Krantenrubrieken weekend 30 oktober 2022
Wekelijks publiceren we de diverse schaakrubrieken van de weekendkranten. Wij streven naar publicatie op de woensdag of donderdag na het voorgaande weekend.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Dimitri Reinderman | Rini Kuijf | Henk Prins |
Een oud smaadproces
Volgens de Amerikaanse schaakuitgever Hanon Russell, die lang als advocaat in New York werkte, kan het als de zaak van Hans Niemann tegen Magnus Carlsen en zijn bondgenoten niet op een schikking uitloopt, nog wel een jaar of drie duren voordat die voor de rechtbank in Missouri komt. We hunkeren naar een uitslag, maar we moeten geduld hebben.
Uit een oude zaak uit 1916 kunnen we misschien leren dat in zaken over smaad of belediging een balletje soms raar kan rollen, zeker als het om een Amerikaanse jury gaat.
De van oorsprong Hongaarse Brit Isidor Gunsberg (1854-1930) was een sterk schaker die in 1890-1891 een WK-match tegen Wilhelm Steinitz met ere verloor. In 1915 schreef hij in zijn schaakrubriek in The Daily Telegraph over de „vijandige serie” die hem parten had gespeeld bij de matproblemen die hij in die krant liet afdrukken: „Hoe het kan dat wij maandenlang geen enkel incorrect probleem hebben gehad en dat plotseling een reeks nevenoplossingen opduikt, kunnen wij alleen verklaren door het optreden van de vijandige serie.”
En week later later stak een andere schaakcolumnist, de veel minder sterke schaker Alfred William Foster, in een andere krant, The Evening News, de draak met die vijandige serie: „Een prachtig excuus voor het begaan van blunders is bedacht door een geleerde schrijver uit de schaakwereld. Kennelijk heeft hij meer incorrecte problemen gepubliceerd dan normaal, daar al een tijdlang bijna ieder probleem in zijn rubriek minstens twee oplossingen had.”
Gunsberg klaagde Foster aan wegens smaad en de zaak kwam anderhalf jaar later voor de rechtbank, in december 1916. Op allerlei aspecten werd diep ingegaan. Was het moeilijk om een nevenoplossing te ontdekken en waren andere schaakpublicisten er beter in geweest dan Gunsberg? Kon je echt van een blunder spreken als het misging? En moest de witte pion in een van de diagrammen niet een wit paard zijn?
Gunsberg legde uit wat hij had bedoeld met de vijandige serie, iets dat hij aan de speeltafel in Monte Carlo had leren kennen. Foster zei dat hij alleen een onschuldig grapje had willen maken en voor een modern mens valt het inderdaad moeilijk te begrijpen dat de zaak voor een rechtbank kwam. De jury dacht er anders over en kende Gunsberg 250 pond schadevergoeding toe. Dat lijkt misschien niet veel, maar je moet het met honderd vermenigvuldigen om de moderne waarde te krijgen.
Later schreef iemand over Gunsberg: „De volgende keer dat we hem zagen na het vonnis wreef hij zich in zijn handen en hoopte hij dat iemand anders hem ook zou beledigen, want het proces had hem een paar jaar huishoudgeld opgeleverd.”
Isidor Gunsberg – Wilhelm Steinitz, WK-match New York 1890/91, twaalfde partij
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 Lc5 4. b4 Lxb4 5. c3 La5 6. 0-0 Df6
Een slechte zet die Steinitz later koppig bleef herhalen.
7. d4 Ph6
Maar dit zou Steinitz niet herhalen.
8. Lg5 Dd6 9. d5 Pd8 10. Da4 Lb6 11. Pa3 c6 12. Le2 Lc7 13. Pc4 Df8
Een normale stelling als je alleen kijkt naar de witte stukken, maar die van zwart lijken uit een partij Fischer Random te komen.
14. d6
Een van de vele winnende zetten.
14…Lxd6 15. Pb6 Tb8 16. Dxa7 Pg4 17. Ph4 Pe6 18. Lxg4 Pxg5 19. Pf5 Pe6 20. Tfd1 Lc7 21. Pa8
Een leuk zetje.
21…Txa8 22. Dxa8 Kd8 23. Txd7+ Kxd7 24. Td1+ Zwart gaf op.
Partij in viewer:
Abdoesattorov vermorzelt concurrentie op het WK Fischer random
Nodirbek Abdoesattorov, de 18-jarige wereldkampioen rapidschaak en de eerste bordspeler van olympiadewinnaar Oezbekistan, schittert op het jubileum van de tweekamp Fischer – Spassky.
Op bijzondere wijze viert IJsland deze week de vijftigste verjaardag van de WK-tweekamp Fischer – Spassky, die in 1972 in Reykjavik plaatsvond. Niet met een herdenkingsmatch of een klassiek toernooi, maar met het WK Fischer random, de naar de Amerikaanse oud-wereldkampioen genoemde variant van het schaakspel waarbij het lot de beginopstelling van de stukken op de onderste rij bepaalt.
Fischer random heeft zich de laatste jaren ontwikkeld van een aardigheidje tot een door de wereldschaakbond Fide erkende serieuze discipline. In 2019 vond in het Noorse Baerum het eerste officiële WK plaats, dat werd gewonnen door de Amerikaan Wesley So. Sindsdien laat So geen gelegenheid onbenut om te verklaren dat hij liever Fischer random speelt dan het traditionele schaak.
In het door acht spelers betwiste WK-toernooi in Reykjavik lukte het So niet de halve finale te bereiken. Hij had de pech dat hij het in de voorronde niet alleen moest opnemen tegen de Rus Ian Nepomniasjtsji, maar ook tegen een ware specialist in Fischer random. Nodirbek Abdoesattorov, de 18-jarige wereldkampioen rapidschaak en de eerste bordspeler van olympiadewinnaar Oezbekistan vermorzelde zijn concurrenten met een score van 10 punten uit 12 partijen na onder meer een 4-0-zege tegen Nepomniasjtsji.
In de tweede ronde ging alle aandacht uit naar het begin van de volgende partij:
Nakamura – Carlsen na 1. b3. Aan zwarts antwoord zou niet iedereen hebben gedacht.
1 … g5
Een correct stukoffer als eerste zet. Speelt wit 2. Dxh8, dan wordt zijn dame gevangen met 2 … Pf6 3. Dg7 Tg8 4. Dh6 d6. Op Twitter schreef Erwin L’Ami dat hij even dacht dat wit met 5. h4 Tg6 6. hxg5 Txh6 7. Txh6 kansrijk spel voor de verloren dame zou krijgen. Maar toen drong het tot hem door dat de doorgaans op veld h1 aanwezige toren ditmaal een loper was.
2. Lb2 Lxb2 3. Dxb2 b6 4. f4 g4 5. Pc3 Lb7 6. e4! Lxe4 7. Pxe4 Dxe4+ 8. Pe2 g3
Zwart geeft de pion terug om de loper op h1 tijdelijk te begraven.
9. hxg3 Pf6 10. g4 Pxg4 11. g3 De6 12. 0-0-0
Nu de toren al op d1 staat, voltooit wit de lange rokade met de zet Ke1-c1.
12 … Df6 13. Pc3 Pc6 14. Tde1 0-0-0 15. Da3 a5
Zwart mag 16. Da6+ niet toelaten.
16. Lxc6 dxc6 17. Dxe7 Dd4 18. Te2 h5 19. Dg5 Pf6
Met een gelijke stand. Bij de 39ste zet werd tot remise besloten.
Partij in viewer:
Abdoesattorov had voor de eerste van vier winstpartijen tegen Nepomniasjtsji slechts 22 zetten nodig:
Abdoesattorov – Napomniasjtsji na de 10de zet van zwart. Wits grote ontwikkelingsvoorsprong rechtvaardigt de volgende centrumactie.
11. e4 f4
Een poging lijnen gesloten te houden. Na 11 … fxe4 volgt 12. fxe4 Dxf1 13. Tdxf1 Le6 14. Ph5 met groot voordeel voor wit.
12. exd5! fxg3 13. Te1+ Kd7 14. hxg3 Pf5 15. dxc6+ bxc6 16. d5 Lb7?
Met 16 … c5 kan zwart vechten.
17. Dd3 Pd6 18. Pe4 Pxd5 19. Pxd6 Dxd6 20. Dxh7+ Le7 21. Lf5+ Kd8 22. La5+
Zwart geeft op.
Partij in viewer:
Honderd miljoen. Pardon?
De soap rond het valsspelen van de Amerikaanse grootmeester Hans Niemann wordt vervolgd. Om niet als aangeschoten schaker door het leven te moeten na de publieke verdachtmaking van wereldkampioen Magnus Carlsen heeft Niemann een rechtszaak aangespannen tegen Carlsen, de website Chess.com, en de schakers Hikaru Nakamura en Daniel Rensch die zich ook openlijk bij Carlsen aansloten. Feitelijk eist Niemann honderd miljoen van alle vier, dus vierhonderd miljoen totaal maar de kop is al absurd genoeg. Daar zit natuurlijk een Amerikaans advocatenkantoor achter met de filosofie dat een deeltje van de geëiste som ook al aardig is. De rechter krijgt het moeilijk. Hoe zwaar weegt een algoritme dat aangeeft dat iemand vals speelt? Hoeveel is een carrière waard van iemand van 19 jaar? Hoe verwoestend is een beschuldiging? Hoe ligt juridisch: “Ik denk dat Niemann vals speelt”? Hoe fout is Niemann die zelf heeft toegegeven vals te hebben gespeeld bij online partijen?
Deze hele onverkwikkelijke affaire die de schaaksport in diskrediet brengt is nog lang niet voorbij. Want het wachten is om te beginnen op de FIDE die een officieel onderzoek zou starten (op 30 september jl) en dan vervolgens op de eerste aflevering van de rechtszaak in 2023, want een hoger beroep ligt in de lijn der verwachting met dit soort absurde bedragen.
In het traditionele schaakevenement in Hoogeveen won Lucas van Foreest (21 jaar, Elo 2560) zijn korte match met Luke Mc Shane met 4-2. Mc Shane (38 jaar) is een sterke grootmeester, met origineel spel, die hoger op de wereldranglijst staat (Elo 2650). Twee mooie gevechten.
L. van Foreest – L. Mc Shane, partij 4
1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 Lg7 4.e4 d6 5.h3 0-0 6.Le3 Pa6 7.g4 e5 8.d5 Pc5 9.f3 c6 10.Dd2 cxd5 11.cxd5 Ld7 12.0-0-0?!
Het gebruikelijke stellingsbeeld in het Konings-Indisch zijn twee korte rokades en vervolgens een witte aanval op de damevleugel en een zwarte aanval op de koningsvleugel. Met de lange rokade wordt een geheel andere koers gevaren.
12…Db8 13.Kb1 b5 14.b4 Pa4 15.Pxa4 bxa4 16.Ka1
Lekker gevecht om te volgen en moeilijk af te wegen welke koning het onveiligst staat: de witte op de korte termijn of de zwarte op de lange termijn.
16…Pe8 17.h4 f5 18.gxf5 gxf5 19.h5 f4 20.Lf2 Kh8
Goede studie-stelling, er is een dynamisch evenwicht en beide partijen kunnen op vele manieren voortzetten.
21.Lh3 Dd8 22.Tc1 Pc7 23.Lxd7 Dxd7 24.Pe2 Pb5 25.Tc6 Tab8 26.Dd3 Tg8 27.Pc3 Pd4 28.b5 Lf6?
De eerste fout. Met 28…a3 29.Pb1 Txb5 30.h6 Lf6 31.Pxa3 Tb6 behoudt zwart zijn kansen. Nu pakt wit groot voordeel.
29.Lxd4! exd4 30.Pxa4 Tg2 31.Thc1?
Laat een tactische verdediging toe die er na 31.Pb2 niet was:
31…Te2! 32.Pc5! dxc5
Ligt voor de hand maar zwart geeft zijn indirecte kracht weg (Lf6), beter 32…Df7 33.Pe6 Dg8 34.Kb1 Te3 35.Dc4 e3 36.Tc8 met gelijke kansen
33.Txf6 Te3 34.Dc4 Dg7 35.e5 Txe5 36.Txf4 Txd5 37.Dxd5 d3+ 38.Td4
Allemaal even origineel, vooral in de tijdnoodfase! Zwart zou nu met 38…Dxd4+ 39.Dxd4 cxd4 40.a4 a6 41.bxa6 Tb4 kunnen afwikkelen naar een veilige remise. Echter
38…cxd4? 39.Dd6 Te8 40.h6 Dg5 41.Dxd4+ Kg8 42.Tg1
en zwart gaf op.
Partij in viewer:
In partij zes speelde Lucas weer dezelfde frivole opening. En weer kreeg zwart zijn kansen. Hier zou 28…Ld7 29.Te2 b6 wit in grote problemen brengen: La4 gaat verloren. Maar je hoeft maar even te versagen en Lucas slaat toe!
28…b5 29.cxb5 cxb5 30.Lxb5 Txd6 31.Te2 Kh8 32.Tc1 Le6 33.Lc4 Tb6 34.Dc5 Lxc4 35.Dxc4 Dg5 36.Dc5 Df6 37.Tc4 Tfb8 38.Tcxe4 h5 39.Te8+ Txe8 40.Txe8+ Kh7 41.Te2 Tb7 42.Dc4 Tb6 43.g4 Df3 44.Td2 h4 45.g5 Dxh3 46.Td8 Te6 47.Pd4 Dg4 48.Dxe6
zwart gaf op.
Kortom, een verdiende overwinning van Lucas ook al was de slotstand geflatteerd. Na het behalen van de nationale titel in 2019 en het WK rapid en snelschaak onder 18 jaar is hij gestaag sterker geworden. Hij won sindsdien enkele Open Toernooien en is klaar voor groter werk.
Partij in viewer:
Eindspelblunder kost Zwirs toernooizege Hoogeveen
Bij open toernooien is het niet ongebruikelijk dat koplopers in de laatste ronde tegen elkaar snel remise spelen. Begrijpelijk, want het levert vaak een gedeelde toernooizege en een flink geldbedrag op. Organisaties zien echter liever dat er om de zege gevochten wordt. Bij het open toernooi van Hoogeveen hebben ze iets erop bedacht. De top vier na zeven ronden gaat verder in knock-outformaat en alleen door het winnen van de halve finale en finale is de toernooizege te behalen. Bij de laatste vier zat dit jaar naast drie buitenlandse grootmeesters ook de Amsterdamse IM Nico Zwirs. Hij versloeg de Indiër Bharath, kwam vervolgens in de finale tegen de Armeniër Hovhannisyan een stuk voor in het eindspel en had de toernooizege binnen handbereik. Een moment van onachtzaamheid koste Zwirs echter de winst, waarna hij ook nog de barrage onnodig verloor. Een zuur einde van een verder goed toernooi voor hem.
Hovhannisyan – Zwirs
1.e4 c5 2.c3 d5 3.exd5 Dxd5 4.d4 Pf6 5.Pf3 Pc6 6.dxc5 Dxd1+ 7.Kxd1 Lf5
Een bekend pionoffer in de Siciliaanse Alapin, zwart krijgt door activiteit en (vaak) het loperpaar compensatie.
8.Le3 Pd5 9.Kc1 e5 10.b4 f6?
Te langzaam. Zwart had meteen met 10…a5 de witte pionnenketen moeten aantasten.
11.Kb2 g5 12.Lc4 Pxe3 13.fxe3 0–0–0 14.Te1 Lh6 15.e4 Ld7 16.Pfd2 g4 17.Pf1?!
Na 17.Ld5/Lb3 benevens 18.Pc4 is het wit die activiteit heeft.
17…f5 18.exf5 Lxf5 19.Pg3 Lg6 20.Pe4 Kb8 21.Te2 Lxe4 22.Txe4 Thf8 23.Pa3 Tf2+ 24.Kb3 Txg2
Na een serie mindere zetten van wit heeft zwart zijn pion terug en staat het gelijk.
25.Le6 Lf4 26.Pc4 Td3 27.Tf1 g3
28.Pxe5?
Dit had gekund als wit eerst op g3 geruild had, maar nu zit er een lek in de combinatie.
28…Lxe5 29.Txe5 Tf2!
29…Pxe5? 30.Tf8+ Kc7 31.Tc8# was de pointe. In de partij komt zwart na een serie geforceerde zetten in een eindspel met een stuk meer.
30.Tee1 Txf1 31.Txf1 g2! 32.Tg1 Pd4+! 33.Kc4 Pe2! 34.Txg2 Txc3+! 35.Kd5 Pf4+ 36.Kd4 Td3+! 37.Ke4 Pxg2 38.Kxd3 Pf4+ 39.Ke4 Pxe6
Wit heeft slechts een pion voor het stuk, maar door zijn actieve koning heeft hij nog remisekansen.
40.Ke5 Pg5 41.Kf4 Pe6+ 42.Ke5 Pc7 43.h4 Kc8 44.Kf6 Pd5+ 45.Kg7 h5 46.b5 Kd7 47.Kh6 Pf4 48.Kg5 Pe6+ 49.Kxh5 Pxc5 50.Kg6 Pe6 51.Kf6 Pf4 52.Kf5 Ph5 53.Kg5 Pg3 54.Kf4 Pe2+ 55.Ke5 Ke7 56.b6 axb6 57.h5 Pc3 58.h6 Kf7 59.Kd4 Pb5+ 60.Kd5 Kg6 61.Ke6 Pc3 62.Kd6 Pxa2 63.Kd5 b5 64.Kc5 Pc3 65.Kb4
Tot nu toe heeft zwart het goed gespeeld, maar er is nog één nauwkeurige zet nodig. 65…Pe4! 66.Kxb5 Pd6+ 67.Kc5 b5 wint hier, zwart kan het paard niet slaan omdat dan de pion promoveert.
65…Pd5+? 66.Kxb5 Kxh6 67.Kc5 Pe7 68.Kb6 Pc8+ 69.Kxb7 En omdat zwart zijn laatste pion heeft verloren is het remise.
Partij in viewer:
Voor beginners
Voor gevorderden
De Israëlische meester in partijschaak Michael Pasman is sinds enkele jaren ook een bedreven eindspelcomponist. Van hem een prachtige compositie met minorpromoties. Het is een vaak voorkomend thema dat in een eindspelstudie de weg naar de oplossing dat bij het promoveren van een pion niet het meest sterke stuk, de dame, wordt gekozen, maar een lichter stuk, paard, loper of toren. Dat is de betekenis van de minorpromotie. Dat de dame dan niet wordt gekozen heeft vaak te maken met patdreigingen.
Opgaven van de eindspelstudie is: wit begint en wint.
Pion g7 is een veld verwijderd van promotie, maar dat geldt ook voor zwart. Daarom leidt 1.g8D? a1D+ 2.Kf2 Dd4+ nergens toe. We moeten dus beginnen met het winnen van een tempo op de zwarte koning: 1. g8P+! (Het schaak geven is belangrijk, anders geeft zwart door promotie schaak en dan mist wit het initiatief. De zet 1… Kf5 2. Th5+ Kxf4 3. Ta5 zal eenvoudig leiden naar winst voor wit, wegens het op promoveren staan van pion h6. De hoofdvariant is daarom:) 1 … Kg6 2.Txg4 + Kh7 3. Tg7 + Kh8 4. Ta7 a1D+ 5. Txa1, (4 … b2 in plaats van a1D+ is niet relevant, want wit speelt gewoon 5. Lxa2.) 5. … b2 (Het is duidelijk dat wit zijn toren moet inleveren maar heeft hij daarna genoeg om te winnen? Hier wordt het spel scherp.) 6. Td1 (De juiste manier om de toren op te geven. 6. Tb1 Lxb1 leidt naar remise.) 6… Lxd1 7. Ld3 Lb3 (Nu komt er een kritiek moment in de studie. Het paard van g8 wordt bedreigd en er is maar één zet om in deze stand te winnen.) 8. f5! (Het paard laten staan voor tijdwinst. Het punt is dat zodra het paard is genomen dat wit f5-f6 door zal duwen. Ook een zet als Pf6 om het paard nog te redden helpt niet wegens 8. … Lc2! 9. Lxc2 b1D 10. Lxb1 en het is pat. Als zwart de loper met zijn koning neemt dan wint wit als volgt: 8… Kxg8 9. f6 La2 10. Kd2 b1D 11.h7+ Kh8 12. Lxb1 Lxb1 13. f7. De hoofdvariant in de studie is echter:) 8… Lxg8 9. f6 Lh7! 10. f7 Lg8! 11. f8=L!!
(Het hoogtepunt van de studie – een minorpromotie tot loper, en daarom een plaatje waard. 10… Lg8! was zwarts laatste valstrik. 11. fxg8D+ Kxg8 is duidelijk remise omdat wits loper van de verkeerde kleur is, en 11. f8D of T eindigt in een patstelling na 11… b1D 12. Lxb1. Vandaar dat de minorpromotie tot loper de enige manier is om de overwinning veilig te stellen. ) 11… La2 12. Lg7+ Kg8 13. Lxb2 (en zwart is uitgepraat. Een pikante creatie die begint met een paardpromotie op g8, wat ook een startveld is voor een zwart paard, en eindigt in een loperpromotie op f8, het startveld voor een zwarte loper. )
In het tweede diagram van Henk Prins’ rubriek zijn de Koningen van plaats gewisseld.
In de rubriek van Henk Prins kwam me de eerste stelling gelijk bekend voor: had ik die niet eerder op en.chessbase.com gezien? En ja hoor, daar stond op 23 oktober een artikel van Satanick Mukhuty: Underpromotions, Play on Same Squares, Game of Corners | Chess Artistry Adventure – Part III. Ik vraag me af wat het Reformatorisch Dagblad vindt van het citeren uit een artikel geschreven door iemand met zo’n voornaam.
Ik zou hier geen probleem mee hebben als er iets gestaan had als ‘Ik zag vorige week een mooie studie op chessbase.com. Ik heb het commentaar van S. Mukhuty iets aangepast.’ Het gaat namelijk niet alleen om die studie, hele zinnen zijn woord voor woord vertaald, zie bijvoorbeeld:
‘White has a pawn one square away from promotion but so does Black. Therefore, 1.g8=Q a1=Q+ 2.Kf2 Qd4+ leads nowhere. We must, therefore, start by gaining tempo on the black king.’
en
‘A piquant creation that starts with a knight promotion on g8, which is also a home square for black knights, and ends in a bishop promotion on f8, the home square for Black’s light-squared bishop!’
Dat begint toch een beetje bedenkelijk te worden. Ik neem namelijk niet aan dat Mukhuty het Reformatorisch Dagblad leest. Het deed me gelijk denken aan het volgende geval, zie www.schaaksite.nl/2017/10/11/schaakrubrieken-weekend-7-oktober-2017/ met mijn commentaar op Prins’ rubriek.
Henk, schrijf je eigen stukjes of noem anders je bronnen.
Bedankt Frits voor je reactie op mijn schaakrubriek. Het klopt dat ik chessbase een enkele keer raadpleeg om inspiratie op te doen voor mijn rubriek. Dit is ook zo gegaan in 2017 (destijds heb ik die reactie gemist). De inspiratie gebruik ik dan vaak voor het schrijven van een vervolg (zie RD 4-11-2022) hierop in relatie tot andere genres van het schaakspel. Thema’s uit schaakproblematiek (mijn sterke kant, ik ben daar IM in) zien we terugkomen in eindspelstudie en in partijschaak en ik beschrijf dan de overeenkomsten of verschillen. Ik vind die verbanden boeiend om over te schrijven en probeer daar ook een eigen wending aan te geven, al lukt me dat niet altijd. Ik had inderdaad beter de bron kunnen vermelden, ik zal daar in het vervolg op letten. Ik weet niet waar anderen kranten-schaakredacteuren hun inspiratie vandaan halen, maar zeker in de coronatijd was dat best wel eens moeilijk om iets over schaken te schrijven als bijna alles stil staat.
Bedankt Wijnand voor je oplettendheid. Dit wordt binnenkort aangepast.
Bedankt, Henk, dit was de reactie waarop ik hoopte. Wat mij betreft is dit afgedaan.
Sorry, my bad! Had Koningen van verkeerde kleur geplaatst. Het laatste diagram is aangepast!