Krantenrubrieken weekends 7 en 14 juni 2025

Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.

Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree & Hans Böhm

Dimitri Reinderman

7 juni: Een bizarre telefoonnul

Al ver voordat mobiele telefoons smart werden zijn er bij schaaktoernooien strenge regels die verbieden dat een telefoon aanstaat tijdens een partij. Sindsdien zijn er heel wat nullen uitgedeeld voor telefoongeluiden. Zo kreeg Nigel Short ooit een nul, ondanks dat zijn telefoon uit stond: het apparaat waarschuwde hem met een piepje dat de accu bijna leeg was. Minder vaak zijn er spelers betrapt die valsspeelden met behulp van een smartphone. Wat nog minder vaak voorkomt is dat mensen hun mobiel tijdens een partij gebruiken zonder bewust vals te spelen. Het tot voor kort laatste geval dat ik me herinner was in 2013 in Vlissingen. Ik zat toen in de commissie van beroep zat die het protest behandelde van iemand die tijdens een partij aan het bellen was. Dat was kansloos. Het verbod is algemeen bekend en heel vaak worden spelers eraan herinnerd. En als je echt een goede reden hebt om te bellen tijdens een partij, kun je de wedstrijdleider om toestemming vragen.

Nog opmerkelijker was de die nul afgelopen weekend uitgedeeld werd tijdens het Open Kampioenschap van Utrecht. Iemand zat achter het bord de beurskoersen te bekijken op zijn mobiel! Hoe naïef kun je zijn? Het was nog niet eens in de laagste groep. Ook zijn protesten waren kansloos. Winnaar van het toernooi werd de Hilversumse IM Jan Willem van de Griendt met 5.5 uit 6. Hij had wel wat geluk: in vier van zijn winstpartijen stond hij verloren, bijvoorbeeld de onderstaande. Maar het is het resultaat dat telt.

Prajit Sai Kumar – Jan Willem van de Griendt

1.e4 e6 2.d4 d5 3.e5 c5 4.c3 Pc6 5.Pf3 Pge7 6.Pa3 Pg6 7.Pc2 f5

Ongebruikelijk. Zwart wil de koningsvleugel sluiten, maar dat pakt niet goed uit.

8.h4! cxd4 9.cxd4 Le7 10.h5 Pf8 11.Ld3 a5 12.h6 g6 13.a4 Pb4 14.Pxb4 Lxb4+ 15.Kf1 Le7 16.Db3 Ld7 17.Ld2 Lc6 18.Tg1 g5 19.g4! f4 20.Th1 Dd7 21.Th5 Tg8 22.Dd1 Ld8

Zwart houdt de boel met veel moeite tegen op de koningsvleugel.

23.De2 Tb8 24.b3 b5 25.axb5 Txb5 26.Kg2 Txb3 27.Lxa5 Le7

Dankzij een dubbele aanval komt wit toch binnen op de koningsvleugel.

28.Lxh7! Pxh7 29.Dc2 Db7 30.Dxh7 Kf8 31.Tc1 Tb5 32.Dc2 Le8 33.h7 Th8 34.Th6 Lf7

Tot nu toe speelde wit heel sterk, maar nu maakt hij twee fouten achter elkaar. Een torenzet op de zesde rij (zelfs 35.Txe6) had gewonnen en een zet later had de andere toren naar h1 gemoeten.

35.Ld2? Kg7 36.Thh1? Lg6! 37.Dc7 Le4

Zwart is aan het overnemen en het gaat snel mis met wit.

38.Th5 Kg6 39.Dc6 Dxc6 40.Txc6 Tb3 41.Tc3? Txc3 42.Lxc3 Txh7 43.Txh7 Kxh7 44.La5 Kg6 45.Lc7 Kf7

Wit kan niet voorkomen dat hij zijn paard verliest: de zwarte koning loopt naar e2. Hij gaf daarom op.

Partij in viewer:

 

14 juni: Drie romans over schakers

Mijn leeslijst op de middelbare school bevatte diverse schakers zoals Donner, Bomans en Krabbé.  Mede vanwege mijn enthousiasme over hun boeken kreeg ik een hoog cijfer. Sinds dit jaar ben ik weer abonnee van de bibliotheek en nog steeds speelt schaken geregeld een rol in de boeken die ik lees. Drie voorbeelden.

Het Spel van Westing van Ellen Raskin wordt erg geprezen door Ionica Smeets. De excentrieke miljonair Sam Westing (die een schaakgrootmeester blijkt te zijn) is vermoord en zestien potentiële erfgenamen krijgen vage aanwijzingen om de moord op te lossen. Wie dat lukt erft het geld. “Alles aan dit boek is geweldig, met heerlijke personages en een plot waar Agatha Christie een puntje aan zou kunnen zuigen.” aldus Smeets. Leuk (jeugd-)boek inderdaad!

Vorig jaar verscheen Intermezzo van Sally Rooney over een 22-jarige voormalig schaakwonderkind dat moeite heeft om met andere mensen om te gaan. Het boek is veel verkocht, kreeg goede recensies, maar ik ben snel afgehaakt door de vervelende schrijfstijl. Misschien mis ik iets.

Boeiender is “De Laatste Schaker” van Max Pam, over een schaakgrootmeester die als simultaangever op een cruiseschip werkt. Pam is een ingewijde in de schaakwereld en dat is te merken, er zijn veel verwijzingen naar bestaande mensen en gebeurtenissen te vinden. Zo heeft de hoofdpersoon een schaakrubriek die ook door  literatuurliefhebbers wordt gelezen (à la Ree) en hij is op latere leeftijd wedstrijdrenner geworden (à la Krabbé). Zijn vriend (of rivaal) Domar heeft de geschiedenis van Mecking, maar verder is in hem Donner te herkennen met uitspraken als “Alle grote mannen hebben grote (sic) fouten. Bij mij zijn dat mijn voeten.” Ook een op Hans Nieman lijkend personage speelt een belangrijke rol, inclusief de leugendetectormatch met Dubov.  De verwijzingen naar de schaakgeschiedenis leiden soms wel naar wat onnatuurlijk aanvoelende dialogen die vooral informatie aan de lezer overbrengen. Los daarvan leest het boek lekker weg. Ik vond het jammer dat het boek uit was (al viel het einde wat tegen).

Tussen Mecking, Donner en Krabbé bestond in het echt ook een link. Ooit publiceerde Krabbé een artikel met snelle nederlagen van Donner en dat was waarschijnlijk naar aanleiding van deze partij uit 1971.

Henrique Mecking – Hein Donner

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3 0–0 5.Ld3 d5 6.Pf3 b6 7.a3 Le7 8.cxd5 exd5 9.b4 c5

Beter Pbd7 met c6.

10.dxc5 bxc5 11.bxc5 Lxc5 12.0–0 De7 13.Lb2 Pc6 14.Da4! Lb7 15.Tac1 Ld6 16.Dh4

Zwart heeft al grote problemen, 17.Pb5 is een dreiging.

16…Pe5 17.Pxe5

Na 17…Lxe5 wint 18.Lxh7+ terwijl op 17…Dxe5 18.Pd1 komt, al is het na 18…d4 19.Lxd4 Dd5 nog niet meteen helemaal uit. Toch gaf Donner hier op.

Partij in viewer:

Henk Prins

6 juni: 

Inmiddels is de laatste driezet van de winterpuzzel uit het Magazine van 7 december 2024 aan de beurt om onder de loep te nemen. Deze driezet won in 1992 als Nederlandse inzending een 3e plaats in de W.C.C.T. (World Chess Composition Tournament) van de Wereldschaakbond.  De WCCT is een toernooi tussen landen waarbij de composities moeten voldoen aan opgegeven thema’s. De wedstrijd wordt eens in de drie jaren georganiseerd. De beste twee schaakproblemen in diverse genres kunnen per land worden ingediend. Van die inzendingen vallen de beste twintig problemen in de punten. Nederland haalde in de periode 1989-1992 een eervolle achtste plaats. Eerste werd de toenmalige USSR, tweede Tjechoslowakije en derde Polen.

In deze driezet heeft wit drie opvallende schijnsleutelzetten die worden weerlegd door zwart. Na de sleutelzet komen deze schijnsleutelzetten terug als tweede zetten voor wit en dan lukt de matvervoering wel. Eerst even de varianten van zwart waar het probleem om draait en die zichtbaar zijn in het schijnspel, dus nog voordat er een sleutelzet is uitgevoerd. Dit zijn: 1. … Te8 2. Pf6 mat, 1. … Txh6 2. Pe7 mat en 1. … dxc5 2. Dxe5 mat. We gaan verder met de schijnsleutelzetten. Als wit 1. Df6? probeert dan dreigt hij direct mat met 2. De6. Maar zwart weerlegt met 1. … Te8! en 2. Pf6 mat lukt niet meer doordat de dame op dat veld staat. Probeert wit 1. De7? dan dreigt hij ook 2. De6 mat. Nu weerlegt zwart met 1. … Txh6! Normaal had dan 2. Pe7 mat geweest, maar ja, op dat veld staat weer de dame. Een derde probeersel is 1. Dg6? Ook nu dreigt er weer 2. De6 mat. Zwart weerlegt subtiel met 1. … dxc5! Helaas kan nu niet meer 2. Dxe5 mat.

De sleutelzet is 1.e3! Wit dreigt 2.dxc4+ Dxc4 3. Lxc4 mat. Zwart kan deze dreiging tegen houden met 1. .. exd3. Op deze zet heeft wit de eerste schijnsleutelzet als oplossing, 2. Df6, dreigt 3. De6 mat. Na 2. … Te8, de weerlegging uit het voorspel, heeft wit een nieuw mat gemaakt 3. Dxf3 mat. Ook 2. … Lg4 pareert de dreiging 3. De6, dan is 3.e4 mat. De tweede variant tegen de dreiging is 1. … cxb5, dan vervolgt wit met 2. De7, dreigt 3. De6 mat. Na 2. … Txh6 kan uiteraard 3. Pe7 niet meer, maar wit heeft 3. Dxb7 mat nu. Ook is 2. … Lg4 weer een zet en daar komt nu 3.dxe4 mat. Tenslotte de derde variant van zwart: 1. … cxd3. Nu speelt wit 2. Dg6, de derde verleiding uit het verhaal hierboven. Er dreigt 3, De6 mat en op 2. …  dxc5 komt geen 3. Dxe5, maar een nieuw mat 3. Txc5 mat. Ook hier is weer 2. … Lg4 een zwarte verdediging, waarop nu 3. Dxe4 mat komt. Prachtige nieuwe matzetten na Te8, Txh6 en dxc5 na het uitvoeren van de schijnsleutelzetten uit de verleidingen. Extra bonus is er voor de drie verschillende matzetten op e4, na 2. … Lg4, namelijk 3.e4, 3.dxe4 en 3. Dxe4.

 

13 juni:

L. Baissy, tweezet

De zes problemen van de winterschaakpuzzel zijn allemaal opgelost. De sleutelzetten van de drie tweezetters en drie driezetters gaan we plaatsen op een leeg bord, de zwarte koning zetten we op b5. Op het diagram staat nu het schaakprobleem  dat opgelost moet worden. Dit is een probleem dat werd gecomponeerd door L. Baissy. Het is een tweezet. De sleutelzet is 1. Th5! Zwart is in tempodwang, wit dreigt niets. Alle zwarte zetten moeten worden nagegaan. De zwarte koning kan vier zetten doen, die een ster vormen. Het thema heet dan ook ‘stervlucht’. Op 1. … Ka4 komt 2. Lc2 mat, op 1. … Kxc4 is dat 2. Le6 mat, op 1. … Ka6 is 2. Lc8 mat en na 1. … Kc6 is 2. Le4 mat wits antwoord. Alle matzetten vinden plaats met de batterij h5-b5, waarbij de toren het staartstuk is en de loper het frontstuk.

Er waren veel goede inzendingen binnengekomen, maar ook een fors aantal die fout waren. Een aantal oplossers gaf aan veel moeite met de ingewikkelde driezetten te hebben gehad.  De twee winnaars van de winterschaakpuzzel 2024 zijn:  Angelique van de Graaf uit Oudenbosch en de 13(!) jarige Quinn Mulder uit Kapelle.  Van harte gefeliciteerd! Een dezer dagen zullen de prijzen, schaakboeken, worden verzonden.

Tweezet 1046 van Jaap Haring werd ter oplossing aangeboden rond Bevrijdingsdag. Het probleem vertoont de cijfers 8 en 0, wat herinnert aan dat tachtig jaar geleden de tweedewereldoorlog eindigde in Nederland. De sleutelzet van dit gelegenheidsprobleem is 1. Pd7! Een interessante sleutelzet die vluchtveld b6 neemt en veld d5 geeft aan de zwarte koning. We noemen dat een zogenaamde geef-en-neemsleutel. Wit dreigt met 2. Pxf2 mat te geven.  Een matzet door de batterij die op de diagonaal g2-c6 staat. Na 1. … Kb7 geeft de zwarte koning de witte koning schaak en is 2. Pd6 mat. Mat door de genoemde batterij door dubbelschaak. Ook de zet 1. … Kd5 geeft schaak aan de witte koning. Wit zet dan ook weer mat met dubbelschaak met de bekende batterij door 2. Pef6. Twee prachtige zogenaamde crosschecks, zoals dit tegenschaak door zwart in probleemtermen wordt genoemd. Verder is er nog 1. … Pxe4 2. Dxe4 mat en 1. … Pxh3 of 1. … Pg4 waarop 2. Pef6 en 2. Pc5 mat volgt.

 

Nick Maatman
   

7 juni: Trojaanse paarden

Tijdens het Hemelvaart weekend staat traditioneel het kampioenschap van de Noordelijke Schaakbond op het programma. Hier lukte het mij om voor de vijfde maal de titel te veroveren. Dat ging in de slotronde nog bijna mis. Pieter Jellema werd de verrassing van het toernooi, en het had voor hem nog mooier kunnen worden als hij zijn enorme winstkansen in de tijdnoodfase had verzilverd. In een dame-eindspel moest hij uiteindelijk alsnog eeuwig schaak toestaan.

Ondertussen was ook het kampioenschap van Utrecht gaande. Groninger Milan Mostertman besloot het NOSBO kampioenschap over te slaan, om deel uit te kunnen maken van het sterkere deelnemersveld in Utrecht. In de vierde ronde speelde hij de partij van zijn leven.

Kobe Smeets – Milan Mostertman

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.f4 c5 6.Pf3 Pc6 7.Le3 a6 8.Pe2 Le7 9.c3 0–0 10.h4 f6 11.h5 b5

Beide spelers zetten de partij typerend op. Ze houden de spanning vast, en proberen op beide vleugels te opereren.

12.Kf2?

Tot zover was het nog bekend, maar met deze opmerkelijke zet gaat Smeets flink in de fout. Vermoedelijk was hij een beetje in de war met zijn voorbereiding. Juist nu de witte koning tijdelijk kwetsbaar staat grijpt zwart zijn kans.

12…fxe5 13.fxe5 

13…Pdxe5!

Het eerste Trojaanse paard wordt thematisch opgeofferd zodat alle zwarte stukken tot leven kunnen komen. Ter compensatie krijgt zwart twee pluspionnen die spoedig in beweging kunnen komen.

14.dxe5 Pxe5 15.Lf4 Pg4+ 16.Ke1 Lf6!

Beheerst gespeeld. Zwart bereid rustig de tegenstoot in het centrum voor.

17.h6 g6 18.Dd2 e5 19.Lg5 e4

Van het extra stuk valt voorlopig weinig te merken. De witte stukken staan al passief, en worden nu nog verder teruggedrongen.

20.Lxf6 Txf6 21.Dg5

Smeets besluit het stuk terug te geven om de druk te verlichten, maar Mostertman blijft de partij energiek voortzetten.

21…exf3 22.gxf3

22…Pf2!

Ook het andere paard opereert hier als Trojaans paard door de vijandige stelling diep binnen te dringen. Het paard is taboe vanwege een aftrekaanval met …Txf3+

23.Tg1 Pd3+ 24.Kd2 Pxb2

In feite speelt de zwarte stelling vanzelf. Een nieuwe pion wordt buitgemaakt terwijl de problemen voor wit zich blijven opstapelen.

25.Te1 d4! 26.Pf4 dxc3+ 27.Kc1 Dd2+ 0–1

Alle zwarte zetten waren ijzersterk en bovendien waren een aantal zeer artistiek.

Toch eindigde het evenement voor Mostertman alsnog in mineur. In de finaleronde mocht hij met Jan Willem van de Griendt uitvechten wie er verrassend met de titel vandoor zou gaan. Hier liepen de spanningen hoog op. Aanvankelijk stond Mostertman op winst, maar in de tijdnoodfase kon het weer alle kanten op. Door de spanning zette Van de Griendt zijn stukken steeds recht nadat hij de klok reeds had ingedrukt. Dat mag eigenlijk niet, maar is wel iets dat in het toernooicircuit veel voorkomt. Mostertman raakte afgeleid en besloot de klok stil te zetten om er wat van te zeggen. Dat had hij beter niet kunnen doen, want nadat de klok weer aan ging gaf hij een seconde later pardoes zijn dame weg! Een wijze les: laat je nooit gek maken.

Partij in viewer:

 

14 juni: Tumult in Noorwegen

Klassieke toptoernooien veranderen met regelmaat in remisefestijnen. Maar in Oslo lieten ze zien dat je met een slim samengesteld deelnemersveld en interessant format je toch een fantastisch evenement kan organiseren. In een dubbele zeskamp namen drie supertalenten het op tegen de drie sterkste ‘veteranen’ van de wereld. De puntentelling werd afgekeken bij het voetbal, en bij remises werd bovendien dezelfde dag nog een armageddonpartij gespeeld voor een extra half punt. Het evenement werd gewonnen door Magnus Carlsen, die Fabiano Caruana na een zeer enerverende slotronde een half punt voor bleef.

Toch wist Carlsen opnieuw het wereldnieuws te halen door een andere reden. Het evenement was de eerste keer dat Carlsen de degens kruiste met Dommaraju Gukesh, sinds de jonge Indiër de wereldtitel heeft veroverd. Een uitstekende gelegenheid dus voor Carlsen om de pikorde te herstellen. Voor Carlsen is winnen namelijk niet genoeg. Hij is alleen tevreden als hij de oppositie vernedert.

Gukesh Dommaraju – Magnus Carlsen
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.d3 Lc5 5.c3 0–0 6.0–0 d6 7.h3 a6 8.La4 h6 9.Te1 b5 10.Lc2 Lb6 11.Pbd2 Pe7 12.a4 Tb8 13.d4 Pg6 14.Pf1 c5 15.Pg3 cxd4 16.cxd4 bxa4 17.Lxa4 Lb7 18.d5 a5 19.Le3 Lc8 20.b3 Lxe3 21.Txe3 Pf4 22.Lc6 Tb4 23.Dc2 g6 24.Kh1 La6 25.Da2 

25…Ld3!

Tot zover gaat de partij voor de Noor voorspoedig. Met zeer sterk positioneel spel overklast hij momenteel zijn tegenstander. De zwarte stukken staan dominant, en bovendien is de pion op e4 op termijn ten dode opgeschreven. Vervolgens houdt zwart een aanzienlijk gezondere pionstructuur over.

26.Pd2 h5! 27.Dxa5 Dxa5 28.Txa5 h4 29.Ta4 Tfb8 30.Ta2 Kg7 31.Ta7 Td4 32.Pf3 hxg3 33.fxg3 Pxh3 34.gxh3 Lxe4 35.Kh2 Td1

Het simpelere 35…Lxf3! 36.Txf3 e4 37.Te3 Td3! was nog doortastender. In de aankomende fase laat Carlsens doorgaans zo feilloze eindspeltechniek hem in de steek.

36.g4 Lxd5 37.Lxd5 Pxd5 38.Te2 Pf4 39.Tc2 Kf6 40.h4 Ke6 41.Pg5+ Kd5 42.Ta5+ Kd4 43.Ta4+ Kd3 44.Tf2 f6?  45.Tf3+!

Nu de zwarte koning op avontuur is gegaan ontstaan er zomaar tegenkansen.

45…Ke2 46.Ta2+ Td2 47.Txd2+ Kxd2 48.Pe4+ Ke2 49.Kg3 d5 50.Pxf6 Tf8 51.Tf2+ Ke1 52.Pd7 

52….Pe2+??

De grootste winstkansen waren inmiddels verkeken, maar wat Carlsen nu doet is volstrekt roekeloos.

53.Txe2+! Kxe2 54.Pxf8 d4 55.Pe6 d3 56.Pc5 Ke3

De eerste tegenvaller. Zal Carlsen zich verrekend hebben dat wit wint na 56…d2 57.Pe4 d1D 58.Pc3+

57.Pa4 e4 58.h5! gxh5 59.gxh5 Kd2 60.Pb2!

De jonge Indiase wereldkampioen staat niet bekend om zijn kwaliteiten onder tijdsdruk, maar hier toont hij stalen zenuwen.

60…e3 61.Pc4+ Ke2 62.Kf4

En ineens ontstond het drama. Het besef drong nu definitief tot Carlsen door dat hij een vol punt vergooid heeft. Zwaar gefrustreerd gaf hij een harde klap op de tafel! En door het tumult besloot hij onmiddellijk op te geven. 1–0

Voetbalclub PSG deelde een foto van Gukesh op Twitter, die vlak na afloop opstond en een hand voor zijn mond hield uit ongeloof. Bijgevoegde tekst: ‘Hoe het voelde om onze eerste CL te winnen.’ Meer dan 150.000 likes. Door de ravage die Carlsen veroorzaakte waren bijna alle stukken omgevallen. Maar de witte koning van Gukesh stond nog fier overeind.

Partij in viewer:

Hans Ree & Hans Böhm

Lees de rubriek van Hans Ree in De Groene Amsterdammer op: https://www.groene.nl/auteur/hans-ree (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis)

Hans Böhm plaatst zijn rubriek voor de Telegraaf op zijn eigen website: https://www.hansbohm.com/2013/?cat=13

 

Over Redactie

Schaaksite.nl is eind 2009 opgericht. Schaaksite.nl is een onafhankelijke en niet-commerciële Nederlandse website. Ons motto is: Schaaksite.nl is er vóór en dóór schaakliefhebbers. Iedereen die iets te melden heeft kan het (laten) publiceren op onze site.

2 Reacties

  1. Avatar
    Renzo Verwer 22 juni 2025

    Leuk dat je Pams boek las, Dimitri. Kwilde schaaksite al tippen, echter overbodig dus. Een interessante recensie hier:

    https://www.tzum.info/2025/06/recensie-max-pam-de-laatste-schaker/

     

    waarbij, zo lijkt me dat citaat over overbodigheid mens verwijst naar AI….

    Zal het eens gaan lezen.

    Grappig, boek Rooney waar je het over hebt, bladerde ik ook door, en nee, ook niet mijn smaak.

    Wij zijn wellicht te oud en we zijn man.

    Rooney is populair onder jongeren (echte jongeren he, niet zich jong voelenden) en vrouwen.

    • Avatar
      Henk Smout 22 juni 2025

      Via enig zoekwerk vond ik dat intermezzo tussenzet betekent.

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.