Schaakstrategie 05
In deze aflevering een paar passages uit
Hoofdstuk 5: Verzwakte koningsstelling
We zullen in dit hoofdstuk verschillende gevallen bekijken waarin de koning van de tegenstander bloot komt te staan aan een invasie van vijandelijke stukken, omdat het beschermingskordon om een of andere reden is weggeslagen. Bij al deze gevallen is hetzelfde proces waarneembaar: er wordt een gat geslagen in de verdedigingswal die de koning voor zich heeft opgeworpen. We kunnen het vergelijken met een middeleeuws kasteel waarin met een stormram een bres wordt geslagen. Als de doorgang er is, stormen de aanvallers door het gat naar binnen en proberen zich dan meester te maken van de ruimte daar achter.
In het schaakspel is het niet anders. Met een offer wordt een bres in de beschermende pionnenlaag geslagen en het gevolg is dat de eigen stukken door het gat naar binnen kunnen, waardoor zij vrij spel krijgen tegen de ongelukkige monarch.
De speler die zijn ontwikkeling verwaarloost, zal niet zelden met zijn koning in de problemen komen. Een onderdeel van de ontwikkeling houdt namelijk in dat de rokade wordt voorbereid, waardoor de eigen monarch in (tijdelijke) veiligheid gebracht wordt. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat de stelling met gewelddadige middelen opengebroken kan worden. Het volgende fragmenten is karakteristiek voor bovenstaande theorie, waarbij een wereldkampioen laat zien hoe een vijandelijke koning in het nauw gedreven moet worden.
In deze stelling staat wit op het eerste gezicht niet slecht. Zwart heeft een geïsoleerde pion op d5 die hulpbehoevend is en verder lijkt er geen grote activiteit van de zwarte stukken uit te gaan. Toch is het bovenstaande heel statisch gedacht. De dynamische factoren spreken in zwarts voordeel. Voornamelijk het feit dat de witte koning nog in het midden staat en hij zijn loper nog moet ontwikkelen blijkt doorslaggevend te zijn. Kasparov aarzelde niet om een kansrijk pionoffer te brengen. 17… d4!? Kasparov aarzelt niet een kansrijk pionoffer te brengen. 18. exd4 Ook na 18. Pe2 lopen de dingen voor wit verkeerd zoals in de volgende variant geïllustreerd wordt: [18. Pe2 Dg5 19. Pxd4 Pxd4 20. Txd4 Tad8 en zwart heeft het initiatief in handen.] 18… Te8 19. f3
Wit doet net alsof zijn neus bloedt. Zijn problemen zijn evenwel al gigantisch. Zo kan hij niet goed ontwikkelen (19. Le2 Lxg2) en ook het principiële [19. d5 faalt op 19… Pf4+ 20. Le2 [Ook 20. Te2 helpt niet na 20… Pxd5!] 20… Pxg2+ 21. Kf1 Ld7! waarna zwarts aanval inmiddels beslissende vormen heeft aangenomen, bijv. 22. Kxg2? faalt nu op 22… Dg5+ 23. Kf1 Lh3+ 24. Ke1 Dg2 met winst.] 19… Lxf3! Een onverwacht en zeer ongewoon stukoffer. Zoals in de andere voorbeelden ook duidelijk werd breekt de aanvaller een stukje uit het verdedigingskordon rondom de vijandelijke koning af, waardoor deze belaagd kan worden door de overgebleven stukken. De schuilplaats op f2 die wit in gedachten had, wordt na de tekstzet wel heel tochtig. De volgende zetten zijn min of meer gedwongen. [Met de tekstzet is wit niet bang voor een aftrekschaak van het paard en ook niet voor 19… Dh4+?! 20. g3 Df6 21. Kf2 en het gaat wel weer voor wit. Er wacht hem echter een koude douche..] 20. gxf3 Dh4+ 21. Tf2 Pxd4+ 22. Le2 Pxf3+ 23. Kf1 Dh3+ 24. Tg2 Ph4?!
[Kasparov mist merkwaardig genoeg de beste aanvalsvoortzetting. Hij stond er nu juist om bekend om zijn aanval kracht bij te zetten door al zijn stukken optimaal in het spel te betrekken. Dat had ook nu moeten gebeuren met 24… Tad8! 25. Dc1 Pd2+ 26. Kg1 De3+ 27. Tf2 Td6 en de dreiging … Tg6 is dodelijk.] 25. Tg1 Tad8 26. De1? Wit bezwijkt onder de aanhoudende druk. De enige kans op redding bood [26. Da4! zoals Kasparov zelf aangeeft, maar ook dan zou zwart met 26… Pxg2 27. Txg2 Te5 [27… De3 ziet er ook zeer kansrijk uit voor zwart.] 28. Dg4 Dxg4 29. Lxg4 f5 30. Lf3 g5 uitstekende perspectieven op de zege houden.] 26… Td3! 27. Df2
27… Pf3! Wits stukken zijn in een soort positionele zetdwang geraakt. 28. Th1 [Na 28. Lxd3 is het mat met 28… Pxh2#] [Op 28. Pd5 volgt het fraaie 28… Td1+ 29. Lxd1 Pxh2#] [en op 28. Dg3 houdt wit het niet droogt na 28… Pd2+ 29. Ke1 Txg3 30. Txg3 Pf3+ 31. Kf2 Pxg1] 28… Tee3 [28… Tde3 was zelfs nog veel krachtiger.] 29. Tg1 Kh8 30. Th1 b5
Een fraaie slotzet. Het witte paard moet toestaan dat het verdreven wordt want op 31. a3 volgt 32. … a5 gevolgd door 33. … b4, waarna de dreiging … Txe2 beslissend is. 0-1
Belangstellenden kunnen het boek 
hier bestellen. Tevens treft u op deze webpagina de nodige aanvullende informatie aan.
De vorige afleveringen uit deze serie zijn hieronder te vinden:
Leuk natuurlijk, maar is dit strategie, geen taktiek?
Dit is een van de elementen uit de tabel van Steinitz, dat inderdaad een hoog tactisch gehalte heeft. Overigens gaan strategie en tactiek meestal hand in hand, zoals ook uit het voorbeeld blijkt. De koning in het midden wordt bestookt door stukken waarvan er veel keurig in het centrum staan.
Hm, ik heb je boek nu al aan 4 mensen gegeven, ga het zelf ook maar ‘ns lezen!
mvg – Elias