Column 37: Titel gekocht?
De vorige column ging over de bijzondere rol die de Amerikaan Ron Henley speelde bij een dame-eindspel dat op het bord kwam in de partij tussen John van der Wiel en John Fedorowicz. Deze partij werd afgebroken in een landenwedstrijd voor junioren onder 27 jaar tussen Nederland en de Verenigde Staten. Van der Wiel kreeg daar namelijk een dame-eindspel met pluspion (een witte pion op a2) op het bord en hoewel de vooruitzichten op winst niet al te groot waren, besloot hij het toch te gaan proberen. Henley, die er kennelijk om bekend stond dat hij goed kon analyseren, werd door zijn captain uit het team gehaald en verbannen naar zijn hotelkamer om het eindspel helemaal uit te pluizen. Al zijn bevindingen moest hij dan ook nog op tijd doorbrieven aan zijn teamgenoot, die vervolgens in meerdere sessies de beoogde verdediging achter het bord moest zien waar te maken. Dat deed Fedorowicz overigens met verve. Na 143 zetten berustte Van der Wiel eindelijk in remise.
Een aantal jaar later kwam Henley naar ons land om deel te nemen aan een toernooi in Amsterdam. Er deden toen vreemde geruchten over hem de ronde. Zo was hij grootmeester geworden en er waren nogal wat twijfels over de wijze waarop hij aan zijn titel was gekomen.
Zo nam hij deel aan een groot toernooi in Indonesië waar het mogelijk was gemaakt om in één keer de grootmeestertitel te behalen. Normaal gesproken zijn drie resultaten over minimaal 27 partijen noodzakelijk, maar hier had nam de Fide het niet zo nauw met de bestaande reglementen. Het ging hier om een grootmeesterkamp met 26 deelnemers. Met 17½ punt zou de grootmeestertitel meteen worden veiliggesteld. Henley werd, samen met zijn landgenoot Walter Browne, gedeeld eerste met exact het juiste puntenaantal voor de grootmeestertitel.
Het gerucht ging dat hij een paar deelnemers had omgekocht om hem een handje te helpen aan het juiste puntenaantal te komen.
Een groot aantal jaren later kwam ik in contact met de Engelsman Tony Miles. Miles behoorde een tijdlang tot de wereldtop, waarbij vooral zijn overwinning op regerend wereldkampioen Karpov met de bizarre opening 1. e4 a6 de hele wereld overging. Miles – die helaas door ziekte al vroeg is gestorven – vertrouwde mij ooit toe dat hij natuurlijk in geen honderd jaar van die Henley zou hoeven te verliezen. Met een grote glimlach op zijn gezicht vroeg hij of ik de partij die hij wél verloren had van Henley nagespeeld had. Dat had ik helaas niet. “Als je dat wel hebt gedaan, zal je wel het een en ander opvallen”, zei hij nogal cryptisch. Ik herinner me dat ik inderdaad later de partij onder ogen kreeg en dat er een paar opvallende momenten waren. Inmiddels heb ik – na zoveel jaar – nog eens een blik geworpen op dit merkwaardige geval.
Henley, Ron W – Miles, Anthony, Surakarta/Denpasar 1982.
1. d4 Pc6 Een systeem dat niet een al te beste reputatie heeft, maar Miles heeft het vaker gespeeld. 2. Pf3 d5 3. c4 Lg4 Er is een overgang ontstaan naar de Chigorinverdediging. 4. cxd5 Lxf3
5. dxc6 Niet bepaald de meest principiële voortzetting. [5. gxf3 is de hoofdvariant en later ook nog ooit door Kasparov gespeeld.] 5… Lxc6 6. Pc3 Pf6 7. f3 Het is duidelijk dat wit graag met e4 het centrum wil pakken, maar hij verwaarloost zijn ontwikkeling. 7… e5 8. dxe5 Pd7 [Je zou hier 8… Dxd1+ 9. Kxd1 Pd7 10. Lf4 O-O-O verwachten met ongeveer gelijkspel.] 9. e4 Lb4 10. Db3 Dh4+ 11. g3 De7 12. Le2 Pxe5
Zwart heeft comfortabel spel. 13. Lf4 Pg6 14. O-O-O Wit laat zomaar het loperpaar van het bord halen. [14. Le3 lijkt de aangewezen zet.] 14… Pxf4 15. gxf4
Waarschijnlijk heeft Miles nu gedacht dat het tijd werd om een paar slechte zetten te gaan doen, omdat hij anders op geen enkele wijze de partij zou kunnen verliezen zonder dat het teveel in het oog zou lopen. 15… Td8?! Dit is niet zo’n beste. [De normale zet is natuurlijk 15… O-O] 16. Txd8+ Kxd8 17. Pd5 Belooft wederom niet al te veel voor wit. [Wat logischer is eerst 17. Td1+] 17… Dc5+ Kan wel. [Beter is misschien 17… Lxd5 18. Dxd5+ Kc8] 18. Kb1
18… La5?! Een vreemde zet. [Opnieuw zou wit na 18… Lxd5 19. Td1 Kc8 niet veel bijzonders hebben.] 19. Tc1 Dd6? Een nieuwe fout. [De juiste zet is nu 19… Lxd5 maar ook dan zou zwart in de problemen zijn na 20. Txc5 Lxb3 21. Txa5 Le6 22. Txa7] 20. Td1 Ke8 Dat maakt het erger voor zwart, vooral als wit nu de goede zet vindt.
21. Lb5! En dat doet hij. 21… Tf8 Zwart zat vooral met het probleem dat hij niet kon rokeren, maar dit is wel heel bizar. De problemen voor zwart zijn evenwel al onoplosbaar. [Zo verliest hij een stuk na bijvoorbeeld 21… Dh6 om met de dame uit de d-lijn te gaan 22. Lxc6+ Dxc6 23. Da3 met een dubbele aanval] [21… Lb6 kan ook al niet vanwege 22. Pxb6] 22. Da4 Zeker niet slecht. [Hij ‘vergeet’ echter de dreiging uit te voeren met 22. Lxc6+ Dxc6 23. Da3] 22… Lxb5 23. Dxa5 Dc5
24. Dxb5+! Dat is wel een aardig grapje. 24… Dxb5 25. Pxc7+ Ke7 26. Pxb5 En nu kon Miles met een gerust hart opgeven. 1-0
Eigenlijk treft beide spelers blaam. De een omdat hij iemand zonder scrupules probeert om te kopen, de ander omdat hij zich daadwerkelijk laat omkopen. En dan eigenlijk ook een partij aflevert waarin hij aan de kenners laat zien: ‘kijk, ik ben natuurlijk wel een klasse beter, maar ik heb mijn tegenstander netjes geholpen’.
Later werd Henley gevraagd als secondant van Karpov in zijn strijd om de wereldtitel. Het zal hem geen windeieren hebben gelegd. Ik mag hopen voor hem dat hij het geld dat hij heeft uitgegeven voor de grootmeestertitel hier terugverdiend heeft. Naar verluidt heeft hij het schaakbord op een gegeven moment echter toch aan de wilgen gehangen en is hij een succesvol zakenman op de beurs geworden.
De analyse via de viewer:
