Krantenrubrieken weekenden 22 en 29 november 2025
Wekelijks publiceren we de schaakrubrieken van Dimitri Reinderman voor HDC Media, Henk Prins voor het Reformatorisch Dagblad, Nick Maatman voor Dagblad van het Noorden / Leeuwarder Courant en Hans Ree in de Groene Amsterdammer.
Dimitri Reinderman | Henk Prins | Nick Maatman | Hans Ree & Hans Böhm
22 november: Dame tegen twee stukken
De dame is het sterkste stuk, 9 punten volgens de Schaal van Euwe. Daarom spreekt een dameoffer veel mensen aan. Winnen zonder dame is veel lastiger dan bij een offer van pion of paard. Het mooist naar mijn mening is als de dame niet geofferd wordt voor een geforceerd mat, maar voor langdurige compensatie. Zo liet lang geleden de toenmalige bondscoach Cor van Wijgerden mij en andere jeugdtalenten tijdens een trainingskamp de stelling na de volgende zetten tegen elkaar uitspelen: 1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.f3 0-0 6.Le3 e5 7.d5 Ph5 8.Dd2 Dh4+ 9.g3 Pxg3 10.Df2 Pxf1 11.Dxh4 Pxe3. Zwart heeft met 7 punten (twee stukken en een pion) niet genoeg voor de dame en staat slecht volgens de computer. Maar het bleek dat zwart toch goede praktische kansen had, mede omdat de stelling vrij gesloten is en de dame daarin minder goed tot haar recht komt. Ik vind het sindsdien een fascinerende materiaalverhouding. Ook Manuel Bosboom blijkt een liefhebber: hij heeft maar liefst drie keer 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6 4.a3 La6 5.Dc2 Le7 6.Pc3 c5 7.d5 exd5 8.cxd5 Pxd5 9.De4+ De7 10.Dxd5 met wit gespeeld. Hij verloor wel alle drie de keren. De twee stukken bleken niet op te wegen tegen dame en pion, hoe mooi het paard ook staat op d5.
Maar als er een paard op d6 staat… De Indiër Harikrishna blijkt in de World Cup, die momenteel in Goa (India) gehouden wordt, de Bosboom onder de deelnemende grootmeesters te zijn. Hij kende een gewaagde variant in het Russisch waarin wit de dame offert tegen twee stukken en had de moed om dat te spelen. De computer heeft een lichte voorkeur voor zwart, in de praktijk wint wit echter vaker. Ook voor zijn Russische tegenstander bleek de zwarte stelling moeilijk te spelen.
Pentala Harikrishna – Arseniy Nesterov
1.e4 e5 2.Pf3 Pf6 3.d4 Pxe4 4.dxe5 Lc5 5.Dd5 Lxf2+ 6.Ke2 f5 7.Pc3 c6 8.Pxe4 cxd5 9.Pd6+ Kf8 10.Kxf2
Voor dame en pion heeft wit twee stukken maar de compensatie bestaat vooral uit het paard op d6, dat voorkomt dat Lc8 en Ta8 makkelijk kunnen ontwikkelen. In de partij zal dat zelfs helemaal niet lukken.
10…Pc6 11.Le3 d4 12.Lf4 Db6?
12…h6 13.h4 b5! om de loper te kunnen bewegen was correct.
13.Ld3 Pe7 14.Ld2 Pd5 15.Lxf5 Pe3 16.Ld3 Ke7
Zwart had inmiddels vijf kwartier nagedacht.
17.The1 Tf8 18.Txe3!
Ook nog een kwaliteitsoffer!
18…dxe3+ 19.Lxe3 Txf3+
19…Dxb2 20.Lg5+ Tf6 21.Te1 is ook hopeloos.
20.Kxf3 Dxb2 21.Lg5+ Ke6 22.Te1
Zwart speelt in feite met dame tegen toren en drie stukken en is daarom kansloos tegen dreigingen als 23.Lc4+.
22…b5 23.Lf5+ Kd5 24.Le4+ Ke6 25.Lxa8 Dc3+ 26.Te3 Dxc2 27.Le4 Dd1+ 28.Kg3 Dh5 29.h4 Zwart gaf op.
Partij in viewer:
29 november: Het drama van Esipenko
Behoudens hartaanvallen achter het bord en dergelijke, is er dit jaar waarschijnlijk geen dramatischer einde van een partij geweest dan dat tussen Andrey Esipenko en Wei Yi. Natuurlijk zijn er wel meer blunders gemaakt dit jaar, maar met zulke grote belangen? Het speelde zich namelijk af in de halve finale van de World Cup, misschien wel het belangrijkste toernooi van dit jaar. Vooral belangrijk omdat er om drie plaatsen in het kandidatentoernooi gespeeld wordt, twee stappen van de wereldtitel verwijderd. Esipenko stond op het punt om een van die plekken op te eisen. Na drie remises leek hij de beslissende rapidpartij te gaan winnen. Twee pionnen meer in het eindspel, ook nog meer tijd op de klok, 34 tegen 11 seconden. Winst was een kwestie van techniek en dan zou het grote doel behaald zijn. Toen viel opeens een paard zijn toren aan. Elke huisschaker zou de toren weggespeeld hebben, maar Esipenko keek alleen naar een minder belangrijke dreiging. En dus: weg toren. Weg partij. Weg finaleplaats.
Oké, er was nog een troost: als hij de match om de derde plek zou winnen zou hij nog steeds geplaatst zijn. En op het moment van schrijven staat hij 1-0 voor. Wat het ook geworden is: heel veerkrachtig van hem!
Wei Yi – Andrey Esipenko
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.c3 Pf6 5.d3 h6 6.b4 Lb6 7.a4 a6 8.0–0 d6 9.Pbd2 0–0 10.Lb3 Te8 11.Pc4 La7 12.Le3 Le6 13.Lxa7 Txa7 14.Te1 Ta8 15.Pe3
Allemaal eerder gespeeld. Wit heeft iets meer ruimte op de damevleugel, zwart wil een keer d5 spelen om dat te compenseren.
15…Dd7 16.a5 Lxb3 17.Dxb3 Pe7 18.Tad1 Pg6 19.Pf5 d5
Daar is hij dan. Het paard op f5 staat nog wel een beetje vervelend voor zwart. Hij probeert dat op te lossen door verschillende stukken te ruilen.
20.c4 dxe4 21.dxe4 Dc6 22.Dc2 Kf8 23.g3 Tad8 24.Td3 Txd3 25.Dxd3 Kg8 26.Pd2 Dd7 27.Dxd7 Pxd7 28.Pb3 Pgf8 29.Td1 f6
Wit staat iets beter in het eindspel, maar op winst spelen blijkt niet helemaal risicoloos te zijn.
30.b5 Kf7 31.Pe3 Tc8 32.Pd5 Ke8 33.Pb4 Pe6 34.f3 Ta8 35.Kf2 Pdc5 36.Pxc5 Pxc5 37.Td5 Pe6 38.bxa6 bxa6 39.Ke3 g5 40.c5?! Tb8! 41.Pxa6 Ta8 42.Pb4 Txa5 43.c6 Ta4 44.Tb5 Pd4 45.Tb8+ Ke7 46.Pd5+ Kd6 47.Pxf6?
En nu neemt zwart over.
47…Ta3+ 48.Kd2 Pxf3+ 49.Kc2 Kxc6 50.Th8 Ta2+ 51.Kd3 Txh2 52.Pg4 Tg2 53.Pxh6 Txg3 54.Pf5 Tg2 55.Th7
Met twee pionnen meer staat zwart gewonnen na b.v. 55…Ta2. Maar het gaat helemaal mis.
55…Kb6? 56.Pe3! c6??
Voorkomt de minst belangrijke dreiging.
57.Pxg2 en zwart gaf totaal verbrijzeld op. Iets anders: vanaf deze week een kleine wijziging in de opmaak. Op verzoek van een lezer staan er coördinaten bij de diagrammen.
Partij in viewer:
21 november:
De tweede driezet, probleem 5 van de schaakpuzzel uit het zomerpuzzelblad, is een schemaprobleem. De sleutelzet is 1.Pd8! Er dreigt 2.gxf4, deze zet noemen we zet A, en daarna dreigt er 3. Pe6 mat, deze zet noemen we D, en na 2. … d5 komt er 3. Pc6 mat, deze zet noemen we B. De zet 1. … cxb3 pareert deze dreiging, maar dan gaat 2. Pc6 schaak, zet B, en na 2. … Ke5 komt er 3. Pc7 mat, zet C. Op 1. … dxc5 komt 2. Pc7, zet C, waarna er 3. Pc6 (zet B) mat dreigt. Als zwart op zijn tweede zet 2. … Le5 speelt, om 3. Pc6 mat te verhinderen. omdat de koning dan naar e4 kan, volgt er 3. Ped6 mat, zet D. Ook 1. … Lf6 houdt de dreiging tegen, dan speelt wit 2. Pe6 schaak, zet D, zwart speelt 2. … Ke5 en 3.gxf4 is wits matzet, en dat is zet A. We zien een cyclisch patroon ontstaan in wits tweede en derde zetten in de dreiging na 3. … d5 en de drie varianten : AB- BC-CD-DA, verder zien we dat de dreigingen van de derde zetten in de hoofddreiging en in de tweede variant respectievelijk D en B zijn. Het volledige cyclische schema is daarom: A(D)B-BC-C(B)D-DA.
Een bijvariant is nog 1. … fxg3 waarop 2. Tee3 waarna 3. Pd6 tot mat leidt.
Klassieke tweezet 1054 kon opgelost worden. De tweezet van de bekende Engelse grootmeester in schaakcompositie Comins Mansfield (1896-1984) spreekt oplossers aan. De sleutelzet is heel fraai, wie denkt er in zo’n stelling aan 1. Df2! Wit geeft zijn dame en ook een vluchtveld aan de zwarte koning, namelijk b4. Wit dreigt na de sleutelzet 2, Pb6 en 2. Pb2 mat. Slaat de zwarte toren de dame dan staat de zwarte toren in de lijn van loper g1 en zet wit mat met 2. Pb6 en slaat de zwarte loper de dame 1. … Lxf2 dan wordt de toren van h2 geïnterfereerd en is 2. Pb2 mat. Dit heet het Grimshaw thema of wel een wederzijdse interferentie van loper en toren. Doordat een stuk op het kruispunt van loper en toren, veld f2, heeft geplaatst, heet dit een Novotny. Ook de zwarte dame kan de witte dame nemen en kunnen de dreigingen niet doorgaan, maar dan is 2. Pc3 mat. Als zwart het vluchtveld betreedt, 1. … Kxb4 is er een mooi batterijmat 2. Pe3. Tot slot komt er op 1. … axb4 2. Ta8 mat. Een prachtig verhaal, een probleem zonder verleidingen maar met een mooie klassieke inhoud.
28 november:
De laatste driezet, probleem 6 van de schaakpuzzel uit het zomerpuzzelblad, is evenals probleem 5 een schemaprobleem. Schemaproblemen zijn de moderne trend van de problematiek en vooral bij de driezet schaakproblemen de laatste jaren heel actueel. Probleem 6 is gecomponeerd door de Russische grootmeester in schaakcompositie Alexander Feoktistiov.
Feoktistv bouwde in zijn werkstuk vier verleidingen. Probeert wit 1. Lxf4?, dan driegt hij 2. Le3 schaak en 2. Ke2 en mat op de volgende zet. Op 1. … Dxd6 volgt 2. Le3 schaak, Kxd3 en 3. Pf2 mat. Na 1. … Kxd3 komt 2. Pf2 schaak, Kd4 3. Td1 mat. Zwart weerlegt deze verleiding met 1. … Txf7! De tweede verleiding is 1. Lb4? Nu dreigt er 2. Lc5 schaak, Kxd3 3. Pf2 mat. Als zwart nu 1. … Kxd3 speelt dan draaien de tweede zet en matzet om, dus 2. Pf2 schaak, Kd4 3. Lc5 mat. Deze verleiding wordt weerlegd met 1. … Kxd6! De derde verleiding is 1. Pf2? Wit dreigt 2. b4 en 3. Lc3 mat. Na 1. … Kxd6 draaien weer de tweede zet en de matzet om, dus 2. Lc3 schaak, Kc5 en 3. b4 mat. De vierde verleiding, die niet zo serieus is , omdat die zet schaak geeft, is 1. Lc3? schaak. Zwart speelt dan 1. … Kxd3 waarop wit 2. Lxh8 speelt en daarna met 3. Pf2 mat geeft. Zwart weerlegt deze laatste verleiding met 1. … Kc5! De sleutelzet is 1. Td1! De dreiging die wit gemaakt heeft is, is 2. Le1 en 3. Lf2 mat. Er zijn maar liefst vier thematische varianten na deze sleutelzet. Op 1. … Lf6 komt 2. Lxf4, de eerste verleidingssleutel, er dreigt 3. Le3 en na 2. … Lg5 komt 3. Le5 mat. Op 1. … Dc8 speelt wit 2. Lb4, de tweede verleidingssleutel, er dreigt nu 3. Lc5 mat en na 2. … c5 komt 3. Lc3 mat. De derde variant is 1. … Kxd3, wit vervolgt dan met 2. Pf2 schaak, de derde verleidingssleutel, zwart speelt 2. … Kd4 en wit zet mat met 3. Lxf4. Deze laatste zet is de eerste verleidingssleutel. Tenslotte komt er op 1. … Kxd6 2. Lxc3 schaak, u raadt het al de vierde verleidingssleutel, zwart speelt 2. … Kc5 en wit geeft mat met 3. b4, een zet die ook te zien was in de derde en vierde verleiding. Een zeer complex geval van repeterende witte zetten, die als (verleidings-)sleutel, tweede zet, dreiging en matzet in het probleem naar voren komen. Ik spaar de moeite om alle thema’s te noemen, die zijn legio. Al met al een grootmeesterlijk spektakelstuk.
Van Feoktistov een driezet om op te lossen, zie 1055 Uitleg van dit probleem volgt over enkele weken.
22 november: Strijd in Leeuwarden
Het Waling Dijkstra toernooi in Leeuwarden kende dit jaar opnieuw een spannende editie. Het toernooi, dat vernoemd is naar de invloedrijke schaakmecenas, vond voor de 41e keer plaats. Voor de zevende keer was het een weekendeditie. De organisatie was weer uitstekend voor elkaar. Zo werd op de zaterdag gezellig met alle deelnemers gezamenlijk gedineerd. Daarnaast slaagden organisatoren Rein de Boer en Eelke Heidinga erin om een aantrekkelijk prijzenfonds te realiseren. Dit zorgde echter nog niet voor een massale opkomst van goudhaantjes uit het zuiden die een graantje mee zouden willen pikken. Wellicht is de reis naar Leeuwarden voor velen toch te ver. De deelnemers waren dan ook voornamelijk Noorderlingen.
Toch ging de beker uiteindelijk naar een Amsterdammer. Rafaël Goudriaan mocht deze na zes ronden in ontvangst nemen. Zijn toernooizege was verdiend. Hij speelde zeer gedecideerd, scoorde vijf punten, en maakte in al zijn partijen aanspraak op de winst. De koppositie moest hij alleen delen met mijzelf. Zelf behaalde ik vooral moeizame overwinningen in eindspelen en mocht ik bovendien van geluk spreken dat Amir Nicolai in riante stelling een remiseaanbod aannam. Een gevalletje ‘Elo-intimidatie’? Uiteidelijk leverde het één weerstandspunt te weinig op. Door de steeds veranderende tiebreak regels is het nu al de derde keer dat ik de trofee misloop. Is het bedoeld als extra motivatie om ook volgend jaar weer deel te nemen?
Ook Migchiel de Jong en Milan Mostertman maakten aanspraak op de gedeelde toernooizege. Een waanzinnig schaakgevecht bracht uiteindelijk geen winnaar.
Milan Mostertman – Migchiel de Jong
1.e4 e6 2.d4 d5 3.Ld3 c5 4.c3?! dxe4 5.Lxe4 Pf6 6.Lf3 Pc6 7.Pe2 cxd4 8.cxd4 Le7 9.0–0 0–0 10.Pbc3 Db6 11.Le3 Td8 12.Tb1?! Da6 13.a3 Pe5!
De openingsfase was niet bepaald een succes voor de witspeler. Zo’n loper lever je natuurlijk liever niet zomaar in. Dus besluit Mostertman er een dame-offer van te maken om het karakter van de stelling te veranderen. Was hij geïnspireerd door Harikrishna?
14.dxe5!? Txd1 15.Tfxd1 Pd7 16.Lf4 Pf8 17.b4 Ld7 18.a4 Td8 19.b5 Db6?! 20.Tdc1 Pg6 21.Le3 Da5 22.Ld4?
Met 22.b6! kon wit de stelling in balans houden. De Jong volgt nu met een sterke zettenreeks.
22…Le8! 23.Lxb7 Txd4! 24.Pxd4 Db6 25.Lc6 Dxd4 26.Lxe8 La3?! 27.b6?! Lxc1 28.b7 Dxc3 29.Lb5 Dc7
30.Lc6!
Van de zijkant lijkt het altijd makkelijker. Ik dacht dat wit kon winnen met 30.La6, maar dan volgt heel sterk 30…Lb2! Door de vindingrijkheid van de witspeler blijft het spannend.
30…Dxc6! 31.b8D+
Halverwege de partij krijgt Mostertman opeens zijn dame terug. Toch staat zwart hier technisch op winst, maar in het vervolg is De Jong niet helemaal doortastend.
31…Pf8 32.g3 a5? 33.Db5? Dc3 34.Tb3 Dc2 35.Db7 La3? 36.Tf3! f5
Paniek!
37.exf6 gxf6 38.Txf6 Dd1+ 39.Kg2 Dd5+ 40.Dxd5 exd5 41.Tf5 Lb4 42.Txd5 Pe6 43.Td1 Pc5 44.Ta1 Kf7 45.f4 Ke6 46.Kf3 Kd5 47.g4 Lc3 48.Tc1 Pxa4 49.g5 Ld4? 50.f5?
Ook de witspeler kreeg hier nog een winstkans in dit zeer tweesnijdende eindspel met het riskant ogende 50.Tc7!
50…Pc5 51.f6 a4 52.f7 Pe6 53.Kg4 a3 54.Tc2 Lb2 55.Td2+ Kc4 56.Td6 Pf8 57.Td8 Lg7 58.Ta8 Kb3 59.Tb8+ Kc2 60.Ta8 Kb2 61.Tb8+ Kc2 ½–½
Dus moesten beide kemphanen genoegen nemen met een derde plek.
Partij in viewer:
29 november: Sindarov wint World Cup
De jonge Oezbeekse schaker Javokhir Sindarov (19) heeft de World Cup gewonnen in het Indiase Goa. In de finale was hij in een tiebreak te sterk voor de Chinese grootmeester Wei Yi. Van alle 208 deelnemers bleef hij dus als enige ongeslagen.
Op zichzelf is de World Cup al een van de meest prestigieuze evenementen van de schaakkalender. Het is een van de weinige evenementen met een Knock-out format, waardoor het veel weg heeft van de Grand Slams uit het tennis. Toch krijgt het toernooi nog wat extra gewicht omdat er ook drie plaatsen voor het kandidatentoernooi te verdienen zijn. Wedstrijden voor de derde/vierde plaats zijn veelal een formaliteit, maar bij de World Cup wellicht nog belangrijker dan de finale.
Dit derde ticket ging uiteindelijk naar de Russische schaker Andrey Esipenko. Aanvankelijk was hij nog heel dicht bij een finaleplaats. In een eindspel stond hij met een gezonde pluspion op winst tegen Wei Yi. De Chinese schaker kreeg echter tegenspel met een handige paardzet. Esipenko raakte in paniek, gaf pardoes zijn toren weg, en kon direct opgeven. Toch bleek Esipenko hierdoor nog niet uit het veld geslagen. In de strijd om de derde plaats was hij oppermachtig.
Nodirbek Yakubboev – Andrey Esipenko
1.Pf3 d5 2.g3 Pf6 3.Lg2 e6 4.0–0 Le7 5.c4 0–0 6.d3
Omdat wit in het Catalaans tegenwoordig eigenlijk ook nergens meer komt, wordt van alles geprobeerd om zwart te ontwrichten met creatieve zetvolgordes. Esipenko reageert echter zeer gedecideerd.
6…c5! 7.Pe5 a6!
Een nuttige wachtzet, die alvast een latere expansie op de damevleugel voorbereidt.
8.Db3?! Ld6 9.f4 Dc7 10.cxd5 exd5 11.Lxd5?
Yakubboev moest winnen om een achterstand goed te maken, wat mogelijk zijn besluit om deze pion te pakken beïnvloedde. Het blijkt echter veel te gulzig.
11…Pxd5 12.Dxd5
Wat is de meest energieke voortzetting? Esipenko speelt hier heel sterk
12…b5!!
Geeft de zwartspeler nou opnieuw een toren weg? Ditmaal is het allemaal haarfijn doorberekend. De pion controleert veld c4, terwijl de loper naar de lange diagonaal komt. De toren blijkt taboe: 13.Dxa8 Lb7 14.Da7 Pc6 15.Pxc6 Dxc6 16.e4 Lb8!. De dame is gevangen, terwijl zwart niet eens beide torens hoeft op te geven.
13.Pf3 Lb7 14.Df5 Pd7 15.e4 c4!
De zwarte stelling speelt vanzelf. Nu zwart beter ontwikkeld staat wil hij de stelling graag verder openen.
16.Le3 Pc5! 17.e5 Le7 18.dxc4 bxc4 19.Pbd2 Pd3 20.h4
Aanvallende zetten met de h-pion zijn steeds prominenter geworden, maar hier komt deze keuze voort uit arren moede. Zwart staat zo dominant dat wit eigenlijk niets beters te doen heeft omdat zijn stukken nauwelijks kunnen bewegen.
20…Tad8 21.Tab1 Lc5 22.Lxc5 Dxc5+ 23.Kh2 De3!
Geleidelijk dringen de zwarte krachten binnen. De witte troepen zijn hulpeloos.
24.g4
Zwart heeft een heleboel winnende voortzettingen, maar Esipenko vindt de beste en meest esthetische.
25…Pc1!
De octopus wordt opgegeven om een beslissend kwaliteitsoffer mogelijk te maken.
25.Tbxc1 Txd2+ 26.Kg3 De2
Mat is onafwendbaar. Een schoolvoorbeeld van de kracht van het loperpaar. 0–1Alle kandidaten zijn dus bekend. In het voorjaar zal bepaald worden wie de zittende wereldkampioen Dommaraju Gukesh mag uitdagen.
Partij in viewer:
Lees de rubriek van Hans Ree in De Groene Amsterdammer op: https://www.groene.nl/auteur/hans-ree (voor niet-abonnees alleen op vrijdag van verschijning gratis)
Hans Böhm plaatst zijn rubriek voor de Telegraaf op zijn eigen website: https://www.hansbohm.com/2013/?cat=13
