Krantenrubrieken weekend 16 april 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Max Warmerdam op IJsland
De Japanse haikudichter Matsuo Basho (1644-1694) schreef: „Bewonderenswaardig is hij die als hij bliksem ziet, niet zegt: het leven gaat als een flits voorbij.” De dichter, een zenboeddhist, wil geen betekenis plakken op de verschijnselen, hij wil ze zien zoals ze zijn.
Even bewonderenswaardig als die verlichte bliksemkijker is de schaakjournalist die als hij over een toernooi op IJsland schrijft, niet vermeldt dat Bobby Fischer in 1972 in Reykjavik wereldkampioen werd. De zelfdiscipline opbrengen om dat overbekende feit maar eens weg te laten is moeilijk, het is me nu alweer niet gelukt.
IJsland is het nobele land van boekenwurmen, kunstenaars en schaakgrootmeesters. Er is in de wereld geen land waarvan het aantal grootmeesters per hoofd van de bevolking dat van IJsland ook maar benadert. Jan Timman hield veel van IJsland en speelde er minstens tien toernooien. Door hem leerde ik de Midgaardslang kennen, een verschrikkelijk monster dat de hele wereld omspant.
Naar het 36ste Reykjavik Open was een grote groep jonge Indiase spelers gekomen en het werd ook gewonnen door een van hen, de 16-jarige Praggnanandhaa. Er was wel een klein wonder voor nodig. Twee ronden voor het eind stond de kampioen van Nederland Max Warmerdam alleen bovenaan. Misschien is hij toen gaan rekenen over de verdeling van het prijzengeld als hij gedeeld eerste zou worden. Er golden tiebreaksystemen die dan waarschijnlijk niet slecht voor hem zouden uitpakken.
Warmerdam speelde in de laatste twee rondes twee remises zonder veel strijd. Het leek onwaarschijnlijk dat er iemand boven hem zou eindigen, maar het gebeurde toch. Praggnanandhaa stond in de laatste ronde tegen zijn landgenoot Gukesh (15) twee pionnen achter, maar in een paar zetten liet Gukesh zijn stelling ontsporen, eerst naar een remisestelling en toen naar verlies. Het was voor Warmerdam een akelig gezicht.
Irine Sukandar – Hans Moke Niemann, Reykjavik Open 2022
1. e4 c5 2. Pc3 Pc6 3. Lb5 g6 4. Lxc6 bxc6 5. d3 Lg7 6. Le3 Tb8 7. Pge2 d5 8. exd5 cxd5 9. Lxc5 d4 10. Pe4 f5 11. P4g3 Dd5 12. b4 Dxg2 13. Dd2 Dd5 14. Lxa7
Wit staat een pion voor, maar haar koning blijft in het centrum en zwart heeft actieve stukken. Zwart staat beter.
14…Ta8 15. Lc5 e5 16. c4 Dc6
Sterker was 16…Df3 om wits volgende zet te verhinderen.
17. f4 Lh6 18. Tf1 Pf6 19. Db2 Tb8 20. La7 Tb7 21. fxe5 Pg4
Na het simpele 21…Txa7 zou zwart lang niet slecht staan, maar hij wil avontuurlijker spelen.
22. Lxd4 Pxh2 23. b5 Dg2 24. Tf2 Dh3
Zwart heeft te veel risico genomen.
25. c5
Heel sterk zou 25. Da3 zijn, met 26. Dc5 als belangrijkste dreiging.
25…Pg4 26. c6 Te7 27. b6 0-0 28. Db3+ Le6 29. Db4 Tee8 30. b7
Wits pionnen zijn bijna aan de overkant. Zwart speelt nog een laatste troef uit.
30…Dh4 31. c7
Ze geeft haar voordeel weg. Na 31. Dd6 zou ze gewonnen staan.
31…Pxf2
Wit heeft gemist dat Ld4 nu gepend staat, zodat het wenselijke 32. Lxf2 niet gaat. 32. Kxf2
Na 32.Td1 Pxd1 33. b8D zou het nog ongeveer gelijk staan.
32…f4
Maar nu heeft zwart een beslissende aanval.
33. Tg1 fxg3+ 34. Ke1 g2+ 35. Kd1 Dg4 36. b8D
Een nieuwe dame, maar te laat.
36…Tf1+ 37. De1 Wit hoopt na 37…Txe1+ nog te kunnen vechten.
37… Dxe2+ Wit gaf op, want na 38. Kxe2 Lg4 staat ze mat.
Partij in viewer:
Hjartarson mist unieke pionpromotie tot loper en geeft winst uit handen
Als beginner maakte ik snel kennis met de minorpromotie. In mijn geboortedorp gold de strikte regel dat een pion die de overkant bereikt alleen kan veranderen in een van de door de tegenstander geslagen, naast het bord staande stukken: ‘Een tweede dame? Er zit er maar een in de doos.’
Lang koesterde ik de ambitie ooit een winnende minor- of onderpromotie uit te voeren. Helaas faalde ik hopeloos toen die kans zich tijdens een Europacupwedstrijd voordeed tegen de Hongaar Forintos. In plaats van de partij onmiddellijk te beslissen door een pion te laten promoveren tot paard koos ik gedachteloos een dame, waarna nog verweer mogelijk was.
Pionpromoties tot toren of paard komen regelmatig in de praktijk voor, maar een voor de winst van de partij noodzakelijke promotie tot loper is uiterst zeldzaam. De IJslandse grootmeester Johann Hjartarson, in 1989 elfde op de wereldranglijst, kreeg onlangs in het Reykjavik Open de kans van zijn leven tegen de Deen Mads Andersen:
Hjartarson – Andersen na de 53ste zet van zwart. Voor de hand ligt de combinatie 54. Df7+ Pxf7 55. exf7+, waarna zwart verloren is na 55 … Kf8 56. Pg6+ Dxg6 57. hxg6. Maar na 55 … Kh7 zag wit geen winst. Na 56. fxe8D of 56. fxe8T volgt immers 56 … Dh1+ 57. Kxh1 en zwart staat pat.
Omdat hij niets beters zag, speelde wit 54. e7, waarna de partij bij de 89ste zet in remise eindigde. Hjartarson zal diep teleurgesteld zijn geweest toen hij ontdekte dat hij had kunnen winnen met 54. Df7+ Pxf7 55. exf7+ Kh7 56. fxe8L!. Na 56 … Dc1+ 57. Kh2 Dc8 58. Lg6+ Kg8 59. Te7 kan zwart opgeven.
Partij in viewer:
In Reykjavik deed Max Warmerdam lang mee in de strijd om de toernooizege. Hij moest ten slotte genoegen nemen met de gedeelde tweede plaats achter de 16-jarige Indiër Rameshbabu Praggnanandhaa die in de laatste ronde fortuinlijker was dan zijn een jaar jongere landgenoot Dommaraju Gukesh.
Gukesh – Praggnanandhaa, Reykjavik 2022
1.d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 0-0 5. Ld3 d5 6. cxd5 exd5 7. a3 Ld6 8. Dc2 b6 9. b4 c5 10. bxc5 bxc5 11. dxc5 Lxc5 12. Pf3 Te8 13. 0-0 Lg4 14. Td1 Lxf3 15. gxf3 Ld6 16. Lb2 Le5 17. Lb5 Pbd7 18. Pxd5 Lxb2 19. Dxb2 Te5 20. Lxd7 Txd5 21. Txd5 Pxd5 22. Lh3 Pb6 23. De5 Dd2 24. f4 De2 25. Tc1 Dd3 26. Dc3 Td8 27. Dc7 h6 28. Dxa7 Pd5 29. Lf1 Dg6+ 30. Lg2 Pc3 31. Tf1 Dd3 32. a4 Td6 33. a5 Tg6 34. Kh1 Kh7 35. Dd4
Na 35. h3 heeft zwart amper compensatie voor zijn materiële achterstand. Nu moet wit in tijdnood op zijn hoede zijn.
35 … Df5! 36. De5
Na 36. Dxc3 Txg2 37. De5 (of 37. Kxg2 Dg4+ met eeuwig schaak) 37 … Dd7 38. De4+ Tg6 is winst voor wit problematisch.
36 … Dg4 37. Tg1?
Nu verliest wit zelfs. Tot remise leidt 37. Le4 De2 38. Ta1 Pd1 39. Lxg6+ fxg6 40. Txd1 Dxd1+.
37 … Pd1
Wit geeft op.
Partij in viewer:
Plezier van spelen
Nog altijd kan ik de spanning voelen van toen ik als jongetje naar de partijen van mijn ouders keek. Bij iedere zet gingen er hele nieuwe werelden van mogelijkheden open. Omdat ze niet zo goed waren, werden er vaak stukken over en weer geslagen. Dan nam mijn vader nog maar eens een trek van zijn sigaartje en nipte mijn moeder van haar glaasje wijn. Als je zelf de eerste schreden zet op het schaakpad dan is vooral het plezier belangrijk. Door vallen en opstaan en experimenteren word je vanzelf beter. Maar beter worden heeft een prijs. Met het bestuderen van de zware openingen en bijbehorende stellingsbeelden maakt dat spanningsvolle plezier van het avontuur om iedere hoek plaats voor een subtielere vorm van voldoening. Je herkent het patroon van een stelling, je weet inmiddels waar je op moet letten en welk type eindspelen je wel of niet moet opzoeken. Hoe beter je wordt, hoe subtieler de voldoening. Op hoger niveau draait het vaak om één of twee cruciale zetten in de hele partij.
Jeugdspelers zouden vooral openingen moeten spelen met spanning en ook het risico opzoeken want dat vergroot het spelplezier.
Een goed voorbeeld daarvan is Eline Roebers, 16 jaar. Ze heeft al een paar zeer goede resultaten behaald: wereldkampioene tot 14 jaar, derde bij het NK vrouwen 2021 en enkele toernooioverwinningen met scalpen van Grootmeesters en Meesters. In het onlangs beëindigde EK behaalde zij een vrouwen-Meester-norm. Maar het gaat nu even niet om de resultaten, zij heeft de potentie om de lat veel hoger te leggen. Speel de volgende gevechten nou eens na en denk aan de spanning die Eline gevoeld moet hebben.
A. Mastrovasilis – E. Roebers (EK 2021).
Athanasios Mastrovasilis is een Griekse grootmeester, geboren 1983, met een Elorating rond de 2600.
1.d4 f5 2.Pc3 Pf6 3.Lg5 d5 4.a3 e6 5.Pf3 a6 6.Pe2 c5 7.Pf4 Db6 8.Lxf6 gxf6 9.Le2 Dxb2 10.c4 Db4+ 11.Kf1 cxd4 12.Pxd4 Dd6 13.Lh5+ Ke7 14.c5 De5 15.Tb1 Lh6 16.Tb6 Lxf4 17.exf4 Dxf4 18.g3 Dc7 19.Pxf5+ exf5 20.Dxd5 De5 21.Df7+ Kd8 22.Dg7
Het ziet er zeer gevaarlijk uit, wit heeft ruim voldoende compensatie voor het stuk. De beste verdediging is 22…Te8 23.Lxe8 Dxe8 24.Dxf6+ De7 25.Kg2 Dxf6 26.Txf6 en ook al is er nog tegenspel de h-pion zal beslissend worden.
22…Pd7? 23.Dxh8+ Kc7 24.Tb3 Pxc5 25.Te3 Pe4 26.Kg2 Kb6 27.Tb1+ Ka7 28.Lf3 Ld7 29.Dxh7 Lc6 30.Teb3 Tb8 31.Dh6 Td8 32.De3+ Ka8 33.Td3 Tg8 34.Tbd1 Dc7 35.Tc1 De5 36.Db6 De7 37.Txc6
en zwart gaf op want na 37…bxc6 38.Dxa6+ Da7 39.Dxc6+ Db7 40.Ta3+ gaat de dame verloren.
Partij in viewer:
Dit was de eerste partij in een korte tweekamp met als formule: 2 serieuze partijen, bij gelijke stand vervolgens 2 rapid en als er dan nog geen beslissing is een armageddon-partij. Dus Eline kon nog overeind blijven als zij de tweede serieuze partij zou winnen.
E. Roebers – A. Mastrovasilis
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Lc5 5.Pb3 Lb6 6.Pc3 Pf6 7.De2 0-0 8.Le3 d5 9.0-0-0 d4 10.Lg5 h6 11.h4 hxg5 12.hxg5 Pg4 13.f4 dxc3 14.Txd8 Txd8 15.g6 Le3+ 16.Kb1 Pd4 17.Pxd4 Txd4 18.f5
Het ziet er gevaarlijk uit maar vanwege dat mat achter de paaltjes kan zwart zich nog net redden met 18…fxg6 19.Dxg4 Lxf5 20.De2 Ta-d8 21.bxc3 Txe4 met kansen voor beide partijen.
18…Pf6? 19.bxc3 Txe4 20.Df3 Lh6 21.Ld3 Te3 22.Df2 Pg4 23.Dh4 Txd3 24.De7!
Mooie zet!
24…Lxf5 25.gxf7+ Kh7 26.cxd3 Pf2 27.Txh6+ Kxh6 28.f8D+ Txf8 29.Dxf8 Lxd3+ 30.Kc1 Pe4 31.Df4+ Kh7 32.De3
en zwart gaf op.
Vervolgens eindigden de twee rapidpartijtjes ook gelijk en won Eline het Armageddon-vluggertje. Al met al ging zij door naar de volgende ronde en kon Mastrovasilis naar huis. Dat had niemand voorspeld. Een compliment voor Eline en haar begeleiders, omdat zij een speelstijl van spanning en plezier heeft.
Partij in viewer:
Van Terme Čatež via Capelle naar Bunschoten
Eline Roebers lijkt onvermoeibaar. Ze zit op een topsportschool en daarom kan de 15-jarige Amsterdamse indien nodig vrij nemen voor schaken. Voor het Europees Kampioenschap in Terme Čatež (Slovenië) bijvoorbeeld, waar ze eind maart heen ging. Woensdag 6 april speelde ze de laatste ronde tegen de Italiaanse grootmeester Alessio Valsechi. Door een nederlaag eindigde ze op 5 uit 11 en ondanks dat de vwo-scholiere ratingpunten had gewonnen was ze erg ontevreden over haar score (ze legt de lat hoog voor haarzelf). Donderdag ging ze met haar vader Jan (ook schaker) terug naar huis, om vrijdagavond namens Kennemer Combinatie een bekerwedstrijd te spelen in Capelle tegen CSV. Dat was overigens samen met o.a. televisiester Tex de Wit die speciaal hiervoor een week vrij had gekregen van zijn baas 😉 Mede dankzij een overwinning van Eline won het Haarlemse team met 3-1. Ver na middernacht was ze thuis, maar de volgende ochtend stond ze vroeg op voor het VIS. Rapidtoernooi in Bunschoten. Last van slaapgebrek leek ze te niet te hebben: ondanks de aanwezigheid van drie meesterklassespelers van thuisclub En Passant haalde Eline 5.5 uit 7 in de hoofdgroep, genoeg voor de ongedeelde overwinning. Het was sowieso een Roebersfeestje in het denksportcentrum: vader Jan won de B-groep en zus Bregje (11 jaar) groep I. Tweede in de hoofdgroep werd Jan Willem van de Griendt, derde Eric de Haan en onderstaande partij was dus belangrijk voor de eindstand.
De Haan – Roebers
1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pf3 Pf6 4.Pc3 e6 5.Lg5 dxc4 6.e4 b5 7.e5 h6 8.Lh4 g5 9.Pxg5 hxg5 10.Lxg5 Pbd7 11.g3 Lb7 12.Lg2 Db6 13.exf6 c5 14.d5 0–0–0 15.0–0 b4 16.Pa4 Da6 17.a3 Lxd5 18.Lxd5 Pe5 19.axb4 Txd5 20.De2 cxb4 21.Pc3 Dd6 22.Pxd5 Dxd5
De spelers volgen één van de hoofdvarianten van de scherpe Botwinnikvariant van het Slavisch, al gebruikte de witspeler er al behoorlijk wat tijd voor. Zwart staat een kwaliteit achter maar compenseert dat met activiteit. Beide koningen staan onveilig en het is daarom erg opletten: elke zet kan de beslissende fout zijn.
23.f3 Pd3 24.h4 Lc5+ 25.Kg2 Dd4?
De zwartspeelster was hier ook op haar eigen aangewezen. 25…Td8 zoals gespeeld door o.a. Jan Smeets is de juiste voortzetting, want nu had wit sterk 26.b3! cxb3 27.Tad1 Td8 28.Td2 kunnen doen.
26.Ta5? Lb6 27.Tb5 Dd7
De toren heeft geen goed veld meer. Het beste is de kwaliteit teruggeven met 28.Te5 waarna het ongeveer gelijk is. Wit denkt echter met een truc de kwaliteit te kunnen behouden.
28.De4? Dxb5 29.Da8+ Kc7 30.Dxh8 De5!
De witte dame staat afzijdig in de verre hoek en daarom is haar echtgenoot in grote nood.
31.Kh3 De2 32.Kg4
Ook na 32.Tb1 Pf2+ 33.Kg2 Pd1+! 34.Kh3 Df1+ 35.Kg4 Pf2+ verliest wit een toren.
32…Dxf1 33.Df8 Pe5+ 34.Kh5 Dxf3+ 35.Kh6 Df5 Wit gaf op
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
Onlangs vond in IJsland het jaarlijkse Reykjavik Open plaats. Met 260 spelers en veel grootmeesters en meesters was dit toernooi een succes. Er waren bij de deelnemers veel spelers van 16 jaar of jonger, omdat de korting van 50% op hun inschrijfgeld een effectieve zet van de organisatoren was. In de top van het toernooi had de jeugd, en vooral dus de Indiase talenten, het voor het zeggen. De 16-jarige Indiase grootmeester Praggnanandhaa won het toernooi, terwijl de 13-jarige landgenoot en jongste grootmeester van de wereld Mishra een van de vier spelers was die een half punt achter de Indiase ster eindigden. Praggnanandhaa won het toernooi met 7,5 punt uit negen partijen, gevolgd door een viertal met 7 punten, waaronder Nederlands kampioen Warmerdam en Deens kampioen Andersen.
In de laatste ronde won Praggnanandhaa met zwart van alweer een jonge, 15 jarige, Indiase grootmeester Gukesh.
Gukesh – Praggnanandhaa
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 0-0 5. Ld3 d5 6. cxd5 exd5 7. a3 Ld6 8. Dc2 b6 9. b4 c5
(Een scherpe zet.)
10. bxc5 bxc5 11. dxc5 Lxc5 12. Pf3 Te8 13. 0-0 Lg4 14. Td1 Lxf3
(Het opgeven van het loperpaar is niet in het voordeel van zwart.)
15. gxf3 Ld6 16. Lb2 Le5 17. Ld5 Pbd7 18. Pxd5 Lxb2 19. Dxb2 Te5 20. Lxd7 Txd5 21. Txd5 Pxd5 22. Lh3 Pb6 23. De5 Dd2 24. f4 De2 25. Tc1 Dd3 26. Dc3 Td8 27. Dc7 h6 28. Dxa7 Pd5
(Wit heeft zijn voorsprong in het middenspel vergroot, met twee pionnen voor en een vrijpion op de a-lijn is deze partij gewoon te winnen.)
29. Lf1 Dg6+ 30. Lg2 Pc3 31. Tf1 Dd3 32. a4 Td6 33. a5 Tg6 34. Kh1 Kh7 35. Dd4 Df5 36. De5?
(En hier sloeg het noodlot toe voor Gukesh. Zijn beste zet was hier 35. h3 om de verdubbeling tegen te houden op de g-lijn. Begrijpelijk is dat Gukesh niet inging op 36. Dxc3 want dan kan zwart geforceerd remise maken met 36. … Txg2 en eeuwig schaak.)
36. … Dg4 37. Tg1?
(Gukesh is de weg kwijt. Een tweede blunder op rij. Hij had in deze stand 37. Le4 moeten spelen.)
37. … Pd1!
(En nu wint Praggnanandhaa ondanks zijn achterstand van twee pionnen de partij. Wit gaf de partij op.)
Partij in viewer:
Zo goed LDBoutens? 🙂
Fantastisch gm! 🙂