Boekrecensie: The Magic and Beauty of Quiet Chess Moves

Boekenrubriek 23 mei 2025 8:00 OliverDeHert 4

Mijn 22^e recensie gaat over het boek “The Magic and beauty of Quiet Chess Moves”, met als subtitel “Mastering the Art of Subtlety.” Dit boek is geschreven door twee Poolse schakers, Boguslaw Boder en Jacek Bielczyk. Boguslaw (1959) is trainer van jonge talenten; zijn leerlingen hebben al menigeen medaille gewonnen op EK’s en WK’s. Zijn rating is momenteel 2175. Jacek (1953) is IM sinds 1979 en is Pools jeugdkampioen geweest in 1971 en 1972. Ook hij heeft veel werk gedaan als coach. Naast coachen heeft hij meerdere boeken geschreven en vele artikelen in de vakbladen. Deze mannen zijn gepokt en gemazeld.

Opbouw

Dit boek gaat enkel en alleen over de stille zet. Het zou voor de eerste keer zijn dat dit gebeurt. In de teaser krijgen we maar liefst 26 bladzijden cadeau. Het gaat inderdaad alleen maar over de stille zet en iedere schaker weet wat een stille zet is. Doch vind ik het lastig om er precies de vinger op te leggen. Vroeger leerde ik, een stille zet is geen slagzet, geen schaak en zeker geen offer. Dat is wild en luid en zeer opvallend. Oké, maar is 1.e4 dan ook een stille zet? Ik bedoel, het is geen schaak noch slag of offer. Het valt af als stille zet omdat het de openingszet is? Je zou het stil kunnen noemen omdat het diagonalen opent voor Lf1 en Dd1. Maar dan in de Ponziani opening: 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.c3. Is 3.c3 dan een stille zet? In ieder geval lijkt het me duidelijk wat mijn verwarring betreft. Zo ook in het Siciliaans, waar vaak de zet Kh1 wordt gespeeld. Dat is een profylaxe, deze zet maakt veld g1 vrij voor de witte dameloper wanneer deze wordt aangevallen op e3 door het paard op g4. Ook haalt deze zet het dameschaak op b6 uit de stelling. Enfin, Siciliaans-spelers weten wat ik bedoel. Maar, nu komt het mooie: de profylaxe is wel degelijk een stille zet! Laat ons eens kijken naar de inhoud van dit prachtige, unieke boek! Ik heb er echt van genoten! Oei, en ik vergeet nu bijna de gewetensvraag! Nee, ik heb het boek niet van kaft tot kaft kunnen lezen. Het gedeelte met de stof wel; dat zijn 71 bladzijden waarover zo meteen meer. Ik had deze keer ook veel minder tijd en komt nog bij dat de hoofdstukken 3 en 4 alleen maar opgaven bevatten. Deel 3 (bladzijden 73 tot 170 zijn opgaven voor spelers met een rating van 1800 tot 2100, terwijl deel 4 (171 tot 298) voor mij verboden toegang zijn; is alleen bedoeld voor spelers met een rating van 2100 tot 2600. Vandaar dat ik me alleen maar heb beziggehouden met de stof van hoofdstukken 1 en 2. Hoe die eruit zien?

Hoofdstuk 1 is volledig na te lezen, te bestuderen, in de teaser, vandaar dat ik er niet veel over ga zeggen; er passeren heel wat mooie stille zetten de revue. Hoofdstuk 2 is wat meer gericht op de verschillende soorten stille zetten. Profylaxe komt om de hoek kijken, stille zetten gebruikmakend van zetdwang, het afpakken van velden van het paard of andere stukken, verbetering van de stelling door verplaatsen van het slechtst staande stuk. Al deze onderwerpen en meer staan te lezen (te leren) in de 70-tal bladzijden. En over Tal gesproken: mijn schaaktechnisch fragment gaat over een van zijn partijen!

Schaaktechnisch fragment

Het partijfragment dat ik wil tonen komt uit de finale van het Sovjet kampioenschap van 1957. Tal had zich er maar ternauwernood voor geplaatst. Ten tijde van deze partij had Tal een rating van 2669 en stond hij 20^e op de wereldranglijst.

Als je de stelling bekijkt, zou je denken dat wit veel beter staat. Zijn lopers op d4 en d5 zien er imponerend uit. Wel staat de witte koning ietwat op de tocht, maar de toren op a1 verdedigt de monarch. Een van de onderwerpen over de stille zet behelst het ontnemen van activiteit van vijandelijke stukken. Dit is precies wat Tal gaat doen:

Lev Aronson – Michail Tal    

Moskou 1957

 [FEN "3nrr2/ppQ3pk/6qp/1P1B1b2/2PB3R/6P1/P6P/R5K1 b - - 0 26"] 

26…Lb1!! [op deze geniale wijze snijdt zwart de witte toren af. De zwarte torens kunnen nu aan de aanval beginnen] 27.Le5 Pe6 28.Dd6 Df5 29.Lf4 Pg5 [zwart kon ook 29…g5!? spelen maar Tal doet het niet slechter] 30.Db4 Le4 31.Lxe4 Txe4 32.Tf1 Te2 [dat is alvast één zwarte toren in de witte stelling] 33.Dd6 Txa2 34.Dd5 [uiteraard biedt wit dameruil aan] 34…Dc2 [en net zo duidelijk weigert zwart dit] 35.c5 Td8! [op 35…Te8? zou volgen 36.Txh6+ gxh6 37.Dd7+ Kg6 38.Dxe8+ Kh7 39.De7+ Kg6 40.Ld2 en het is wit die wint] 36.Ld6 [de dame kon de zwarte toren niet slaan wegens mat op g2!] 36…Te8! [nu is deze zet wel goed. Aronson gaat nu door de vlag maar Tal staat gewonnen. Bijvoorbeeld 37.Kh1 De2 38.Df5+ g6 39.Dd7+ Kg8 40.Dxe8+ Dxe8 41.Tf8+ Dxf8 42.Lxf8 Kxf8 43.c6 bxc6 44.bxc6 Tc2 45.Ta4 Kg8 46.c7 Txc7 en dit is niet moeilijk meer] 0-1

Boguslaw Boder (foto privécollectie)

Jacek Bielczyk (foto privécollectie)

Conclusie

De schrijvers zeggen het zelf: dit boek is volgens hen het allereerste dat volledig gaat over de stille zet. Dus heeft Thinkers Publishing House heeft het weer voor elkaar! Weer een uniek boek dat onder de loep van de lezer wordt gebracht. Ikzelf, als eeuwige student ben deze uitgeverij dan ook erg dankbaar. Ik mag overigens niet vergeten te vermelden dat kunstenaar Indigenius heeft bijgedragen met twaalftal fraaie cartoons.

Even nog over de opgaven van hoofdstuk 3 en 4. De schrijvers adviseren om hierbij de woodpecker-methode te gebruiken. De 710 opgaven dienen dan in cycli opgelost te worden. Eerst 710 in vier weken, dan in twee weken, dan in acht dagen, vier dagen, in twee dagen en uiteindelijk in één dag alle 710. Deze methode zou de speelsterkte van een schaker enorm doen toenemen. Het is doenbaar omdat je telkens werkt met dezelfde stellingen en veel van die zitten al snel in het geheugen. Ik heb het zelf overigens niet geprobeerd, maar koopt u toch dit prachtige boek en doet u het vooral zelf.

Titel: The Magic and Beauty of Quiet Chess Moves

Teaser: Een kijkje in het boek

Auteurs: Boguslaw Boder & Jacek Bielczyk

Aantal bladzijden : 304

Uitgeverij : Thinkers Publishing

Gepubliceerd : 2025

Prijs: €41,95

ISBN: 9789083488288

Type: Hardcover