het zo uit het raam naar beneden, toevallig ook nog eens in een hoge boom; ze speelden op de tweede verdieping. Wat denkt u daar van? Prachtig toch, Adorjan komt terug en is zijn jas natuurlijk kwijt.
Wat ik ook als prettig heb ervaren aan deze reeks is te vinden bij de spelersindex. Daar staan alle tegenstanders. Maar de paginanummering gaat niet alleen over de partijen, ook als er gesproken wordt over een speler, dan staat daar ook een paginanummer van. Stel, je wilt snel alles lezen over bijvoorbeeld Jan Timman, dan hoef je maar te kijken bij de index. Ik vermoed dat het alleen gaat over de tegenstanders van Drasko. Zo worden Kasparov en Karpov ook genoemd, maar die vind ik niet terug (ik heb nu even over volume 2). Dit is natuurlijk een peulenschil voor de uitgever dankzij de computer. Als je zoiets in de jaren 70 moest doen, had je meerdere mensen nodig die het goed lezend bij moesten houden. En dan gaat het toch weer een keer fout. Dat is ook weer zoiets: fouten in schaakboeken! Die staan er bijna altijd in. Mijn ervaring is dat ik in elk boek wel foutjes vind. Dat komt natuurlijk omdat de schaakboeken vaak maar één druk kennen. Neem nou de literatuur, een boek van Simon Vestdijk. Druk nummer 30, ik zeg maar iets, in de loop der jaren zijn de fouten opgespoord en verwijderd. Ik heb zelf ook ooit wel eens naar Everyman Chess een e-mail gestuurd omdat ik iets gevonden had in My Great Predecessors. Gelukkig zijn de meeste fouten niet echt storend en weet je vaak wel wat er bedoeld wordt. Schaakboeken zijn toch net als kleine pareltjes? Al die uren schaakgenot die je ondervindt. Lekker ’s avonds laat alleen in huis, de wereld is stil en op het bord ontvouwt zich de prachtige schaakpartij van Velimirovic tegen Maynard.
Schaaktechnisch fragment
U raadt het al: voor het schaaktechnisch fragment heb ik gekozen voor de partij van Drasko tegen Francis Maynard (1962). Deze schaker uit Costa Rica speelde tijdens de Olympiade van Thessaloniki 1988 tegen hem. Dankzij mijn collectie Informators, vind ik in nummer 44 terug dat hij, ongeveer in die tijd, een rating had van 2205. Geen titel, maar ik wil best ruilen hoor!
Velimirovic – Maynard (Thessaloniki 1988)
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 a6 4.La4 d6 [ik heb niet veel boeken over het Spaans in mijn collectie. Ik heb wel de drie deeltjes van Euwe en Samarian uit 1983. De opening 11A, 11B en 11C. Daarin wordt deze variant de Neo-Steinitz genoemd] 5.d4 b5 6.Lb3 Pxd4 7.Pxd4 exd4 8.c3 [een bekende val is 8.Dxd4? c5! 9.Dd5 de dreiging was 9…c4 met insluiting van de loper, nu dreigt wit mat op f7, ook staat Ta8 aangevallen. 9…Le6 verdedigt beide dreigingen 10.Dc6+ maar na 10…Ld7 11.Dd5 c4 staat zwart alsnog gewonnen] 8…Lb7 9.0–0 Pf6 10.cxd4 Pxe4 [het aannemen van dit pionoffer kan de zwarte stelling niet aan, beter was 10…Le7 11.Pc3 0–0 12.e5 met een plusje voor wit] 11.Te1 Le7 12.Df3! [goed gezien van Drasko, de diagonalen a2–g8 en h1–a8 gaan beslissen] 12…d5 13.Txe4! [fraai, zonder meer. Natuurlijk komt de dame op f7, maar het moet wel uit zijn. Drasko kon dit soort varianten helemaal berekenen] 13…dxe4 14.Dxf7+ Kd7 15.Df5+! Kc6 [15…Ke8 redt de boel niet 16.Lf7+ Kf8 en nu geeft mijn metalen monster de variant 17.Ld5+ Lf6 18.Lxb7 Dxd4 19.Pc3 Td8 20.Le3 met een gewonnen stelling. De partij is veel leuker] 16.De6+ Dd6 17.d5+ Kb6 18.Le3+ c5 [op 18…Ka5 volgt 19.Dg4 Lxd5 20.Lxd5 Dxd5 21.Pc3 Dc4 22.a4 Kb4 23.Pxe4 Tad8 24.Tc1 en het is op allerlei manieren uit] 19.dxc6+ Kxc6 20.Ld5+ Kc7
21.Lf4! [Drasko Style! Leuk afleidingsoffer op f4] 21…Dxf4 22.Dxe7+ Kb6 23.Dxb7+ Ka5 24.Pc3 [matnet maken] 24…e3 25.a3 exf2+ [het schaak der wrake voor de tegenstander] 26.Kf1 [en zwart geeft op] 1–0
Georg Mohr (foto privécollectie)
Conclusie
Dit boek, of beter gezegd deze serie over Drasko, zou ik een feelgood willen noemen. Er komen werkelijk de meest mooie partijen in voor met spectaculaire offers. Velden als b5, e6, d5 en vooral f5, daar werd door Drasko op geofferd. Een pion minder is ook geen enkel probleem. Drasko zei graag: “hoezo een pion weg, ik heb er toch acht van?” Grootmeesters die tegen Drasko bewust het Siciliaans hebben vermeden, zoals Hort die liever greep naar de Caro Kann. Feelgood, ook omdat het een combinatie is van lezen over Drasko en zijn vele anekdotes en daarnaast partijen die Georg Mohr, en daar ben ik hem dankbaar voor, niet verpest met taaie, uitgebreide analyses. Heel veel van zijn analyse is lekker uit het hoofd te visualiseren. Kortom fraaie verhalen en mooie partijen. Mijn conclusie is dan ook dat deze reeks een ideale vulling kan gaan zijn voor uw zomervakantie. En goed nieuws: bij Thinkers Publishing staan beide hardcover boeken samen te koop voor maar € 80,-!
Titel: Forgotten Genius: Dragoljub Velimirovic – Volume 2
Auteurs: Georg Mohr & Ana Velimirovic-Zorica
Aantal bladzijden: 380
Uitgeverij: Thinkers Publishing House
Gepubliceerd:2024
Prijs: € 44,95
ISBN: 9789464787573
Type: Hardcover
Inderdaad is er een biografie over Leonid Stein door Raymond Keene : Leonid Stein Master of Attack.
Stein werd driemaal kampioen van de Sovjet Unie, in 1963. 1965 en 1966/67. Toch haalde hij door de spelregels van de FIDE nooit het kandidatentoernooi, omdat hij in de eindstand achter een paar andere Sovjet grootmeesters net één Sovjet grootmeester teveel was. Dat was het geval in 1964 in Amsterdam. waar hij op de 5e plaats eindigde achter Smyslov, Larsen, Spassky en Tal. De verliezer van de WK match van 1963 Botwinnik en de nummer twee van het voorgaande kandidatentoernooi Keres waren al geplaatst en de FIDE vond 5 Sovjet grootmeesters wel het maximum.
Ook Gufeld en onze eigen Siep Postma hebben (elk) een boek over Stein geschreven.
In het boek Sacrifices in the Sicilian van D.N. Levy staan enkele fraaie Velimirovic-partijen. Citaat van Bent Larsen in dat boek: “With Velimirovic all variation lead to mate”.
In het eerste diagram moet de witte dame op e6 staan i.p.v f6.
Stein had already qualified for the 1973 Petropolis Interzonal, and was considered a potential favorite to qualify for the Candidates matches. He died of a heart attack at the age of 38 at the Rossiya Hotel in Moscow as he prepared to leave for the European chess championships in Bath, England. At the time of death, he was still considered as one of the main contenders for World Championship. He was buried in Kyiv, in his native Ukraine. His widow and children currently live in US.