De Russische promotiezet

De Russische promotiezet

Een voorstel tot wijziging van de FIDE-regels

De komende week komt in een hotelkamer in Lausanne, Zwitserland, bijeen de regelscommissie van de FIDE. Een commissie onder voorzitterschap van Geurt Gijssen. Ze praat over mogelijke wijzigingen in de FIDE-regels. Een van de voorstellen gaat over de zgn. Russische promotiezet.

Tijdens de Algemene Vergadering van de FIDE in Istanbul van 3 tot 10 september 2012 worden de voorgestelde wijzigingen behandeld. Indien de Vergadering deze goedkeurt, treden deze vervolgens in werking op 1 juli 2013.

Wellicht zijn de voorstellen van de commissie over enkele weken op te vragen bij de FIDE.

Wat daarvan zij, een van de voorstellen waarover volgende week wordt besproken gaat over een wijziging van de promotiezet. Vooral in Rusland wordt dat als een probleem ervaren. De manier zoals de promotiezet in de FIDE-regels is voorgeschreven, knelt daar in de praktijk.

In het huidige artikel 3.7 onder e van de FIDE-regels wordt aangegeven hoe de promotiezet in zijn werk gaat. Het luidt:

‘e. Als met een pion de rij wordt bereikt die het verst van zijn beginpositie is verwijderd, dan moet hij als deel van dezelfde zet, op hetzelfde veld worden vervangen door een nieuwe

dame, toren, loper of paard van de kleur van de pion. De keuze van de speler is niet beperkt

tot stukken die eerder zijn geslagen. Deze vervanging van een pion door een ander stuk

wordt ‘promotie’ genoemd. Het nieuwe stuk functioneert onmiddellijk.’

Om nog nauwkeuriger te zijn:

Artikel 4.6 aanhef en onder c (de Lex Hartoch):

4.6 Als een stuk op een veld is losgelaten en het een reglementaire zet of een deel van een

reglementaire zet betreft, dan mag het in deze zet niet meer op een ander veld worden

geplaatst. De zet wordt dan beschouwd als te zijn gedaan:

c. bij de promotie van een pion: zodra de pion van het bord is verwijderd en de hand van de

speler het nieuwe stuk op het promotieveld heeft losgelaten. Wanneer de hand van de

speler de pion heeft losgelaten nadat deze op het promotieveld is geplaatst, is de zet nog

niet gedaan, maar de speler heeft dan niet meer het recht de pion naar een ander veld te

spelen.’

De procedure is dus:

1. de pion gaat naar het promotieveld

2. de pion wordt geruild voor een stuk.

Dit is een voorbeeld van een pietluttige FIDE-regel. Die botst met de praktijk in onder andere Rusland. Daar neemt een speler de pion van het bord en plaatst het nieuwe stuk op het promotieveld. De pion heeft het promotieveld dus nimmer bereikt.

Gijssen meent dat de deze vorm van een promotiezet is geoorloofd:

‘Indien een speler een stuk op een promotieveld plaatst, het stuk loslaat en daarna zijn pion op de zevende rij verwijdert, wordt dit niet als ongeoorloofd/onreglementair beschouwd,’ vgl. Gijssen, januari 2002, ‘How to get a title?’

Echter, Gijssen staat nou niet bepaald bekend als iemand die begrip toont voor de praktijk van amateurs. Hij is iemand die de regels strikt en letterlijk interpreteert. Zo letterlijk dat een interpretatie tot gevolg kan hebben dat de uitkomst niets van doen heeft met schaken, maar alles met de losse woorden in de tekst.

Het is dan ook geen wonder dat leerlingen van Gijssen diezelfde methode van strikte letterlijkheid overnemen. En dan krijg je toestanden waar o.a. de Russen tegen aanlopen. Want een schaker die de pion niet eerst op het promotieveld heeft gezet, schendt de FIDE-regels. Ik weet niet welke gevolgen dat heeft in Rusland. Gelet op het gure strafklimaat in de schaakwereld, wellicht een tijdstraf van twee minuten.

In Lausanne wordt dus gediscussieerd over het voorstel om de Russische promotiezet ook toe te laten.