Schaakrubrieken weekend 18 mei 2019
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
De rust van Max Warmerdam
Het is een gevoel dat iedereen waarschijnlijk wel kent, dat het geluk om de hoek was, waar je net nog voorbijging en waar je achteloos verder was gelopen. Ik had het lang geleden toen ik een keer had overgeslagen bij een wekelijks jazzconcert waar ik vrijwel altijd kwam, en kort daarna te horen kreeg dat net die ene keer de grote drummer Art Blakey uit de hemel was afgedaald en had meegespeeld, en ik had het ook een week geleden na de laatste speeldag van de clubcompetitie van de KNSB. Ik had niet meegedaan, omdat ik mijn vakantie had geboekt op een moment dat mijn club Caissa niet meer kon degraderen en alleen door een serie van onmogelijke wonderen kon promoveren. Ze hadden me niet nodig.
De wonderen kwamen toch. Mijn team had in de laatste ronde gewonnen met de ongeloofwaardige score van 9-1, net genoeg om te promoveren naar de Meesterklasse. Ik kreeg een foto waarop onze spelers breed grijnzend in de tuin van het speelgebouw stonden. Zonder mij, verschrikkelijk! Als troost stelde ik me voor dat ik er wel bij was geweest en het dan net voor het team had verpest, dat zou nog erger zijn. Laat ik niet doen alsof het mirakel van Caissa het belangrijkste was dat op die laatste competitiedag gebeurde. Bij de hoge heren van de Meesterklasse was al in april beslist dat het oude en eerbiedwaardige Leidsch Schaakgenootschap landskampioen werd, maar voor anderen stond nog veel op het spel.
Na die laatste ronde werd duidelijk dat Max Warmerdam (19) uit Tegelen en Roger Meng (22) uit Rotterdam een grootmeesternorm hadden vervuld. Vooral voor Warmerdam is 2019 een mooi jaar, want in januari plaatste hij zich in het Tatatoernooi voor de Challengers van volgend jaar, een ijzersterk grootmeestertoernooi. Kijk hoe hij als jongen van 16 al het schaakgeduld van een volwassene had. Voor die partij verleenden Herman Grooten en ik hem de schoonheidsprijs voor de mooiste partij van de tweede ronde van het seizoen 2016/2017.
Max Warmerdam – Rick Lahaye, KNSB competitie 2016
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e5 7. Pb3 Le6 8. f3 h5 9. Dd2 Le7 10. Pd5 Lxd5 Deze loper zal zwart straks erg missen. 10…Pxd5 is gebruikelijker en beter. 11. exd5 Pbd7 12. c4 b6 13. Le2 a5 14. Tc1 Pc5 15. Pxc5 bxc5 16. Ld1 Pd7 17. 0-0 f5 18. Lc2 0-0 19. a4 Hij legt de damevleugel vast, vertrouwend op een toekomstige actie op de koningsvleugel. 19…Tf7 20. b3 Pf8 21. Kh1 Langzaam bereidt wit de opmars g2-g4 voor. 21…g6 22. Tce1 Kh7 23. Te2 Pd7 24. g3 Lf8 25. Tg1 Le7 26. Dc1 Pf8 27. Ld2 Lf6 28. Df1 Lg5 29. Lc3 Lh6 30. Dh3 Kg7 31. g4 Consequent. Met 31. f4 kon wit een pion winnen, maar dat zou na 31…Pd7 toch minder duidelijk zijn. 31…hxg4 32. fxg4 f4 33. g5 Lxg5 34. Teg2 Ph7 35. Df3
Partij in de viewer:
Schoonheidsprijs voor Jan-Willem de Jong van LSG
De meesterklasse, de hoogste afdeling van de Nederlandse clubcompetitie, is tegenwoordig spannender dan in het niet zo verre verleden, toen eerst Volmac/Rotterdam en later De Variant uit Breda de dienst uitmaakten. In de laatste acht seizoenen werden vijf verschillende teams kampioen met meestal geringe voorsprong op de concurrenten. Van de voormalige grootmachten is weinig overgebleven. De Variant, twaalfmaal kampioen en in 1998 winnaar van de Europacup, bestaat zelfs niet meer. Henk Verstappen, de man om wie alles draaide bij de club, gaf er in 2006 de brui aan, toen tegen zijn zin de KNSB besloot de play-offs tussen de vier hoogst geëindigde teams af te schaffen. Het blijft jammer, al was het maar vanwege de intrigerende laatste sponsor van de club: U-Boat Worx, een fabrikant van duikboten. Ook met Rotterdam, een team dat ooit triomfen vierde met Timman en Kortsjnoi, is het slecht afgelopen. Na de degradatie uit de meesterklasse in 2018 gingen een divisie lager alle wedstrijden van het afgelopen seizoen verloren. Het is pijnlijk een club waarvoor ik twaalf jaar heb gespeeld zo te zien wegglijden.
LSG, het Leids Schaakgenootschap, veroverde dit jaar voor de tweede achtereenvolgende maal de titel met een jong, evenwichtig team dat in volstrekt onvoorspelbare opstellingen achter de borden pleegt plaats te nemen. De enige grootmeester, tweevoudig Nederlands kampioen Predrag Nikolic, is een belangrijke schakel in de succesploeg. Ook ditmaal leverde hij met een score van 4,5 uit 6 een waardevolle bijdrage. De volgende fraaie positiepartij van Jan-Willem de Jong uit de wedstrijd BSG – LSG werd bekroond met de schoonheidsprijs van de zevende competitieronde.
Willemze – De Jong Bussum 2019
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Pf6 4. d3 Lc5 5. c3 0-0 6. Lb3 a6 7. h3 d6 8. Lg5 Pe7 Origineel. Zwarts loperpaar compenseert de verzwakking van de koningsvleugel. 9. Lxf6 gxf6 10. Ph4 Pg6 11. Pxg6 hxg6 12. Pd2 c6 13. Df3 Kg7 14. g4 De computer adviseert een andere pionzet. Na 14. h4 is een actie van zwart op de koningsvleugel voorlopig van de baan. 14 … b5 15. Pf1 a5 16. Pg3 a4 17. Lc2 b4! Ruimte voor de lopers. Wits koning heeft geen veilige schuilplaats. 18. cxb4 Lxb4+ 19. Kf1 Th8 20. Kg2 Voor 20. h4 is het te laat. Na 20 … Le6 21. h5 Ld2 controleert zwart het bord. 20 … Th4 21. Tad1 Lc5 22. Pe2 Dh8 23. Dg3 Dh6 24. f4 Op weg naar een kwaliteitswinst die alleen zwart ten goede komt. 24 … exf4 25. Pxf4 Ld4!
Partij in de viewer:
Grand Chess Tour is begonnen
Eerst even wat feiten. De Grand Chess Tour (GCT) gaat over acht toernooien (klassiek, rapid en snelschaak) in Ivoorkust, India, Roemenië, Frankrijk, Kroatië, Engeland en Amerika (2x). Het totale prijzenfonds bedraagt een kleine twee miljoen dollar en wordt verdeeld over achttien deelnemers. Dus ook al word je laatste, dan zit je nog aardig in de buurt van de Balkenende-norm. De deelnemers zijn: Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura, Maxime Vachier-Lagrave, Wesley So, Ding Liren, Wei Yi, Ian Nepomniachtchi, Sergei Karjakin, Veselin Topalov, Bassem Amin, Alexander Grichuk, Jan Duda, Daniel Dubov, Fabiano Caruana, Shakhriyar Mamedyarov, Levon Aronian, Viswanathan Anand en Anish Giri.
De aftrap was in Abidjan, de economische hoofdstad van Ivoorkust met meer dan 5 miljoen inwoners. Sommige spelers hadden geen zin in voorzorgsmaatregelen tegen Afrikaanse ziektes en lieten dit evenement lopen (zoals Giri). Andere spelers vinden verre en vreemde oorden juist aantrekkelijk en slaan liever de bekende Europese speelzalen over (zoals Carlsen). De eerste tien namen van de totale deelnemerslijst deden mee in het (vertraagd) snelschaken in Abidjan.
Het werd weer een indrukwekkend machtsvertoon van de wereldkampioen. Bij het rapid (ongeveer een half uur per speler per partij) was de eindstand na 9 ronden aan kop:
1.Carlsen 7,5 2.Nakamura 6 3.Vachier-Lagrave 5,5.
Slechts drie remises gaf Carlsen af en daar mochten ze dan nog blij mee zijn ook:
M. Carlsen – H. Nakamura
1.c4 Pf6 2.Pc3 e6 3.e4 d5 4.e5 d4 5.exf6 dxc3 6.fxg7 cxd2+ 7.Lxd2 Lxg7 8.Db3 Pc6 9.Pf3 De7 10.Ld3 0-0 11.0-0-0 a5 12.a3 e5 13.Lc3 f5 14.c5+ Kh8 15.Lb5 Le6 16.Dc2 Dxc5 17.Lxc6 Dxc6 18.Pxe5 De4
en remise door eeuwig schaak (want 33.Kc2 De2+ 34.Dd2 Ld3+ kan niet).
Bij het snelschaak (ongeveer 5 minuten per partij) speelde iedereen met wit en zwart tegen elkaar. De eindstand na 18 partijen:
1.Vachier-Lagrave 12 2.Carlsen 11,5 3.Nakamura 11
Een opvallende prestatie van de Fransman. Carlsen haalde soms iets uit niets. Hij tapt dus uit een heel ander vaatje dan zijn voorgangers Kasparov, Karpov en Fischer die hun tegenstanders wilden overmeesteren.
H. Nakamura – M. Carlsen, na 31…a5-a4 In de voorgaande fase is er veel geruild en was er niet veel aan de hand. Wit kan met 32.Tc7 Td2 33.Tb7 zwart tot zetherhaling dwingen want 33…Txb2 34.Txb6 geeft een vervelende penning. Ook 32.Tc7 Ld7 33.Tb7 leidt tot niets. Nakamura dacht kennelijk dat er sowieso geen enkel gevaar was en ging verder met 32.Lg2 Lc4 33.Le4 b5 Zwart heeft in twee zetten grote vorderingen gemaakt: de loper is actief geworden en de b-pion is niet meer zwak. Nu moet wit opletten. 34.f4 e5! Want Lc4 dekt ook f7 35.Tc7 exf4+ 36.exf4 Td2 37.Tc6+ Begrijpelijk maar niet goed. Wit moest hier 37.fxg5+ doen omdat na 37…Kxg5 38.Tc5+ Kh6/f6 39.Th5/f5+ de toren op h2/f2 de b-pion kan verdedigen. Dus moet zwart verdergaan met 37…Ke5 maar dan geeft de manoeuvre Lh7-g8 met aanval op f7 overlevingskansen. Nu is er geen verdediging meer. Zo snel kan het gaan. 37… Kg7 38.fxg5 Txb2 39.g6 Tb3+ 40.Kf4 Txa3 41.gxf7 Ta1 42.Tc8 Lxf7 43.Tc7 a3 44.Kg5 Td1 45.Lc2 Tc1 en wit gaf op.
De voorlopige beste verdiensten in de GCT 2019 zijn: 1.Carlsen 37.500 dollar 2.Nakamura, Vachier-Lagrave 22.500 dollar. Maar er volgen voor het eind van het jaar dus nog zeven toernooien.
Partijen in de viewer:
Vorig jaar was het 150 jaar geleden dat de enige Duitse wereldkampioen, Emanuel Lasker, werd geboren. Dat is uiteraard niet onopgemerkt gebleven, ook niet in de schaakrubrieken in het ND. Maar op de een of andere manier heb ik toch een boek gemist, namelijk het boek van Hübner: Der Weltmeisterschaftskampf Lasker-Steinitz (€ 34), verschenen bij Edition Marco, bekend van de Schachkalender en waar ook een herdruk uitkwam van het kostelijke werkje van Simon Webb: Schach für Tiger (€ 18,90), met daarin veel interessante en deskundige informatie voor de clubspeler, gebracht met veel droge humor (‘Dit hoofdstuk kan bij nerveuze lezers de gezondheid in gevaar brengen’).
In deze herdruk staan wat verbeteringen in analyses dankzij de moderne computerwetenschap. Ook eerdere drukken in meerdere talen waren een groot succes. Dan nu weer naar het boek van Hübner, die met de van hem bekende nauwkeurige volledigheid de partijen van deze door Lasker gewonnen tweekamp analyseert. Aanvankelijk wees niets op de ruime overwinning van de Duitser, net als Steinitz van Joodse origine, maar bij 3-3 ging het voor Steinitz totaal mis in de zevende partij waarin hij een fraaie stelling volledig naar de gallemiezen blunderde. Dat herstelde hij niet meer, waarbij we ook in rekening brengen het grote leeftijdsverschil tussen Steinitz (1836) en Lasker (1868). Het boek is een briljant tweekampverslag waarin ook nog de latere tweekamp Lasker-Schlechter aan de orde komt – over die laatste partij zijn zelfs romans geschreven, dat is weer iets voor een volgende rubriek. Voor de schaakhistoricus is het boek een must vanwege de vele bijkomende informatie over het schaken en de topspelers uit de periode rond 1900.
Hoewel veel partijen uit de tweekamp zeer interessant zijn, kozen we toch voor een van de andere partijen van Lasker (waarbij een uit het oogpunt van vaderlandse geschiedenis interessante partij afviel: die van Lasker tegen Van Foreest, de opa van de huidige generatie Van Foreesten), namelijk Lasker-Napier (Toernooi van Cambridge Springs 1904) 1.e4 c5 2.Pc3 Pc6 3.Pf3 g6 4.d4 cxd 5.Pxd4 Lg7 6.Le3 d6 7.h3 Pf6 8.g4 0-0 9.g5 Pe8 (beter Ph5) 10.h4 Lasker is duidelijk: direct stormen op de koning af. 10..Pc7 11.f4 e5 12.Pde2 d5 13.exd Pd4 beter eerst f4 14.Pxd4 Pxd5 direct al verwikkelingen, wie komt er het beste uit? 15.Pf5! Pxc3 16.Dxd8 Txd8 17.Pe7† Kh8 18.h5 (f5!) Te8 over en weer heerst tactiek 19.Lc5 gxh beter was exf 20.Lc4? en nu kon wit beter het paard slaan 20..exf (Pe4 dringt zich op) 21.Lxf7 Pe4 22.Lxe8 Lxb2 23.Tb1 Lc3† 24.Kf1 Lg4 25.Lxh5 Lxh5 26. Txh5 Pg3† 27.Kg2 Pxh5 een fascinerende fase is achter de rug waarin de spelers steeds verstrekkende beslissingen moesten nemen. 28.Txb7 a5 gelijk materiaal 29.Tb3 Lg7 30. Th3 Pg3 31.Kf3 de stukken van wit staan klaar voor de koningsaanval, zeker na 31..Ta6? 32.Kxf4 Pe2† 33.Kf5 Pc3 34.a3 Pa4? 35.Le3 dreigt Txh7 en zwart gaf op (35..Lf8 36.Ld4† Lg7 37.g6) Napier vond dit zijn beste partij, ondanks het verlies.
Partij in de viewer:
Probleem 2733 is een driezet van Jacobs.
Peng denkt dat ze nu echt afscheid neemt
Zhaoqin Peng speelde vorige week haar afscheidswedstrijd voor En Passant (Bunschoten-Spakenburg). Dat had ze vorig jaar ook al gedaan, maar op dat besluit kwam ze terug. In de slotronde van de Meesterklasse in Bloemendaal speelde ze toch nog maar een keer mee, als voorbereiding op het Nederlands kampioenschap, dat in juli in Amsterdam wordt gespeeld. Maar voor dat NK zegde ze enkele weken geleden onverwachts haar deelname af. Ze is veertien keer kampioen van Nederland geweest bij de vrouwen en vroeg zich af wat haar 22e deelname hier nog aan zou toevoegen. Verder, zo zei Peng, had ze een steeds sterker wordend verlangen om zich volledig te richten op het trainen en coachen van jonge talenten.
Ze beëindigt haar actieve carrière. Nou ja, voorlopig. De geboren Chinese, die vorige week 51 werd, vindt het tijd voor een nieuwe generatie. Dat zei ze tien jaar geleden ook al. Maar nu is het echt. Waarschijnlijk. Toen haar teamgenoot Richard Vedder dat in zijn wedstrijdverslag op Schaaksite schreef en daar op Facebook naar linkte, schreef Peng daaronder: “Je ziet me nog wel eens hoor, Richard.” Denkt ze.
Peng (omdat niemand haar bij de voornaam noemt, noemt ze zichzelf ook gewoon zo) heeft een geweldige staat van dienst. Sinds 1998 speelt ze aan het eerste bord van het Nederlandse vrouwenteam bij Olympiades en Europese kampioenschappen, met altijd goede resultaten. De laatste jaren houdt ze zich inderdaad al bezig met het geven van trainingen en promotionele activiteiten. Bij En Passant is ze razendpopulair, mede door haar altijd goede scores. Vorige week won ze haar voorlopige afscheidspartij, van BSG’er Lars Ootes. Die partij was te lang om hier af te drukken. BSG’er Thomas Willemze was tegen Lucas van Foreest als eerste klaar. Mijn eerste gedachte was dat Van Foreest wel erg snel opgaf. Dat bleek een misvatting, zijn opgave was terecht.
Van Foreest-Willemze
1.e4 c6 2.Pf3 d5 3.d3 Een wel erg tamme behandeling van de Caro Kann, die zelf van nature ook niet zo ambitieus is. 3…dxe4 4.dxe4 Dxd1+ 5.Kxd1 Lg4 6.Ld3 Pd7 7.Ke2 Pc5 8.Le3 e6 9.Pbd2 Pf6 10.a4 Lh5 11.a5 Pg4 12.Ld4 0-0-0 13.h3 Pf6 14.g4 Lg6 15.Ke3 Ook al breekt dit wit straks op, is het te makkelijk om dat nu al te zeggen. Van het naderende gevaar over de e-lijn is nu nog geen sprake. Als er heel veel wordt geruild, staat de koning hier juist goed. Maar ook daarvan is voorlopig nog geen sprake, alleen de dames en twee pionnen zijn van het bord. 15…Pfd7 16.Lc4 e5 17.Lc3 Slaan op e5 is vanwege die e-lijn wel te gevaarlijk. 17…Pf6 Wel de derde keer dat het paard hier naartoe gaat, maar dat is niet erg. 18.Ld3
Partij in de viewer:
Voor beginners A7940
Voor gevorderden B7940
Het laatste probleem van de schaakpuzzel uit het Winterdoeboek is een driezet van A. Zlatanov.
De sleutelzet gaat juist naar dit veld. Oplossing is dus 1. g4! Je kunt het probleem eigenlijk heel eenvoudig oplossen door je af te vragen wat de functie van de pion op g2 is. Deze staat namelijk mijlenver van de zwarte koning vandaan. In een schaakprobleem moet elk stuk of iedere pion een functie hebben voor de oplossing van het probleem. Zomaar een stuk of een pion op het bord plaatsen zonder functie mag niet. De pion op g2 lijkt maar één functie te hebben: de sleutelzet uitvoeren. Bij nader inzien heeft pion g2 ook een nevenfunctie. Als de pion er niet staat, heeft zwart met 1. … Tg1 een zet waarop wit geen mat heeft. Na de sleutelzet 1. g4 dreigt wit met 2. Le6 en 3. Lf7 de zwarte koning mat te gaan zetten. Zwart heeft de mogelijkheid deze pion op drie manieren te slaan en daarmee de dreiging uit de stelling te halen.
Na 1. … Pxg4 speelt wit 2. Pe6 en tegen de dreiging 3. Pg7 heeft zwart geen verweer meer. Zwart heeft met het slaan op g4 veld g4 geblokkeerd voor een ander zwart stuk. In de zojuist aangegeven eerste verleiding werd het witte probeersel Pe6 weerlegt door de zwarte zet Tg4!. Deze weerlegging kan zwart nu niet uitvoeren en bereikt wit nu wel zijn doel. Ditzelfde idee komt naar voren als zwart 1. … Txg4 speelt. Wit dreigt dan 2. Kxb8 en zet zwart mat op de derde zet door 3. Ld7. In deze variant heeft zwart, doordat veld g4 geblokkeerd is door de zwarte toren, niet meer 2. … Lg4 voorhanden. Dit betekent dat wit de tweede verleiding uit het verhaal hierboven straffeloos kan uitvoeren. De derde zwarte slagzet op g4 is 1. … Lxg4. Nu maakt wit gebruik van zijn derde probeersel, dus 2. Pxh7 en 3. Pxf6 mat. Na 2. … Pd7 komt 3. Lg6 mat. Door de blokkade op g4 kan zwart geen Pg4 meer spelen om de dreiging te weerleggen. De matvoering 2. Pxh7 komt ook na de bijvariant 1. … Pf3. Het thema van deze driezet heet cyclische blokkade. Hier is dit thema uitgebreid met verleidingsspel.
