Het onmogelijke wordt mogelijk
Als je in Nederland wilt schaken kan dat elk weekend, het hele jaar door. Er zijn zelfs mensen die er hun boterham mee verdienen. Door week in week uit een snelschaak- of rapidtoernooi af te schuimen slagen zij erin om in hun onderhoud te voorzien. De zwaar gedoteerde toernooien lijken lucratief, maar zijn dat meestal niet. Een hele horde aan titelhouders komt hierop af en er is er maar een die er met de grootste kluif van door kan gaan. De prijsjagers rapen liever de ‘kruimels’ op.
Tijden geleden werd er in Nijmegen een prachtig opgezet rapidtoernooi gehouden waar ik vele jaren aan meegedaan heb. Naast het open toernooi was er een invitatiegroep waar verschillende grootmeesters tegen elkaar de degens kruisten. Dat was voor veel lokale schakers de krenten in de pap, want als je snel klaar was, kon je het podium op klimmen om bij deze heren mee te kijken. Als jong kereltje was ik zeer geïnteresseerd om te zien hoe Timman, Hübner en bijvoorbeeld Hort het er tegen elkaar vanaf brachten.
Zo was ik er tijdens een van de pauzes ook toevallig getuige van hoe deze heren een eindspelstudie aan het oplossen waren. Als ik me goed herinner was het Timman die een bijzonder ingewikkelde compositie aan de anderen had voorgelegd. Uiteraard weet ik niet meer hoe de stelling was. Wel herinner ik me de slotpointe die hij ze uiteindelijk voorschotelde. Het was iets dat door sommigen wel als variant was gesuggereerd, maar steeds werd verworpen. “Dat kon het zeker niet zijn, dat was onmogelijk”, waren de reacties. Maar het onmogelijke bleek toch mogelijk!
Ik heb gezocht naar een studie die eindigt met de stelling die ik toen met mijn eigen ogen heb mogen aanschouwen. En ik heb er inderdaad een gevonden. Probeert u ook eens het volgende probleem te ontrafelen:
Wit heeft drie pionnen tegen twee paarden. De stelling lijkt evenwel toch remise te worden. Het verdedigingsschema voor zwart is dat het ene paard zich offert voor de gevaarlijke h-pion om dan met het andere paard de dubbele b-pion in bedwang te houden.
1. Kg6! De enige goede zet. [Na bijvoorbeeld 1. Kg8 Pg4 2. h7 Pf6+ 3. Kg7 Pxh7 4. Kxh7 Kg5 valt er niets te halen voor wit.] 1… Pe5+ 2. Kf6 P5g4+ [Hier verliest 2… Pd7+ vanwege 3. Ke7 Pe5 4. Ke6! en het is ofwel de h-pion ofwel de voorste b-pion die door geen enkel paard meer is in te halen.] 3. Ke6 Pxh6 Het eerste gedeelte van het schema van zwart is gelukt: de witte h-pion is van het bord. Maar de witte koning staat bijzonder goed op e6 waar hij beide paarden tegenhoudt bij het bestrijden van de b-pion. 4. b6 Pf7!? De pion lijkt naar dame te gaan, maar zwart heeft een tactische grap. 5. Kxf7 [5. b7?? is remise vanwege 5… Pd8+ en … Pxb7.] 5… Pc4 Hier blijkt wat zwart met zijn paardoffer van plan is. 6. b7 Pd6+ Een ordinaire vork waarmee de voorste witte vrijpion in de doos verdwijnt. Het resterende eindspel van paard tegen een enkele witte pion is normaal gesproken remise. Normaal gesproken dus… 7. Ke7 Pxb7 En klaar, zou je zeggen. Het halve punt is gered. Maar nu komt de aap uit de mouw!
8. b4!! Hier wordt het onmogelijke mogelijk. Na deze zet is het paard opgesloten op een bijzonder ongelukkig veld. Het gaat verloren en daarmee verliest zwart ook het resterende pionneneindspel. Deze zet, b2-b4, werd door niemand van het toen aanwezige grootmeestergilde meegenomen in de varianten die men bekeek. Timman moest de zet helemaal uitvoeren om iedereen in verrukking te brengen! 1-0
Wat is schaken toch mooi, heb ik toen gedacht. Misschien ben ik mede hierdoor ook wel blijven schaken.
Overzicht vorige columns
Onze medewerker Herman Grooten heeft vele jaren door de wereld gezworven om toernooien te spelen. Daarbij maakte hij van alles mee. Toernooien waar het licht uitviel, tot televisieoptredens in de Surpriseshow van Hennie Huisman. Hieronder een overzicht van zijn columns op deze site.
Veel leesplezier!
