Ding-Gukesh – de tweekamp komt helemaal los
Na de thriller van gisteren, waarin Gukesh een grote kans had om voor het eerst in de match op voorsprong te komen en Ding net als in zijn match tegen Nepo liet zien op het randje van de dood een groot vechter te zijn, lijkt de match nu echt te zijn ontbrand. Vandaag verrasten de spelers met een aantrekkelijk en volstrekt origineel middenspel. Gukesh bleek in eerste instantie weer uitstekend voorbereid te zijn, kreeg wederom een grote kans om zijn goede openings- en middenspel te bekronen met groot voordeel…en liet Ding zien dat hij een echte vechtersbaas is. Een herhaling van zetten dus. De openingsvoorbereiding van Gukesh deed me onwillekeurig denken aan de goede ouwe tijd waarin de grote K’s het tegen elkaar opnamen. Toen Karpov steeds uitstekend voorbereid bleek te zijn op allerlei nieuwtjes van Kasparov, duurde het niet lang voor één van Kasparovs secondanten onder serieuze verdenking kwam te staan, van het doorspelen van analyses aan kamp Karpov.
Ding heeft het wederom zwaar in de opening © Eng Chin An
Dat is in deze tijd niet meer nodig: iedere speler heeft de allerbeste secondanten ter beschikking. De kunst van het voorbereiden bestaat deels in het psychologische spel om het oordeel van de sterkste engines juist te ontwijken. Carlsen hintte er bijvoorbeeld naar dat Gukesh 7.Te1 uit de 7e matchpartij van gisteren uit de koker van Anands voormalige secondant Gajewski kwam. (“Vintage Gajewski” aldus Magnus). Gajewski is een Poolse GM die veel interessante en originele openingsideeën heeft geintroduceerd. Denk bijvoorbeeld aan het Gajweskigambiet in het Spaans:
Niet al zijn ideeën zijn even gezond, maar het verrassingseffect is heel wat waard en het is lastig om achter het bord alles zelf te moeten uitdokteren.
De partij van vandaag sloeg weer een nieuwe richting in: Ding haalde het Engels van stal. Vermoedelijk met de intentie een complexe partij te spelen, waarin hij op winst kan spelen. Het middenspel dat vanuit de opening ontstond was bijzonder interessant: beide spelers wilden liever een ingewikkeld middenspel spelen, dan een risicoloos eindspel met minimaal voordeel. Het laat zien dat het schaakspel nog steeds rijk genoeg is, om vanuit de klassieke beginstelling te spelen. De eerdere partijen deden me steeds vaker denken aan een oud openingsboekje van Edward Mednis From the Opening into the Endgame uit 1983. Inmiddels natuurlijk verouderd, maar met de idee dat wit er op kan aansturen openingsvarianten te spelen als de ruilvariant van het Spaans en zwart bijvoorbeeld 1.d4 d6 2.c4 e5 3.dxe5 dxe5 4.Dxd8+ Kxd8. Voorheen speelden topgrootmeesters die gewoon ‘een partij’ wilden spelen gewoon nog het London-systeem, maar ook daar zijn de varianten inmiddels tot 17-20-zetten diep bekeken. Misschien zijn op topniveau de openingen zodanig goed geanalyseerd, dat het hoogst haalbare een op het oog gelijkstaand eindspel is, waarin je de mogelijkheid hebt om met een betere eindspeltechniek je tegenstander zoveel mogelijk onder druk te zetten.
De partij van vandaag bood wat dat betreft veel meer spektakel: de zijwegen waarmee direct naar een gelijkstaand eindspel afgewikkeld kon worden werden vermeden.
1.c4 een van de sponsoren begon de partij met 1.b3. Deze zet werd snel teruggenomen door Ding, maar wie weet…Ongetwijfeld zal Gukesh dan ook voorbereid blijken te zijn, aangezien het de lievelingszet van zijn landgenoot Adhiban is. e5 2.Pc3 Lb4 Een variant die in het GM Repertoire van QC besproken wordt in het boek van Victor Mikhalevski. 3.Pd5 de meest logische reactie. Wit heeft ook 3.d3, 3.d4, 3.g3, 3.Db3, 3.Dc2, 3.Pf3 Le7 Een lievelingsopzet van Gukesh’ grote voorganger Vishy Anand in navolging van Alexei Shirov, zie een prachtige modelpartij van Shirov uit zijn boek Fire on Board in de viewer. Het zal voor Ding dus zeker niet als een verrassing zijn gekomen. De eerste 5 zetten kwamen snel op het bord. 3… a5 is eerder door Gukesh gespeeld. 3… Lc5. Mikhalevski kiest voor deze zet met de idee 4.b4 uit te lokken, waarna 4…Lf8 volgt, dus 4. b4 Lf8. De andere hoofdvariant is 4. d4; in zijn uitstekende boek Playing the English beveelt Ntirlis deze aanpak aan: exd4 (4… d6 5. e4 Pf6 6. Pxe7 Dxe7 7. f3 Xiong – Mamedyarov, St. Louis 2022) 5. Dxd4 Pf6 6. Pxe7 Dxe7 7. Lg5 Pc6 8. Dc3 d6 (Leko), (8… Pe5 is de enige zet die door Ntirlis wordt gegeven), 9. e3 9… h6 10. Lxf6 Dxf6 11. Pe2 Pg4 12. Dxf6 Pxf6 13.f3 wederom met een eindspel waarin wit de kans heeft om zwart te overspelen.)
Analysediagram na de hoofdvariant van Ntirlis
Analysediagram na het door Leko gegeven 8…d6 9. Lxf6 Dxf6 10. Dxf6 gxf6 is zwarts structuur niet fraai, maar de activiteit door druk tegen c4, de half-open g-lijn en het feit dat hij makkelijker goede velden voor zijn lichte stukken vindt, compenseren dat voldoende. Ook een interessant eindspel om te onderzoeken of uit te spelen.
4.Pf3 d6 5.g3 c6 5… Pf6 is de populairste zet. 6.Pxe7 Pxe7 7.Lg2 f6!?
De commentatoren Leko en Naroditsky wezen op het psychologische spel dat Gukesh met deze zet voorzette: Ding te laten zien, dat wat hij ook zou spelen, hij er klaar voor was. En het werkte, want Ding investeerde een kwartier, om uit te vinden wat het verschil was tussen 7…0-0 of 7…f6. Zolang Gukesh à tempo zou blijven zetten, wist Ding dat hij nog in zijn voorbereiding zou zitten. Zodra Gukesh zou gaan nadenken, had hij waarschijnlijk een verre van optimale zet gespeeld. De idee van 7…f7-f6 is om zo flexibel mogelijk te blijven in de opening. Het is overigens geen nieuwtje: in de lichess-mastersdatabase staat welgeteld één correspondentiepartij Sinsuat – Nikolaev uit 2023. Zwart kan bijvoorbeeld alsnog kort rokeren, maar ook in bullet-stijl snel vervolgen met de wildemanaanpak: Le6, Dd7, h5-h4, Lh3. Een plan dat zo simpel is, dat zelfs beginners er goed mee overweg kunnen. Wit heeft hierop ongetwijfeld een goed antwoord, maar je moet toch even kijken of het gevaarlijk is of niet. Kun je hier bijvoorbeeld rokeren? Of is een andere zet flexibeler? Zie de viewer voor additionele varianten.
8.0-0 Le6 9.b3N d5 10.La3
Het tijdverbruik is wederom in Gukesh’ voordeel. Ding had hier al meer dan een half uur verbruikt, terwijl Gukesh nu voor het eerst een iets langere denkpauze nam. Het is voor zwart nu van belang om te bepalen hoe hij zich gaat opstellen: waar gaan de stukken heen? Welke veranderingen in de pionnenstructuur zijn er mogelijk?
0-0 11.Tc1 a5 12.Pe1!? wederom erg flexibel gespeeld. Wit wacht af wat zwart exact gaat doen, bereidt f4 voor en haalt zijn paard alvast weg voor een eventuele reactie met e5-e4. Bijvoorbeeld 12. d4 e4 13. Pe1, op weg naar veld e3, Pa6 14. Pc2 Dd7 (14…b5 interessant om Leko hier hardop te zien denken: is b5 nu goed of niet? 15.cxb5 cxb5 16. Lc5 Pxc5 17. dxc5 en wit krijgt veld d4 voor het paard.) 15.Dd2 f5 stel je voor dat zwart agressief wil spelen 16. f3 g5 ziet er gevaarlijk uit, maar verzwakt de zwarte stelling. Het hangt wel van de specifieke omstandigheden af of het kan voor wit 17. fxe4 fxe4 18. Dd2 en er is geen zwarte aanval in zicht: de zwarte stukken staan te onharmonieus opgesteld: na een thematische zet als Lh3 blijft het paard op e7 hangen.
Te8 een erg precieze profylactische zet. Het is nuttig om het paard te dekken en te ontpennen. Als wit het centrum onder druk zet (bijvoorbeeld door d2-d4) dan wil zwart het liefst reageren met e5-e4 en de stelling gesloten houden, opdat de loper op g2 niet actief wordt. Het paard kan dan in sommige varianten naar f5 springen. (12… d4 13. Pd3 Pa6 14. f4 is een idee voor wit dat er erg sterk uitziet.)
13.f4 exf4 De commentatoren verwachtten e4. Het is wel consequent na Te8 14.Txf4 dxc4 zwart moet eerst d4 onder controle hebben. (14… Pg6 15. Td4 het past nog net dankzij de krom uitziende zet Db6 (15… c5 16. Lxc5 Pc6 17. Txd5! is goed voor wit) 16. e3= 15.bxc4 Pg6 16.Te4
Pa6 (16… f5 zag er ook heel interessant uit.17. Te3 f4 18. Tb3 (18. Td3 Pd7 19. Ld6 Lf5 is iets beter voor wit) 18. gxf4 Pxf4 19. Pd3 Pxg2 met het initiatief. 17.Pc2
gericht tegen de idee f6-f5. Wit heeft dan Td4. hoe complex de stelling is, blijkt bijvoorbeeld uit de volgende varianten die door Leko en Naroditsky werden besproken.
A. 17. Pd3 Pb4 18. Pxb4 axb4 19. Lxb4 Txa2 (19… Db6+ 20. c5!) (19… f5 20. Te3 f4 21. gxf4 Pxf4 is de betere optie) 20. Db3 Db6+
A2. 17… Lf5 een heel boeiende optie, die laat zien hoe complex de stelling is en hoeveel de spelers moeten berekenen om het overzicht te behouden om de stelling te kunnen navigeren.
18. Txe8+ Txe8 19. Db3 Dxe2 20. Dxb7 Tb8 21. Dxa6 Dxd3 22. Dxa5 (22. Dxc6?? Dxa3) 22… Le4 23. Dc3 (23. Lf1?? Dd4# is een mooi plaatje):
B. 17. d4 f5! (17… Lf5 18. Txe8+ Txe8 19. Dd2 Le4 20. Pf3) 18. Te3 Lxc4!! houdt de stelling in balans, maar het is eenvoudig om deze kandidaatzet te missen.
19. Txe8+ Dxe8 20. Txc4 De3+ 21. Kf1 Dxa3 22. d5 Pe5 23. dxc6 Pxc4 24. Dd5+ Kh8 25. Dxc4 is – ter illustratie – een krankzinnige computervariant
C. 17. e3 Pb4 18. Td4 Dc7 19. Pd3? c5!
Dc7 Leko merkte terecht op, dat de stelling voor zwart waarschijnlijk makkelijker te spelen is, terwijl de witte stukken een wat minder harmonieuzere indruk wekken, de torens zijn bijvoorbeeld “gescheiden” en lastiger te stabiliseren is. Begrijpelijk: zwart wil f5 spelen zonder lastig te worden gevallen door Td4. Gukesh speelt het geduldig, maar laat soms ook kansen liggen om het spel te verscherpen.
18.Pd4 Lf7 19.d3 Pe5 20.Pf3 tijd op de klok 27 minuten voor Ding, 50 minuten voor Gukesh 20. Dd2 door Leko aangegeven, was een logische zet. Wellicht was Ding hier een tikje te pessimistisch over zijn stelling en op zoek naar de handrem. Dat zou zijn volgende zet kunnen verklaren, de wens om wat actieve zwarte stukken te ruilen. Lg6 21. Tf4 Tad8 22. Kh1 Pb4 23. Lxb4 axb4 24. c5 Lf7 25. Pf5 is duidelijk beter voor wit. Pd7 21.Txe8+ Txe8 22.Tb1? b5! 23.cxb5?! 23.Dd2 was beter, maar dat was met weinig tijd lastig te zien bxc4 24. dxc4 Lxc4 25. Ld6 (25. Pd4 Pe5) 25… Da7+ 26. Dd4) Db6+ 24.Kf1! cxb5 een erg lastige stelling om te spelen met 15 minuten op de klok
25.Lb2? een typische tijdnoodzet. Ding probeert zijn stukken te activeren en de stelling te compliceren. Helaas is de zet tactisch ongerechtvaardigd en dat is erg lastig te berekenen met minder tijd. Je zou denken dat Gukesh nu even in de denktank zou gaan, voelende dat hij weer een grote kans had op groot voordeel. Maar de volgende zet kwam relatief snel (na 3 minuten). Dat kan op ongeduld of veel zelfvertrouwen wijzen. Lxa2! 26.Ld4! duidelijk de enige zet Pac5?
het verkeerde paard! En veel te snel gespeeld op een kritiek moment… de tweede keer in twee partijen dat Gukesh op een kritiek moment gehaast speelt en daarmee een goede kans mist. 26… Pdc5! 27. Tc1 Lf7. Naroditsky liet een briljante computervariant zien, die het verschil tussen 27…Le6 en 27…Lf7 onderstreept. (27… Le6 het is tactisch heel subtiel, maar de loper staat beter op f7, omdat hij kwetsbaar is voor d4-d5 met tegenspel. 28. Lg1! met de idee d4-d5) (27… Dd6 28. Lxc5 Pxc5 29. Dc2 dubbele aanval dame… De hoofdredacteur van deze website wees ons er eens op dat een zo eenvoudig motief in ongelooflijk veel partijen over het hoofd werd gezien.) 28. Lg1 (28. Dc2 Tc8 29. Lh3 Tc7) 28…b4 29. d4 Td8! 30. Pd2 b3 31. dxc5 Db4 32. Le3 b2 33. Tb1 a4 en zwart staat gewonnen.
27.Tc1 Lb3 28.De1! In theorie brengt zwart nu zijn vrijpionnen in beweging, maar in de praktijk is het opeens helemaal niet zo makkelijk meer: er zitten heel veel trucs en kleine tactische wendingen in de stelling. Ding ging even een klein wandelingetje maken en wekte de indruk van iemand die alles onder controle had. 28…Le6? Gukesh begon nu ook elke zet rond de 6-9 minuten te investeren. 28…a4! was de enige zet 29.Db4 Pa6 30.Dxb3+ axb3 31.Lxb6 Pxb6 32.Tb1 =
29.Df2! Ding heeft door dat zijn moment is gekomen. Hij speelde deze logische zet à tempo. Carlsen had al tussen neus en lippen opgemerkt dat Gukesh wel eens van zichzelf zou kunnen verliezen. Tc8 30.Le3! dekt de toren op c1, wat in sommige varianten een stuk oplevert
Tc7 31.Pd4!? is ook sterk. 31.Pe1! is geen menselijke zet, maar was het sterkste. Er dreigt d4-d5 en zwart verliest op een vrij complexe manier materiaal. a4 32. d4 Pe4 33. Lxe4 Txc1 34. Lxc1 b4 35. d5 Lh3+ 36. Lg2 Lxg2+ 37. Dxg2 ziet er in menselijke ogen, zeker in tijdnood, helemaal nog niet zo veilig en duidelijk uit.
Een andere sterk uitziende optie faalt op een fantatische wending: Na 31.Lf4 heeft zwart een fantastische ressource Pe5!! 32. Pxe5?? fxe5 33.Lxe5 (33. Le3 Pb3 (33… Tf7 34. Lf3)) 33… Pxd3!! (diagram) 34. Dxb6 Txc1#
Lf7 voor het eerst leidt Ding op de klok. Hetzelfde patroon als in eerdere partijen. (31… b4 is ook heel interessant, deze zet zou wit dwingen om de enige zet te vinden. Die is dan wel meteen winnend. 32. Lf4! (32. Pxe6 Pxe6 33. Txc7 Dxc7 34. Ld5 Kf7 (34… De5) houdt) (32. Pc6?? verliest in deze stelling. Zwart krijgt twee verbonden vrijpionnen. Txc6 33. Lxc6 Dxc6 34.Lxc5 Pxc5 35. Dxc5 Dxc5 36. Txc5 a4) 32… Pe5 (32… Tc8 33. Pxe6 Dxe6 (34. d4 en Txc8 is met schaak.) 33. Pxe6 Dxe6 (33… Pxe6 34. Dxb6) 34. Txc5)
32.Pc6 de rookwolken trekken op, Ding wikkelt af naar een stelling met meer duidelijkheid, hoewel het nog niet zo makkelijk is voor wit: hij moet eerst de verbonden vrijpionnen neutraliseren. Leko schatte in dat zwart de stelling ging keepen. Txc6 33.Lxc6 Dxc6 34.Lxc5 lopers zijn ideale stukken om vrijpionnen mee te blokkeren. Het ziet er goed uit voor Ding, maar het is niet eenvoudig. h6 35.Ke1 b4 36.Dd4 Pe5! 37.Kd2 Dg2 38.Df2 Dd5 39.Dd4 Dg2 40.Df2 tijdcontrole gehaald, tijd om na te kunnen denken. Ding laat snel blijken dat hij tevreden is met een zetherhaling. Gukesh dacht er even over na, had de indruk dat hij weinig riskeerde. In ieder geval waren zijn fans in de fanzone blij met zijn besluit om door te spelen, gezien hun gejuich. Het hooliganisme heeft het schaken bereikt. De volgende keer wordt er voor de partij vast vuurwerk afgestoken. Maar Gukesh had het goed ingeschat en wilde zijn tegenstander nog even beproeven. Die gaf na afloop aan, op de vraag van Maurice Ashley of ze ook plezier hadden, dat hij de partij na de opening als een martelgang beschouwde. 40…Dd5 41.Dd4 Da2+ toch geen remise! 42.Tc2 De6 43.Dd8+ Kh7 44.Dxa5 b3 45.Tc1 Dd5 46.Db4 Dg2 een verkapt remiseaanbod. 47.De4+ Dxe4 48.dxe4 b2 49.Tb1 La2 50.Txb2 Pc4+
51.Kc3 Pxb2 remise, maar de match begint goed los te komen. Leuke, complexe partijen, interessant psychologisch spel. Als Gukesh er in slaagt om Ding in de opening te blijven verrassen en op de kritieke momenten op zijn handen gaat zitten, zou hij de match wel eens kunnen winnen. Tussenstand: Ding Liren – Gukesh Dommaraju 4-4.
Ilja Kan trok het zich heel erg aan dat Botwinnik (ik weiger dat met -v- te schrijven!) beweerde dat in de tweekamp van 1954 Smyslov drie keer zonder enige aarzeling zijn geheime analyse had weerlegd.
Botwinnik vertrouwde het allemaal niet meer in die WK match van 1954 tegen Smyslov en speelde de WK-matches tegen Smyslov van 1957 en 1958 zonder secondanten. Op Chessganes.com staat:
During the 1954 match, Botvinnik felt that Smyslov was too ready for prepared variations that he (Botvinnik) had never played before. Believing that his second was leaking information, and unwilling to trust anyone else, Botvinnik played the next two matches alone
Spassky 2016: “Nei bleek een Amerikaanse spion.”
chess.com/blog/Spektrowsky/boris-spassky-2016-interview
chess.com/blog/Spektrowski/boris-spassky-2016-interview
Uitstekende bespreking van een prachtige partij!
Die beschuldiging aan het adres van Nei kende ik niet. Spasski had in die WK match tegen Fischer van 1972 nog twee andere secondanten: Geller en Krogius, beide grootmeester. Het is moeilijk om te verifiëren. Ik herinner me Nei van het Hoogovenstoernooi in 1964 dat hij als IM samen met zijn Estse landgenoot Keres won. Nei is nu honorair GM en leeft nog steeds. Ik vraag me af hij op die beschuldiging ooit is ingegaan.
Nei, 3 april 2016: “Dit is uiteraard onzin.”
sport.delfi.ee/artikel/73859303/iivo-nei-spioonisuudistustest-see-on-muidugi-jama-jutt
Laat daar Google Translate maar op los!
sport.delfi.ee/artikkel/73859303/iivo-nei-spioonisuudistustest-see-on-muidugi-jama-jutt
In gmail-concepten werkt de laatstgegeven link (artikkel met 2x k) wél.
Correctie: 4 maart 2016.
Op chessgames.com/perl/chessplayer?pid=37224 geeft Kibitzer diagonal (reactie van Apr-27-16) zelfde artikel als waarnaar ik eerder in het Ests heb proberen te linken, in het Russisch als “rather recent picture”, de volgende Kibitzer heeft het over de beschuldiging door Spassky.
Dank je wel Frank!
Top gedaan Frank!
Dank voor dit uitvoerige verslag, dat ik nu helemaal gelezen heb. Ik begrijp dat Gukesh met die twee verbonden vrijpionnen beter had kunnen voortzetten en dan winstkansen had gehad. Ding heeft zich daarna goed verdedigd. In het verleden waren er rond WK-matches tal van onverkwikkelijkheden en wederzijdse beschuldigingen. Veel kwam voort uit een heel subjectieve beleving, waardoor wel eens spoken werden gezien waar ze niet waren.