Schaaksite

Eindspelfinesses 26: Toren en pion tegen toren 2

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Twee weken geleden heb ik een begin gemaakt met het ‘standaardtoreneindspel’ van toren plus pion tegen toren. Ik reikte u een belangrijke basisstelling aan, te weten:

 [FEN "5K2/3k1P2/8/8/8/8/6r1/4R3 w - - 0 1,normaal,centrum,Wit aan zet"] 

De winstmethode staat ook wel bekend onder het ‘bruggetje bouwen’. Voor deze techniek verwijs ik u naar het vorige artikel.

De tweede basisstelling waar elke schaker vroeg of laat mee te maken krijgt is de Stelling van Philidor.

[FEN "3k4/7R/r7/4K3/3P4/8/8/8 b - - 0 1,klein,centrum,Zwart aan zet"]

Deze stelling is al in 1777 onderzocht door François-André Danican Philidor Philidor. Zwart houdt remise door ‘niets te doen’. Ofwel: hij doet wachtzetten met de toren over de zesde rij, totdat wit de pion te ver (naar d6) heeft opgespeeld. Dan ‘duikt’ de toren naar beneden om de witte koning in de rug aan te vallen. De remise is nu een feit.

1… Tb6 2. Tg7 Ta6 3. d5 Tb6 4. Ta7 Th6 5. d6 Th1! 6. Ke6 Te1+ 7. Kd5 Td1+

De ‘regen’ van schaakjes is een feit en remise onontkoombaar.

½ – ½

We kennen nu twee basisstellingen:

• De stelling van Philidor
• De stelling van Lucena

Eindspelfinesses 25: Toreneindspel 2 vs 1

Eindspelfinesses 24: Toren en pion tegen toren 1

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

Dat het bestuderen van toreneindspelen van groot belang heb ik elders al eens aangestipt. Statistisch gezien blijkt dat van alle eindspelen die ontstaan, toreneindspelen substantieel meer voorkomen dan andere eindspelen. Als we even logisch nadenken weten we hoe dat komt. Vanuit de opening worden de paarden en de loper eerst ontwikkeld. De torens komen pas veel later in het spel. De kans dat ze snel afgeruild worden is daarom een stuk minder. Vandaar dat het zinvol is om naar toreneindspelen te gaan kijken. In de vorige aflevering heb ik wat actuele toreneindspelen onder de loep genomen. Zonder basiskennis blijft het bestuderen van eindspelen echter heel lastig. Veel leerboeken nodigen ook niet uit om ons dit soort ‘taaie kost’ gemakkelijk eigen te maken. Omdat we zonder basiskennis nergens komen, leg ik – in deze en in een aantal toekomstige afleveringen – de belangrijkste ‘handgrepen’ van het toreneindspel aan u voor, zodat u in uw partijen niet helemaal meer in het duister hoeft te tasten.

Eindspelfinesses 23: Dame-eindspelen

Eindspelfinesses 23

Eindspelfinesses 22: Recente toreneindspelen

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

De laatste tijd heb ik redelijk wat partijen door mijn vingers zien gaan. Speciaal voor Schaaksite maakte ik analyses van actuele toernooien. Maar in de haast om het redelijk snel te publiceren wil er dan wel eens iets doorheen schieten, waarvan je later denkt: daar moet ik nog op terugkomen. Zeker ook omdat sommige eindspelen zo ingewikkeld zijn dat je daar onmogelijk in een paar minuten een juist oordeel over kunt vellen. Zelfs niet met de huidige engines. Waar het rekentuig het in scherpe stellingen met veel varianten het vaak bij het rechte eind heeft, kom ik er steeds vaker achter dat je er niet blind op kunt varen in het eindspel. Waar het precies aan ligt, kan ik wel vermoeden, maar omdat ik de architectuur van die programma’s niet ken, mogen specialisten hier een gefundeerder oordeel over geven. Wel weet ik inmiddels dat er stellingen zijn waarin de sterkste engines soms boven +3 of zelfs boven +4 geven, waarin ik toch met zekerheid kan zeggen dat het remise is of domweg gelijk staat. En andersom zie ik soms ook gevallen waarin ik zeker weet dat een partij op winst staat, maar dat de computer komt met een waardering van 0.00. Een fenomeen dat de laatste jaren een vlucht lijkt te nemen zijn de zogenaamde ‘tablebases’. Dat is een database waarin alle stellingen met zes stukken (inclusief koningen) zijn opgenomen. Men heeft de computer al deze eindspelen laten uitanalyseren tot het mat. Dat werkt natuurlijk feilloos omdat het om droge data gaat. Het is een gigantische hoeveelheid gegevens die op diverse websites tevoorschijn gehaald kunnen worden. Bij mijn weten zijn er nu ook databases waarin men heeft gewerkt aan de ‘zeven-stukken-eindspelen’, maar men is er nog (lang) niet in geslaagd om alle eindspelen hierin op te nemen.

Eindspelfinesses 21: Toren en randpion tegen loper

Eindspelfinesses 21

Eindspelfinesses 20: Loper en pion tegen loper II

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

We nemen de draad op met het eindspel van loper en pion tegen loper, waarbij de lopers van gelijke kleur zijn. De vorige keer hebben we een paar typerende manoeuvres gezien waarmee de winst in sommige gevallen afgedwongen kan worden. Veel hangt af van de positie van beide koningen en natuurlijk ook hoe ver de vrijpion is opgerukt. Hoe dichter bij de achterlijn, hoe groter de kans op succes. We zullen eerst met een ‘standaardwinststelling’ beginnen waarin wit een pion op b7 heeft. Daarna verplaatsen we alle stukken in het tweede diagram een rijtje naar ‘rechts’. We ontdekken een subtiel verschil dat ook het verschil tussen winst en remise betekent.

Eindspelfinesses 19: De pat-ontwijking

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

2 weken geleden besprak ik reeds het begin van mijn eindspel tegen Vilka Sipila. Daaruit bleek dat ik met correct spel wellicht het toreneindspel van 4 tegen 3 had kunnen winnen. Vandaag bekijken we de partijvoortzetting.

Eindspelfinesses 18: Loper en pion tegen loper I

Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”

Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.

In deze aflevering gaat de aandacht uit naar het eindspel van loper en pion tegen loper. We gaan uit van lopers van gelijke kleur, omdat het eindspel met ongelijke lopers in de meeste gevallen niet interessant is. De verdedigende partij zal in bijna alle gevallen geen probleem hebben om zijn loper te offeren voor de vijandelijke pion.

Bij lopers van gelijke kleur is de strategie voor de sterkere partij in wezen eenvoudig. Hij zal moeten proberen de pion naar voren te krijgen om deze uiteindelijk te laten promoveren tot dame. De verdediger heeft twee methoden:

• De koning stopt de pion af op de andere kleur dan de loper. Als dit lukt is het direct remise, omdat de sterkere partij niet de juiste materiaalverhouding heeft om hem te verdrijven.
• De loper stopt de pion af langs een diagonaal.

Eindspelfinesses 17: Toreneindspel 4 vs 3

Eindspelfinesses 17: Sipila-T.Burg deel 1