‘Oude’ Helgason wint in Soest

Reynir Helgason heeft het Hemelvaarttoernooi in Soest gewonnen. Opmerkelijk genoeg was het bij zijn eigen club pas zijn tweede deelname. Wel ook meteen zijn tweede zege.

Vorig jaar won hij het toernooi samen met Tim Lammens, Arie van der Burch en Cesar Becx. Hij zei toen: “Tien jaar geleden heb ik voor het laatst een toernooi gespeeld. Toen was ik veertig, nu ben ik vijftig, dus misschien moet ik op m’n zestigste maar weer een toernooi spelen.”

Helgason is een Zweedse FM die al heel lang in Nederland woont en ook al heel lang voor Soest speelt. Het is dan ook opmerkelijk dat hij vorig jaar pas voor het eerst aan het eigen, eerbiedwaardige toernooi deelnam. Deze keer had hij even getwijfeld. “Als het mooi weer was geweest, had ik me teruggetrokken.” Het mooie weer kwam echter pas ’s middags en toen had hij al vier partijen gewonnen. In de vijfde ronde speelde hij remise tegen clubgenoot Arie van der Burch. “Dit was de enige partij waarin ik in gevaar was. Ik stond verloren, maar Arie zag het niet.” Na een zege in de zesde ronde stond Helgason een punt voor op de nummers twee. Reden voor de laatste tegenstander Joost Marcus om na één zet remise aan te bieden. Een vriendelijk aanbod, maar Helgason besloot toch gewoon door te gaan met lekker schaken.

Lees meer >

Schaakhistorie (14) : De onverwoestbare Zhaoqin Peng (1997 tot heden)

Zhaoqin Peng doet niet mee aan het Nederlands kampioenschap, hoewel ze die deelname eerder wel had toegezegd. Ze vraagt zich af wat haar deelname nog zou toevoegen aan haar veertien titels. Nu vindt ze het tijd voor de jongere generatie, die ze graag wil trainen en begeleiden. Dat zei ze tien jaar geleden ook. Vorige week speelde ze haar afscheidswedstrijd voor En Passant. Dat deed ze vorig jaar ook. Maar dat geeft niet, Peng mag zo vaak afscheid nemen als ze wil, als ze maar steeds weer terugkomt. Intussen is dit een mooie aanleiding haar geschiedenis eens op een rijtje te zetten.

Alle foto’s: Harry Gielen, 2017/2018

 

Kennismaking met Nederland
Zhaoqin Peng werd geboren op 8 mei 1968 in Canton, China, nabij Hongkong. Pas op haar twaalfde leerde ze schaken, maar twee jaar later werd ze al derde bij het Chinese vrouwenkampioenschap. Ze ging naar een sportinternaat en werd drie keer kampioene van China. Op de Olympiade van 1988 behaalde ze een gouden medaille aan het derde bord.
In 1994 nam Peng in Tilburg deel aan het WK-kandidatentoernooi dat tegelijk met het Interpolis-toernooi plaatsvond. Daar maakte ze niet alleen kennis met Nederland, maar ook met een man, die in de organisatie actief was. Een jaar later reisde ze na een paar toernooien in Joegoslavië weer door naar Nederland, om met deze man te trouwen. Ze had het gevoel dat ze in China niet voldoende zelf over haar leven kon beslissen, ze wilde meer vrijheid, een nieuw leven.
In 1997 nam Peng voor het eerst deel aan het Nederlands kampioenschap voor vrouwen. Haar doel was vooral zich in het Nederlandse schaakleven op de kaart te zetten. Winnen was vanzelfsprekend, na zes zeges sloot ze af met drie remises, waarmee ze anderhalf punt voorbleef op de nummers twee. Tegen Jeroen van den Berg zei ze voor het bondsblad: “Nu ik mij in Nederland gevestigd heb, vind ik het belangrijk om de titel een keer te winnen. Dan weten de mensen tenminste dat ik hier ben. Bovendien wil ik mijn vrouwelijke collega’s graag eens ontmoeten.” Het niveau van haar tegenstanders viel haar tegen: “Het is beduidend lager dan wat ik gewend was. Ik kon het me hier zelfs ongestraft permitteren om tweemaal met 1.e2-e4 te openen, wat ik normaal nooit doe.” Na de zes zeges vond ze het moeilijk geconcentreerd te blijven.

Lees meer >

Schaakhistorie (13) : Vijf keer Loek van Wely in Leeuwarden (2001-2005)

In 2000 won Loek van Wely zijn eerste Nederlands kampioenschap, in Rotterdam. Er volgden er nog vijf op rij, alle vijf in Leeuwarden. Dit verhaal schreef ik voor het Friese tijdschrift Skaakstikken, waarvan onlangs het derde nummer verscheen.

Het Friesche Vlag Toernooi is legendarisch. Van 1969 tot en met 1981 vond het Nederlands kampioenschap dertien keer in Leeuwarden plaats. Kampioen werden Hans Ree (twee keer), Eddie Scholl, Coen Zuidema, Genna Sosonko (twee keer), Jan Timman (zes keer), Viktor Kortchnoi en Gert Ligterink. Wie nu denkt dat ik niet kan tellen: jawel, Timman en Sosonko werden een keer samen kampioen. In 1982 vond de eerste helft in Amsterdam plaats en de tweede helft in Drachten. Ree werd weer kampioen.
Ook in 1942 had het NK in Leeuwarden plaatsgevonden, maar in de vorm van een kandidatentoernooi. Winnaar A.J. van den Hoek mocht Euwe uitdagen voor een titelstrijd, die de arme man met 8-2 (vier remises) verloor. In 1904 vond in Leeuwarden een bondstoernooi plaats dat al sinds 1873 bestond en veel later ‘onofficieel NK’ werd genoemd. Winnaar werd D. Bleijkmans.
Voor de schaaksport is het mooi als het NK door het land trekt. Dat het in 2019 voor de achtste keer op rij in Amsterdam plaatsvindt is voor mij wel prettig (ik woon in Baarn), maar iedere Fries, Zeeuw of Limburger die zegt dat dat niet de bedoeling is, geef ik groot gelijk.
Toch kwamen Friezen er goed vanaf, want vanaf 2001 werden er weer vijf NK’s in Leeuwarden gespeeld. Dat brengt het totaal op 20 in 75 edities, Drachten meegeteld. Of 19 van de laatste 51 keer, dat is een nog veel hoger percentage.

 

Mannenwereld
Mijn eerste kennismaking met het NK in Leeuwarden, in 2001, begon een beetje raar. Nadat ik een uur in de auto had gezeten, had ik behoefte mijn blaas te legen. Ik stopte op een prachtige parkeerplaats bij het Tjeukemeer. In de bosjes had ik tijdens mijn handeling een geweldig uitzicht.

Lees meer >

Richard Vedder verrast in Spakenburg

Richard Vedder behaalde zaterdag in Bunschoten-Spakenburg het grootste succes dat hij ooit bij zijn eigen schaakclub En Passant heeft behaald.

Richard Vedder (rechts) eindigde zaterdag voor de verandering eens boven zijn broer. Archieffoto 2015: Frans Peeters.

Zo veel toernooien heeft zijn club al georganiseerd, maar eergisteren won hij voor het eerst het Vispunt-toernooi. Bijzonderheid: het toernooi was sterker bezet dan ooit.

Donderdag en vrijdag meldden zich nog sterke schakers aan en Vedder viel nog net niet buiten de eerste achtkamp. Thomas Beerdsen, de nummer 29 van Nederland, was topfavoriet. Tea Lanchava, een van de sterkste Nederlandse vrouwen, was ook een kanshebber. Beerdsen: ,,Aan het begin verloor ik onnodig van Lanchava.’’ De tegenstandster: ,,Onnodig? Dat vind ik niet. Het was een chaotische partij, we hadden allebei kansen.’’ Beerdsen: ,,Om het goed te maken nam ik extreem veel risico’s tegen Nico Zwirs. Daar verloor ik ook van en toen was mijn toernooi wel afgelopen.’’ Lanchava: ,,Ik verloor toen als door een wonder van Piet Peelen. Het was een bizar toernooi, iedereen won van iedereen.’’

Na zes van de zeven ronden had inderdaad iedereen al een partij verloren en stonden vier spelers met drie en een half punt bovenaan. In de slotronde was Vedder het meest gelukkig. Hij won van Peelen na in de laatste minuten nog bijna te lang te hebben nagedacht. ,,Ik stond goed, maar kon de variant niet goed bedenken. Totdat ik het opeens zag.’’

Lees meer >

Sponsor deelname van een topschaker

Schaakvereniging Het Witte Paard uit Haarlem doet een opmerkelijke oproep voor sponsoring van het traditionele NOVA College Toernooi. Het weekendtoernooi in het laatste weekend van juni is altijd sterk bezet. Dit jaar zoekt de organisatie individuele sponsors. Wil je graag je favoriete topschaker in Haarlem laten deelnemen, betaal dan € 100,- voor een meester of € 150,- voor een grootmeester. Of nog € 200,- erbij voor reiskosten als je een buitenlander wilt laten meedoen. Grote vraag is natuurlijk of jouw favoriet wel wil meespelen. Maar er zijn schakers die zich door deze bedragen laten verleiden. Of dit de maximale startgelden zijn of dat de organisatie er nog iets bovenop kan leggen voor zeer aantrekkelijke spelers, dat vermeldt het bericht niet. Dat soort vragen kunt u stellen aan toernooidirecteur Harry Wierda. Een tegenprestatie is dat je de gesponsorde speler zelf tijdens dit weekend kunt ontmoeten.

Lees meer >

LSG IntelliMagic wint topper tegen BSG

Landskampioen LSG IntelliMagic is na de zevende ronde huizenhoog favoriet voor de titel van dit seizoen. Had de ploeg van BSG verloren, dan hadden de Bussumers nu net zo veel matchpunten gehad als LSG, maar meer bordpunten. LSG won echter in het Gooi met 4½-5½ en staat nu vier punten voor op BSG. Dat was dus met recht een vierpuntenduel.

BSG was nooit kampioen van Nederland en zal dat ook nu niet worden. En Passant en HMC Den Bosch hebben met negen punten nog een heel klein kansje. Maar als LSG (twaalf punten) in de volgende ronde van hekkensluiter De Stukkenjagers wint, is de prolongatie van de landstitel al een feit.

Beide teams plaatsten zondag al een wedstrijdverslag op hun site. Martin Roobol bij LSG en Edwin Baart bij BSG. Allebei met partijfragmenten. Leuk om die met elkaar te vergelijken. Er waren twee miniatuurtjes, winstpartijen binnen 25 zetten.

BSG haalt regelmatig een konijn uit de hoge hoed.

Lees meer >

Schaakhistorie (12) : prof.dr. M. Euwe: “Kunnen computers denken?” (1964)

AlphaZero is een zelflerend computerprogramma. Zelf leren, dan moet de computer kunnen denken. Kan een computer dat?

Over die vraag sprak dr. Max Euwe in 1964 een rede uit bij de aanvaarding van het ambt van buitengewoon hoogleraar in de methodologie van de automatische informatieverwerking aan de Katholieke Hogeschool te Tilburg. Allereerst vraagt Euwe zich af wat we onder denken verstaan. “Als eenvoudigste vorm van denken zou ik willen beschouwen de reproduktie, het putten uit het geheugen. ‘Wat is het Franse woord voor medelijden?’, vragen wij aan een leerling. Hij weet het niet. ‘Denk eens na.’ Wij gebruiken dus wel degelijk het woord denken.” Voor de computer is deze vorm van denken een eenvoudige zaak, constateert Euwe. “Een andere manier van denken is het redeneren volgens vaste voorschriften waardoor, uitgaande van bepaalde grondwaarheden telkens nieuwe waarheden worden verkregen. Dit is wat bijvoorbeeld in de meetkunde en in de logica gebeurt.” Ook dit, meent Euwe, kan door een computer worden uitgevoerd. “Als een nog hogere vorm van het denken wordt het creatieve denken beschouwd.” Het zal niemand verbazen dat Euwe de computer hier niet toe in staat acht.

Interessanter wordt het als hij ingaat op het begrip ‘leren’. “De computer kan leren op grond van zijn ervaringen en dit betekent, dat hij bij het nemen van een beslissing rekening kan houden met de uitkomsten van vroeger onder soortgelijke omstandigheden genomen beslissingen.”

Lees meer >

Wim van der Wijk leert van AlphaZero

Het boek van Matthew Sadler en Natasha Regan over AlphaZero heeft op een overdonderende wijze de schaakwereld veroverd. De schrijvers gaven er in Wijk aan Zee een goedbezochte persconferentie over en er verschenen diverse recensies, waaronder deze van Koen Leenhouts hier op Schaaksite. Is het boek ook nuttig voor eenvoudige clubschakers? Jazeker, zegt Wim van der Wijk, die in de interne competitie van HSG (Hilversum) direct een partij won met de opmerkelijke opmars van de h-pion en andere kenmerken van het spel van Alpha Zero. Hier is zijn verhaal te lezen, met aan het einde een link naar een interview dat hij in 2017 hield met computergoeroe Jaap van den Herik.

In een partij in de onderlinge competitie probeerde ik in de voetsporen te treden van AlphaZero. Ik waagde mij aan een amateuruitvoering van de  ‘Symfonie van de randpion’, zoals die partij inmiddels is gaan heten.  Wat kan een clubschaker leren van de dimensie die dit revolutionaire AI-programma aan het schaken heeft toegevoegd? Op die vraag hoopte ik spelenderwijs een antwoord te krijgen. Helaas klinkt mijn symfonie hier en daar vals, maar fascinerend was het wel.
Computerschaak heeft me nooit echt geboeid maar ik heb de ontwikkelingen wel altijd geprobeerd te volgen. Onder de indruk ben ik al lang, geïnspireerd was ik echter nog nooit. Nu wel. De game changer in dit verband is AlphaZero. Het gelijknamige boek moet ik nog lezen maar een voorpublicatie in het magazine New in Chess fascineerde me mateloos. Het gaat om  het hoofdstuk met de fraaie titel  ‘Symfonie van de randpion’ (‘The rook’s pawn symphony’).

In die partij kwam de ruilvariant van het damegambiet op het bord, een populaire opening op clubniveau.
De variant behoort tot mijn repertoire met zwart. De aanpak van AlphaZero, een zelflerend monster,  imponeerde mij en ik besloot het systeem ook zelf toe te passen, als ik de kans zou krijgen.
Die kans kreeg ik, sneller dan gedacht. Eigenlijk te snel, want ik had de partij eerst nog wel wat beter willen bestuderen. Vier zetten van AlphaZero waren me bijgebleven, maar niet precies de context waarin ze zijn gespeeld. Hieronder ter vergelijking de momenten waarop deze zetten in beide partijen op het bord komen. De omstandigheden wijken nogal af.

Lees meer >

Loek van Wely naar Noteboomtoernooi

Grote verrassing: het traditionele Noteboomtoernooi in Leiden komend weekend telt Loek van Wely tot de deelnemers.

Loek van Wely

Renzo Verwer nam contact met hem op en vroeg naar het hoe en waarom. Van Wely vertelt onder andere dat hij binnenkort meedoet aan een pokertoernooi waarvoor hij € 1200,- inleg moet betalen en dat dat ook de hoofdprijs is van het Noteboomtoernooi. Dat komt dus goed uit. Verder wil hij zich inspelen voor een toernooi in Vietnam. En voor Van Wely geeft het spelen van een weekendtoernooi een vakantiegevoel ten opzichte van de gezinssituatie.

Lees meer >

Strike Like Judit!

Is het interessant om in 2018 een boek uit te brengen over Judit Polgar, die in 2014 stopte met topschaak? Zijn er al niet genoeg boeken over haar? Dat waren mijn eerste vragen toen ik zag dat New in Chess vorig jaar dit boek presenteerde. Het antwoord is snel gegeven: het boek overlapt in elk geval niet met eerdere boeken en het is ook geen afsluiting van haar carrière, een magnum opus of iets dergelijks. Het is een boek met veel leuke partijfragmenten, toevallig afkomstig van één persoon.

Toch even een kort overzicht van de belangrijkste eerdere boeken. In 1990 schreef Ed van Eeden het boek ‘De Polgar-zusters, de creatie van drie schaakgenieën’. Judit is geboren in 1976 en was dus veertien jaar oud. Uit dezelfde tijd herinner ik me een eveneens Nederlandstalig boekje van Siep Postma en een Engelstalig boek van Cathy Forbes, waar de zussen niet blij mee waren. Het boek van Van Eeden is het enige dat ik heb bewaard.

In 1997 schreef Susan Polgar samen met haar man Jacob Shutzman het boek ‘Queen of the Kings Game’, over haarzelf, maar natuurlijk ging dat ook over de familie. In 2005 schreef ze samen met Paul Truang het boek ‘Breaking Through’ over alle drie de zussen. Het eerste boek is vooral verhalend, het tweede bevat vooral partijen.

In 2004 verscheen ‘Judit Polgar, The Princess of Chess’ van Tibor Karolyi, een fameuze Hongaarse auteur. Het bevat 89 uitvoerig geanalyseerde partijen plus artikelen over bijvoorbeeld haar speelstijl. Het was het eerste boek van enige importantie dat niet over de zussen, maar alleen over Judit ging. Even terzijde: wel opmerkelijk om Susan de Queen en Judit de Princess te noemen. Reden is natuurlijk dat Susan wereldkampioene is geweest en Judit niet. Maar dan nog.

In 2012 begon Judit Polgar zelf aan de serie ‘Judit Polgar Teaches Chess’, met het boek ‘How I beat Fischer’s record’. In 2013 gevolgd door ‘From GM to Top Ten’ en in 2014 ‘A game of Queens’. De boeken bevatten persoonlijke herinneringen, gedenkwaardige partijen en partijen op thema. Een beetje rommelig door elkaar, maar bij elkaar een prachtige trilogie, ook mooi uitgevoerd.

 

Nu dan ‘Strike Like Judit!’ van Charles Hertan, een FM uit Massachusetts die al meer dan dertig jaar werkt als trainer en schrijver. Het boek begint met zeven pagina’s over de invloed van de computer op het schaakspel. (Ik schrijf in het vervolg voor het gemak ‘de computer’, ook al zijn daar natuurlijk veel verschillen in.) Dat had niet langer hoeven te zijn, want vanaf het begin vroeg ik me af wat Hertan nou eigenlijk wil zeggen. Toch een paar belangrijke punten.

  1. Judit leerde schaken in een tijd dat computers nog niet van belang waren. Ze moest dus helemaal zelf nadenken.
  2. Er zijn stellingen die wij allemaal snappen en de computer niet, omdat die alleen varianten uitrekent.
  3. De computer is een hulpmiddel. Er moet ook een kapitein aan het roer staan die de beslissingen neemt.
  4. Een schaakschrijver moet de computer niet gebruiken om partijen tot in den treure te analyseren, maar als hulpmiddel om verhalen te vertellen en een mooi boek te schrijven.

De eerste drie punten zijn duidelijk, punt 4 vind ik een interessante mening van Hertan.

Lees meer >