Krantenrubrieken weekenden 1 en 8 februari 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree
1 februari: Weigeren handdruk doet Oezbeek geen goed
De grootmeestergroepen in Wijk aan Zee zijn sekseneutraal, al bestaan ze in de praktijk voornamelijk uit mannen. Het aandeel vrouwen is wel licht aan het stijgen. Dit jaar doen er vier mee aan de Challengers. De groepen zijn ook multicultureel: deelnemers komen uit veel verschillende landen, met dus ook verschillende geloven en gebruiken. Helaas botste dat dit jaar. Vaishali Rameshbabu zat in de vierde ronde achter het bord in afwachting van haar partij tegen de sterke grootmeester Nodirbek Yakubboev. Toen haar tegenstander bij het bord kwam stak ze, zoals het hoort, haar hand uit. De Oezbeek maakte een afwijzend gebaar, negeerde de uitgestoken hand, ging zitten en begon aan de partij alsof er niets aan de hand was. Achteraf bleek dat hij om religieuze redenen geen handen van vrouwen wil aanraken.
Het was allemaal op camera vastgelegd en zorgde voor behoorlijk wat ophef, niet alleen op sociale media, maar ook in de Indiase pers. Dat hij religie als excuus voor seksisme gebruikt is al dubieus, maar daar was nog wel begrip voor. Handen schudden is ook niet verplicht: er zijn legitieme andere redenen om het niet te willen, verkouden zijn bijvoorbeeld. In zo’n geval kun je een andere begroeting gebruiken, b.v. een buiging of nog beter een namasté. En natuurlijk licht je dan je tegenstander van tevoren in. Zoals het ging kwam het onbeschoft over. Het zou hem ook zomaar uitnodigingen kunnen kosten, zeker in India. Wat Vaishali er van vond heb ik niet kunnen vinden, maar ze had er waarschijnlijk geen last van, want ondanks een ratingverschil van 183 punten won ze!
Nodirbek Yakubboev – Vaishali Rameshbabu
1.d4 d5 2.Pf3 Pf6 3.c4 e6 4.Pc3 c6 5.Lg5 Pbd7 6.e3 Da5 7.Pd2 dxc4 8.Lxf6 Pxf6 9.Pxc4 Dc7 10.Tc1 Ld6 11.f4 0–0 12.Ld3 Le7 13.0–0 c5 14.De2 Ld7 15.dxc5 Dxc5 16.Pe5 Tfc8 17.Tc2 Le8 18.Tfc1 Td8 19.Pb5 Db6 20.Pc7 Tab8 21.Kh1
De opening is geen succes voor wit geworden en tegen een sterkere tegenstander had hij vast veilig op e8 geslagen.
21…Lc6 22.Pxc6 bxc6 23.Pa6 Tbc8 24.Pc5 Td5
24…g6 25.Pb3? Pd5! was al heel sterk geweest.
25.Pb3 h5 26.Lc4 Td7 27.Pd4 Pg4 28.La6 Tcc7 29.Txc6
Wit wint een pion, maar de onderste rij en pion e3 geven zwart gevaarlijk tegenspel.
29…Lf6! 30.Lc8?
30.Txb6 Txc1+ verliest, maar 30.h3 Pxe3 31.Txb6 leidt uiteindelijk tot een gelijk eindspel.
30…Txc6 31.Txc6 Tc7!
Dezelfde ondersterijtruc. Nu is 32.Txc7 Dxc7 33.Dc2 Db6 34.Pf3 Dxe3 slecht voor wit, maar beter dan
32.Ld7? Lxd4
33.exd4 Txc6 wint een stuk en daarom gaf wit op. Ik weet niet of Vaishali fan is van Taylor Swift, maar zo ja, dan zong ze vast zachtjes “Karma is my boyfriend, Karma is a god”.
Partij in viewer:
8 februari: L’Ami is “oud” maar beter dan ooit
Niet alleen de Masters, maar ook de tweede grootmeestergroep in Wijk aan Zee kende een bijzonder spannende ontknoping: drie spelers, waaronder een Nederlander, gingen als koploper de slotronde in. Uiteindelijk ging de overwinning naar de Tsjech Thai Dai Van Nguyen. Erwin l’Ami moest een felle winstpoging tegen Vaishali met verlies bekopen en werd derde. Eerder in het toernooi stond hij ongedeeld bovenaan, dus de afloop zal hem teleurgesteld hebben, maar toch was het een van zijn beste prestaties ooit in Wijk aan Zee.
L’Ami wordt vrijwel elk jaar uitgenodigd om in Wijk aan Zee te spelen, maar er zijn twee redenen waarom zijn deelname toch bijzonder is. Ten eerste is hij veruit de oudste deelnemer van zijn groep met zijn 39 jaar. De voorliefde van de toernooiorganisatie om veel jonge talenten uit te nodigen is wellicht wat doorgeschoten. Daarnaast had hij in 2021 de ziekte van Hodgkin, een vorm van kanker die vooral bij jonge mensen voorkomt. Gelukkig bleek een combinatie van chemo- en radiotherapie goed aan te slaan en driekwart jaar na de diagnose was hij alweer in Wijk aan Zee aan het schaken. Het was eigenlijk te vroeg, hij was nog niet helemaal fit, maar toch deed hij het met 7.5 uit 13 heel behoorlijk. Datzelfde jaar werd hij voor het eerst Nederlands kampioen. De kanker bleek hem een nieuw perspectief op het leven gegeven te hebben: wat maakt een slechte stelling nog uit? Dit jaar ging het met 8.5 uit 13 nog beter. Tegen een Indiase IM speelde hij een heerlijke partij.
Erwin l’Ami – Divya Deshmukh
1.Pf3 d5 2.c4 e6 3.g3 Pf6 4.Lg2 Le7 5.0–0 0–0 6.d4 dxc4 7.Da4 a6 8.Dxc4 b5 9.Dc2 Lb7 10.Ld2 Ta7 11.Tc1 Le4 12.Db3 Ld5 13.De3 Pg4 14.Dd3 Lc4 15.Txc4! bxc4 16.Dxc4 Pf6 17.Pc3 Pbd7 18.b4 Db8 19.a3
Wit heeft heel goede positionele compensatie voor de kwaliteit en kan rustig zijn stelling verbeteren. Zwart heeft nauwelijks tegenspel. Verder zal de zwarte dametoren tot in het verre eindspel passief blijven.
19…a5?! 20.b5 Ld6 21.e4 e5 22.h3 Tb7 23.Le3 Te8 24.a4 exd4 25.Lxd4 Pxe4
Nu staat zwart een volle kwaliteit voor, maar wit zal spoedig opnieuw een pion en vervolgens een tweede pion winnen.
26.Pxe4 Txe4 27.Dd5 Te7 28.Ph4 Tb6 29.Pf5 Te6 30.Pxg7 Te5 31.Lxe5 Lxe5 32.Dxd7 Lxa1 33.Pf5 Lf6 34.Ld5 Dd8 35.Dxf7+ Kh8 36.Le4 Tb8 37.Kg2 Tb6 38.Pd4 Dg8 39.Dxg8+ Kxg8 40.Pc6
Wit sluit de toren op, kan rustig met zijn koningsvleugelpionnen naar voren en op een gegeven moment op a5 slaan. Zwart is kansloos.
40…Lc3 41.Kf3 Kg7 42.Ke2 h6 43.f4 Kf7 44.Ld5+ Kg6 45.g4 Lf6 46.Kf3 Lh4 47.Pxa5 Td6 48.Ke4 Td8 49.Pc6 Te8+ 50.Pe5+ Kf6 51.a5 Lf2 52.a6 Ke7 53.h4 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
31 januari: Wereldkampioen Gukesh alleen aan kop in Wijk aan Zee
In zijn eerste toernooi na het winnen van het wereldkampioenschap heeft Dommaraju Gukesh als enige de leiding genomen na de negende ronde van het Tata Steel Masters-toernooi. Terwijl de andere twee voormalige co-leiders, Praggnanandhaa Rameshbabu en Nodirbek Abdusattorov, beiden punten lieten liggen – Abdusattorov speelde gelijk met zwart tegen Fabiano Caruana en Praggnanandhaa leed een nederlaag tegen Anish Giri – verzekerde de wereldkampioen zich van een vol punt tegen Leon Luke Mendonca. Uit een Spaanse opening hield Mendonca lange tijd stand met zwart, maar kort voor de tijdcontrole kreeg Gukesh de overhand.
Gukesh – Mendonca
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0–0 b5 6. Lb3 Lc5
Het overbekende Spaans.
7. a4 Tb8 8. d3 d6 9. Lg5 h6 10. Lh4 g5 11. Lg3
Het offeren van het paard met 11. Pxg5 hxg5 12. Lxg5 voor aanval werkt niet als zwart nog niet gerokeerd heeft.
11. … 0–0 12. c3 Lb6 13. Pa3
13. Pbd2 is in deze stand ook vaak gespeeld.
13. … Pe7
Volgens de computer is de stand voor beide partijen in evenwicht.
14. Pc2 Pg6 15. Pe3 Lxe3 16. fxe3 Kg7 17. Lc2 c5 18. axb5 axb5 19. b4 cxb4 20. cxb4 De7 21. Ta5 Ld7 22. d4 Lc6 23. Da1 Tfe8 24. Lb3 Ta8 25. Pd2 Tf8 26. Lc2 Ph5
Blijkt achteraf tempoverlies te zijn.
27. Le1 Pf6 28. Tf5 Txa5?
Geeft wit gratis een vrijpion op de a-lijn, al blijkt die nog niet gevaarlijk te zijn.
29. bxa5 Te8 30. d5 Ld7 31. Tf2 Lc8 32. Pf1 Da7
De wereldkampioen staat beter wegens ruimtelijk voordeel, de vrije a-pion en het loperpaar.
33. Da3 Td8 34. Lb4 Pe8 35. Pg3 Pe7 36. Ld1 Pg8 37. Le2 Db7 38. Ld3
Gukesh richt zich op de zwaktes in zwarts stelling en voorkomt daarmee tegenspel van zwart.
38. … Pgf6 39. Tc2 Ld7?
Een fout waarschijnlijk door tijdnood, met 39. … h5 was er nog enig tegenspel.
40. Lxd6 Pxd6 41. Dxd6 Da7 42. Dxe5 Dxe3+ 43. Tf2
1-0.
Ook in de tiende ronde won Gukesh, maar ook Abdusattorov en Praggnanadhaa, zodat na tien ronden de top drie ongewijzigd bleef. 1. Gukesh 7,5 punt, 2. Abdusattorov 7 punten en Praggnanandhaa 6,5 punt. Er zijn nog drie ronden te gaan.
Partij in viewer:
7 februari:
Het Tata Steel schaaktoernooi is gewonnen door het Indiase jeugdtalent Rameshbabu Praggnanandhaa. Samen met de wereldkampioen Dommaraju Gukesh eindigden zij beiden bovenaan met 8,5 punt. Wonderlijk was wel dat beide Indiase wonderkinderen de laatste ronde verloren. In de tie-break won Praggnanandha van de wereldkampioen en komt daarmee als winnaar Tata Steel toernooi 2025 in de geschiedenisboeken. Van de kersverse winnaar een prachtige winstpartij tegen nummer twee van de wereld, Fabiano Caruana uit de Verenigde Staten.
F. Caruana – R. Praggnanandhaa
1.c4 e6 2. Pc3 d5 3. d4 Pf6 4. cxd5 exd5 5. Lg5 c6 6. e3 Ld6 7. Ld3 0–0 8. Pge2
Het geweigerd damegambiet.
8. …Te8 9. h3 Pbd7 10. Dc2
Wit en zwart staan volgens computer gelijk.
10. … Pf8 11. 0–0–0 b5
Een interessante nieuwe zet.
12. Kb1 a5
De winnaar van Tata wint er geen doekjes om, fel in de aanval met een pionnenstorm.
13. f3 Le7 14. Lxf6 Lxf6 15. e4 a4 16. a3 b4!
Een pionoffer voor de doorbraak.
17. axb4 a3 18. b3 Db6 19. Ka2 dxe4 20. fxe4 Lxd4 21. Pxd4 Dxd4 22. b5 Ld7 23. Lc4 Da7 24. bxc6 Lxc6 25. Thf1 Te7 26. Pd5 Tb7 27. Tf5 Tc8 28. Dd3
Met als sterke dreiging La6.
28. … Pe6 29. Tdf1 Le8 30. T5f2 Db8
Extra druk op de b-lijn.
31. Tc2 Pc5 32. De3?
Caruana maakt grote fout. 32. De2 lijkt remise.
32. … Pxb3!
Een mooie combinatie van Praggnanandha. Nemen op b3 werkt niet: 33. Lxb3? Txc2+ 34. Lxc2 Tb2+ 35. Kxa3 Txc2 en 0-1
33. Tb1 La4 34. Ld3?
Caruana heeft geen grip meer op de partij. 34. Df2 was nog wat. Nu is het echt uit.
34. … Pc5 35. Pe7+ Kh8 36. Txb7 Dxb7 37. La6 Dxe7 0-1
Partij in viewer:
1 februari: 2800-scalp
De schaakprogressie van spelers valt hun rating af te lezen. Toch blijkt het zelfs een uitdaging om je huidige rating te behouden. Concurrerende spelers worden alsmaar beter. Stilstaan is achteruitgang.
Voorheen speelde ik voor Philidor Leeuwarden. Het blijft opmerkelijk als ik zie dat de huidige rating van meerdere heel respectabele oud-teamgenoten meer dan honderd punten onder hun piek ligt. Komt dit door ouderdom? Wellicht. Zijn het de modernste ontwikkelingen die de jeugd tegenwoordig sneller oppikt? Vermoedelijk deels. Maar wat ook een rol speelt is ELO deflatie.
In 2013 lag de gemiddelde rating van de tien beste schakers van de wereld boven de 2800. In de live-ratinglijst hebben alleen Magnus Carlsen en Hikaru Nakamura een rating boven de 2800. De consensus is dat alle schakers gezamenlijk momenteel minder ratingpunten te verdelen hebben dan een decennium geleden. En dat maakte de prestatie van Max Warmerdam afgelopen weekend nog bijzonderder. Hij slaagde er namelijk in om een 2800-scalp te boeken in Wijk aan Zee.
Max Warmerdam (2646) – Arjun Erigaisi (2801)
1.e4 c5 2.Pf3 d6 3.c3 Pf6 4.h3
Niet zo ambitieus, maar wel veilig. Het is niet eenvoudig voor zwart om tegen deze variant het spel te maken.
4…Ld7?!
Beter is 4…Pc6. Wit krijgt nu een harmonieuze opstelling.
5.Ld3 Pc6 6.Lc2 Tc8 7.0–0 g5!?
Typisch Erigaisi. Hij gedijt in bijzonder gecompliceerde stellingstypen en kiest nu voor een creatief aanvalsplan.
8.d4! g4 9.d5!?
Ook 9.hxg4 komt natuurlijk in aanmerking, maar Warmerdam gaf achteraf aan dat zijn voornaamste doel steeds is om de controle over de stelling te behouden.
9…gxf3 10.dxc6 Lxc6 11.Dxf3 Tg8 12.Td1 e6?! 13.Pd2 b5?!
Erigaisi probeert aan alle kanten van het bord spel te creëren, maar er is te weinig samenhang tussen zijn stukken. Warmerdam reageert energiek:
14.a4! a6 15.axb5 axb5 16.Pf1
Langzaam manoeuvreren alle witte stukken naar optimale velden. Van een koningsaanval is niet echt sprake, en nu de zwarte koning blijvend in het midden van het bord staat heeft zwart moeite om zich effectief te coördineren.
16…Pd7 17.Pg3 Pe5 18.Dh5 Tg7 19.Kh2 Df6 20.f4!
De verhoudingen worden op scherp gezet. Wit valt aan en zwart moet reageren.
20….Pd7 21.De2 Dd8 22.e5!? Dh4 23.Pe4 Lxe4 24.Lxe4 d5
Dit lijkt de situatie enigszins te stabiliseren, maar de schijn bedriegt.
25.Dxb5! c4 26.Ta7 Td8
27.Lxd5!
Je moet het maar durven, om een stuk te offeren tegen een absolute wereldtopper. Toch heeft Warmerdam uitstekend ingeschat dat er niet zoveel risico is. Wit krijgt een vracht pionnen als compensatie en bovendien wordt de zwarte koning nu serieus bedreigd.
27…exd5 28.Dxd5 De7 29.Ta8 Txa8
Met 29…De6 had zwart wellicht nog wat weerstand kunnen bieden. Nu tikt Warmerdam het in tijdnood perfect uit.
30.Dxa8+ Dd8 31.Db7 Lc5 32.f5
De witte controle is permanent, en wit kan nu langzaam de duimschroeven aandraaien.
32…Lb6 33.Lh6! Tg8 34.Kh1! Dc7 35.Dd5! Tg3 36.e6! fxe6 37.Dxe6+ Kd8 38.Lf4!
en Erigaisi gaf zich gewonnen. Hij gaat nu veel materiaal verliezen. 1–0
Zo’n 2800-scalp maak je niet elke dag mee. Een fenomenale prestatie van Warmerdam. En dat met een partij om in te lijsten.
Partij in viewer:
8 februari: Praggnanandhaa wint in Wijk aan Zee
Geschiedenis herhaalt zich nooit. Maar rijmt altijd een keer. Het was 23 maar 2013. Magnus Carlsen en Vladimir Kramnik delen de leiding van het kandidatentoernooi met 8,5 punt. Door zijn gunstige tiebreak had Carlsen de beste papieren. Bovendien had hij wit tegen Peter Svidler. Kramnik mocht met zwart tegen de altijd onvoorspelbare Vasyl Ivanchuk. Wat vervolgens gebeurde zullen velen nog niet vergeten zijn. Carlsen besloot op winst te spelen, maar kwam spoedig onder druk te staan. Al na 36 zetten moest hij opgeven toen stukverlies onvermijdelijk was. Wat gebeurde er op dat andere bord? Kramnik nam veel risico door te kiezen voor de Pirc. Dat bleek geen succes, want ook Kramnik stond de hele partij onder druk. Na 47 zetten gaf hij zich gewonnen omdat een witte vrijpion niet af te stoppen was. En dus mocht Carlsen alsnog aantreden voor de WK-match tegen Anand voor zijn eerste wereldtitel!
Een vrijwel identiek scenario speelde zich af in Wijk aan Zee. De Indiase supertalenten Gukesh en Praggnanandhaa deelden voorafgaand aan de slotronde de leiding met 8,5 punt. Maar ook zij gingen allebei ten onder. Gukesh verloor een kansloze partij tegen landgenoot Erigaisi, terwijl Praggnanandhaa een marathonpartij verloor van Vincent Keymer. Ditmaal waren er geen gekke tiebreakregels, dus werd de titel op het bord beslist. In een snelschaakmatch nam Gukesh eerst de leiding, maar Praggnandhaa kwam langszij. Dus moest er een sudden death aan te pas komen. Na een enerverende partij bleek Praggnanandhaa de handigste, waardoor hij de Tata Steel Masters groep van 2025 op zijn naam schreef.
Hoe ongelofelijk goed die wereldtoppers zijn werd duidelijk in de volgende partij. Het Oezbeekse talent Abdusattorov eindigde als derde en maakte indruk met een fabelachtig staaltje rekenwerk.
Jorden van Foreest – Nodirbek Abdusattorov
1.e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.c4 e6 5.Pc3 Lb4 6.Pge2 Pe7 7.a3 La5 8.b4 Lc7 9.Pg3 Lg6?! 10.h4! h6 11.h5 Lh7 12.Dg4! Tg8 13.Le2 dxc4 14.Lxc4 Pd7 15.0–0 Pf5 16.Le3 De7 17.b5?!
Van Foreest heeft de opening sterk gespeeld. Nu speelt hij echter iets te gehaast, waardoor zwart tegenspel kan genereren.
16…c5! 18.Pxf5 Lxf5 19.Df3 0–0–0! 20.Pd5 exd5 21.Lxd5 Kb8 22.Dxf5
22…Pxe5!
Abdusattorov heeft de transitie scherp berekend. Hij krijgt nu het initiatief.
23.dxe5 Txd5 24.f4 Tgd8 25.De4 f6! 26.a4 fxe5 27.a5 De8 28.b6 axb6 29.axb6 Lxb6 30.fxe5 Lc7 31.Lf4 Td4 32.De2
32…Txf4!!
Eén uitroepteken voor de kwaliteit en één voor de berekening. In slechts 12 minuten tijd had Abdusattorov onder meer de volgende variant uitgewerkt: 34.Tfa4!? Dh2+! 35.Kf1 Dh1+! 36.Kf2 Tf8+! 37.Ke3 Te8+! 38.Kd3 c4+! 39.Kxc4 Dh4+ 40.g4 b5+!! 41.Kxb5 Dg5+! 42.Kc6 Df6+! en zwart wint. Speel dit maar eens rustig na en onderzoek waarom alles geforceerd is. Ook na de partijvoortzetting past alles precies.
33.Txf4 Dxe5 34.Da2 De3+! 35.Tf2 Lg3 36.Da8+ Kc7 37.Da5+ b6 38.Da7+ Kc6 39.Da4+ b5 40.Da6+ Kd5!
De koning vindt een veilige haven in het midden van het bord.
41.Db7+ Kc4 42.Df7+ Td5 43.Taa2 Lxf2+ 44.Txf2 Dd4 45.Kh2 De5+ 46.Kg1 Kb4 47.Tf1 Td2 0–1
De drie Indiase supertalenten hebben in Abdusattorov een geduchte concurrent. Zij gaan ons nog heel veel mooie dingen laten zien!
Partij in viewer:
Lees (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis) verder: www.groene.nl/auteur/hans-ree
“In 2013 lag de gemiddelde rating van de tien beste schakers van de wereld boven de 2800.” aldus Nick Maatman. In welke maand dan wel? 2700chess.com/top50-for-any-month heeft over geen enkele maand in 2013 een gemiddelde boven de 2800. In elke maand zijn er maar twee of drie spelers boven de 2800 gekomen, en staan de nummers 9 en 10 rond de 2770. Dus een gemiddelde van de top-10 boven de 2800 haalde je toen nooit.Zelfs met Carlsen op 2861-2872 punten destijds.
De top-10 is nooit boven de 2800 gemiddeld geweest. Ook nu niet.
Dat is een wat ongelukkige uitspraak. Wel is het zo dat er in die periode ongeveer 50 mensen een rating boven de 2700 hadden tegenover 30/31 in de maandlijsten dit jaar. En het gemiddelde van de top 10 vergeleken met pak ‘m beet 11 jaar geleden is wel 14 punten per persoon omlaag gegaan (van ca. 2791 naar 2777). Dus er bestaat zeker deflatie in de schaaktop als het op ratings aankomt – in tegenstelling tot wat er vaak door de publieke opinie werd beweerd.
Over het artikel van het Dagblad van het Noorden:
Max versloeg naast Ergaisi ook nog een tweede 2800-speler namelijk Caruana.
En de uitdrukking luidt “een scalp veroveren”, niet “een scalp boeken”. Tenzij je via internet tegenwoordig inderdaad een scalp kunt boeken. Dat is dan kennelijk een partij kopen.
Overigens heb ik de analyse van Max’ partij tegen Erigaisi met genoegen gelezen, dank daarvoor!
Rudi, ‘boeken’ heeft ook de betekenis: ‘in de boeken bijschrijven’, een boekhoudkundige term dus. Ik kan het niet anders dan in deze betekenis lezen.