Schaaksite

Top-40 Nederlandse schakers. 26: Erik van den Doel

5 augustus 2017 21:34 Johan Hut 0

Misschien is hij wel de Nederlandse schaker met de meeste toernooioverwinningen. Het is niet goed na te gaan, want niemand houdt zijn zeges zo nauwgezet bij als Erik van den Doel. Alleen op de Nederlandse kampioenschappen schoot hij vaak tekort.

foto (2015): Frans Peeters

Erik van den Doel (geboren 15 mei 1979) debuteerde in 1997 op het NK en nam daar vervolgens in negen jaar acht keer aan deel. In 2001 werd hij samen met Loek van Wely eerste, voor Jeroen Piket en Sergei Tiviakov. Hij verloor de barrage van rapidpartijen met 3-0. Het was zijn enige succes in die acht NK’s, maar Van den Doel werd wel structureel tot de Nederlandse top gerekend. Van 1998 tot en met 2006 zat hij vier van de vijf keer in het Olympiadeteam, waarin hij met 58% redelijk scoorde. Ook maakte hij deel uit van het Nederlandse team dat in 2001 en 2005 Europees kampioen werd. Weliswaar als invaller, maar met 6,5 uit 10 over twee toernooien leverde hij een belangrijke bijdrage. Net als zijn teamgenoten werd hij benoemd tot Lid van Verdienste van de KNSB.

Tien topjaren

De toptijd van Van den Doel was 1997-2008. In 1998 won hij het Open kampioenschap van Nederland. In 2007 herhaalde hij dat en in 2007 en 2008 won hij het Leiden Chess Tournament. In deze periode won hij toernooien in Londen (1998, een topprestatie), Duitsland, Griekenland en Zuid-Afrika. Met De Variant won hij acht keer de Nederlandse clubcompetitie. Van 2001 tot 2003 stond hij een paar keer rond plaats 80 van de wereldranglijst.

Top-40 Nederlandse schakers. 27: Jorden van Foreest

20 juli 2017 21:06 Johan Hut 1

Er komen in deze lijst nog zes eenmalige Nederlands kampioenen. Zij staan hoger dan Jorden van Foreest, omdat ze natuurlijk een veel langere carrière hadden. Maar ondanks die korte duur heeft Van Foreest al heel wat meer gepresteerd dan alleen die ene, onverwachte titel.

Jorden van Foreest tijdens het NK 2016. Foto: Harry Gielen.

Jorden van Foreest (geboren 30 april 1999) is de oudste van zes schakende kinderen in één gezin. Hij behaalde diverse jeugdtitels, met als absoluut hoogtepunt in 2013 de Europese jeugdtitel tot en met veertien jaar. In 2015 werd hij grootmeester, op zestienjarige leeftijd. Iets jonger dan Nederlands recordhouder van dat moment Robin van Kampen. Wel ouder dan Anish Giri, die echter nog geen Nederlander was toen hij grootmeester werd. Van Foreest boekte zijn drie grootmeesternormen binnen een half jaar, in het Aeroflot-toernooi in Moskou, een toernooi in Lueneburg (Duitsland) en het wereldjeugdkampioenschap.

Veel toernooien

Nederlandse jeugdkampioenschappen waren voor Jorden van Foreest niet meer interessant, toen hij in 2016 op zeventienjarige leeftijd Nederlands kampioen werd bij de ‘groten’, nog wel bij zijn debuut. Het was gewoon een sterkbezet NK, met Loek van Wely als favoriet. Van de eerste zes partijen won hij er vijf en verloor hij alleen van Dimitri Reinderman. De  voorlaatste ronde werd de finale. Van Foreest hield Van Wely op remise en kroonde zich tot bijna jongste Nederlands kampioen aller tijden. Giri werd het op zijn vijftiende.

Top-40 Nederlandse schakers. 28: Kick Langeweg

16 juli 2017 21:52 Johan Hut 32

Langdurig behoorde hij tot de Nederlandse top, maar Kick Langeweg werd nooit kampioen. In 1969 was hij er dichtbij, in Leeuwarden eindigde hij samen met Hans Ree op de eerste plaats. Anders dan in de voorgaande twee edities werd er geen beslissingsmatch gespeeld. Ree werd tot kampioen uitgeroepen omdat hij titelverdediger was. Een extra feit (dat echter niet meewoog) was dat Ree in de laatste ronde de onderlinge partij won.
Kick Langeweg (geboren 7 maart 1937) is nooit dichter bij de titel geweest. Tussen 1961 en 1989 was hij er negentien keer bij, tot en met 1972 iedere keer. Hij werd derde in 1965, 1970, 1972 en 1983. In 1980 werd hij zelfs nog tweede achter Jan Timman, een plek die hij wel met vijf anderen moest delen.

Kick Langeweg tijdens IBM 1961. (Foto: Nationaal archief).

Olympiade-topper
Langeweg behoorde tot de ‘jonge honden’ die rond 1960 met het Amsterdamse VAS de Nederlandse schaakhemel bestormden. Voor hen organiseerde de befaamde organisator Berry Withuis in 1961 het IBM-toernooi, om de jongemannen de gelegenheid te geven internationaal meester te worden. Langeweg won de eerste editie met 9 uit 11 zonder remises en bleef Hein Donner voor. Een jaar later werd hij meester.

Top-40 Nederlandse schakers. 29: Daniel Stellwagen

6 juli 2017 19:21 Johan Hut 9

Toen Daniel Stellwagen op elfjarige leeftijd zevende werd in het open toernooi in Hoogeveen, was de Nederlandse schaakpers unaniem vol lof. Hans Ree schreef: “Hebben we ooit een elfjarige in Nederland gehad die zo sterk was? Misschien Timman, misschien Jeroen Piket, maar zeker weet ik het niet.” Zijn collega’s vielen hem bij en prezen Stellwagens veelzijdigheid en voor die leeftijd opvallend gezonde spel. Diende zich hier een nieuwe Nederlandse wereldtopper aan?

Het antwoord op die vraag was meteen ja, als het ging om zijn eigen leeftijd. Stellwagen (geboren 1 maart 1987) werd in de categorie tot en met twaalf jaar tweede op het Europees kampioenschap en tweede op het wereldkampioenschap. Met een blik op het bord naast hem gaf hij zijn laatste partij op het WK remise, in de veronderstelling wereldkampioen te zijn. Hij viel bijna van zijn stoel toen onmiddellijk na zijn handdruk de ene Chinees zijn remisestelling opgaf, waarmee zijn tegenstander (landgenoot) de wereldtitel binnen had.

Nog meer tweede plaatsen
Dichter bij de wereldtitel kwam Stellwagen nooit meer. In de oudste categorie werd hij gedeeld vijfde. Wel werd hij Neerlands jongste meester en jongste grootmeester, records die later werden gebroken. Hij haalde Nederlandse jeugdtitels binnen, met als apotheose de hoogste toen hij vijftien was. Dat was net geen record.
Ook op zijn vijftiende behaalde hij een spectaculaire tweede plaats in de B-groep van het Corus-toernooi. Zestien was hij toen hij op het NK van 2003 tot ieders verrassing begon met vier overwinningen. Stellwagen werd tweede, samen met Tiviakov, achter Van Wely. Datzelfde presteerde hij in 2005. In 2007 werd hij gedeeld eerste met Tiviakov, maar verloor hij de snelschaakbarrage, waarmee hij dus weer tweede was. Dat werd hij ook in 2008, samen met Reinderman, achter Smeets. In de tussenliggende jaren 2004 en 2006 werd Stellwagen vijfde, waarmee hij in die zes jaar op rij een van de meest succesvolle deelnemers was.

Top-40 Nederlandse schakers. 30: Eddie Scholl

8 juni 2017 19:48 Johan Hut 0

Alle Nederlands kampioenen sinds Euwe komen in deze top-40 voor. Vermelding van Eddie Scholl noem ik echter beslist geen moetje. Hij stopte vroeg met topschaak, maar was in de jaren rond zijn kampioenschap in 1970 een absolute Nederlandse topper.

Eddie Scholl in 2008. Foto: Eelke Heidinga.

De Fries Scholl (geboren 17 oktober 1944) werd in 1963 jeugdkampioen van Nederland en in 1965 open kampioen. Van 1967 tot en met 1974 nam hij alle zeven keren aan het Nederlands kampioenschap deel (in 1968 werd er geen NK gespeeld). Al bij zijn debuut werd hij derde achter Ree en Bouwmeester, maar voor Donner, Kuijpers en Langeweg. In 1970 was het kampioenschap niet zo sterk bezet. Scholl eindigde samen met Coen Zuidema bovenaan, voor Langeweg en Hartoch, en won de beslissingsmatch. In 1971 werd hij derde achter Ree en Donner, maar voor Timman, Hartoch en Langeweg. Dat is in die jaren beslist een indrukwekkend rijtje.

Wereldtop

Ook al had hij de toen tweevoudig Nederlands kampioen Hans Ree niet verslagen (want die deed niet mee), mocht Scholl op de Olympiade van 1970 in Siegen toch aan het eerste bord spelen. Daar deed hij het met 10,5 uit 17 uitstekend. Als zijn beste prestatie noemt hij zijn overwinning op Larry Evans. Bij de IBM-toernooien van 1970 en 1971 speelde hij remises tegen Spasski (wereldkampioen), Geller, Keres, Hort, Smyslov, Uhlmann en Gligoric. Hij hield de wereldtop op remise en versloeg Donner in die twee toernooien beide keren.

Top-40 Nederlandse schakers. 31: Henri Weenink

22 mei 2017 23:32 Johan Hut 0

In de top-40 omdat hij de nummer twee was achter Max Euwe en dus nooit Nederlands kampioen kon worden. Niet al te hoog omdat hij die tweede plaats door zijn tragische dood wel heel kort bezette.

Henri Weenink (geboren 17 oktober 1892) nam slechts eenmaal deel aan het Nederlands kampioenschap. In 1929 werd hij samen met Salo Landau tweede achter Euwe. Toch werd hij al in 1927 gevraagd voor Nederland aan het tweede bord op de Olympiade te spelen, achter Euwe. In kleinere toernooien had hij zich bewezen. In 1928, 1930 en 1931 zat hij bij afwezigheid van Euwe zelfs aan het eerste bord. In 1930 in Hamburg scoorde hij met 10 uit 16 goed, bij de andere Olympiades scoorde hij onder de vijftig procent.

Een succes was het kampioenschap van Amsterdam in 1928 dat hij won voor Landau. In 1930 won hij een zeskamp in Amsterdam, waar hij Euwe en Landau versloeg. Weenink won hier en daar partijen van Reti, Rubinstein en Marshall, maar dat ging niet gepaard met toernooizeges. Een matchnederlaag tegen Reti met 3,5-6,5 kon met niet meer worden afgedaan dan ‘goed gedaan’.

Veelzijdig

Weenink diende de schaakwereld op een veelzijdige manier. Hij schreef in de jaren twintig de schaakrubriek in de Oprechte Haarlemsche Courant, de voorloper van het Haarlems Dagblad. Hij deed dat op bijzonder luchtige en zelfs vrolijke manier, met als curiositeiten ieder jaar voor 1 april een fantasieverhaal rond leuke schaakproblemen.