Ofwel, er zijn weer de nodige boeken uitgebracht en dat heeft aanzienlijk veel papier gekost, terwijl we weten dat er wereldwijd een papierschaarste is. Alle gekheid op een stokje: ik ben blij dat New in Chess in Alkmaar wederom vier boeken het daglicht laat zien, die ik hieronder nauwgezet onder de loep neem. Het gaat om de volgende boeken die onlangs zijn uitgekomen:
Op de voorgrond Henk van de Poel, achter een “kuchscherm”.
Voor velen is 7 maart 2020, alweer anderhalf jaar geleden, de laatste KNSB wedstrijd geweest sinds het coronatijdperk. Schaken heeft op locatie voor velen stilgelegen, en online spelen gaf toch niet dezelfde energie. Des te leuker om weer aan een nieuw seizoen te beginnen. Weer eens op reis gaan met het team. Voor de Stukkenjagers nog altijd in de zuidelijke regionen van het land. Ditmaal mochten we de 1e ronde uit naar Bussum, waar we speelden met bijzondere ‘kuch’schermen. Dat werkte best goed moet ik zeggen.
Een wedstrijdverslag, op volgorde een rondje langs de borden:
Luuk Baselmans kreeg het Scandinavisch voorgeschoteld door Iskander Schrijvers. Lange tijd blijven de stukken op het bord zonder centrumpionnen en leek de stelling in evenwicht te zijn. Wit zette zijn stukken net wat beter neer en uiteindelijk vond Luuk een gaatje in de zwarte verdediging. Zo begon hij met een invasie op de 8e rij in combinatie met het uitschakelen van de sterke zwartveldige loper. Dit resulteerde in een pionwinst, wat Luuk stevig wist uit te spelen naar winst.
Zo’n 200 kilometer ten zuiden van Moskou werd de afgelopen dagen in het beroemde Leo Tolstoy’s Staatsmuseum het eerste (rapid) schaaktoernooi ter ere van Tolstoy gehouden. Het evenement begon op 9 september, de geboortedag van de grote Russische schrijver. Het evenement duurde vier dagen en eindigde vandaag in een klinkende overwinning van onze landgenoot Anish Giri.
Aan het rapidtoernooi namen diverse gevestigde namen deel: Naast Anish Giri (Nederland) zagen we op de deelnemerslijst Dmitry Andreikin, Nikita Vitiugov, Evgeny Tomashevsky, Kirill Alekseenko, Maxim Matlakov, David Paravyan (allen uit Rusland), Anton Korobov (Oekraïne), Boris Gelfand (Israël) en de talentvolle jongeling Nodirbek Abdusattorov (Oezbekistan).
Giri met zijn slotwoordje bij de prijsuitreiking (Foto Eteri Kublashvili op de toernooisite)
Het evenement werd behalve door het Staatsmuseum Leo Tolstoy “Yasnaya Polyana” en de Russische Schaakbond ook nog gesteund door de Elena en Gennady Timchenko Stichting. Leo Tolstoy stond bekend als een briljant en tijdloos schrijver wiens boeken worden gelezen, bestudeerd, verfilmd en opgevoerd. En hetv was ook geen toeval dat Tolstoy ook van schaken hield.
Nadat Giri de eerste dag met 5 uit 5 was begonnen, scoorde hij ook goed op de tweede speeldag. Maar naar eigen zeggen had hij over geluk niet te klagen. In zijn eigen woorden nadat hij het toernooi op zijn naam had geschreven: “Ik heb genoten van mijn optreden in Yasnaya Polyana. Het resultaat bleek iets te hoog, want op de tweede dag speelde ik zeker niet op het overeenkomstige niveau. Het geluk was echter zo aan mijn kant dat niets me meer kon stoppen. Het spreekt vanzelf dat ik een groot liefhebber ben van het creatieve werk van Leo Tolstoj en ik ben dan ook erg blij dat dit toernooi is georganiseerd. Ik was mij er niet van bewust dat Tolstoy een schaakliefhebber was, maar mijn deelname aan de sightseeing tour vulde deze leemte op. Ik hoop dat dit evenement een traditie zal worden”.
Een aardige tactische pointe schudde Giri uit zijn mouw vanuit de volgende stelling:
Giri – Paravyan
Vanuit deze stelling volgde: 41.Tf8+ Kg7 (41… Kxe7? 42.Dxh7+ met damewinst) 42.Tg8+! Kf6 en nu de apotheose van de aanval: 43.e8P+! en opgegeven.
Onder het pseudoniem “Spektrowski” houdt Alexei Zakharov uit Moskou op chess.com een blog bij. Onlangs publiceerde hij een artikel waarin hij een video presenteert die de aantallen grootmeesters van de toplanden in de loop van de tijd laat zien. Het is duidelijk dat de Sovjet-Unie jarenlang met grote overmacht aan kop ging, maar toen de Sovjet-Unie uiteenviel in alle landen zoals we die nu kennen, zien we dat het interessant wordt. Want grote schaaklanden als Oekraïne, Armenië en Georgië bijvoorbeeld, hebben ook heel wat grootmeesters voortgebracht.
Uiteraard zien we de opkomst van de Verenigde Staten met veel voormalige Sovjet-burgers en tegenwoordig ook een absolute grootmacht. De rol van Nederland is bescheiden, maar we zijn op de video toch goed te zien en dankzij de aanvoer van nieuwe grootmeesters spelen we toch een rol in deze animatie.
Omdat ik in de week van 23-27 augustus vijf dagen in Hamburg verbleef, om bij Chessbase filmpjes op te nemen voor een paar dvd’s die ik aan het samenstellen ben, kon ik kennismaken met de man die bekend staat als één van de grootste eindspelexperts ter wereld: grootmeester Karsten Müller.
En niet zomaar, want de Chessbase medewerker die mij begeleidde bij mijn filmpjes, Pascal Simon, nodigde mij uit om samen met Müller één van zijn Endgame Magic shows op te nemen. Ik had eerlijk gezegd niet helemaal door wat mij te wachten stond, maar het overtrof mijn stoutste verwachtingen. Karsten had zich minutieus voorbereid door in de database op zoek te gaan naar eindspelen die ik ooit op het bord heb gehad.
Daar had hij soms voorbeelden bij gezocht uit zijn eigen praktijk, soms ook gecontroleerd met de “7-men-tablebases” en dat leverde een geanimeerde samenspraak op. De bezoekers van schaaksite.nl zullen zich wellicht mijn column “Van Wely en de bushalte” kunnen herinneren en deze anekdote kwam hier ook ter sprake. Als een echte heer gaf Muller mij voorafgaand aan dit hele gebeuren zijn meest recente boek The Human Factor in Chess dat ik diezelfde avond direct ben gaan lezen. En ook dat overtrof de eventuele verwachtingen die ik mogelijk zou kunnen hebben, aangezien ik me al een meesterwerk van hem kon herinneren dat ik in mijn boekenkast heb staan: Fundamental Chess Endings dat hij samen met Frank Lampert schreef.
Klik op de afbeelding voor een link naar de uitzending.
De hoogste tijd om het hierboven genoemde boek te bespreken. Hoewel de titel nog niet helemaal prijsgeeft wat de insteek van dit boek is, laat de cover aan duidelijkheid niets te wensen over. De twee auteurs zetten in op het bespreken van vier verschillende archetypen die zij binnen het schaken denken te kunnen aanwijzen. Voordat ik inhoudelijk inga op dit hoogst originele boek een kleine beschrijving van de twee auteurs:
GM Karsten Müller (geboren in 1970) behoeft nauwelijks introductie. Hij studeerde wiskunde en behaalde een doctorale graad in dit vak in 2002. Hij heeft zich ontpopt tot een grote eindspelspecialist en in de loop van de tijd heeft hij, naast de vele schaakvideo’s die hij voor Chessbase heeft geproduceerd, ook een enorme reeks boeken geschreven, vaak in coproductie
met iemand anders.
GM Louis Engel (geboren in 2002) werd in oktober 2019 grootmeester en hij is daarmee – op Vincent Keymer (die het voorwoord in dit boek schreef) na – de jongste speler met deze titel in Duitsland. In eigen land is hij momenteel de jeugdkampioen t/m 18 jaar.
De jeugdwereldkampioenschappen worden dit jaar niet gehouden, maar in plaats daarvan zijn er wel online toernooien zoals de World Youth Cup. De KNSB heeft een aantal talenten geselecteerd voor dit toernooi en die moesten zich na een aantal voorronden zien te kwalificeren voor het slotstuk. De KNSB maakt op haar website melding van dit toernooi. Zo valt er te lezen:
“In totaal nemen hier 14 Nederlandse jeugdspelers aan deel: Chenwu Zhu, Yichen Han, Arthur de Winter, Roger Labruyere, Wendy Huang, Manasvita Basa, Elysia Feng, Lauri Maris, Jonas Hilwerda, Tim Grutter, Rolinde den Heijer, Luna Huang en Janice Fu.
Inmiddels is het kwalificatietoernooi achter de rug en hebben 3 Nederlandse talenten zich geplaatst voor de laatste 16 spelers in de knock-out fase. Dat zijn Arthur de Winter (Open t/m 14 jaar), Luna Huang (Meisjes t/m 10 jaar) en Machteld van Foreest (Meisjes t/m 14 jaar). De Nederlandse spelers worden begeleid door Merijn van Delft”.
Het bericht en het toernooi kunt u verder volgen via deze link.
In het Belgische Geraardsbergen werd van zondag 8 t/m donderdag 12 augustus een Open toernooi gehouden. Het was al weer de 36ste keer dat het toernooi gehouden werd; vanwege corona kon het evenement vorig jaar niet plaatsvinden maar voor deze zomer was de organisatie er alles aan gelegen om toch een modus te vinden zodat het veilig (coronaproof!) georganiseerd kon worden. En ik moet zeggen dat zij met vlag en wimpel zijn geslaagd door dit evenement op een goede en veilige manier te laten doorgaan waardoor veel mensen weer het nodige schaakplezier hebben kunnen beleven.
Waar traditioneel in “Het Koetshuis”, vlakbij de abdij van Geraardsbergen werd gespeeld, moesten er vanwege de covid-19 beperkingen nu op vijf verschillende locaties gespeeld worden. Men had het clublokaal van de organiserende schaakclub “Van Pion Tot Dame Geraardsbergen”, café “The Preacher” omgedoopt tot het domein van de eerste 15 borden, waaronder zes liveborden. Dus als je in deze bovenzaal zat, deed je mee om de prijzen. Op dezelfde pittoreske markt, waar dit café te vinden is, was ook het stadhuis gastheer. Uiteindelijk was Caïssa, de schaakgodin, mij ditmaal op de hand, maar daarover later meer. Dat ik met een goed gevoel dit toernooi in ging, had onder andere te maken met de straat waar ik, vanuit het hotel, samen met mijn zoontje Tommy (die ook meespeelde) doorheen moest lopen op weg naar één van de locaties waar gespeeld zou worden (zie naambordje). Hoewel de spelling niet helemaal in orde is 🙂 konden we hier wel om lachen aangezien mijn familie in de loop van de tijd de meest rare verbasteringen van onze familienaam hebben moeten aanhoren.
Dit schilderij in het stadhuis toont de kroning van Napoleon tot Keizer (foto Armin Kohlrausch).
Terug naar het toernooi. Aangezien ik voor de tweede ronde, die zondagavond gespeeld werd, een bye had genomen, kwam ik de derde ronde te zitten in het bovengenoemde stadhuis. Mensen uit de oudheid op prachtige schilderijen keken je tegemoet, maar helaas stond de toegangsdeur wagenwijd open (in verband met de onmisbare ventilatievoorschriften) en, behalve dat de koude invloedsfeer van die dag toch binnenkwam, leidde een ander tafereel halverwege de partij tot wat commotie. Want op het balkon meldde zich plotseling een clownesk geklede figuur met een grote koebel die het publiek op het marktplein op luide toon begon toe te spreken. Duidelijk een staaltje plaatselijke folklore waarbij de man niet wist dat er geschaakt werd en dat je dan stil moet zijn… Toen hij klaar was met zijn speech, werd hem meegedeeld dat er achter de deur een schaaktoernooi plaatsvond waarna hij zich onmiddellijk verontschuldigde. Maar een aantal blunders waren er toen al gemaakt… De schakers in het stadhuis zaten trouwens te spelen in de nissen van het grote gebouw waar aan het eind in een zaal een grote, brede tafel stond opgesteld met twee schaakborden. Die tafel was zo breed dat het niet eenvoudig was om de onderste rij te bereiken. In dezelfde ronde dat ik hier speelde, was ook mijn zoontje van 11 jaar bezig om – toevallig aan deze brede tafel – met zwart de zet 29…De1 uit te voeren in onderstaande diagramstelling. Hij moest vrijwel geheel over de tafel hangen om die zet te kunnen spelen!
Het Nederlands jeugdkampioenschap in de hoogste drie leeftijdscategorieën (A, B en C, respectievelijk t/m 18, t/m 16 en t/m 14 jaar) wordt sinds zondag in Almelo gespeeld. De organisatie is erin geslaagd om een fantastisch evenement uit de grond te stampen, volledig coronaproof. Toernooidirecteur Yannic Husers liet weten hoe moeilijk dat is geweest, met ook in de voorbereidingen alle onzekerheden rondom de maatregelen met betrekking tot evenementen. Niettemin mocht de jeugd op zondag starten waarbij de jongste categorie negen ronden in zeven dagen gaat afwerken, de oudere jeugd de strijd in (slechts) zeven ronden moet beslechten. Alle informatie, verslagen, uitslagen, standen en foto’s treft u aan op de toernooisite.
Op dinsdagmiddag was ik benaderd om in een livestream op Twitch commentaar te geven op de partijen. Dat deed ik in samenspraak met Vincent Vleeming, die ook voor de techniek verantwoordelijk was. Het werd uiteindelijk een zeer lange zit, vanaf 13.15 tot rond 18.30 uur, maar er was ook zoveel aardigs om te voorzien van commentaar. Mocht u voldoende zitvlees hebben, kunt u de stream nog bekijken via onderstaand venster.
Grote aandacht ging uit naar het fascinerende eindspel dat in de A-groep op het bord kwam tussen Tim Grutter (één van de hogere ratinghouders in deze groep) tegen Eline Roebers, de huidige online wereldkampioen bij de meisjes t/m 14 jaar. In het late middenspel wist Eline haar sterke opponent een stuk te ontfutselen, maar Tim krabbelde terug door de nodige pionnen te slaan om zo een uiterst problematisch eindspel in te gaan.
Tim Grutter
Eline Roebers
(foto’s van Ilja Kalle)
Dat resulteerde uiteindelijk in een eindspel van ieder twee pionnen op de koningsvleugel met een verre witte vrijpion op de c-lijn tegen een paard. We weten uit ervaring dat een paard vaak een onhandig stuk is om zo’n verre pion in bedwang te houden en uiteindelijk slaagde Eline niet in haar missie om een vol punt te scoren. Dat bleek wel mogelijk te zijn, maar er kwamen zoveel studie-achtige wendingen in voor dat ik het eindspel uitgebreid heb geanalyseerd. Aangezien het analysebord via het platform Lichess verliep, kon ik gebruikmaken van de nodige varianten die tijdens de livestream al getoond werden.
Maar bij nader inzien bleek er nog een hele schatkamer aan prachtige en onverwachtse ideeën te ontdekken die ik de bezoekers van Schaaksite niet wil onthouden! Zet u schrap: hier komt ie:
Hieronder treft u de volgende aflevering van de rubriek “Begrijp wat u doet”. In deze serie worden, speciaal voor clubschakers, achtergronden belicht van de ‘grote openingen’ zoals het Spaans, het Siciliaans, het Damegambiet, het Konings-Indisch enzovoort. De artikelen verschenen eerder in Schaakmagazine het blad van de KNSB, de Nederlandse schaakbond.
Veel spelers hebben problemen tegen het Siciliaans en tegen de Franse verdediging. “Teveel varianten die ik moet kennen”, is een veelgehoord argument als iemand van te voren weet dat zijn komende tegenstander zich van één van bovengenoemde openingen bedient.
Oud-wereldkampioen Bobby Fischer had een recept klaarliggen om beide openingen in één keer te tackelen: het Konings-Indisch in de voorhand. Het is natuurlijk wel een pré als je het Konings-Indisch ook met zwart op je repertoire hebt staan tegen 1.d4. Het voordeel is dat je een opstelling kunt innemen die je, redelijk onafhankelijk van wat je tegenstander speelt, op het bord kunt zetten. Wit streeft naar de volgende opbouw:
Schematisch diagram 1
Deze stelling geeft goed weer welke opstelling wit graag wil innemen. Op de koningsvleugel heeft hij zijn ‘Konings-Indische’ loper geposteerd. Wat opvalt is de ver opgerukte pion op e5. Dat is een zeer sterk punt in zijn stelling en in navolging van de theorie van het ‘überdecken’ van Aaron Nimzowitsch heeft wit die pion met maar liefst vier stukken gedekt. Door zoveel stukken te concentreren rondom deze pion, hoopt wit aanvalskansen te kunnen creëren tegen de zwarte koningsstelling.
Een plausibel verloop heeft de diagramstelling opgeleverd, waarbij zwart zich de verzwakking …h7–h6 heeft gepermitteerd.
Als coördinator van de boekenrubriek ontvang ik regelmatig uit binnen- en buitenland pakketjes met boeken. Uitgeverijen hebben er belang bij dat hun nieuwe boeken onder de aandacht van een groot publiek worden gebracht. Daar werkt ons Schaaksiteteam, bestaande uit tien recensenten graag aan mee! Vrijwel elke vrijdag krijgt u van één van onze recensenten een uitgebreide boekbespreking te zien die u kunt terugvinden onder deze link. Als u terugbladert, ziet u dat we al wat boeken en zelfs YouTube-content hebben gerecenseerd. Deze rubriek is voorlopig de laatste vóór de zomer omdat we even de pauzeknop indrukken. We houden namelijk een zomerreces van zes weken aan, maar u kunt van ons weer het nodige verwachten begin september. We sluiten dit halve jaar af met vier bijzondere boeken van twee uitgeverijen, New in Chess (uit Alkmaar) en Gambit (Londen).
(klik hieronder op de titel in de tabel voor een link naar het boek in dit artikel en op het boek voor een link naar de website van de uitgeverij)
Met de twee mooie ondertitels van dit boek “Bobby Fischer’s road to Reykjavik” en “His Sensational Run tot he 1972 World Chess Championship Match” wordt in een notendop verteld waar dit boek over gaat. We weten allemaal dat Fischer in 1971 en 1972 op de top van zijn kunnen was, waarbij vooral zijn ongekende serie overwinningen op rij een regelrechte sensatie was, zoals ik ooit in een artikel “Gespot 35 Fischers ongeëvenaarde serie overwinningen” heb beschreven.