Krantenrubrieken weekends 21 en 28 december 2024
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
21 december: Landstitel lonkt voor Leidenaren
Precies op de helft van de KNSB-competitie (ronde 5 van 9) stond de wellicht belangrijkste wedstrijd uit de meesterklasse op het programma. Titelverdediger Kennemer Combinatie, dat al een wedstrijd verloren had, speelde thuis tegen koploper LSG, dat alles gewonnen had. Beide teams waren dus behoorlijk sterk opgekomen. Bij de Leidenaren was ten opzichte van hun basisteam de ene grootmeester (Nikolic) vervangen door een andere (Swinkels). KC miste Vrolijk (speelde in Tsjechië), Godzwon (onbekend) en Roebers (speelde het WK rapid jeugd t/m 18 jaar in Slovenië, waar ze in een veld met voor de rest alleen jongens 4e werd). Maar ze hadden sterke vervangers en met een internationaal gezelschap van vijf grootmeesters (een Fransman, een Algerijn, een Australiër en twee Nederlanders) waren ze favoriet. En toch ging de overwinning naar LSG met 4-6. Waar ging het mis voor de thuisploeg?
Het waren de grootmeesters van KC die niet leverden. 1 uit 5 scoorden ze en dan kwam Sochaki nog goed weg met een remise in een verloren eindspel tegen Van der Werf. Schoppen blunderde in een remiseachtig eindspel en Nijboer nam a la Ding remise door zetherhaling in een gewonnen stelling. Voor LSG wisten ook nog Jan Smeets en Rudy van Wessel grootmeesters te verslaan en dat laatste was een grote verrassing. De ploeg uit Leiden is nu de grote favoriet voor de landstitel, al moeten ze nog wel tegen de twee teams met twee verliespunten, Charlois Europoort en Groninger Combinatie. KC zal met vier verliespunten weinig hoop meer hebben op titelbehoud.
Rudy van Wessel – Bobby Cheng
1.d4 d5 2.Lf4 c5 3.e3 Pc6 4.c3 Db6 5.Db3 c4 6.Dc2 e5! 7.dxe5 Lf5 8.Dc1 g5! 9.Lg3 h5 10.h4?! g4 11.Pd2 0–0–0 12.b3 cxb3?
Tot nu toe had zwart krachtig gespeeld tegen een wat matige variant van het Londensysteem. Met 12…Lg7! 13.bxc4 Pxe5 had hij voordeel kunnen houden.
13.axb3 Lg7 14.Pe2 Pxe5 15.Pd4 Pd3+ 16.Lxd3 Lxd3
De loper op d3 is weliswaar vervelend voor wit, maar die op g3 nog vervelender voor zwart. Het afruilen daarvan kost hem de nodige tijd.
17.Da3 a6 18.Tc1 Lf8 19.Da4 Ld6 20.Lxd6 Dxd6 21.c4 Pe7 22.Tc3 dxc4? 23.bxc4 Lg6
Zo krijgt wit aanval en een veilige koning. Probleem is dat 23…Dg6 niet kan wegens 24.Da3! met dubbele aanval op d3 en e7, daarom had zwart meteen 22…Dg6 moeten doen.
24.c5 Dd5 25.0–0 Pc6 26.Pc4 Kb8 27.Pb6 De4 28.Pxc6+ Dxc6 29.Dxc6 bxc6 30.Ta1
Ook na dameruil heeft wit een sterk initiatief dat hem minstens een pion gaat opleveren.
30…Td3 31.Tc4 Kb7 32.Tb4 Ka7 33.Tba4 Kb7 34.Txa6 Td1+ 35.Kh2 Txa1 36.Txa1 Ld3 37.Td1 Td8 38.Pc4 g3+ 39.fxg3 Td5 40.Pd6+ Kc7 41.Pxf7 Kb7 42.Pd6+ Kc7 43.Pe8+
Zwart verliest nog meer materiaal en gaf daarom op.
Partij in viewer:
28 december: Het Middengambiet is zo gek nog niet
Op Wikipedia staat dat het te vroeg met de dame spelen “een minder goede openingszet is die vaak door beginners wordt gedaan.” Het nadeel is te zien na 1.e4 e5 2.d4 exd4 3.Dxd4 Pc6: zwart ontwikkelt hier met tempowinst, aangezien de dame nog een keer moet spelen. Deze opening, dat in het Nederlands de opmerkelijke naam het Middengambiet heeft (het is helemaal geen gambiet), geldt daardoor als minder goed dan het Spaans. Theoretisch althans, maar hoe zit het in de praktijk? Op de schaakserver Lichess scoort wit (1600+ blitz en rapid) 56% in de stellng na 4.De3, tegenover 53% met het Spaans! En dat is gebaseerd op miljoenen partijen. Het blijkt dat het verrassingselement (meer dan) compenseert voor de objectieve sterkte.
Arne Moll is al sinds 1996 aanhanger van deze opening en dat heeft geleid tot zijn boek The Center Game. Nou is hij geen grootmeester (wel een behoorlijke speler, hij speelt in de 1e klasse met Caïssa-Eenhoorn) maar hij compenseert dat met een aanpak die me erg bevalt. Zo gaan de eerste hoofdstukken over de geschiedenis van de opening in het algemeen en zijn eigen ups and downs ermee. Boeiend om te lezen. Ook is hij erg objectief. Ik ken openingsboeken waar zogenaamd alles goed is voor de gekozen kant. Moll geeft diverse opties voor wit, maar ook hoe zwart daartegen een gelijke of soms zelfs betere stelling kan krijgen. Dat lukt overigens in de praktijk vaak genoeg niet. Wat ik wel mis is een samenvatting aan het einde van de theoriehoofdstukken. Ook had hij duidelijker kunnen maken wat een groot voordeel van het Middengambiet is: het is de enige opening met 1.e4 e5 die vaak leidt tot tegengestelde rokades! Ik kan de opening (en het boek) daarom aanbevelen voor spelers die graag aanvallen. Onderstaande partij (uit het geschiedenisgedeelte) is een mooi voorbeeld ervan.
Szymon Winawer – William Steinitz
1.e4 e5 2.d4 exd4 3.Dxd4 Pc6 4.De3 Pf6 5.Pc3 Lb4 6.Ld2 0–0 7.0–0–0 Te8 8.Lc4
Nu wordt het wel een gambiet! Het risico is wel dat wit na het weinig gespeelde 8…Pa5 9.Le2 Pc6 als beste zetherhaling met 10.Lc4 heeft.
8…Lxc3 9.Lxc3 Pxe4 10.Df4! Pf6?!
In het theoriegedeelte bespreekt Moll dat het na 10…Te7 11.Lxf7+ (ook 11.Lxg7!? kan) 11…Txf7 12.Dxe4 gelijk staat.
11.Pf3 d6 12.Pg5! Le6 13.Ld3 h6 14.h4?!
Hier of op de vorige zet had wit op e6 moeten slaan, want 14…Pe5! is nu sterk.
14…Pd5 15.Lh7+ Kh8 16.Txd5! Lxd5 17.Le4 f6?
Na 17…Txe4! 18.Df5? hxg5! 19.hxg5+ Kg8 heeft wit niet meer dan wat schaakjes.
18.Lxd5 fxg5 19.hxg5 Pe5 20.g6 Zwart gaf op, tegen Txh6+ is niets te doen.
Partij in viewer:
20 december:
In een historische afsluiting van het wereldkampioenschap schaken in Singapore versloeg de 18-jarige Gukesh Dommaraju regerend kampioen de Chinees Ding Liren in de laatste partij en werd daarmee de jongste onbetwiste wereldkampioen schaken in de geschiedenis. Met deze monumentale overwinning keert de titel voor het eerst terug naar India sinds Viswanathan Anand hem in 2013 verloor. De triomf van Gukesh, bezegeld nadat Ding blunderde in een technisch eindspel, verstevigt zijn plaats tussen schaaklegendes. De overwinning benadrukt ook de opkomst van India als een wereldwijde schaakgrootmacht. De match werd beslist na veertien partijen en voordat de laatste partij in ging stonden de heren gelijk. Grootmeester Ding maakte meerdere blunders in verschillende partij, dat is wat jammer op dat niveau. Zie ook de 11e partij, die door Gukesh werd gewonnen.
Gukesh – Ding 11e match
1.Pf3 d5 2. c4 d4 3. b4 c5 4. e3 Pf6
Geen Wolga-gambiet met wit.
5.a3
Deze zet is een nieuwtje uit de voorbereidingskoker van Gukesh.
5… Lg4 6. exd4 cxd4 7. h3 Lxf3
7. … Lh5 8. g4 Lg6 9. Lb2 e5 10. Pxe5 Le4 11. De2 lijkt me toch een beter spel geven voor Ding dan wat hij nu speelt, ook na 11.f3 Ld6 12. fxe4 Lxe5.
8. Dxf3 Dc7 9. d3 a5 10. b5 Pbd7 11. g3 Pc5
Ding is goed uit de opening gekomen en dat kan gezien worden aan dit paard op een mooi veld.
12. Lg2 Pfd7
Wil naar e5 en de zwaktes aantasten van b3 en d3 met de twee paarden. Een optie was hier: 12. … Pb3 13.Dxb7 Dxb7 14. Lxb7 Ta7 15. Lc6+ Pd7 16. Lb2 Pxa1 17. Lxa1. Het is goed dat Ding niet voor deze kwaliteit koos, want Gukesh houdt er een betere stelling aan over, twee vrijpionnen en een sterke loper op c6.
13. O-O
Gukesh speelt op veilig en trekt zich niets aan van de dreigingen.
13 … Pe5
14. Df4
Gukesh pent een paard en valt d4 aan.
14. .. Td8 15. Td1
Beide heren dekken hun eigen pion.
15. … g6
Niet 15. … Pcxd3? 16. Txd3 g5 17. De4 en wit staat goed.
16. a4
Een logische zet, veld a3 kan gebruikt worden door de loper om het sterke paard te ruilen en door de toren om d3 te dekken.
16. ….h5
Met de dreiging Lh6.
17. b6 Dd6 18. La3
Zwart ontpende zijn ene paard en wit pende het andere paard, zodat op d3 nog niet geslagen kan worden.
18. … Lh6 19. Lxc5 Dxc5 20. De4 Pc6 21. Pa3 Td7 22. Pc2 Dxb6 23. Tab1 Dc7 24. Tb5 0-0 25. Pa1!
Terugspelen en een paard in de hoek plaatsen is hier wel goed, de routeplanner is op c5 gericht.
25. … Tb8 26. Pb3 e6
Beter is 26. … Td6.
27. Pc5 Te7 28. Tdb1 Dc8??
En een blunder van Ding in tijdnood.
29. Dxc6!
Wit wint een stuk.
1-0.
Partij in viewer:
27 december:
Een zwarte pion kan maximaal vier verschillende zetten doen. Dit kan alleen als de zwarte pion op de zevende lijn staat. (Als de zwarte pion op de tweede lijn staat, zou hij theoretisch nog wat meer mogelijkheden hebben, als we de promotiezetten tot verschillende stukken apart zouden zien, of wel twaalf.) Dat is natuurlijk een uitdaging voor een problemist. Hij gaat proberen in een probleem alle vier de zetten van een pion te realiseren. Dat wordt het Pickaninny-thema genoemd. Tweezet 1039 is ook nog een zogenaamde tweeling. Dat betekent dat tweezet 1039 om twee oplossingen vraagt, de eerste is de diagram stand en de tweede na verplaatsen van witte paard f3 op c6.
De sleutelzet van de diagramstand is 1. De8! Er dreigt niets. Laten we eerst even kijken of die machtige zwarte dame wel te bedwingen is. De dame moet er voor zorgen dat de mats 2. Pe5 en 2. h3 niet mogelijk zijn. Als de dame over de schuine lijn beweegt, laat ze het mat 2. h3 toe. Als ze naar g8 of naar beneden beweegt, dan wordt het mat 2. Pe5 toegelaten. Daarop zijn twee uitzonderingen. Na 1. … De5 is de loper afgesloten zodat na 2. h3 veld g3 ongedekt zou komen. Maar nu kan natuurlijk 2. Pxe5 weer. Na 1. … Dh2 zou na 2. Pe5 ook g3 ongedekt komen, maar nu kan er 2. Pxh2. En nu dan die pion. Die levert de volgende vier varianten: 1. … f6 2. Da4 mat, 1. … f5 2. Lh5 mat, 1. … fxe6 2. Dxe6 mat en 1. … fxg6 2. Dxg6 mat. Nu dan nog de andere helft van de tweeling. We zetten het paard van f3 op c6. De oplossing van zojuist gaat nu niet meer door o.a. omdat de zet 2. Da4 die na 1. … f6 kwam niet meer mogelijk is.
Maar nu is de oplossing 1. Df8! De zwarte dame kan weer op dezelfde manier bestreden worden. En de pion levert de volgende varianten: 1. … f6 2. Db4 mat, 1. … f5 2. Dxf5 mat, 1. … fxe6 2. Df4 mat en 1. … fxg6 2. Df3 mat. Vanwege deze laatste zet ging in het eerste deel van de tweeling de sleutelzet 1. Df8 niet. We zien dus in beide delen van de tweeling dus een andere oplossing, sleutelzet en andere matzetten. Dat is een eis die aan een tweeling gesteld moet worden, wil een tweeling bestaansrecht hebben. Ondanks de kleine verandering van de stelling komt er een andere sleutelzet en een afwijkend oplossingsverloop. Doordat hier in beide delen een Pickaninny van dezelfde pion optreedt, sluiten de beide delen toch harmonieus bij elkaar aan. Naast genoemde thema is het verder van hoog niveau dat er vier matveranderingen optreden na de zetten van de pion.
21 december: Gukesh nieuwe wereldkampioen
De 18-jarige Gukesh Dommaraju uit India is de achttiende wereldkampioen geworden. Dit deed hij door de tweekamp tegen Ding Liren met 7,5-6,5 naar zijn hand te zetten. Daarmee is het droomjaar van de jonge Indiër compleet. Eerder dit jaar won hij immers al het kandidatentoernooi en hij behaalde op de Olympiade zowel individueel goud op bord 1 als goud met zijn land India.
De match liep wel behoorlijk anders dan velen hadden voorspeld. Op voorhand was Gukesh huizenhoog favoriet. Maar al in de eerste matchpartij ging hij onderuit. In de derde partij sloeg Gukesh terug, waarna een serie remises volgden. Toen Gukesh de elfde partij wist te winnen leek het beslist, maar Ding kwam de volgende dag ineens op overtuigende wijze terug. De match leek op een tiebreak af te stevenen, maar na een enorme blunder van Ding kon Gukesh de match op de valreep toch in zijn voordeel beslissen.
Door de aard van de blunder waren sommige grootmeesters zelfs van mening dat Ding opzettelijk zou hebben verloren, maar daar is verder geen enkele aanwijzing voor. Toch kunnen we wel stellen dat de overwinning van Gukesh de gunstigste uitkomst is. De schaakwereld krijgt met Gukesh nu weer een nieuw uithangbord – een dynamische speler die voor niemand bang is en altijd probeert voor de winst te strijden. Voor Ding daarentegen was de titel juist een zware last. Sinds hij wereldkampioen werd heeft hij nauwelijks nog wat gepresteerd en bovendien kampte hij met mentale gezondsheidsproblemen.
Gukesh was ook de verdiende kampioen. Hij kon tijdens de match niet zijn hoogste niveau halen, maar liet wel in alle partijen veel meer ambitie zien. Waar Gukesh steeds probeerde te compliceren, speelde Ding juist een soort ‘parkeer de bus’ schaak. De Indiër creëerde meer kansen en was veel beter voorbereid. Toch speelde Ding ook zeer verdienstelijk. Met name in slechtere stellingen verdedigde hij fenomenaal. En bij vlagen lag het niveau erg hoog.
Gukesh D- Ding Liren
1.Pf3 d5 2.c4 d4 3.b4 c5 4.e3!?
Gukesh was gebaat bij scherpe originele stellingen en kiest hier voor een Blumenfeld gambiet in de voorhand.
4…Pf6 5.a3 Lg4?! 6.exd4 cxd4 7.h3 Lxf3 8.Dxf3 Dc7 9.d3?!
Nu krijgt Ding de gelegenheid om zijn stukken optimaal te mobiliseren. Beter was 9.c5! wat een actieve loperzet richting b5 mogelijk maakt.
9…a5! 10.b5 Pbd7 11.g3 Pc5 12.Lg2 Pfd7!?
Opvallend was dat Ding met wit heel voorzichtig speelde, terwijl hij met zwart complicaties niet altijd uit de weg ging.
13.0–0 Pe5 14.Df4 Td8 15.Td1?!
Dit is erg passief.
15…g6?
Ding profiteert niet. Heel sterk was 15…e6! waarmee zwart de loper naar d6 kan ontwikkelen. De witte stukken kunnen dan nauwelijks tot ontplooiing komen. In deze alternatieve werkelijkheid was Ding nu misschien nog steeds wereldkampioen…
16.a4! h5
17.b6! Dd6 18.La3 Lh6 19.Lxc5! Dxc5 20.De4 Pc6 21.Pa3!
Na een reeks krachtzetten komt wit in het voordeel. Wit gaat het spel domineren over de b-lijn.
21…Td7 22.Pc2 Dxb6 23.Tab1 Dc7 24.Tb5 0–0 25.Pa1!? Tb8 26.Pb3 e6 27.Pc5 Te7 28.Tdb1 Dc8??
Een blunder in moeilijke stand. Na 28…Pb4! is de stelling nog verdedigbaar.
29.Dxc6 1-0
In zijn prachtige overwinningsspeech sprak Gukesh zijn respect uit voor zijn tegenstander. De gehele match was een verademing.
Partij in viewer:
28 december: Van Foreest Europees kampioen snelschaken
In het Macedonische Skopje vonden dit jaar de Europese kampioenschappen rapid en blitz plaats. Jorden van Foreest wist het snelschaakkampioenschap te winnen met liefst 11 uir 13. De sterkste schaker van het Noorden had een betere tiebreak dan concurrent Sarana en sleepte dus de Europese titel in de wacht.
Er volgen vijf stellingen uit Jorden zijn partijen. Telkens is wit aan zet. Lukt het u om de combinaties te vinden?
Van Foreest-Samunenkov
27.Pxe6! en wit had een belangrijke pion te pakken. Als zwart slaat dan komt de witte dame beslissend op bezoek.
Van Foreest-Domingo Nunez
Wit staat positioneel zo dominant dat elke fatsoenlijke zet winnend is, maar Van Foreest maakt ook hier met een kleine combinatie een pion buit. 27.Dxg6! en wit heeft nu materieel voordeel bovenop het positionele voordeel. Als zwart slaat dan volgt immers een beslissende paardvork.
Van Foreest-Mamedov
Zeker bij het snelschaken worden combinaties soms ook gemist. Ook na 15.Db4?! stond Van Foreest riant, maar hij had op slag de partij kunnen winnen met 15.Txe7+! Dxe7 16.Dxc8.
Van Foreest-Korobov
De stelling is flink ingewikkeld, maar met een handigheidje trekt Van Foreest de partij nu naar zich toe. 24.Pdc6! Pec3+!? Een verdediging is er niet, dus probeert Korobov te compliceren. De beste kans was vermoedelijk 24…Txc6! 25.Pxc6 Lxb2! Zwart dreigt nu venijnig mat en wit kan alleen winnen met 26.Ld4+! Lxd4 27.Pxe7 waarmee wit zich een vluchtveld op c1 heeft verschaft. 25.Ka1! Er volgt nu een enorme slagenwisseling. 25…Pxd1 26.Pxe7 Pxe3 27.Pxc8 Pxf1 28.Df4! Tijd om puin te ruimen en de balans op te maken: 28…Lg7 29.h6! Qua puntentelling is het nog in evenwicht, maar na dit pionzetje gaat de zwarte koning het niet overleven. 1-0
Van Foreest-Georgiev
De witte stukken staan veel actiever, dus het is geen verrassing dat wit hier op winst staat. Van Foreest vindt nu een slimme transitie om de partij te beslissen. 29.Pb6! Ta6 Op 29…Tb8 wint wit met 30.Lf4 30.Pxc8 Dxc8 31.De7 De witte dame dringt binnen. Tegen de dreiging 32.Td8 valt niets te verzinnen, omdat na …Ta8 het zwarte paard blijft hangen. 32…Lf8 32.Td8 1-0
Dit weekend zijn de kampioenschappen rapid en blitz in New York, waar Van Foreest ook aanwezig is. Dan staan de wereldtitels op het spel.
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
