Analyses/Partijen

Judit Polgar, opkomst van een groot talent

14 november 2020 21:38 Wim Weehuizen 0

Judit Polgar in Madrid 1994. Fotograaf onbekend.

In de eerste helft van 1989 kwam een tiener op 12-jarige leeftijd met stip de top 100 honderd van de wereld binnen. Het was Judit Polgar, die een op die leeftijd nog nooit vertoonde sprong maakte naar plaats 55. Ze was de jongste van drie zussen, die door hun vader met strakke hand tot schaaksters van wereldformaat werden opgeleid. De oudste zus Zsuzsa Polgar werd grootmeester in 1991 en was wereldkampioene bij de vrouwen van 1996-1999. Ze had nog een piek in haar carrière in 2004/2005. De middelste zus Zsofia Polgar werd damesgrootmeester en meester bij de mannen, maar speelde na haar huwelijk in 1999 niet veel meer.

Judit Polgar speelde in tegenstelling tot haar zusters bij voorkeur in mannentoernooien. Haar eerste optreden in Nederland was in het open OHRA B-toernooi in augustus 1989 in Amsterdam. Ze begon met een overwinning op Hans Ree en daarna bond ze nog een aantal grootmeesters aan haar zegekar. Ze boekte zes overwinningen en leed drie nederlagen. Haar scherpe speelstijl liet geen remises toe. Het was sensationeel dat een 13-jarig meisje zo’n sterk schaak liet zien en de kranten stonden er vol van.

Lees meer >

Problemen oplossen door zetten te elimineren

13 november 2020 17:59 7

Een van de lastigste onderdelen van het schaakspel is calculeren. Daarbij draait het er niet alleen om dat u de zetten in uw geestesoog ziet, maar ook de juiste zetten kiest. Voor eindspelen is er een handige methode. In het eindspel zijn de mogelijkheden over het algemeen beperkter dan in het middenspel. Uiteraard is het belangrijk om eerst een idee te vormen over wat er in een stelling aan de hand is. Bekijk de kenmerken van de stelling en bepaal of een van beide partijen in het voordeel is. Zo ja? Waarom?

Soms liggen de antwoorden als het ware voor het oprapen, maar er zijn ook stellingen waarin het niet meteen duidelijk is welke kandidaatzetten u tot uw beschikking heeft. Is dat het geval? Zoek dan eerst naar zetten die niet werken. U hoeft daaraan geen aandacht meer te besteden. Daarmee is snel duidelijk op welke zetten u uw aandacht moet richten.

 

Pionnenrace

De eerste stelling is een studie van Jan Timman uit The Art of the Endgame. Wit is aan zet. Het is niet zo moeilijk om te bedenken dat zwart in het voordeel is. De zwarte koning heeft een dominante positie ten opzichte van zijn witte collega. Erger: zwart kan zonder enige moeite de f-pion veroveren. Wit vecht dus om lijfsbehoud. Wat moet hij doen?

Wij passen de methode van eliminatie toe. Daarbij verwerpen wij dus de zetten die niet werken meteen en kijken naar zetten die mogelijk een oplossing bieden. In deze stelling hebben koningszetten geen zin. Het is eenvoudig in te zien dat zwart de witte f-pion ophaalt. Daarna is wit kansloos omdat het veel te lang duurt om de zwarte a-pion te veroveren en de witte a-pion te laten promoveren. Resteren twee zetten met de a-pion. U voelt vast wel aan dat 1. a3 te langzaam is. Dus zit er niets anders op dan 1. a4! te spelen. Maar hoe gaat het dan verder?

Lees meer >

Vachier-Lagrave en Carlsen door in Speed Chess Championship

9 november 2020 21:17 5

In deze tijd waarin weinig ‘echte’ toernooien plaatsvinden, kijkt de Nederlandse schaker al gauw of er online nog een goed toernooi te zien is. Dat blijkt het geval, want Chess.com heeft sinds twee weken het Speed Chess Championship lopen, en het deelnemersveld is niet mis; Carlsen, Nakamura en Vachier-Lagrave worden al jaren als de beste snelschakers van de wereld gezien. Onder de zestien deelnemers bevindt zich ook onze landgenoot Anish Giri. Hij zal op 16 november om zes uur ’s avonds in actie komen tegen de Russische snelschaakspecialist Vladislav Artemjev.

Het toernooi wordt in een knock-outformat gespeeld, wat betekent dat Nakamura (de nummer één van de wereld op de snelschaak-ratinglijst!) in actie komt tegen de speler met de laagste snelschaakrating, Carlsen tegen de op een na laagste, enzovoort. Giri is als tiende geplaatst en komt dus uit tegen de nummer zeven van de lijst, Artemjev. De organisatie van de matches zelf is wat onconventioneel; de spelers moeten eerst negentig minuten snelschaken met een tijdcontrole van 5″+1′, daarna zestig minuten met 3″+1′ en afsluitend dertig minuten met 1″+1′, bullet dus. Het nadeel van het niet bepalen van het aantal potjes voor de speler die aan de verliezende hand is, is duidelijk: er komt geen einde aan en hoe korter de partij duurt, des te langer gaat het afslachten in de betreffende discipline door.

Giri is dus nog niet in actie gekomen, maar er zijn al wel vier andere matches gespeeld. Ik breng u een aantal hoogtepunten uit de eerste twee, de andere twee zal ik later bespreken.

Vachier-Lagrave 16,5 – 11,5 Nihal Sarin

De Fransman Vachier-Lagrave staat bekend als goede snelschaker, maar heeft het in het online seizoen moeilijk gehad. Dat hoeft natuurlijk niet al te veel te betekenen, maar verrassend was het wel. In de eerste ronde versloeg hij de talentvolle Indiër Nihal Sarin, die nog maar zestien jaar oud is. Vachier-Lagrave pakte zijn voorsprong voornamelijk in het tijdvak van vijf minuten per persoon, waar hij +3 wist te scoren. Nihal Sarin kreeg het gat vervolgens niet meer dicht en eindigde ook in de andere tijdvakken op een negatieve score, twee keer -1. In de eerste partij stond er een leerzaam toreneindspel op het bord (Vachier-Lagrave wit):

Beide zijden hebben in dit eindspel vrijpionnen die niet te stoppen zijn. Het is echter duidelijk dat zwart zeer goed staat: zijn toren behoeft zich slechts voor de d-pion te geven en dan blijft het gevaarlijke eindspel van de twee verbonden vrijpionnen tegen toren over. Bekend is dat een toren in zijn eentje volledig machteloos staat tegen de pionnen als deze samen nog vier zetten van de promotievelden verwijderd zijn. Dit is hier niet het geval, en dus beslist de positie van de koningen. Kan wit zijn koning op tijd bij de zwarte pionnen krijgen?

Lees meer >

WK 1935: van idee naar uitvoering

1 november 2020 13:13 0

De vijfde aflevering staat op YouTube, met dit keer de partijen 11-12-13. https://www.youtube.com/watch?v=H1muIQBgH2s&feature=youtu.be Euwe komt steeds dichterbij, want na de 13e partij staat het 7-6 voor Aljechin.

Het idee voor deze serie kwam van Wim Westerveld, geen onbekende op Schaaksite. Paul van der Sterren en Eddy Sibbing brainstormden hoe zijn idee uitgewerkt kon worden. De MEC-vrijwilligers Evert-Jan Straat en Eric de Winter verzamelden de beschikbare informatie en hebben de filmpjes voorbereid.

Lees meer >

Carlsen bijt in het zand na 125 partijen ongeslagen te zijn gebleven

11 oktober 2020 22:01 2

Zoals u wellicht gezien heeft, is in het Noorse Stavanger weer eens een ‘gewoon’ schaaktoernooi bezig. De spelers bestrijden elkaar gelukkig weer op een normaal bord. Er zijn voldoende coronamaatregelen getroffen om dit Altibox Norway Chess van start te kunnen laten gaan.

Alle deelnemers van Norway Chess (foto Lennart Ootes)

Behalve wereldkampioen Magnus Carlsen is ook de nummer twee van de wereld, de Amerikaan Fabiano Caruana van de partij. Daarnaast nog de Armeniër Levon Aronian, de Pool Jan-Krzysztof Duda, het Iraanse fenomeen Alizera Firouzja en het Noorse talent Aryan Tari.

Alle deelnemers spelen een dubbelrondige zeskamp. Mocht een partij in remise eindigen, dan volgt er onmiddellijk daarop een Armageddon-vluggertje om te bepalen wie toch aan de goede kant van deze puntendeling komt te zitten.

Zaterdag 10 oktober was een historische dag. Op dat moment kwam er een einde aan een ongelooflijk record dat Magnus Carlsen heeft gevestigd. Hij is namelijk sinds 31 juli 2018 in maar liefst 125 partijen met het klassieke tempo ongeslagen gebleven. In die serie won hij 44 partijen en speelde dus in 81 partijen remise.

Lees meer >

Giri uitgeschakeld in kwartfinale Chess24 Banter Series

25 september 2020 23:57 0

Na het succes van de Banter Blitz Cup kwam Chess24 eind vorige maand met een variant op dit knock-outtoernooi: de Banter Series. Met de mooie finale tussen Carlsen en Firouzja eerder dit jaar nog in het geheugen was ik benieuwd wat de site van Gustafsson en Carlsen nu weer uit de hoge hoed zou toveren. Het bleek als volgt te werken: 8 wereldtoppers zouden in de eerste ronde van een knock-outtoernooi spelen tegen 8 qualifiers, die allemaal een kwalificatietoernooi hadden gespeeld voor hun plaats in de grote finale. Geheel getrouw aan het oude concept gaat het om blitzpartijtjes van 3 minuten + 2 seconden per zet, waarbij commentaar verplicht is. Een match is gewonnen bij het bereiken van 5,5 punt. Als de match onbeslist is, wordt deze verlengd met nog twee partijtjes, eventueel gevolgd door een Armageddon-partijtje.

De geplaatste spelers zijn achtereenvolgens Carlsen, Caruana, Vachier-Lagrave, Gristsjoek, Aronian, So, Radjabov en Giri. Giri is dus als laatste geplaatst. De wereldtoppers werden conform hun positie gekoppeld aan de qualifiers; Carlsen kreeg op papier de gemakkelijkste tegenstander (Narayanan), Giri de moeilijkste (Peter Svidler). Dat papier is kennelijk soms nog best waarheidsgetrouw, want Carlsen schoof Narayanan gemakkelijk terzijde, terwijl Giri grote moeite had met Peter Svidler en de match pas in de Armageddon-partij wist te beslissen. Dat was nog altijd een beter resultaat dan dat van Teymour Radjabov, die de eerste ronde niet overleefde. De Vietnamees Quang Liem zette hem de voet dwars.

Omdat het toernooi volgens de knock-outformule is ingedeeld, omvat de tweede ronde een voor de liefhebber interessante botsing tussen Carlsen en Giri. Zoals bekend is er op Twitter de nodige dynamiek tussen de twee, al was het de afgelopen weken aardig rustig. Helaas kwam Giri kwam er niet aan te pas: 5,5-1,5. Uit deze botsing breng ik u de winstpartij van Giri, met behulp van zijn en Carlsens commentaar, met excuses voor mijn slechte PGN-editor. 

Lees meer >

Vincent Keymer, het Duitse talent

21 september 2020 17:23 2

Tegenwoordig gaat er in de schaakwereld terecht veel aandacht uit naar de prestaties van Alireza Firouzja, die vaak als ’the next big thing’ wordt gezien. Iets minder bekend bij het Nederlandse publiek is het Duitse talent Vincent Keymer. Hij speelt reeds 2 jaar in Wijk aan Zee mee bij de Challengers, maar viel daar niet in extreme mate op. Wel is hij bekend van zijn sensationele winst tijdens GRENKE Chess Open 2018, waar hij de hoofdprijs mee wist te pakken. Tja, als je dat kunt en daarbij een Richárd Rapport achter je laat, dan kun je wel wat. Vincent combineert het schaken met zijn school, en is daarom wat minder zichtbaar in de toernooiarena dan Firouzja.  De coaching van Keymer is door Peter Leko ter hand genomen.

Recent heeft Keymer meegedaan aan het Biel Chess Festival, waarvan ik later misschien nog eens een verslag hoop te schrijven. In dit artikel wil ik een ander, online gespeeld toernooi behandelen: een kwalificatietoernooi uit de Chess24 Banter Series. Het toernooi werd gespeeld volgens een knock-outformule, waarbij de speler die het eerste 4,5 punt haalde naar de volgende ronde ging. De tijdcontrole was 3 minuten, vermeerderd met 2 seconden increment per zet. Net als in de Banter Blitz Cup moesten de deelnemers tijdens het spelen van hun snelschaakpartijtjes commentaar geven op hun zetten. Dit commentaar is bij veel spelers overigens best wel leerzaam; ik kan het van harte aanbevelen. Keymer liet in dit toernooi goed spel zien, en daarom neem ik hier met behulp van zijn eigen commentaar een aantal partijtjes onder de loep.

Ronde 1: Keymer (2568) 4,5 – 0,5 Bacrot (2673)

In de eerste match kwam Keymer uit tegen tophonderdspeler Étienne Bacrot, die in 2005 het gehele jaar door bij de beste tien van de wereld stond. Toch werkelijk geen pannenkoek, deze Fransman, maar hij kwam er in deze match niet aan te pas. Misschien was de tweede partij wel de meest analysewaardige partij van de match:

Na twee keer de onderliggende partij te zijn geweest, leek er in de derde partij een grote kans voor Bacrot aan te komen. Hij bevond zich de gehele partij in een gemakkelijke stelling. Die had hij juist bedorven toen deze stelling (Bacrot wit) op het bord stond:

Er is in deze dode stelling weinig plezier meer te beleven, al moet wit even oppassen voor Lf2+. 41. Lb6?? overhandigde het volle punt echter op een gouden schaal aan Vincent. Na 41… Lf2+ gaf de Fransman wegens loperverlies op.

Lees meer >

Bobby Fischer, jongste grootmeester met 15 jaar

30 augustus 2020 12:59 0

In de jaren ’50 van de vorige eeuw waren er drie schakers, Spassky, Tal en Fischer, die al heel jong de grootmeestertitel kregen en later ook wereldkampioen werden. Fischer won met 14 jaar het USA kampioenschap van 1957 en plaatste zich in 1958 via het interzonale toernooi voor het kandidatentoernooi in Bled van 1959. Daardoor werd hij met 15 jaar de jongste grootmeester ooit. Hij schreef in die tijd ook al een boek over zijn schaakpartijen, wat een unicum is.

In die tijd was Fischer echter nog niet helemaal opgewassen tegen de topgrootmeesters uit de Sovjet Unie. Hij werd in Bled gedeeld vijfde samen met de beste Europeaan Gligoric uit Joego-Slavië, ruim achter de vier Sovjet grootmeesters. Tegen Tal verloor Fischer in dat kandidatentoernooi zelfs viermaal en tegen Petrosian tweemaal met twee remises. Tegen de nummer twee in de eindstand Keres lijdt hij met wit twee nederlagen, maar wint hij met zwart wel tweemaal. En tegen Smyslov verloor hij ook een keer met wit en won hij een keer met zwart, terwijl het twee keer remise was. Tegen hen was de score dus gelijk: 2-2. Op de foto rechts zien we Fischer in Bled met de twee toekomstige wereldkampioenen Tal en Petrosian.

Lees meer >

Zinderende finale bij Carlsen Chess Tour

20 augustus 2020 21:45 11

De Carlsen Grand Tour zit erop. Vanavond werd de laatste set van de tweekamp tussen Magnus Carlsen en Hikaru Nakamura gespeeld. Deze zevende set was namelijk noodzakelijk omdat het gisteren op 3-3 was geëindigd. En de heren hielden het publiek ademloos gevangen tot het vereiste beslissende armageddonpartijtje. Zo werd niet alleen deze set beslist, maar ook de finale en dus het hele toernooi! Wat een krankzinnig scenario van een reeks online evenementen, uitgeschreven door team Carlsen om de coronacrisis het hoofd te bieden in tijden dat alle sporten, wereldwijd werden stopgezet.

Zonder uitgebreid uit te wijden over de eerste zes sets uit deze finale, mogen we stellen dat deze zevende en beslissende set zonder meer enerverend was, of je nu voor of tegen dat online schaak bent. Nakamura is een man die zich op zijn streamingkanaal de hele dag bezighoudt met allerlei vormen van schaak. Niet alleen ons traditionele spel, ik zie hem soms stellingen uitspelen tegen Jan en alleman waarin hij in de beginstelling alleen maar een dame en acht pionnen heeft en de tegenstander maar liefst zeven dames op de achtste rij en acht pionnen. Je moet er maar zin in hebben. Ook de bulletpotjes die hij speelt zijn ongeëvenaard. Hoe snel en ook hoe knap hij in een oogwenk combinaties tevoorschijn tovert, is ronduit indrukwekkend. Ook de puzzelrace mag er wezen. Daarin moet de gebruiker zoveel mogelijk combinaties achter elkaar zien te op te lossen en pas als hij er drie fout heeft, is hij af. Zijn record staat op 75 stellingen, heb ik begrepen uit één van zijn livestreams op Twitch. Carlsen is dan wel de wereldkampioen en ook hij staat te boek als een uitstekend rapid- en snelschaker, maar tegen dit blitzkanon weet je van te voren dat het niet makkelijk gaat worden. Dat gaf de wereldkampioen na afloop ook ruiterlijk toe.

Wat gebeurde er vandaag? Carlsen won de eerste partij met zwart en toen leek er geen vuiltje aan de lucht. In de tweede partij kwam hij een pion voor in een eindspel maar hoe hard hij het ook probeerde, Nakamura wist exact hoe hij dit moest verdedigen. Remise dus. Toen kwam de derde partij. Daarin sloeg de Amerikaan wild om zich heen en brak hij op combinatoire wijze heel mooi door de zwarte linies heen. 1½-1½ dus. Weer een eindspel en een lange partij. Het toreneindspel zag er op het oog kansrijk uit voor wit, maar daar bleek niets van in de partij. Nakamura verdedigde heel secuur en pakte ook nu weer een half punt. Het rapidschaak was daarmee met 2-2 beëindigd. Twee vluggertjes met ieder 5 minuten (+ 5 seconden per zet) volgden. En daarin liepen er vlak na de opening al de nodige dingen mis voor Carlsen, die met zwart speelde. Hij kwam twee pionnen achter, weliswaar ongelijke lopers maar nog met torens op het bord. Nakamura speelde zijn voordeel onberispelijk naar winst en toen dacht Carlsen dat het met hem gedaan was. Maar onverstoorbaar begon hij aan het tweede vluggertje, in de zekerheid dat hij moest winnen om in de race te blijven.

Lees meer >

Nederland na spannende strijd door in de online Olympiade

16 augustus 2020 18:19 1

Met een tweede plek in divisie 2c heeft het Nederlands team zich geplaatst voor de topdivisie van de online Olympiade.  Makkelijk ging dit niet: na enkele teleurstellende resultaten was er in de laatste ronde minstens een gelijkspel nodig tegen koploper Spanje. Dat hing even aan een zijden draadje, maar omdat Anne Haast een verloren eindspel nog wist te winnen won Nederland, net genoeg voor de tweede plaats. Dit is de eindstand:

Rk. Team 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10  TB1  TB2  TB3
1
Spain  * 2½ 4½ 5 3 4½ 3½ 5½ 5½ 6 15 40,0 0
2
Netherlands 3½  * 3 2½ 3 3½ 5½ 5 5½ 5 14 36,5 0
3
Italy 1½ 3  * 3 3½ 5 5½ 4 6 4 14 35,5 0
4
Switzerland 1 3½ 3  * 4½ 2 4 4½ 4 5½ 13 32,0 0
5
Slovenia 3 3 2½ 1½  * 3½ 2½ 5 5 4 10 30,0 0
6
North Macedonia 1½ 2½ 1 4 2½  * 4 2½ 4½ 4½ 8 27,0 0
7
Albania 2½ ½ ½ 2 3½ 2  * 5 1½ 5½ 6 23,0 0
8
Portugal ½ 1 2 1½ 1 3½ 1  * 5½ 4 6 20,0 0
9
Jordan ½ ½ 0 2 1 1½ 4½ ½  * 4 4 14,5 0
10
Estonia 0 1 2 ½ 2 1½ ½ 2 2  * 0 11,5 0

De individuele resultaten en uitslagen per ronde zijn hier te zien.

Grootste tegenvaller bij Nederland was de kopman. Anish Giri heeft recent zeer goede resultaten behaald in online toernooien, maar dit weekend lukte er bijna niets. Vrijdag 0.5 uit 3, zaterdag reserve, ronde 8 verloren van Georgiev. Teamleider Jeroen Bosch besloot hem toch de laatste ronde te laten spelen en die won hij gelukkig wel, maar met 1.5 uit 5 zal Giri zeer ontevreden zijn. Een andere negatieve verrassing was de nederlaag van Nederland tegen Zwitserland in de zesde ronde. Op alle borden had Nederland een hogere rating, gemiddeld meer dan 200 punten, maar alleen Anne Haast en Machteld van Foreest maakten het ratingverschil waar. Hopelijk gaat het volgende week in de topdivisie beter!

Uit de partijen heb ik een paar fragmenten gekozen in de vorm van opgaven.

Wat volgt er na 13…Pfxe4?

Lees meer >