Krantenrubrieken weekends 2 en 9 augustus 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree & Hans Böhm
2 augustus: De goudstukkenzet – een sterk verhaal?
Een beroemd verhaal gaat over de partij Levitsky – Marshall, gespeeld op 20 juli 1912 in Breslau (nu Wroclaw). De zwartspeler won de partij met een zet die zo mooi was, dat het daarna goudstukken regende op het bord. Maar klopt dit verhaal? Is het echt gebeurd, zoals Marshall zelf vaak vertelde aan mensen? Is het puur fantasie? Of ertussenin, een kern van waarheid? Waarschijnlijk het laatste. Wat er precies gebeurd is zal nooit achterhaald worden, maar er zijn verschillende plausibele scenario’s.
Het is mogelijk dat het regengedeelte een verzinsel was, maar dat Marshall inderdaad beloond werd. Zelf schreef hij in een analyse dat hij na de partij een geldbedrag ontving . In een oud boek staat dat enthousiaste toeschouwers een handvol goudstukken aan de Amerikaan overhandigden. Wellicht heeft hij dat een beetje aangedikt. Een ander verhaal wordt verteld door Duras en Treybal, twee Tsjechische deelnemers aan het toernooi in Breslau. Zij claimden dat landgenoten van de Rus Levitsky (waaronder Aljechin) op hem ingezet hadden en dat na de partij de betalingen (verschillende soorten muntstukken) op het bord geworpen werden. Muntstukken, goudstukken, een lichte overdrijving.
De zet waarover het gaat is 32…Dg3 (zie diagram 2). Is die echt zo geweldig? Dat is subjectief natuurlijk, maar Tim Krabbé zette hem in zijn top 110 meest fantastische zetten aller tijden op plek drie. Daar valt iets voor te zeggen: de dame kan op drie manieren geslagen worden en dat maakt de zet zowel bijzonder als verrassend, twee elementen van schoonheid. Toch valt er iets af te dingen op de combinatie: elke andere normale zet had ook gewonnen. De keuze in winstzetten was reuze. Het is alsof een voetballer op een leeg doel afstormt, dan de bal hooghoudt en met een omhaal scoort, waar een intikkertje ook had volstaan. Al levert dat laatste geen regen van goudstukken op.
Stepan Mikhailovich Levitsky – Frank James Marshall
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 c5 4.Pf3 Pc6 5.exd5 exd5 6.Le2 Pf6 7.0–0 Le7 8.Lg5 0–0 9.dxc5 Le6 10.Pd4 Lxc5 11.Pxe6 fxe6 12.Lg4 Dd6 13.Lh3 Tae8 14.Dd2 Lb4 15.Lxf6 Txf6 16.Tad1 Dc5 17.De2 Lxc3 18.bxc3 Dxc3
Wit begint nu een combinatie die op zich correct is.
19.Txd5 Pd4 20.Dh5?
Maar het vervolg niet. Na 20.De4! Tf4 21.De5! staat het nog ongeveer gelijk.
20…Tef8 21.Te5 Th6 22.Dg5 Txh3!?
22…Tg6 wint makkelijker.
23.Tc5 Dg3!?
Wit gaf op: pion maal (f of h) is mat, terwijl na 24.Dxg3 Pe2+ 25.Kh1 Pxg3+ 26.Kg1 Pxf1 27.gxh3 Pd2 zwart een paard meer heeft. Maar ook na o.a. 24…Db2, 24…Da3 en 24…Db4 had zwart een stuk meer gehad.
Partij in viewer:
9 augustus: Toch gewoon twee zomertoernooien in juli
Wie in Nederland in juli wil schaken, kan traditioneel eerst in Amsterdam en daarna in Dieren terecht. Dat was dit jaar ook zo, maar dat had niet veel gescheeld. Het doorgaan van het toernooi in Amsterdam hing namelijk aan een zijden draadje In De Schaakpod van Tex de Wit, Hicham Boulahfa en Lennart Ootes legde de laatste uit hoe het zat. Het toernooi, in de volksmond Science Park genoemd, had altijd de Universiteit van Amsterdam als sponsor en mocht bovendien gratis gebruiken maken van het universitaire sportcentrum in Science Park. Maar eerst viel de financiële sponsoring weg en vervolgens ook die in natura: er moest worden betaald voor gebruik van sporthal. Hiervoor was echter geen budget, tenzij er een nieuwe sponsor gevonden zou worden. Boulahfa hoopte vurig dat het toernooi zou doorgaan en ging op zoek naar een sponsor. Toen bedacht hij iets. “Ik heb een goedlopend bedrijf in examentrainingen, waarom sponsor ik het zelf niet?” En zo ging het UniClass Science Park Amsterdam Schaaktoernooi toch door, met de Oekraïner Dovgaliuk en de Nederlanders Goudriaan en Slagboom als winnaars.
Het ONK in Dieren bestaat al sinds 1955. Het wordt door de Schaakbond georganiseerd en zal daarom vast nog lang blijven bestaan, al is het ene jaar het budget hoger dan het andere. Winnaar werd enigszins verrassend de 22-jarige natuurkundestudent Eelke de Boer, die vijf grootmeesters voor wist te blijven. De IM uit Groningen gold ooit als een groot talent, maar in coronatijd had hij het schaken op een laag pitje gezet. Inmiddels is zijn motivatie weer helemaal terug en lijkt hij toch op weg om grootmeester te worden. Een belangrijke overwinning boekte hij in de zevende ronde op de ratingfavoriet.
Eelke de Boer – Thomas Beerdsen
1.d4 e6 2.c4 b6 3.a3 La6
Een provocatie die wit niet probeert af te straffen.
4.e4 d5 5.Pc3 dxe4 6.Pxe4 Lb7 7.Pc3 Pf6 8.Pf3 Le7 9.Le2 c5 10.Lf4 0–0 11.dxc5 bxc5 12.0–0 Pc6 13.Db3 La6
Deze keer probeert wit deze zet wel af te straffen.
14.Tad1 Da5 15.Pb5! Tac8 16.Pe5! Lxb5 17.cxb5
Na de volgende fout krijgt wit een dominante positie. 17…Pd4! 18.Txd4 cxd4 19.Pc6 Txc6 20.bxc6 e5! is nog niet zo duidelijk.
17…Pxe5? 18.Lxe5 Tfd8 19.Lc4 Txd1 20.Txd1 Td8 21.a4 Pe4 22.Dc2? Txd1+ 23.Dxd1 Db4 24.Ld3 Lf6?
Dit laat wit afwikkelen naar een gewonnen dame-eindspel. 24…f6 was nodig.
25.Lxe4! Dxe4 26.Lxf6! gxf6 27.h3! De5 28.Dd2 Kf8 29.Dc3! Dd6
De keuze was tussen een verloren pionneneindspel en pionverlies.
30.Dxf6 a6 31.bxa6 Dxa6 32.Dd8+ Kg7 33.Dg5+ Zwart gaf op.
Partij in viewer:
1 augustus: Michael Adams wint Engels kampioenschap
In de zomermaanden vinden vaak de nationale kampioenschappen schaken plaats. Vorige weken is er verslag gedaan van het Nederlands kampioenschap, nu aandacht voor het Engels kampioenschap. Evenals in Nederland waren er twee groepen, een open toernooi waarin voornamelijk mannen speelden en een groep voor de vrouwen. Beide groepen speelden zeven ronden volgens het Zwitsers systeem. In tegenstelling tot Nederland, hier dus geen knock-out formule. In totaal namen 84 spelers deel aan het open toernooi, waaronder zeven grootmeesters. De geschiktheid was beperkt tot spelers die in Engeland waren geboren, degenen die ten minste 12 maanden in Engeland hadden gewoond of degenen die waren geregistreerd met de FIDE-federatiecode ENG.
De topspelers Nikita Vitiugov en Michael Adams waren de duidelijke favorieten en vochten een spannende strijd om de titel. Shreyas Royal was ook een sterke kanshebber tijdens het evenement. Adams begon het toernooi met vier opeenvolgende overwinningen, terwijl Vitiugov in de vierde ronde remise speelde na drie overwinningen. De remise was op naam van Royal. In de vijfde ronde speelden Adams en Vitiugov gelijk. Shreyas Royal versloeg John Merriman en voegde zich bij Adams aan de top van het klassement, beide op 4,5 punten.
In de topwedstrijd van de zesde ronde versloeg Adams Royal om als enige leiding te nemen met 5.5 punten. Deze partij zal worden getoond. Nikita Vitiugov en Matthew J. Wadsworth zaten er vlak achter, slechts een half punt terug. In de laatste ronde speelde Michael Adams gelijk tegen Matthew Wadsworth. Nikita Vitiugov won zijn laatste wedstrijd tegen Ammet Ghasi en kwam op gelijke hoogte met Adams (beiden eindigden met 6 uit 7). Adams en Vitiugov speelden vervolgens een snelle tiebreak, die Adams won om de titel veilig te stellen. Vier spelers eindigden met 5,5 punten: Shreyas Royal, Matthew Wadsworth, Peter Roberson en Gawain Jones.
Adams – Royal
1.e4 e5 2. Pf3 Pf6 3. Pxe5 d6 4. Pf3 Pxe4 5. d4 d5 6. Ld3 Lf5 7. 0–0 Le7 8. Te1 0–0
De spelers spelen de Petrov verdediging, ook wel het klassieke Russisch. Vaak hanteren de zwartspelers deze speelwijze om remise te bereiken.
9. Pbd2 Pd6 10. Pf1
Bekend spel dit omspelen van dit paard naar de koningsvleugel.
10. … c6 11. Lf4 Lxd3 12. Dxd3 Pa6 13. Pg3 Pc7 14. h4
Zulke zetten geven vaak aan wat de intentie van de speler is. Adams wil aanvallen en de pion kan natuurlijk niet genomen worden wegens verlies van het paard op d6.
14. … Pe6 15. Le5 Te8 16. h5
Computers geven deze zet ook en taxeren de witte stelling als beter. Zo’n opgeschoven pion kan het zwart lastig gaan maken.
16. … f6 17. Lxd6 Lxd6 18. Pf5
Een heerlijk veld voor een paard.
18. … Dd7 19. P3h4 Pf8 20 .Df3
De computer taxeert deze stelling als winst voor wit. De aanval zal gaan doorslaan.
20. … Lc7 21. Dg4 Kh8 22. g3 Df7 23. Kg2 Tad8 24. c3 a5 25. Th1 Te4
26. Pg6+!
Natuurlijk.
26. … Pxg6 27. hxg6 Txg4 28. gxf7 Te4 29. Tae1 g6 30. Txh7+!
Met een mooi torenoffer loopt zwart mat. 1-0
Partij in viewer:
8 augustus:
Vorige week hebben we het gehad over het Brits kampioenschap en de kampioen van 2025 Michael Adams. Vandaag zullen we de nieuwe kampioen van Groot-Brittannië extra in het voetlicht zetten. Deze vroegere wereldtopper heeft veel betekend voor het Britse schaak. Het is niet de eerste keer dat hij kampioen van zijn land werd, ook in 1989, 1997, 2010, 2011 en 2016 deed hij dat.
Michael Adams (London, 17-11-1971) werd grootmeester schaken in 1988. Sinds het midden van de jaren 90 hoort Michael Adams bij de wereldtop en doet regelmatig mee aan de grote toernooien. Hij heeft een kalme, positionele stijl en eindigt meestal boven de 50 procent, maar wint maar zelden een sterk bezet toernooi. Zijn beste prestatie was Dos Hermanas 1999, dat hij won voor de wereldtoppers Kramnik, Topalov en Anand. In Nederland is hij een regelmatig deelnemer aan het Tata Steel toernooi. Daar deed hij het het best in 2004, met een gedeelde tweede plaats. Andere opmerkelijke resultaten waren de eerste plaats op Terrassa in 1991, de gedeelde eerste plaats op de Dortmunt Sparkassen Chess Meeting in 1998. In 1994 drong Adams door tot de kandidatenmatches van zowel de FIDE als de PCA. In de FIDE cyclus verloor hij van Gelfand, in de PCA-cyclus versloeg hij Tiviakov en verloor van Anand. Adams bleek goed uit de voeten te kunnen met het knock-out systeem waarmee de FIDE een aantal keren het wereldkampioenschap speelde. In 1997 bereikte hij de finale, waarin hij verloor van Anand. In 1999 kwam hij tot de halve finale, waarin hij struikelde over Akopian. In 2004 bereikte hij wederom de finale en miste op een haar na het wereldkampioenschap door van Kasimdzjanov te verliezen. Op grond van zijn rating mocht hij meedoen aan het wereldkampioenschap in 2005 waarin hij als 7e eindigde.
In 2005 werd in Londen de match “Mens tegen Machine” verspeeld: Adams nam het op tegen de schaakcomputer Hydra. Adams verloor met ½ – 5½. Een recent bijzonder resultaat is dat hij wereldkampioen senioren boven 50 werd in 2023.
Van Adams kies ik een spectaculaire partij die hij in 2010 speelde in de Khanty Mansiysk Olympiade in Rusland. Niemand minder dan wereldkampioen Carlsen werd aan zijn zegekar toegevoegd. De partij willen we volgende week laten zien. De mooie laatste zet die Adams speelde mag u zelf zien te vinden vanuit bijgaand diagram 1049.
2 augustus: Eelke de Boer Open Nederlands Kampioen
Eelke de Boer heeft het Open Nederlands kampioenschap gewonnen. De Groningse natuurkundestudent timmert al een tijdje flink aan de weg. Onlangs leverde dit al een grootmeesternorm op. Met 7 uit 9 stond hij in Dieren alleen bovenaan de ranglijst. Op zijn spel was ook bijzonder weinig af te dingen. Hij kwam nauwelijks in de problemen en was in de meeste partijen soeverein.
Zelf hielp ik in de slotronde een kans om zeep de eerste plek met De Boer te delen, door een prettige stelling uit handen te geven. Ook Bram ten Dam maakte indruk. De piepjonge schaker uit Ten Boer lijkt de grens van 2200 al te passeren. Zijn ontwikkeling zet zich dus ongeremd voort.
De Boer wist in de zevende ronde revanche te nemen voor zijn uitschakeling op het gesloten Nederlands kampioenschap.
Eelke de Boer – Thomas Beerdsen
1.d4 e6 2.c4 b6!?
De intenties van de zwartspeler zijn helder, hij speelt op winst.
3.a3!?
Mysterieus, maar met een duidelijke pointe. Wit wil verdergaan met Pc3 en d4-d5 zonder dat zwart met …Lb4 kan antwoorden.
3…La6?
In 2008 nog gespeeld door Timman tegen Portisch. Creatief, maar niet goed. Wit kan nu het initiatief grijpen.
4.e4 d5
5.Pc3?!
Logisch, maar niet de sterkste voortzetting. De computer is groot fan van 5.cxd5! Lxf1 6.Kxf1 exd5 7.Df3! Verzin dat maar eens achter het bord.
5…dxe4 6.Pxe4 Lb7 7.Pc3 Pf6 8.Pf3 Le7 9.Le2 c5 10.Lf4 0–0 11.dxc5 bxc5 12.0–0 Pc6 13.Db3 La6?!
Opnieuw zorgt deze loperzet voor probleempjes bij zwart.
14.Tad1 Da5
15.Pb5!
Het paard staat sterk hier.
15…Tac8 16.Pe5 Lxb5
Beerdsen besluit de loper te geven, waardoor wit kan genieten van zijn loperpaar in een open stelling.
17.cxb5 Pxe5?!
Na 17…Pd4 was de zwartspeler ongetwijfeld bang voor 18.Txd4! cxd4 19.Pc6. Maar na 19…Txc6! 20.bxc6 e5 gaat het nog.
18.Lxe5 Tfd8 19.Lc4 Txd1 20.Txd1 Td8 21.a4 Pe4 22.Dc2 Txd1+ 23.Dxd1 Db4 24.Ld3 Lf6?!
25.Lxe4!
Een voordeel van het loperpaar is dat je vaak op een gunstig moment je loper in kan ruilen.
25…Dxe4 26.Lxf6 gxf6
27.h3!
De enige winnende zet! Het dame-eindspel is bepaald geen pretje voor zwart, omdat wit de potentie heeft op de b-lijn een vrijpion te maken, en bovendien winnen pionneneindspelen eenvoudig. Wit dreigt nu met Dg4+ naar zo’n eindspel af te wikkelen.
27…De5 28.Dd2 Kf8 29.Dc3! Dd6 30.Dxf6 a6 31.bxa6 Dxa6 32.Dd8+ Kg7 33.Dg5+
Wit wint een tweede pion omdat na …Kh8 Dxc5 mat dreigt op f8. 1–0
Met zijn toernooizege is De Boer ook weer automatisch geplaatst voor het gesloten Nederlands kampioenschap van volgend jaar. Zal hij tegen die tijd grootmeester zijn?
Partij in viewer:
9 augustus: Wombo combo
Is schaken een esport? Dat is inderdaad het geval als het aan de organisatoren van de Esports World Cup ligt, dat werd gehouden in het Saudi Arabische Riyadh. Gelijkenissen met andere computerspellen zijn groot. Er wordt gespeeld op computerschermen. En aangezien er zonder increment gespeeld wordt, is snelheid met de muis geen overbodige luxe. Alle spelers lopen rond in zwaar gesponsorde team tenues. Wordt er wel gewoon geschaakt? Daar lijkt het wel op, want na afloop is Magnus Carlsen gewoon weer de winnaar.
De ‘esportificatie’ van het schaakspel is een van die moderne pogingen om het schaken bij nieuwe mensenmassa’s te brengen. Laat ik zelf dan maar een duit in het zakje doen door een beroemde term uit de esportwereld over te nemen: de ‘wombo combo’. Deze term wordt gebruikt wanneer meerdere krachtige aanvallen of zetten perfect op elkaar aansluiten om de tegenstander volledig te overrompelen.
Na de grandioze triomf van Eelke de Boer kon ik het vorige week natuurlijk niet maken om een partij van mijzelf te delen. Maar in mijn vijfde ronde kwam wel een unieke combinatie op het bord.
Prajit Sai Kumar – Nick Maatman
1.e4 e6
Voor de gelegenheid werd het Frans een keer van stal gehaald, met als streven om de doorschuifvariant op het bord te krijgen. Die kwam niet, dus het was al snel improviseren.
2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.f4 c5 6.Pf3 Pc6 7.Le3 a6 8.Le2!? b5 9.a3 Db6 10.Lf2 cxd4 11.0–0 Lc5 12.Pa2 d3!
Dit is absoluut noodzakelijk. Als wit een blokkade kan installeren op veld d3 dan worden alle zwarte stukken passief.
13.cxd3 Lxf2+ 14.Txf2 Pd4 15.Pc1 0–0 16.Pb3 Pxf3+ 17.Lxf3 a5! 18.d4
Mijn jeugdige tegenstander heeft de openingsfase interessant gespeeld. Wit heeft ruimtevoordeel in het centrum en de betere loper. Toch is de stelling ongeveer in balans. De witte stukken staan namelijk niet helemaal optimaal, en zwart heeft ook zo zijn troeven. Maar zwart loopt wel een strategisch risico op lange termijn. Dus er zal energiek moeten worden geschaakt.
18…a4 19.Pc1 Lb7 20.Pa2 Tac8 21.Kh1 f6 22.Td2?!
Dit laat een verrasende tegenstoot toe. Beter was 22.Dd2! waarmee wit de stelling blijft controleren.
Nu de witte stukken ongelukkig staan kan zwart een verrassende combinatie initiëren.
22…g5! 23.g3?
De witspeler mist het zwarte motief en tuint erin. Wit was de controle sowieso al kwijt, maar hij kon met de tactische tegenstoot 23.exf6 gxf4 24.Lxd5! wel de balans bewaren.
23…fxe5 24.fxe5
Er is ogenschijnlijk weinig verschil met het vorige diagram. Hoe kan zwart nu toch profiteren?
24…Pxe5!! 25.Lg2
De witspeler ziet de combinatie nu alsnog, maar het is al te laat. Wat was de tactische rechtvaardiging? Op 25.dxe5 volgt 25…Txf3! 26.Dxf3 d4. Wombo combo!
25…Pc4 26.Te2 e5!
Hiermee transformeert zwart zijn voordeel. De pion wordt teruggeven om alle stukken te activeren.
27.dxe5 d4 28.Dd3 Pe3 29.Lxb7
Een ander leuk motief is dat zwart een winnende kruispenning heeft na 29.Le4 Dg6!
29…Dxb7+ 30.Kg1 Df7 31.Txe3
Nog een toetje, op het taaiere 31.Td2 wint zwart met 31…Dxa2!
31…Df2+ 32.Kh1 dxe3 33.Dd5+ Kh8 34.e6 Tc2 35.De5+ Tf6 36.Db8+ Kg7 37.Db7+ Kh6 0–1
Zelfs vanuit de meest statische stellingen kunnen wonderlijke combinaties ontstaan.
Partij in viewer:
Lees de rubriek van Hans Ree in De Groene Amsterdammer op: https://www.groene.nl/auteur/hans-ree (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis)
Hans Böhm plaatst zijn rubriek voor de Telegraaf op zijn eigen website: https://www.hansbohm.com/2013/?cat=13
Interessante nieuwtjes weer zoals over die sponsoring, het deconstrueren van een mythe (mogelijk), ik heb een term geleerd wombo combo. De partijen bekeken.
Dank dus.
Nu nog beter schaken! 😉