Krantenrubrieken weekends 17 en 24 augustus
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
17 augustus: Fernandez bijzondere winnaar van Vlissingen
Het sterk bezette Open Toernooi van Vlissingen heeft een winnaar gekregen die om meerdere reden bijzonder is. De Engelse grootmeester Daniel Fernandez, opgegroeid in Singapore, bleef met 7.5 uit 9 een groep van elf spelers (waaronder zeven grootmeesters) een half punt voor. Ik ken hem niet persoonlijk, maar toch komt hij op mij over als een bijzonder iemand vanwege een project dat hij een paar jaar geleden deed. Hij analyseerde namelijk toen alle partijen van Tata Steel 2021 (gewonnen door Jorden van Foreest). En dat heel uitgebreid, met commentaar bij bijna alle zetten. Het leidde tot een toernooiboek van 751 pagina’s, en dan had de uitgever nog flink gesnoeid! Echt monnikenwerk dus. Een ander opmerkelijk feitje is dat de nu 29-jarige Brit achttien jaar geleden (als lage middenmoter) al eens in Vlissingen speelde. Van het groepje uit Singapore dat toen aan het toernooi meedeed is hij de enige die nu nog schaakt.
Dat Fernandez won was ook bijzonder omdat verschillende anderen eigenlijk een beter toernooi hadden gespeeld. In een grote groep van 232 spelers met het Zwitsers systeem speelt geluk met de indeling een grote rol. Fernandez had maar een grootmeester als tegenstander gehad. In de laatste ronde kreeg hij wel een sterke tegenstander met IM De Winter, pas nog Open Nederlands Kampioen geworden. Fernandez trof het dat de 16-jarige Noord-Hollander iets te graag wilde winnen. Maar goed, om daarvan te profiteren moet je wel sterke zetten doen.
Arthur de Winter – Daniel Howard Fernandez
1.e4 c6 2.d4 d5 3.exd5 cxd5 4.c4 Pf6 5.Pc3 e6 6.Pf3 Le7 7.cxd5 Pxd5 8.Ld3 0–0 9.0–0 Pc6 10.Te1 Lf6 11.Le4 Pce7 12.Dd3 h6 13.Pe5 Ld7 14.Dg3 Lc6
Deze stelling uit de Panovvariant was voor de zwartspeler nog bekend terrein. Hij wist dat hij niet bang hoefde te zijn voor de complicaties die nu ontstaan.
15.Lxh6?! Pxc3 16.Pxc6 Pxe4 17.Pxe7+ Kh7! 18.Txe4 gxh6
Zo wint zwart een stuk omdat het paard op e7 opgesloten is.
19.Txe6! Lxe7 20.Dd3+ Kg7
De beste voortzetting is nu 21.Dg3+! Kh7 22.Dd3+ waarna zwart op winst kan spelen met 22…f5. Dat leidt na 23.Tae1 tot een onduidelijke stelling. De Winter had waarschijnlijk geen zin in een zetherhaling, maar zijn winstpoging blijkt onverstandig.
21.Te4? Dd7 22.Tae1 Ld6 23.d5 Tfe8 24.g3 Txe4 25.Dxe4 h5 26.h4 Tc8 27.Kg2 a6 28.Dd4+ Kg6 29.Db6 Kh7 30.Te2 Db5 31.Dxb5 axb5
Na dameruil is de rest niet al te moeilijk meer. Fernandez maakt het goed af.
32.Kf3 Kg6 33.Te3 Kf5 34.Tb3 Tc5 35.a4 Tc2 36.Txb5 Lc5 37.Kg2 Kg4 38.Kf1 f5 39.Txb7 Lxf2 40.Tb4+ Kxg3 41.Tb3+ Kg4 42.a5 f4 43.a6 f3 44.d6 Lxh4 45.Tb4+ Kg3 46.Txh4 Tc1 mat
Partij in viewer:
24 augustus: Verschillende vormen van valsspelen
Deze maand is er weer eens iemand betrapt op valsspelen. Bij het open toernooi van Vlissingen versloeg een 18-jarige Zeeuw met opvallend sterk spel een paar spelers met veel hogere rating. In de zevende ronde liep hij weer naar de toiletten, maar werd tegengehouden door een paar arbiters. Die scanden hem en vonden een mobieltje in zijn sok. Dat werd uitsluiting natuurlijk. Het veroorzaakte enige ophef in de schaakwereld, Het laat ook een verschil met online schaak zien: daar komt het illegaal gebruik van computerhulp veelvuldig voor en niemand kijkt er nog van op. Bij bordschaak is deze vorm van vals spel nog iets bijzonders. Hoewel als je het breder trekt niet: assistentie tijdens de partij door te praten met anderen (“Had je niet op h7 kunnen slaan?” is in Nederland best gebruikelijk en wordt ook vaak door arbiters gedoogd.
Hoogleraar psychologie Eric-Jan Wagenmakers schreef lang geleden (toen mensen nog beter schaakten dan computers) een interessante verhandeling over diverse manieren om tijdens snelschaken vals te spelen (www.ejwagenmakers.com/chess/valsspel.html) . Een wedrace winnen door h3-h4½-h6-h7-h8D te spelen bijvoorbeeld. Ook met de bewuste illegale zet kun je partijen winnen en hij geeft daarbij een voorbeeld uit eigen praktijk. In een snelschaakpotje had hij tegen Wim Luberti een stelling waarvan de essentie in diagram 1 te zien is. Wit had net het wel heel voorzichtige 1.Kd2-d3 gedaan om schaakjes te voorkomen. Zwart speelde echter het sluwe 1…La3-b1+, een illegale zet. Wit deed onoplettend 2.Dd7 waarna zwart met succes een punt claimde. Tegen een minder pacifistische tegenstander had dat wellicht een paar voortanden gekost.
Nog iets ergers gebeurde op hoog niveau bij het WK snelschaken van 2017. Inarkiev had met zwart de verloren stelling uit diagram 2. In plaats van schaak op te heffen gaf hij zelf schaak met 27…Pe3+ . Carlsen reageerde instinctief met 28.Kd3 waarna Inarkiev winst claimde. Zijn redenering: Carlsen had een illegale zet gedaan door de illegale zet van hem niet te claimen! Bizar genoeg werd de claim ook nog toegewezen door een incapabele arbiter. Gelukkig werd die beslissing herroepen door de hoofdarbiter en won Carlsen alsnog de partij.
Het blijkt echter nog veel gekker te kunnen. Begin deze maand deed een Russische vrouw van 40 mee aan een toernooi in Dagestan. Zij had een paar dagen eerder in een ander toernooi verloren van een vrouw van 30 die ook weer meedeed en wilde wraak. Wat deed ze: voor de partij ging ze naar de tafel waar haar rivale zou gaan spelen en smeerde daar kwik op. Ze had waarschijnlijk gemist dat alles op beeld werd vastgelegd door een camera. Het liep daarom niet goed voor de gifmengster af: ze is opgepakt en ze moet mogelijk de gevangenis in. Het slachtoffer moest naar het ziekenhuis met vergiftigingsverschijnselen. Maar voor haar eindigt het verhaal positief: ze herstelde, kon het toernooi afmaken en behaalde zelfs nog de tweede plaats.
16 augustus:
Evenals bij de heren werd ook bij het Nederlands kampioenschap bij de vrouwen gespeeld volgens de knock-out formule. In de finale speelden meervoudig Nederlands kampioene Anne Kuipers-Haast en Maaike Keetman tegen elkaar. Maaike verraste volkomen, want zij versloeg in de klassieke partijen met 2-0 haar rivaal. In de eerste partij speelde Keetman de witte stukken en bereikte met een extra pion een eindspel met toren en paard tegen toren en loper. De nieuwe landskampioen won het daaropvolgende toreneindspel op een technisch zuivere manier. In de tweede partij wilde Kuipers-Haast met geweld gelijkmaken en offerde speculatief een paard op f7. Dit pakte niet goed uit en de stukken moesten al veel te vroeg weer in de doos. Zie onderstaande partij. De nieuwe kampioen bij de vrouwen is dus Maaike Keetman.
Anne Kuipers-Haast – Maaike Keetman
1.e4 e6 2. d4 d5 3. Pc3 dxe4 4. Pxe4 Pd7 5. Pf3 Pgf6 6. Pxf6+ Pxf6 7. Ld3 c5 8. Le3 Dc7 9. De2 a6 10. h4 Pd5
11. Pg5
Het is duidelijk dat Anne op de aanval gaat spelen. Veiliger is gewoon 11. 0-0-0.
11. … h6 12. Pxf7?! Dxf7 13. h5 Pf4 14. Lxf4 Dxf4 15. Th3
15. … Ld7?
Dit is wat onvoorzichtig, veel beter is deze zet later te spelen, zoals bijvoorbeeld 15. … cxd4 16. Tf8 Dxf6 17. Lg6+ Kd8 18. 0-0-0 Ld7. Zwart staat dan goed en wit heeft onvoldoende compensatie voor het stuk.
16. Lg6+ Kd8 17. Tf3 Dg5 18. dxc5 Kc7 19. b4 Td8 20. g3 Lb5
21. Dxe6??
Een dergelijke blunder op dat niveau mag eigenlijk niet. 21. De3 Dxe3 22. Txe3 wint uiteraard zwart ook eenvoudig.
21. … Dd2#. 0-1.
Partij in viewer:
23 augustus:
De term ‘pat’ vind ik een boeiend thema in het schaken, en dan bedoel ik in de problematiek, eindspelstudie en de schaakpartij. De patcombinatie in een schaakpartij komt niet zo heel vaak voor. De patcombinatie dat gepaard gaat met een dame-offer, komt zeer zelden voor. Fascinerend is het om deze patcombinaties met dameoffer te aanschouwen in partijen van beroepsschakers.
In een snelschaakpartij tussen M. Aäron en M. Tal was stelling 1 op het bord. Aäron, kampioen van India, stond met zwart totaal verloren. Hij speelde de gewiekste zet 30. … Lxe4! Misschien dacht Tal, dit is wanhoop. Het is een begrijpelijke zet omdat veld h7 wordt gedekt tegen het dreigende mat. Tal liet zich verleiden en speelde 31. Lxe4? Met 31. Ta7! kon hij eenvoudig de winst opstrijken. Aäron offerde zijn dame 31. … Dxb2+! 32. Kxb2 en na 32. … a3+ staat zwart pat, of wit de pion nu wel of niet neemt.
Maar een dameoffer in een pat-combinatie komt tussen grootmeesters niet alleen in het snelschaak voor. Zie diagram 2 tussen twee grootheden van de vorige eeuw, een voorbeeld uit een lange partij. Zwart heeft in de diagramstelling natuurlijk een goed gewonnen positie, en het volle punt zou gemakkelijk binnengehaald kunnen worden met: 48. … Dg6 49. Tf8 De6 50. gxf8 Te1+ 51. Kg2 Da2+ 52. Kh3 Th1+ 53. Kg3 Dh2+ mat. In plaats daarvan speelde de bekende Reshevsky 48. … Dxg3??.
Reshevsky was van mening een vol stuk vóór te komen. Het antwoord van Evans is ontnuchterend:
49. Dg8+! Door het slaan van de enige, niet vastgelegde witte pion heeft zwart een patcombinatie in de stelling gebracht. Evans maakt er direct gebruik van. 49. … Kxg8 Dit is gedwongen. 50. Txg7+ Hier besloten de spelers tot remise: 50. … Dxg7 of 50. … Kxg7 is namelijk pat; slaat zwart de witte toren niet, dan blijft wit voortdurend schaak geven, het zogenaamde ‘dolle-toren-motief.
Volgende week het pat in schaakproblemen en eindspelstudies.
17 augustus: De stem van de rede
De Amerikaanse schaakgrootmeester Daniel Naroditsky is de beste schaakcommentator van de wereld. Hij nam recent een nu al legendarisch interview af met dissident Hans Niemann, waarmee hij zijn reputatie naar nieuwe hoogten heeft gebracht.
Naorditsky heeft de nodige ontwikkelingen doorgemaakt. Als schuchter kereltje bezocht hij meer dan een decennium geleden meermaals de stad Groningen in een zoektocht naar grootmeesternormen. Inmiddels heeft hij gestudeerd aan de prestigieuze universiteit Stanford. Hij heeft een schaakrating van boven de 2600 behaald. En hij staat bekend als een van de beste schakers van de wereld in de supersnelle speeltempo’s op het internet.
Maar bovenal is Naroditsky een woordkunstenaar. Als geen ander kan hij ingewikkelde schaakconcepten toegankelijk maken. Hij slaagt erin om schaken logisch te laten lijken – terwijl het natuurlijk helemaal niet logisch is. Daarnaast heeft hij series van voorbereide analogieën en uitdrukkingen paraat om zijn commentaar te kleuren.
In het prestigieuze snelschaakkampioenschap van chess.com rekende Niemann af met Wesley So, waardoor in de volgende ronde zomaar een affiche met Magnus Carlsen volgt. Toch ging alle aandacht naar het uitgebreide interview na afloop. Commentator Naroditsky bood Niemann alle ruimte. Hij stelde precies alle vragen die het publiek wilde horen, op respectvolle wijze. Vervolgens liet hij Niemann eindeloos uitratelen zonder hem te onderbreken.
Het interview heeft een fascinerende dynamiek. Enerzijds gaat Niemann veel te ver in zijn bewoordingen. Hij noemt Chess.com ‘kwaadaardige schaakmaffia’. Hij spuwt complottheorieën waarin de hele schaakestablishment zich tegen hem keert. En hij noemt Carlsen ‘een ziek bechoogeld persoon, die mijn leven wil verwoesten’. Anderzijds heeft Niemann soms ook een punt. Want de wijze waarop Carlsen zijn machtspositie inzette om Niemann het leven zuur te maken was bepaald niet chic. En dat over één verloren schaakpartij…
Daarnaast vroeg ik mij af wat op de achtergrond gaande was. Chess.com zou het toch niet werkelijk op prijs stellen dat Niemann op hun eigen kanaal een podium krijgt om met het bedrijf de vloer aan te vegen? Zou Naroditsky hier de ruimte willen bieden aan Niemann door zijn eigen morele kompas? Maar zelfs als Naroditsky hier eigenhandig op basis van zijn morele overtuigingen handelde, denk ik niet dat chess.com hun stercommentator zomaar zal ontslaan. Bovendien plaatste chess.com het interview na afloop gewoon online.
Negatieve publiciteit is ook publiciteit.
Want dat Niemann inmiddels heel goed kan schaken, daar bestaat niet langer twijfel over. Hij ligt nog altijd onder een vergrootglas. Arbiters komen speciaal voor hem naar zijn hotelkamer om mee te kijken. Ook onder die omstandigheden neemt hij andere wereldtoppers de maat.
Niemann-So
18.Lg5!
Dit wint op slag. 18…f6 faalt op 19.De6+ Kh8 20.Lxf6! gxf6 21.Dxf6 Kg8 22.Pg5 waarna zwart de dreigingen niet langer kan pareren. Ook in de partij is het snel klaar.
18…Dd7 19.Lxe7 Ld8 20.Pg5
Op 20…g6 volgt 21.Dh4 waarmee wit het extra stuk behoudt. 1–0
Na afloop van het interview kreeg Naroditsky complimenten van zijn eveneens zeer kundige medecommentator David Howell: „Danya, je bent de stem van de rede”.
Partij in viewer:
24 augustus: Er gebeurt altijd wel wat
Stad Groningen is weer een Internationaal Meester rijker. Eelke de Boer (21) heeft in Vlissingen zijn derde benodigde titelresultaat gehaald, nadat hij eerder al de ratinggrens van 2400 wist te passeren. De route naar deze titel had een bijzonder verloop. Al op zeer jonge leeftijd wist hij een rating van 2300 te behalen. Daarna stagneerde hij en verloor De Boer zijn motivatie. Hij ging natuurkunde studeren en nam een sabbatical waarin hij meer dan twee jaar nauwelijks schaakte. Eind 2022 maakte hij ineens de terugkeer, en momenteel schaakt De Boer beter dan ooit.
Waar komt deze progressie vandaan? De Boer heeft de passie voor het schaken helemaal teruggevonden. Zo snelschaakt hij graag online en volgt hij de meeste toppartijen actief. Daarnaast heeft De Boer hard gewerkt aan zijn openingen door een soort speltheoretisch optimaal repertoire samen te stellen dat bestaat uit uiterst solide openingen. Met zwart speelt hij Semi-Tarrasch, symmetrisch Engels en recentelijk experimenteerde hij zelfs met het Russisch. In een eerdere rubriek zagen we al hoe deze strategie leidde tot een comfortabele zwartoverwinning tegen de Poolse grootmeester Krasenkow.
Een hoge rating komt ook met een bepaalde verantwoordelijkheid. In toernooien wordt er van je verwacht dat je ook met de zwarte stukken voor de winst gaat tegen lagere gerate tegenstanders. Het solide repertoire van De Boer leidde in deze context tot de nodige discussies. Toch pareerde hij mijn feedback gedecideerd door te stellen dat ik mij niet zo zorgen hoefde te maken: ‘Er gebeurt altijd wel wat!’. Ook in rustige, solide stellingen zijn er genoeg mogelijkheden om je tegenstander te slim af te zijn.
Zijn twee overwinningen op het internet tegen de mondiale nummer drie Fabiano Caruana beschouwt De Boer als zijn mooiste resultaten.
Fabiano Caruana – Eelke de Boer
1.d4 Pf6 2.Pf3 d5 3.Lg5 c5 4.Lxf6 gxf6 5.e3 Pc6 6.dxc5 e6 7.c4 dxc4 8.Dxd8+ Kxd8 9.Lxc4 Lxc5 10.Pbd2 Ke7 11.a3 a5
De onorthodoxe opening van Caruana heeft niet bepaald zijn vruchten afgeworpen. Er is een eindspel ontstaan dat dynamisch in evenwicht is. De witte paarden zijn niet onderdanig aan het zwarte loperpaar, maar de gebroken pionstructuur op de zwarte damevleugel kan ook niet echt als zwakte beschouwd worden.
12.Tc1 Ld6 13.Pe4 Td8 14.Ke2 f5 15.Pxd6 Txd6 16.h3 b6 17.g4!?
Interessant gespeeld. Caruana probeert de structuur op de koningsvleugel te transformeren zodat wel degelijk zwaktes ontstaan.
17…Lb7 18.gxf5 exf5 19.Thg1 Kf6 20.Pg5?
Deze sprong naar voren is echter volstrekt onverantwoord. Zal Caruana het sterke antwoord gemist hebben?
21…Pe5!
Er dreigt nu …Pxc4 gevolgd door …La6 en bovendien moet Caruana oppassen dat het witte paard niet ingesloten raakt.
21.Lb5 h6! 22.f4 hxg5 23.fxe5+ Kxe5 24.Tc7 Le4!
Door een reeks krachtzetten heeft De Boer de stelling naar zijn hand gezet.
25.Td1?
Deze nieuwe fout zorgt ervoor dat Caruana in het vervolg weinig weerstand kan bieden.
25…Lf3+!
Dit trucje levert een kwaliteit op.
26.Kxf3 Txd1 27.Txf7 Th8 28.Kg3 Th1 29.Ld7 T1xh3+ 30.Kg2 Th2+ 31.Kg1 f4 32.exf4+ gxf4 33.Tf5+ Ke4 34.Tf6 0–1
De Boer behaalde in deze partij liefst 98% nauwkeurigheid, waardoor de normaal zo evenwichtige Caruana in de verleiding kwam om over de partij te twitteren. Hopelijk zal de meestertitel wat argwaan wegnemen.
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
