Schaakrubrieken weekend 18 juli 2020
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar diverse schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het voorgaande weekend. Wij proberen de besproken partijen in een viewer te tonen.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Muzikanten
Als ik het beroemde harmonicawijsje van Ennio Morricone hoorde, stelde ik me soms voor dat ik net als ‘Harmonica’ uit Once Upon a Time in the West, plotseling uit het niets zou opduiken, klaar om wraak te nemen op de schoft die vroeger een pionnetje had verdonkeremaand. Als ik Morricones harmonica hoorde, greep ik mijn revolver. Toen hij twee weken geleden was overleden, leerde ik dat hij een hartstochtelijk schaker was geweest en eens gezegd had dat hij graag het leven van een topschaker zou hebben geleid. Ik moest denken aan Picasso die eens zei: „Mijn moeder zei me, als je soldaat bent zal je generaal worden en als je monnik bent zal je de paus worden. In plaats daarvan was ik een schilder en ik werd Picasso.” Goed dat Picasso en Morricone zijn geworden wat ze waren.
Oud-wereldkampioen Vladimir Kramnik, wiens vader schilder en beeldhouwer is en zijn moeder pianoleraar, zei eens dat bijna alle musici die hij kende ook schaakten. Dat was ook mijn ervaring. Ik stel me een treincoupé voor waarin twee mensen tegenover elkaar zitten. De een leest een partijnotatie en glimlacht soms om een foute zet. De ander leest een partituur. Er komt een wiskundige de coupé binnen die een verstrooide indruk maakt. Hij denkt na over de Paradox van Allais. Na een tijdje beseffen die drie dat ze familie zijn.
Over de componist Sergej Prokofjev zei Igor Stravinsky eens: „Ik dacht vroeger dat de diepten van Prokofjev alleen aan de orde kwamen als hij schaakte.” Prokofjev was een sterke schaker. Hij won een simultaanpartij tegen zijn latere vriend Capablanca, een gewone partij in een café in Parijs tegen Tartakower en na zijn remigratie naar de Sovjet-Unie vond Botwinnik, die ook een goede vriend was, het niet beneden zijn waardigheid om een aantal partijen tegen hem te spelen. Op websites en in boeken kun je een partij vinden die Prokofjev gespeeld zou hebben tegen Maurice Ravel. Mont La Joli 1924 staat er dan bij in slecht Frans. Leuk, die twee grote componisten tegen elkaar, en dan is het ook nog een bezienswaardige partij. Alleen, Mont La Joli bestaat niet. Zou het stadje Mantes-la-Jolie bedoeld zijn? Maar nergens vond ik een betrouwbare bron die me kon overtuigen dat de partij geen verzinsel is.
Sergej Prokofjev – Maurice Ravel, Mont La Joli (?) 1924
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. Lg5 Pc6 5. e3 0-0 6. Ld3 d5 7. Pge2 a5 8. Dc2 h6 9. h4 Dit stukoffer kon zwart beter niet aannemen. 9…hxg5 10. hxg5 Te8 Na 10…Pe4 11. Lxe4 dxe4 12. Dxe4 f5 13. Dh4 zou wit een geweldige aanval voor het geofferde stuk hebben, maar nu krijgt wit die aanval gratis. 11. gxf6 Dxf6 12. 0-0-0 dxc4 13. Lh7+ Kf8 14. Pe4 De7 Iets beter was 14…Dd8, al staat zwart ook dan miserabel. 15. Pf4 b5 16. Th5 Na 16. Lg6 was het sneller uit. 16…e5 17. Pg6+ fxg6 18. Lxg6 Le6 19. Tdh1 Alles wint, maar 19. Th8+ Lg8 20. De2 was het beste. 19…Tad8 Met 19…Dd7, wat wits volgende zet verhindert, kon zwart het langer volhouden. 20. Tf5+ Kg8 21. De2 Nu gaat zwart mat. 21…Lxf5
Partij in de viewer:
Jammer dat Boris Spassky nog altijd geen schaakboek heeft geschreven
De meeste Sovjet-topspelers hebben zich gehouden aan de strenge stelregel van Michail Botwinnik dat een grootmeester de plicht heeft boeken te schrijven. Een opvallende uitzondering is Boris Spassky, van wie ik tot voor kort nooit een door hem becommentarieerde partij, laat staan een uitgebreid toernooiverslag had gezien. Zijn aangekondigde autobiografie is helaas in goede bedoelingen blijven steken.
Uit het blog Soviet Chess History van de Schotse historicus Douglas Griffin blijkt dat Spassky in het begin van zijn carrière wel degelijk artikelen heeft geschreven die om onduidelijke redenen nooit eerder zijn vertaald. Toekomstige biografen van de 83-jarige oud-wereldkampioen zullen er dankbaar gebruik van maken.
Bijzonder actief als auteur was Spassky in 1960, een jaar waarin voorspoed en tegenslag elkaar afwisselden. Een groot succes was de met Bobby Fischer gedeelde toernooizege in Mar del Plata met de imposante score van 13,5 uit 15. Maar een teleurstelling volgde enkele maanden later in de studentenolympiade in Leningrad. Tot afgrijzen van het Sovjet-sportcomité moest de door Spassky aangevoerde nationale ploeg genoegen nemen met de tweede plaats achter de Verenigde Staten.
Spassky, die met 10 uit 12 lang niet slecht had gescoord, werd aangewezen als hoofdschuldige van het debacle omdat hij in de onderlinge wedstrijd tegen de aartsrivaal zijn partij aan het eerste bord had verloren van William Lombardy. De straf was zwaar. Pas twee jaar later mocht hij weer een toernooi in het buitenland spelen. Met zijn trainer Bondarevsky annoteerde Spassky de fatale nederlaag nadat zij eerst hadden verklaard dat de zege van het Amerikaanse team verdiend was geweest.
Spassky – Lombardy (Leningrad 1960)
1.e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 Pbd7 7. Lc4 Da5 8. Dd2 e6 9. 0-0 Le7 10. a3 ‘Te bescheiden’, schrijft Spassky. Sterker is 10. Tae1. 10 … h6 11. Le3 Pe5 12. La2 Dc7 13. De2 b5 14. f4 Peg4 Vooral niet 14 … Pc4 15. Pdxb5 axb5 16. Pxb5 Db7 17. Dxc4. 15. h3 Pxe3 16. Dxe3 0-0
Partij in de viewer:
Hans Böhm
Dit weekend geen rubriek.
Dit keer aandacht voor twee boeken die Godfried Bomans (wie kent hem niet) zou hebben aangeduid als “kostelijke werkjes“. Boekje nr 1: In de serie WISSEN van uitgeverij C.H.Beck:Christian Mann Schach, die Welt auf 64 Feldern. (€ 9.95) De auteur wilde geen leerboek schrijven maar een ieder interesseren voor het koninklijke spel en dat is hem uitstekend gelukt. Het is ongelooflijk hoe hij in ruim 120 pagina‘s werkelijk alles weet te behandelen voor de leek wat ook iedere schaker hoort te weten over de geschiedenis van het schaken en de betekenis voor de literatuur, de politiek,de informatietechnologie en vele andere zaken. Maar ook onderwerpen als Genie en Waanzin of het al dan niet belangrijke verschil tussen vrouw en man bij schaken. Hij laat ook niet na Raymond Chandler te citeren: Schaken is de grootste verspilling van menselijke intelligentie. De auteur is Internationaal Meester en Professor in de Oude Geschiedenis. Een goede combinatie voor een boek dat leest als een trein maar ook een knap wetenschappelijk werk is.
Dan nu een partij: Jan Werle (2526) – Richard Vedder (2279) Een verschil dus van 250 ELO, maar toch tegen elkaar als gevolg van een tactische opstelling in de wedstrijd Groningen – En Passant. Commentaar van Richard zelf. 1.Pf3 d5 2.d4 Pf6 3.c4 dxc 4.e3 e6 5.Lxc4 c5 6.0-0 Pc6 de favoriete zet van Richard, Werle kende alleen 6..a6 7.De2 cxd 8.Td1 Le7 9.exd 0-0 10.Pc3 Pa5 11.Ld3 b6 12.Lf4 Lb7 (Hier vertelt Richard een leuke anekdote over 12.De5 maar die kan men lezen als men het straks besproken boek koopt) 13.Tac1 Tc8 14.Le5 Pd5 dreigende lopers op de zwarte koningsstelling maar zwart vindt alles onder controle. 15.Pd2 Lg5 16.Dg4 f5 een zgn hoppa zet en e6 lijkt slechts zwak volgens Richard 17.Dg3 Tf7 dekt g7 extra 18.Lf1 Pxc3 19.Txc3 Txc3 20.bxc geen geïsoleerde pion meer maar: 20..Lxd2 21.Txd2 Ld5 22.h4 wit valt gelijk aan. Onderschatting? Lc4 23.Le2 Lxe2 24.Txe2 Dd5 25.h5 f4 om naar remise te streven maar de grootmeester wil meer 26.Dg4 f3 zelfde verhaal 27.Te4 Pc4 28.h6 g6 29.Lg3 Tf5 30.gxf Pd2 31.Te3 Dxa2 Richard: ik besloot via de achterdeur te gaan 32.f4 verliest direct Db1+ 33.Kh2 Pf1+ 0-1 verliest de kwaliteit en de zwarte aanval gaat door.
Bovenstaande partij komt uit het boek Beat the Masters Mijn overwinningen op Meesters en Grootmeesters, dat Richard Vedder ter gelegenheid van zijn 50e verjaardag deze middag zal presenteren in het prachtige clubgebouw van de Spakenburgse schaakclub En Passant (€ 12.50,met verzendkosten € 15). Met zijn vader en broer Henk behoort Richard tot de steunpilaren van En Passant, de club die dankzij de royale sponsoring vanuit “het dorp “ en de op die manier aangetrokken grootmeesters ook al eens kampioen van Nederland werd en ook nu nog z‘n partijtje mee blaast in de hoogste Nederlandse divisie. Na een inleiding over het waarom van het boek en de aanloop naar zijn schaak-carrière volgen 22 partijen waarin de auteur gerenommeerde tegenstanders aan zijn zegekar weet te binden. Daaronder namen als Bosboom, Carlier, Afek en ook een dames-grootmeester: Gunina. Ook broer Henk werd verslagen en die partij wordt voorafgegaan door een korte beschrijving van wat zich in gezin Vedder heeft afgespeeld met de concurrentie waarbij de vraag aan de orde komt of de jongere broer altijd op de duur de sterkere wordt wanneer ze samen dezelfde sport beoefenen en tegen elkaar uitkomen. Dit vereist nader onderzoek. In ieder geval een boek dat niet alleen binnen de regio de nodige aandacht meer dan verdient.
Partij in de viewer:
Richard Vedder is vijftig en schrijft een boek
Het is gebruikelijk dat wereldtoppers een boek publiceren met hun beste partijen. Aljechin, Tal, Keres, Fischer, Kasparov, Timman, zij hebben dit allemaal gedaan. Ongebruikelijk is dat een clubspeler dat doet. Richard Vedder trok zich daar niets van aan presenteert vanmiddag in het lokaal van zijn club En Passant Bunschoten het in eigen beheer uitgegeven boek ‘Beat the Masters!’ Hoe kwam hij erbij dat boek te schrijven? Het bleek vooral door het gedram van een collega te komen.
Sinds 2011 publiceert Richard verslagen van wedstrijden van EP op Schaaksite.nl. Die artikelen worden door veel mensen gelezen en gewaardeerd, waaronder een huisschaker op zijn werk. “Je schrijft van die leuke stukjes Richard, je zou een boek moeten schrijven!” Onze held stribbelde eerst tegen, maar na nog wat aandringen vond hij zijn vijftigste verjaardag wel een mooie aanleiding om eraan toe te geven. In het boek vertelt hij in enthousiaste stijl over zijn 24 overwinningen op internationale meesters en grootmeesters. Van elke partij wordt in een lange inleiding de context geschetst en de zetten worden uitgelegd op een manier die ook voor club- en huisschakers te begrijpen is. En het leest lekker weg! Als u meer wilt weten kunt u contact met de auteur opnemen op bonjom@chello.nl. Hieronder twee partijfragmenten met daarbij een paar citaten uit het boek. Uit 2004 een fragment waarbij Richard voor het eerst het gevoel ervaarde een grootmeester verslagen te hebben (zonder dat daadwerkelijk te doen).
Vedder – Gagunashvili
69.h3 69.Kg6! benevens 70.Lf6+ wint meteen. 69…Ta2 70.hxg4 Tf2+ 71.Ke6 Kg5 72.Kd5 Th2 73.Ld6? Dit geeft de winst weg. “Maar wist ik veel, ik dacht dat alles won, maar ik moest vooral snel spelen met nog maar weinig tijd op de klok.” 73…Th4 74.Le7+ Kf4 75.Lxh4 “Nadat ik Merabs toren geslagen had maakte hij een raar armgebaar en stak hij zijn hand uit. Ik meende dat hij had opgegeven, schudde hem de hand en balde vervolgens mijn vuist [..] Eindelijk van een grootmeester gewonnen! Totdat ik ineens Yochanan Afek hoorde mompelen ‘Nice Stalemate. Good for a study…’ En daar zakte een de grond onder mijn voeten weg.” Remise door pat dus!
Gelukkig versloeg hij in 2010 wel echt een grootmeester, de eerste van totaal vier. De vierde was begin dit jaar een drievoudig Europees dameskampioene.
Gunina-Vedder
Wit deed hier een verrassende zet, maar Richard dat ze gek geworden was en sloeg zonder veel nadenken de pion. 37.h5!? Dxb2! 38.Tc7? Hier pas zag Richard de mooie pointe. En de weerlegging ook! 38…Lxe5! 39.Txd7 h6!! 39…Lxf4 40.Td8+ Kg7 41.h6+ Kg6 42.Tg8+ mat was de witte bedoeling. Met de partijzet is dat mat verholpen. Weliswaar staat zwart een toren achter, maar door de matdreiging op h2 gaat hij materiaal terugwinnen. 40.Dh4 hxg5 41.Dh3 g4 42.Dg2 Dameruil zou nu niet goed voor zwart zijn. “Maar gelukkig! Na een klein halfuur in de denktank vond ik de winnende manoeuvre:” 42…Dc1+! 43.Dg1 Dg5! 44.Dc5
44.Le2 Dxh5+ 45.Kg2 Dh3+ 46.Kf2 Ld4+ met damewinst. 44…Dh4+ 45.Kg2 gxf3+ 46.Kf1 Dh1+ 47.Dg1 Dh3+ 48.Ke1 f2+ Weer met damewinst. Wit gaf het op.
Partijen in de viewer:
Voor beginners A8298
Voor gevorderden B8298
