Krantenrubrieken weekenden 8 en 15 november 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree & Hans Böhm
8 november: Jan Timman gestopt
Met de kennis van nu was de pers waarschijnlijk massaal uitgerukt naar de wedstrijd tussen Voorschoten en Wageningen van afgelopen 10 mei, in de laatste ronde van klasse 1A. Dat Jan Timman niet verder kwam dan remise tegen Jip Damen zal voor hem licht teleurstellend zijn geweest, maar hij kwam zo op 6.5 uit 8, een score waarmee hij ogenschijnlijk liet zien nog lang niet versleten te zijn. Logisch dus dat Wageningen hem dit seizoen vroeg om weer voor de club uit te komen. Maar Timman trok een andere conclusie en zei nee. Via een interview met het AD heeft hij laten weten dat het praktische spel te zwaar voor hem is geworden en dat hij daarom op 73-jarige leeftijd gestopt is met (zelf) schaken. Zijn partij tegen Damen zal zijn laatste ooit geweest zijn.
Heel gek is het niet. Ik heb de indruk dat Timman altijd meer een liefhebber van ‘schaken’ als zelfstandig naamwoord dan als werkwoord was. Vluggertjes voor de lol deed hij niet, en ook spelen op internet heeft hem nooit geïnteresseerd. Toch is het vooral als speler dat hij grote betekenis voor het Nederlandse schaakleven heeft gehad. Hij was lang de beste speler van het westen en speelde zelfs een match om de wereldtitel. En hij werd een bekende Nederlander, veel bekender dan Anish Giri nu. Zo werd de afgebroken partij tussen Timman en Velimirovic in 1979 ook door vele niet-schakers gevolgd. En toen Timman vorig jaar in Utrecht weer eens meedeed aan het NK was de belangstelling van pers en publiek veel groter dan gebruikelijk op een NK. Hij blijkt nog steeds veel fans te hebben. Zij hoeven overigens niet te treuren: als auteur blijft hij actief. Zo komt er binnenkort een boek van hem uit over zijn eigen eindspelstudies.
Onderstaande partij werd 61 jaar geleden gespeeld op het NK jeugd. De zwartspeler zou later nog een keer gedeeld vierde worden op het gewone NK.
Jan Timman – John van Baarle
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.f3 0–0 6.Le3 c6 7.Dd2 e5?! \
Niet de beste opstelling in de Sämischvariant. Wit sluit nu het centrum en begint een standaardaanval op de koningsvleugel.
8.d5 cxd5 9.cxd5 a6 10.g4 b5 11.Pge2 Pbd7 12.Pg3 Tb8 13.h4 Da5 14.h5 Pc5 15.Lxc5?!
Heel sterk was 15.g5 Pe8 16.Dh2 met de dreiging 17.hxg6 fxg6 18.Dh7+ Kf7 19.Th6.
15…dxc5 16.hxg6?! fxg6 17.g5 Pe8 18.d6
De stelling is nu onduidelijk.
18…Txf3 19.d7 Lxd7 20.Dxd7 Txg3 21.De6+ Kh8 22.Dxg6 Pf6 23.Kf2?!
Eigenlijk fout maar achteraf de winnende zet. 23.0–0–0 Txc3+ is remise.
23…Tg4 24.Pd5? Txg5?
24…Tf8 wint maar dit lijkt ook heel sterk. Echter…
25.Pxf6! Dd2+ 26.Le2 Df4+ 27.Lf3 Dd2+ 28.Kf1
Zwart gaat mat op h7 en gaf daarom op.
Partij in viewer:
15 november: Bram ten Dam gedeeld eerste op EK Jeugd
In een tent in Budva (Montenegro) staat moeder Paula uit Ten Boer (Groningen) net als de dagen ervoor uren te wachten. Zitten lukt niet, want de weinige stoelen in de drukke tent zijn al door andere ouders bezet. In de zaal naast de tent zit haar zoon Bram te schaken. Hij heeft 6½ uit 8, een punt achter de koploper. Maar als alle uitslagen gunstig vallen, dan is hij gedeeld eerste en heel misschien zelfs kampioen. In de speelzaal zelf kijken kan niet, daar worden alleen spelers en arbiters toegelaten. Maar via haar telefoon kan ze de partijen met een kwartier vertraging volgen. De andere uitslagen zijn gunstig: de koploper verliest, remise op bord 3. Maar haar zoon is in tijdnood en staat slechter volgens de computer. De spanning loopt op, vooral bij haar, want na een paar fouten van de tegenstander geeft de computer een winstzet voor Bram aan! Maar hij ziet het niet. Even later opnieuw een kans en dan profiteert hij wel! Als Bram uit de speelzaal komt is het definitief: hij heeft gewonnen! Het levert hem een gedeeld eerste plaats op bij het EK t/m 10 jaar, tweede op weerstandspunten. Een mooie prestatie en moeder Paula is trots.
Tomas Andre – Bram ten Dam
1.e4 c6 2.Pc3 d5 3.Pf3 Lg4 4.h3 Lxf3 5.Dxf3 e6 6.Le2 Pd7 7.0–0 dxe4 8.Pxe4 Pgf6 9.d4 Pxe4 10.Dxe4 Pf6 11.Dd3 Le7 12.b3 0–0 13.Lb2 Dc7 14.c4 Tfd8
Wit heeft meer ruimte, zwart staat stevig. De komende twintig zetten wordt er vooral heen en weer geschoven.
15.Tfd1 a5 16.a3 Tac8 17.Lf3 h6 18.Tac1 Db6 19.Dc2 Td7 20.Td3 Dd8 21.Tcd1 Df8 22.a4 Dd8 23.Dd2 Dc7 24.Lc3 b6 25.g3 Tcd8 26.Dc2 Dc8 27.T1d2 Tc7 28.Dd1 Da6 29.Df1 Tdc8 30.Te3 Pd7 31.Lg2 Lf6 32.f4 Pf8 33.Le4 Da7 34.Df3 b5 35.c5 bxa4 36.bxa4
Wit staat nu beter door de druk op c6 en a5, maar hij had moeten voorkomen dat zwart een paard op d5 krijgt.
36…Da6 37.Ld3 Da7 38.De4 Td8 39.g4 Tcd7 40.Lc4 Dc7 41.Ted3 Pg6 42.Tf2 Lh4 43.Tf1 Pe7 Wit had nu beter niets gedaan.
44.f5? exf5 45.gxf5 Lf6 46.Tf4? Pd5 47.Lxd5 Txd5
Inmiddels heeft zwart duidelijk voordeel.
48.Tg4 Dd7 49.Lxa5 Te8 50.Dg2 Dxf5 51.Tf3 De6 52.Df2? Kh8?
Oeps! 52…Dxg4+ 53.hxg4 Lxd4 had meteen gewonnen.
53.Ld2 h5 54.Tgf4 Tg5+ 55.Kh2 Tg6 56.Tf5 h4 57.Te3 Dd7 58.Txe8+ Dxe8 59.Lf4?
Hier pakt Bram wel de kans.
59…Lxd4! 60.Dxh4+
60.Dxd4 De2+ en mat, maar ook in de partij is de zwarte aanval winnend.
60…Kg8 61.Lg3 De2+ 62.Lf2 Le5+ 63.Txe5 Dxe5+ 64.Lg3 Dxc5 65.Dd8+ Df8 66.Db6 c5 67.Db5 Dc8 68.Dc4 Dd7 69.Dc2 c4 70.a5 Dd3 71.Df2 c3 72.Lf4 c2 73.a6 Txa6 74.h4 Ta3 75.Dc5 De2+ Wit gaf op.
Partij in viewer:
7 november:
De derde tweezet uit het zomerpuzzelblad is een werkstukje van mij. Zie diagram 3.
Het is een klassiek werkstukje, verleidingen spelen dan ook geen rol. De sleutelzet is 1. Pa6! Wit dreigt met deze zet 2. Pxc5 mat. Zwart kan deze dreiging tegenhouden door de gepende pion d6 te ontpennen. Zwart moet dan een stuk plaatsen in de lijn d2-d5. Als zwart 1. … Td3 speelt, dan interfereert hij zijn zwarte loper op b1. Daar maakt wit gebruik van. De matzet is 2. Te3 mat. De witte diagonale batterij h3-d7 is een machtig wapen voor wit. De loper vormt het staartstuk van de batterij en de toren het afvuurstuk. Twee zwarte stukken, zwarte toren van a3 en zwarte loper van b1 vallen in de diagramstand de batterij aan. Zwart heeft met zijn torenzet de zwarte loper de toegang ontzegd naar de batterij. De zwarte toren staat nog wel gericht op de batterij, maar die sluit wit met zijn toren af (Te3). Zowel de zwarte loper als de loper kunnen na 2. Te3 beide niet meer tussenplaatsen in de diagonaal h3-d7. De zwarte loper van b1 kan ook naar de d-lijn om de dreiging 2. Pc5 tegen te houden. Op 1. … Ld3 staat deze loper zwarts toren in de weg. De zwarte toren kijkt niet meer naar de batterij van loper h3. De zwarte loper nog wel, maar die lijn sluit wit met zijn matzet: 2. Te4 mat. Ta3 en Lb1 vormen een wederzijdse interferentie op het snijpunt d3. Dit heet een Grimshaw. Zwart heeft nog meer tegen de dreiging, Ook 1. … Pd3 is een zet naar de d-lijn. De zet geeft ook nog eens schaak aan de witte koning. De matzet is hier 2. Te5. De zwarte loper en toren kijken al niet meer naar de diagonale batterij door de blokkade van het paard op d3. Wit moet bij de matzet veld e7 blijven dekken, dus daarom is 2. Lxf6 niet goed. Ook 1. … Ld4 pareert de dreiging. Wit geeft dan mat met 2. Te7. Mat door dubbelschaak. Tenslotte kan zwart de dreiging tegenhouden met 1. … Lxd8. Veld c6 komt dan vrij voor de zwarte koning. Wit vuurt voor de vijfde keer met zijn diagonale kanon en wel 2. Txd6, weer mat door dubbelschaak.
Tweezet 1054 kan opgelost worden. Het probleem is ook een klassiek werkstuk. Het voornemen is om een serie te starten over het klassieke probleem.
14 november:
Het is algemeen bekend dat driezetten oplossen moeilijker is dan tweezetten. Door het langere oplosverloop bij de driezetten (wit geeft mat in drie zetten) is het aantal combinaties van effecten groter dan bij de tweezetten. Daar staat tegenover , dat het voor de componist ook moeilijker is om alles correct te krijgen. Naarmate het aantal zetten waarin mat gegeven moet worden toeneemt, wordt de kans op nevenoplossingen groter. Maar ook de kans, dat zwart nog ergens een verdediging weet te vinden, en het probleem dus onoplosbaar is, wordt groter.
Bij de driezetten valt dit laatste in vergelijking met de vier- en meerzetten nog wel mee. Men kan dan wel stellen, dat juist bij de driezetten het aantal mogelijkheden voor het opstapelen van allerlei effecten in het reële spel het grootste is.
Door de veelheid van mogelijke combinaties is het echter ook moeilijker de driezetten in te delen naar thema. Bij de tweezetten komen we heel veel thema’s tegen, bij de driezetten is dat aanzienlijk minder. Dan hebben we het over specifieke combinaties die ideeën over drie zetten verspreid. Alle thema’s die in de tweezet mogelijk zijn, zijn ook mogelijk bij de driezet.
Laten we de eerste driezet van het zomerpuzzelblad onder de loep nemen. Zie diagram 4. De sleutelzet is 1.Kc2! Wit dreigt nu 2.Dh6 en 3.Df4 mat. Op de tweede zet zet raakt het zwarte paard ontpend, en zorgt voor de volgende varianten. Na 2. … Pf willekeurig komt er 3. Lb2 mat, speelt zwart beter 2. … Pd5, dan kan 3.Lb2 niet meer, maar wel 3. Pc4 mat. Het zwarte paard kan ook nog naar e4 om 3. Lb2 te pareren, maar dan is 3.d4 mat. De drie zojuist genoemde matzetten komen terug als tweede zet in de varianten. Het andere zwarte paard kan wat doen tegen de dreiging. Speelt het 1. … Pc7 dan volgt 2. Lb2 schaak, dit was de eerste matzet in de dreiging na een zet van het andere zwarte paard, Zwart kan na 2. Lb2 2. … Kxd6 spelen en dan is 3. Df8 mat. Als het paard naar g7 speelt, 1. … Pg7 dan speelt wit 2. Pc4+, de tweede matzet in de dreiging, zwart vervolgt 2. … Kd5 em wit et mat met 3. Da8 mat. De laatste thematische variant is 1. … Lg6, dan komt 2. d4+, de derde matzet uit de dreiging, zwart vervolgt met 2. … Kc4 en wit speelt 3. Dh1 mat. Twee mooie matzetten op de hoekvelden van het bord. Hier wordt een specifiek driezet thema vertoond. Matzetten die in dreiging voorkomen na variaties en correcties van het zwart paard van f6 komen terug als tweede zetten in de varianten.
De componist heeft ook de mooie verleiding 1. Kb3? ingebouwd, maar dan leidt 1. … Lg6! niet tot mat, na 2.d4+ Ke4 3. Dh1 vlucht de koning naar d3. Als sleutelzet 1. Dh6? direct kiezen lukt ook niet, zwart weerlegt dan met 1. … Pf willekeurig!
8 november: Déjà vu
Het schaaktoernooi dat jaarlijks plaatsvindt in het gemeentehuis in Hoogeveen blijft een van de meeste evenementen op de Noordelijke schaakkalender. Met een kroongroep, sterke open groep en diverse amateurtoernooien valt er voor iedereen wat te beleven. De Nederlandse grootmeester Erwin L’ami wist de kroongroep met overmacht te winnen. Met 5 uit 6 bleef hij de concurrentie 2,5 punt voor.
De Nederlandse schaakster Eline Roebers (19) is al een tijdlang de sterkste dame van ons land. Vorig jaar wist ze verrassend de kroongroep te winnen, waardoor ze dit jaar opnieuw werd uitgenodigd. Ditmaal mocht ze het tegen drie zeer ervaren grootmeesters opnemen. Dat ging bijzonder verdienstelijk. In de eerste vier ronden ging ze strijdend ten onder, nadat ze de nodige kansen gemist had. Maar in ronde 5 en 6 wist ze zomaar terug te komen met twee zeer overtuigende overwinningen.
Alexei Shirov – Eline Roebers
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pd2 c5 4.Pgf3 cxd4 5.Pxd4 Pc6 6.Lb5 Ld7 7.Pxc6 bxc6 8.Ld3 Ld6 9.De2 Pe7 10.Pf3 Pg6 11.e5 Lc7 12.0–0 f6 13.Lxg6+?! hxg6 14.Te1 g5 15.h3
Met een werkelijk geniale zettenreeks komt Roebers nu in het voordeel.
15…Kf7! 16.c4 Dg8! 17.Dc2 Dh7! 18.Dxh7 Txh7
Op zeer creatieve wijze heeft Roebers dameruilbewerkstelligd. Met haar loperpaar en centrale controle kan ze risicoloos op winst spelen. Shirov komt nu met een wanhoopsoffer.
19.Lxg5? fxg5 20.Pxg5+ Kg6 21.Pxh7 Kxh7 22.Tac1 Tb8 23.b3 d4 24.c5 La5 25.Ted1 Lc3
Met nauwkeurig spel heeft Roebers haar stelling weten te consolideren. Shirov geeft nu de kwaliteit terug, maar zwart behoud het extra stuk, waarna Roebers het simpel uittikt.
26.Txc3 dxc3 27.Tc1 Tb4 28.f3 Td4 29.Txc3 Le8 30.a3 Kg6 31.Kf2 Kf5 32.Te3 Td2+ 33.Kg3 Td5 34.b4 Txe5 35.Tc3 Td5 36.Tc4 Kf6 37.h4 e5 38.Tc3 Td4 39.Te3 Lg6 40.Tc3 a6 41.Tc1 Td3 42.a4 Td4 43.h5 Lf5 44.Th1 Kg5 45.Te1 e4 46.Kf2 Txb4 47.g4 Lh7 48.Td1 Kf4 49.Td7 Tb2+ 0–1
Partij in viewer:
Het open toernooi werd gewonnen door de Oezbeekse grootmeester Abdimalik Abdisalimov. Een bijzondere deelnemer was de kleurrijke schaker Manuel Bosboom. Eerder dit jaar had hij (buiten zijn schuld) een ernstig ongeluk gehad, waarbij gevreesd werd voor hersenschade. Gelukkig verliep zijn herstel voorspoedig en was hij nu alweer terug te vinden achter het bord. Vorig jaar liet hij in de analyseruimte nog een prachtig nieuwtje zien waarmee hij in 1993 van Fred Slingerland won. En warempel, hij kreeg het dit jaar weer op het bord!
Max Weidenhoefer – Manuel Bosboom
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 a6 5.Ld3 Pf6 6.Pc3 Dc7 7.0–0 b5 8.a3
In de voorgaande partij stond de witte pion op a4 en die van zwart op b6. Dat verschil blijkt nauwelijks relevant.
8…Lb7 9.De2 h5 10.h3 Lc5 11.Pb3 Pg4!
De introductie van een fascinerend aanvalsidee.
12.hxg4? hxg4 13.e5
Wit lijkt hiermee de belangrijkste aanvalslijn te sluiten. Hoe gaat zwart verder?
13…Lf3!!
Opvallend is dat zelfs de sterkste schaakcomputers op lage diepte moeite hebben om het concept van Bosboom te doorgronden.
14.gxf3 Dd8!
De pointe. De zwarte dame komt binnen via de achterdeur, terwijl de witte dame niet langer kan meeverdedigen.
15.Lh7 Dh4 16.De4 Dg3+ 17.Kh1 Dh3+ 18.Kg1 gxf3 0–1
Geschiedenis herhaalt zich nooit, maar rijmt altijd een keer.
Partij in viewer:
15 november: Ten Dam deelt EK winst
Met 7,5 uit 9 heeft Bram ten Dam een gedeelde eerste plaats behaald op het Europees kampioenschap in het Montenegrijnse Budva. De jeugdige schaker, afkomstig uit het Groningse dorp Ten Boer, geldt al een tijdje als het grootste talent van Noord Nederland. Op basis van een tiebreak ging de grootste beker uiteindelijk naar de Franse jongen Protopopescu.
Voor de kinderen is deelname aan een EK een fantastische belevenis. Met een hele delegatie wordt overnacht op een resort. Er wordt uitgebreid voorbereid en geanalyseerd, en tussendoor is er natuurlijk ook tijd voor een potje voetbal.
Inmiddels is ook de World Cup van start gegaan in het Indiase Goa. Dit evenement geldt als een van de meest prestigieuze evenementen van de kalender, waarbij gespeeld wordt in een knock-out format. Veel grote namen waren aanwezig, waarbij enkele prominente deelnemers al in de eerste paar ronden moesten afhaken.
De Indiër Pentala Harikrishna (39) is in vorm. Na Anand was hij een tijdje de lijstaanvoerder van het Indiase schaak. Inmiddels moet hij de nieuwe generatie voor zich dulden. Toch heeft hij het spel nog niet verleerd. In de tweede ronde scoorde hij een waanzinnige overwinning.
Pentala Harikrishna (2690) – Arseniy Nesterov (2595)
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.d4 Pxe4 4.dxe5 Lc5 5.Dd5!?
Bekender is 5.Lc4 Pxf2 6.Lxf7 Kxf7 7.Dd5+ Kg6 8.Dxc5 Pxh1, wat ook tot een zeer chaotische stelling leidt.
5…Lxf2+ 6.Ke2 f5 7.Pc3 c6 8.Pxe4!!?
Een weergaloos concept. Hoevaak zie je een vrijwillig dame-offer voor lange-termijn compensatie, waarbij de materiële vergoeding slechts twee stukken is? Harikrishna moest naar eigen zeggen liefst negen jaar wachten voordat hij dit idee kon spelen.
9…cxd5 9.Pd6+ Kf8 10.Kxf2 Pc6 11.Le3!
Tijd om de balans op te maken. Wat is de compensatie? In het oog springt natuurlijk het fantastische paard op d6, dat vrijwel onaantastbaar is. Daarnaast krijgt wit een zeer harmonieuze ontwikkeling, terwijl de zwarte stukken moeizaam in het spel komen. De constructie doet denken aan The Immortal Game tussen Andersson en Kieseritzky, waarbij de witte lichte stukken ook de dienst uitmaakten, ondersteund door een pion op e5.
11…d4
De meest accurate voortzetting is 11…Dc7! Dit dreigt …Pxe5 dus een logisch vervolg is 12.Pb5 Da5 13.Ld3 d6! waarna zwart voor de prijs van een pion in ieder geval de problemen van de loper oplost.
12.Lf4 Db6?
Eén fout en het is gelijk mis. De zwarte damevleugel komt nu helemaal niet meer tot ontplooiing. 12…b5! was aangewezen.
13.Ld3 Pe7 14.Ld2! Pd5 15.Lxf5 Pe3 16.Ld3 Ke7 17.The1! Tf8
18.Txe3!
Harikrishna offert opnieuw materiaal om de lichte witte stukken nog verder te laten domineren.
18…dxe3+ 19.Lxe3 Txf3+
Wanhoop.
20.Kxf3 Dxb2 21.Lg5+! Ke6 22.Te1 b5 23.Lf5+ Kd5 24.Le4+ Ke6 25.Lxa8
In zijn commentaar voor de C-Squared podcast merkte grootmeester Caruana gevat op: “Zwart heeft zijn problemen met zijn stukken op de damevleugel opgelost door ze te verliezen … maar dat was niet de manier waarop hij wilde!” Nu wit het geïnvesteerde materiaal heeft teruggewonnen met rente is de rest natuurlijk simpel.
25…Dc3+ 26.Te3 Dxc2 27.Le4 Dd1+ 28.Kg3 Dh5 29.h4 1–0
Partij in viewer:
Lees de laatste rubriek van Hans Ree in De Groene Amsterdammer op: https://www.groene.nl/auteur/hans-ree (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis)
Hans Böhm plaatst zijn rubriek voor de Telegraaf op zijn eigen website: https://www.hansbohm.com/2013/?cat=13
